Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Twardość" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Wielocechowa analiza wybranych cech jakości ziarna pszenicy ozimej
Multivariate analysis of some quality traits of winter wheat grain
Autorzy:
Adamski, Tadeusz
Kaczmarek, Zygmunt
Surma, Maria
Kuczyńska, Anetta
Krystkowiak, Karolina
Salmanowicz, Bolesław
Trzeciak, Renata
Banaszak, Zofia
Ługowska, Bogusława
Majcher, Małgorzata
Obuchowski, Wiktor
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2198070.pdf
Data publikacji:
2011-09-30
Wydawca:
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin
Tematy:
pszenica ozima
rody hodowlane
twardość ziarna
parametry jakościowe
analiza wielozmienna
winter wheat
advanced breeding lines
grain hardness
quality parameters
multivariate analysis
Opis:
Jakość ziarna pszenicy zależy od wielu cech, spośród których twardość ziarna uważana jest za jedną z ważniejszych. Rezultaty wielu badań wskazują, że twardość ziarna ma związek z wymiałowością oraz z podstawowymi wskaźnikami wartości wypiekowej, jak wodochłonność mąki, test sedymentacyjny i objętość chleba. Praca przedstawia wyniki badań cech technologicznych oraz twardości ziarna 104 rodów pszenicy ozimej polskiej hodowli. Rody te oraz odmiany wzorcowe Muszelka i Bogatka badane były w doświadczeniach polowych w dwóch miejscowościach. Określano — używając aparatu NIR System Infratec 1241 Analyzer (Foss, Hillerod, Denmark) — na 600-gramowych próbach pełnego ziarna relatywną twardość ziarna, zawartość białka, gluten mokry, liczbę sedymentacji Zeleny’ego oraz parametr alweograficzny. Uzyskane dane analizowano statystycznie stosując wielozmienną analizę wariancji i pokrewne metody wielu zmiennych. Utworzono teoretyczną linię charakteryzującą się najkorzystniejszymi wartościami analizowanych cech, z którą porównywano badane rody, zarówno pod względem poszczególnych cech, jak i wszystkich cech traktowanych łącznie. Zastosowane metody pozwoliły wyodrębnić grupę rodów nie różniących się istotnie od najlepszej linii pod względem wszystkich analizowanych parametrów jakościowych. Zaproponowane podejście może być wykorzystane w programach hodowli pszenic jakościowych.
Wheat grain quality depends on several traits, among which grain hardness is considered as a very important. Results of many research indicate that grain hardness is connected with flour yield and with the main indices of technological properties, such as flour water absorption, sedimentation value and final loaf volume. The paper presents results of experiment, in which 106 advanced Polish breeding lines of winter wheat were analysed in regard to grain hardness and technological properties. These lines along with standard cultivars Bogatka and Muszelka were observed in field experiments conducted in two localities. 600-g samples of whole grains were analysed with the use of NIR System Infratec 1241 Analyzer (Foss, Hillerod, Denmark). Relative grain hardness, protein content, wet gluten, Zeleny sedimentation value and alveograph parameter were recorded. The obtained data were statistically processed by multivariate analysis of variance and related methods. Besides, a theoretical line characterized by the most advantageous values of analysed traits was created and the contrasts between that line and the studied breeding lines were estimated and tested in regard to all traits treated simultaneously and individually. Applied methods permitted to identify breeding lines similar to theoretical line in terms of all analysed parameters. Proposed statistical approach may be helpful in selection of wheat genotypes with improved grain quality.
Źródło:
Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin; 2011, 260/261; 97-104
0373-7837
2657-8913
Pojawia się w:
Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Formation of build up layers microstructure by arc automatic overlay welding using secondary raw material powders
Tworzenie warstwowej mikrostruktury techniką napawania w łuku elektrycznym
Autorzy:
Ambroza, P.
Bockus, S.
Kavaliauskiene, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/355043.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
build-up layers
welding
microstructure
hardness
wear resistance
secondary raw material
wytworzenie warstwy
spawanie
mikrostruktura
twardość
odporność na zużycie
surowce wtórne
Opis:
Microstructure and properties of structural steel subjected to overlay welding with secondary materials powder is investigated. Crushed glass, grinding wheels (SiC), hard metals plates, high speed steel and cast iron chips as well as marble powders were used in automatic overlay welding of steel by low carbon wire. Powder spread over the steel surface and melted by continuously supplied wire arc enabled to obtain layers with graphite and carbides inclusions in the matrix; hardness of the matrix depends on the phases contained in it: martensite, troostite and residual austenite as well as secondary carbides. Depending on materials used for overlay welding the layers were obtained which abrasive wear resistance became equal to that of high alloyed hardened tool steel. Wear of these layers is much more less in comparison with low alloyed hardened tool steel.
Struktura i własności stali konstrukcyjnej poddanej napawaniu proszkiem surowców wtórnych została zbadana. Kruszywo szkła, tarcze szlifierskie (SiC), węgliki spiekane, złom stali szybkotnącej i wióry żeliwne, a także proszki marmurowe zostały wykorzystane do automatycznego napawania stali drutem niskowęglowym. Proszki rozłożone na powierzchni stali nierdzewnej i stopione w sposób ciągły z drutem dostarczanym w łuku umożliwiły uzyskanie warstw z wtrąceniami grafitu i węglików w matrycy; twardość matrycy zależy od faz w niej zawartych: martenzytu, troostytu i austenitu szczatkowego, jak równiez wtórnych weglików. W zaleznosci od materiałów stosowanych do napawania warstw uzyskano odporność na ścieranie porównywalna do wysokostopowej hartowanej stali narzędziowej. Zużycie tych warstw jest znacznie mniejsze w porównaniu do niskostopowej hartowanej stali narzędziowej.
Źródło:
Archives of Metallurgy and Materials; 2013, 58, 2; 549-553
1733-3490
Pojawia się w:
Archives of Metallurgy and Materials
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The effects of artificial-aging temperature on tensile strength, hardness, microstructure, and fault morphology in AlSiMg
Autorzy:
Andoko, Andoko
Yanuar, Yanuar
Puspitasari, P.
Ariestoni, T. B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/952454.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Stowarzyszenie Komputerowej Nauki o Materiałach i Inżynierii Powierzchni w Gliwicach
Tematy:
artificial aging
tensile strength
hardness
microstructure
morphology
AlSiMg
starzenie sztuczne
wytrzymałość na rozciąganie
twardość
mikrostruktura
morfologia
stopy AlSiMg
Opis:
Purpose: This research examined the effects of artificial-aging temperature and time on tensile strength, hardness, microstructure, and fault morphology in AlSiMg. Design/methodology/approach: This research was conducted using aluminium alloy at 120°C, 150°C, and 180°C artificial-aging temperature and 6 hours holding time. The tensile test used ASTM B211-03 standard and hardness test adapted to ALCOA 6061 standard. Findings: Tensile test results indicated the highest tenacity on aluminium alloy at a 150ºC temperature that was 47.263% strain level. In addition to the strain level, this research also obtained the highest tensile strength level at 180ºC that was 62.267 kgf/mm2 and the highest hardness value that was 110 HV. The increase in tensile strength and hardness at 180°C was caused by the increase in Mg, Si, and Al. Based on the microstructure test, the highest tenacity was obtained at 150°C temperature as the result of closed and gathered Mg2Si precipitates; while at 180°C temperature, the precipitates appeared to be more distributed, causing a rise in hardness value and tensile strength. AlSiMg tenacity also exhibited from the number of dimples compared to cleavages at 150°C temperature. Research limitations/implications: The limitation that found in this research was conducted using AlSiMg aluminium Al6061 specimen with an artificial-aging treatment at 120ºC, 150°C, and 180°C temperature for 6 hours and then compared to the raw material. AlSiMg tensile specimen was made according to ASTM E8-E8M standard. Practical implications: This research can be applied in industrial manufacture process to find tensile strength, hardness, microstructure, and fault morphology of Al6061 alloy. Originality/value: According to research result, can be understood that by conducting these experiments, Artificial-aging treatment temperature variations in AlSiMg aluminium alloy could increase hardness.
Źródło:
Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering; 2020, 98, 2; 49-55
1734-8412
Pojawia się w:
Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mechanical and tribological properties of oxide layers obtained on Ti-6Al-7Nb alloy
Właściwości mechaniczne i tribologiczne warstw tlenkowych otrzymanych na stopie Ti-6Al-7Nb
Autorzy:
Aniołek, K.
Barylski, A.
Kupka, M.
Dworak, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/189500.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
Tematy:
titanium alloy
thermal oxidation
oxide layers
hardness
tribological properties
stop tytanu
utlenianie chemiczne
warstwy tlenkowe
twardość
właściwości tribologiczne
Opis:
The research presented in the paper was focused on determining the effects of thermal oxidation parameters on the mechanical and tribological properties of oxide layers formed on Ti-6Al-7Nb titanium alloy for biomedical applications. Titanium alloy was oxidized at 600 and 700°C for 72h. The study found that, at lower temperatures, the oxidized alloy surface was covered by a nonuniform oxide layer. A 100°C increase in the treatment temperature yielded a uniform layer covering the whole surface of the alloy. Hardness measurements showed that thermal oxidation resulted in the formation of oxide layers characterized by a 3-fold higher hardness compared to untreated alloy. Tribological tests showed that thermal oxidation effectively improves the resistance of Ti-6Al-7Nb alloy to sliding wear. Tribological tests demonstrated that an increased oxidation temperature was associated with improved resistance to sliding wear.
Przedstawione w pracy badania koncentrują się nad określeniem wpływu parametrów utleniania termicznego na właściwości mechaniczne i tribologiczne warstw tlenkowych otrzymanych na biomedycznym stopie tytanu Ti-6Al-7Nb. Proces utleniania termicznego przeprowadzono w temperaturze 600 i 700°C w czasie 72 h. Stwierdzono, że w niższej temperaturze utleniania powierzchnia stopu była pokryta nierównomiernie warstwą tlenkową. Podwyższenie temperatury utleniania termicznego o 100°C pozwoliło uzyskać jednolitą warstwę, w całości pokrywającą powierzchnię stopu. Pomiary twardości wykazały, że proces utleniania termicznego umożliwił otrzymanie warstw tlenkowych charakteryzujących się 3-krotnie wyższą twardością w porównaniu z twardością stopu niepoddanego utlenianiu. Badania tribologiczne wykazały, że utlenianie termiczne stanowi skuteczną metodę poprawy odporności na zużycie ścierne stopu Ti-6Al-7Nb. W testach tribologicznych wykazano, że wraz ze wzrostem temperatury utleniania odporność na zużycie ścierne ulegała zwiększeniu.
Źródło:
Tribologia; 2016, 267, 3; 9-17
0208-7774
Pojawia się w:
Tribologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The structure and properties of viscoelastic polyurethane foams with fillers from coffee grounds
Struktura i właściwości lepkosprężystych pianek poliuretanowych napełnionych fusami kawy
Autorzy:
Auguścik-Królikowska, Monika
Ryszkowska, Joanna
Ambroziak, Agata
Szczepkowski, Leonard
Oliwa, Rafał
Oleksy, Mariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/947314.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Chemii Przemysłowej
Tematy:
viscoelastic polyurethane foams
waste of coffee
grounds
structure
permanent deformation
hardness
lepkosprężyste pianki poliuretanowe
odpady kawy
fusy
struktura
odkształcenie trwałe
twardość
Opis:
The subject of the research presented in this article are viscoelastic polyurethane foams (VPF) made using a fillers from coffee grounds. The foams were made with varying content of coffee fillers. Foams and fillers were characterized by means of techniques such as infrared spectroscopy, thermogravimetric analysis, differential scanning calorimetry and cone calorimeter. The changes in the microstructure of the foams were analyzed using a scanning electron microscope. Foam properties in the compression test was assessed. As a result, it was concluded that the use filler from coffee grounds causes a significant reduction in compression set of foams after compression by 75% and by 90% of the height of the samples. It was shown that these changes are caused by changes in the chemical structure of the macromolecules of these foams but also in their structure. After addition the filler, all foams have permanent deformations with a value below the permissible limit of 10%. Addition of 20% by mass of filler caused by a decrease in the rate of heat release and the rate of smoke release during foam combustion.
Przedstawiono wyniki badań lepkosprężystych pianek poliuretanowych (VPF) wytworzonych z dodatkiem różnych ilości fusów kawy. Pianki i napełniacz scharakteryzowano z zastosowaniem spektroskopii w podczerwieni, analizy termograwimetrycznej, różnicowej kalorymetrii skaningowej i kalorymetru stożkowego. Zmiany w strukturze pianek obserwowano metodą skaningowej mikroskopii elektronowej. Oceniono właściwości pianek w próbie ściskania. Stwierdzono, że napełniacz w postaci fusów kawy powoduje zmniejszenie odkształcenia trwałego pianek w próbie ściskania o 75% i zmniejszenie o 90% wysokości próbek, co jest wynikiem zmian w budowie makrocząsteczek pianek i w ich strukturze. Wprowadzenie 20% mas. napełniacza spowodowało zmniejszenie szybkości wydzielania ciepła i dymu w trakcie spalania pianek.
Źródło:
Polimery; 2020, 65, 10; 708-718
0032-2725
Pojawia się w:
Polimery
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wybrane właściwości fizykochemiczne i chemiczne wód powierzchniowych Wisłoki przeznaczonych do spożycia
Selected physicochemical and chemical properties of surface water of Wisloka for consumption
Autorzy:
Augustyn, Ł.
Kaniuczak, J.
Stanek-Tarkowska, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/399966.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
fluorki
chlorki
siarczany(VI)
przewodność
twardość
zasadowość
fluorides
chlorides
sulfates
conductivity
hardness
alkalinity
Opis:
Przewodność elektryczna właściwa, twardość ogólna i zasadowość ogólna to cechy fizykochemiczne i chemiczne wód powierzchniowych, które istotnie wpływają na ich jakość. Również zawartość chlorków, fluorków i siarczanów (VI) ma duże znaczenie dla wód i decyduje o ich przeznaczeniu. Z analiz przeprowadzonych w ciągu minionych kilkunastu lat (1997-2010) wynika, że zawartość fluorków i chlorków w wodach powierzchniowych Wisłoki (na wysokości miasta Mielec) zmniejszała się. Wartość przewodności elektrycznej właściwej w tym okresie również zmniejszała się, a wartości twardości ogólnej i zasadowości wykazywały trend rosnący. Uzyskane wyniki badań charakteryzowała duża zmienność w zależności od pory roku i pH wody.
Electrical cinductivity, total hardness and total alkalinity are the physicochemical and chemical characteristics of surface water, which significantly affect their quality. Also the content of such compounds as chlorides, fluorides and sulfates is important for water and decides on their destiny. As it comes from the analysis conducted over the past several years (1997-2010), the content of fluorides and chlorides in surface waters of Wisloka, at the height of the city Mielec, showed a downward trend. Also the value electrical conductivity showed a downward trend. While the value of total hardness and total alkalinity, over the period of time, showed a rising trend. There also appeared the variability of the analyzed results, associated with the season and the pH of the water.
Źródło:
Inżynieria Ekologiczna; 2012, 28; 7-19
2081-139X
2392-0629
Pojawia się w:
Inżynieria Ekologiczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ azotowania jarzeniowego na właściwości powłok stalowych natryskiwanych cieplnie
The influence of glow-discharge nitriding on the properties of thermally sprayed steel coatings
Autorzy:
Babul, T.
Olbrycht, A.
Pawlik, S.
Trojanowski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/115117.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
Tematy:
natryskiwanie cieplne
natryskiwanie łukowe
azotowanie jarzeniowe
powłoka X46Cr13
powłoka X2CrNi18-9
twardość Vickersa
odporność na zużycie
metoda Amslera
thermal spraying
arc spraying
glow-discharge nitriding
X46Cr13 coating
X2CrNi18-9 coating
Vickers hardness
wear resistance
Amsler method
Opis:
Technologie hybrydowe to jeden z kierunków rozwoju inżynierii materiałowej. Wpisują się w tę tematykę badania nad poprawą właściwości użytkowych powłok stalowych natryskiwanych cieplnie poprzez obróbkę cieplno-chemiczną. W pracy przedstawiono wyniki badań powłok natryskiwanych łukowo ze stali odpornych na korozję X46Cr13 i X2Cr-Ni18-9 i następnie azotowanych jarzeniowo. Azotowanie jarzeniowe wykonano na potencjale katody przy następujących parametrach: w temperaturze 450 °C przez 6 h i w temperaturze 530 °C przez 4 h. Opisano oraz przedstawiono wyniki następujących badań: badań metalograficznych, analizy punktowej jakościowej i ilościowej EDS, pomiaru twardości HV, rozkładu twardości, pomiaru parametrów chropowatości, badań odporności na zużycie metodą Amslera. W wyniku badań stwierdzono, że azotowanie jarzeniowe powoduje wzrost twardości oraz odporności na zużycie przez tarcie powłok natryskiwanych cieplnie ze stali odpornych na korozję X46Cr13 i X2CrNi18-9. Technologia hybrydowa łącząca natryskiwanie cieplne stali odpornej na korozję martenzytycznej X46Cr13 i azotowanie jarzeniowe w temperaturze 530 °C przez 4 h zapewnia wytworzenie powłoki o najwyższej twardości i odporności na zużycie ze wszystkich badanych powłok. Powłoka taka może zostać zastosowana do regeneracji części maszyn, od których wymaga się szczególnie wysokich właściwości użytkowych.
Hybrid technologies are one of the directions of materials engineering development. They contribute to the subject of research on improving the performance of thermally sprayed steel coatings by thermo-chemical treatment. The paper presents the test results of arc spraying stainless steel coatings and then glow-discharge nitrided. The glow-discharge nitriding was performed with the following parameters: at 450 °C for 6 hours and at 530 °C for 4 hours. The results of the following tests are described and presented: metallographic (SEM), qualitative and quantitative analysis point EDS, measurement of hardness HV, hardness distribution, measurement of roughness parameters (Ra, Rz), wear resistance by the Amsler method. The results showed that the glow-discharge nitriding increases the hardness and the frictional wear resistance of thermal sprayed stainless steel X46Cr13 and X2CrNi18-9 coatings. The hybrid technology, combining thermal spraying of martensitic stainless steel X46Cr13 and glow-discharge nitriding at 530 °C for 4 hours, provides formation of a coating with the highest hardness and wear resistance of all the tested coatings. This coating can be applied to the regeneration of machine parts, which are required to have particularly high useful properties.
Źródło:
Welding Technology Review; 2018, 90, 9; 13-18
0033-2364
2449-7959
Pojawia się w:
Welding Technology Review
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Processing and Properties of Distaloy Sa Sintered Alloys with Boron and Carbon
Wytwarzanie i właściwości spiekanych stopów Distaloy SA z dodatkiem boru i węgla
Autorzy:
Baczewska-Karwan, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/352377.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
prealloyed and diffusion bonded powder
carbon
boron
sintering
density
hardness
mechanical properties
stopowanie proszkowe
węgiel
bor
spiekanie
gęstość
twardość
właściwości mechaniczne
Opis:
Prealloyed iron-based powders, manufactured in Höganäs Company, are used in the automotive parts industry. The properties and life time of such sintered parts depend, first of all, on their chemical composition, the production method of the prealloyed powder as well as on the technology of their consolidation and sintering. One of simpler and conventional methods aimed at increasing the density in sintered products is the process of activated sintering, performed, for example, by adding boron as elementary boron powder. Under this research project obtained were novel sintered materials, based on prealloyed and diffusion bonded powder, type: Distaloy SA, with the following chemical composition: Fe-1.75% Ni-1.5%Cu- 0.5%Mo with carbon (0.55%; 0.75%) and boron (0.2%, 0.4% and 0.6%). Distaloy SA samples alloyed with carbon and boron were manufactured by mixing powders in a Turbula mixer, then compressed using a hydraulic press under a pressure of 600 MPa and sintered in a tube furnace at 1473 K, for a 60 minute time, in the hydrogen atmosphere. After the sintering process, there were performed density and porosity measurements as well as hardness tests and mechanical properties were carried out, too. Eventually, analyzed was the effect of boron upon density, hardness and mechanical properties of novel sintered construction parts made from Distaloy SA powder.
Proszki stopowane na osnowie żelaza produkowane w firmie Höganäs znajdują zastosowanie w produkcji części motoryzacyjnych. Właściwości i czas eksploatacji tych elementów spiekanych zależą przede wszystkim od składu chemicznego i metody wytwarzania proszku stopowanego oraz od technologii jego zagęszczania, i spiekania. Jednym z prostszych i konwencjonalnych sposobów podwyższania gęstości wyrobów spiekanych jest proces aktywowanego spiekania np. poprzez wprowadzenie dodatku boru w postaci elementarnego proszku boru. W niniejszej pracy badawczej wytworzono nowe materiały spiekane z proszku stopowanego i wyżarzanego dyfuzyjnie typu Distaloy SA o następującym składzie chemicznym: Fe-1,75%Ni-1,5%Cu -0,5%Mo z dodatkiem węgla (0,25% i 0,55%) i boru (0.2%, 0,4% i 0,6%). Próbki z proszku Distaloy SA z dodatkiem węgla i boru otrzymano metodą mieszania proszków w mieszalniku Turbula, następnie prasowania na prasie hydraulicznej pod ciśnieniem 600 MPa i spiekania w piecu rurowym w temperaturze 1473 K, w czasie 60 min., w atmosferze wodoru. Po procesie spiekania przeprowadzono pomiary gęstości oraz porowatości próbek jak również badania twardości i właściwości mechanicznych. Przeanalizowano wpływ dodatku boru na gęstość, twardość i właściwości mechaniczne nowych elementów konstrukcyjnych z proszku Distaloy SA.
Źródło:
Archives of Metallurgy and Materials; 2015, 60, 1; 41-45
1733-3490
Pojawia się w:
Archives of Metallurgy and Materials
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ zawartości węgla i azotu w powłokach Ti(C,N) na ich wybrane właściwości mechaniczne
Effect of carbon and nitrogen content in Ti(C,N) coatings on selected mechanical properties
Autorzy:
Banaszek, K.
Pietnicki, K.
Klimek, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/211385.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Obróbki Plastycznej
Tematy:
powłoki Ti(C,N)
właściwości mechaniczne
twardość
moduł sprężystości
adhezja
Ti(C,N) layers
mechanical properties
hardness
elastic modulus
adhesion
Opis:
Stopy metali nieszlachetnych stosowane w protetyce i ortodoncji na różnego rodzaju uzupełnienia i aparaty mogą powodować niekorzystne odpowiedzi organizmu. Aby temu zapobiec stosuje się różnego rodzaju modyfikacje warstw wierzchnich oraz pokrycia ochronne. Najczęściej stosowanymi są tlenki, węgliki i azotki metali. Spośród tych ostatnich na szczególną uwagę zasługują węgliki i azotki tytanu, charakteryzujące się dobrymi właściwościami mechanicznymi i dużą odpornością na korozję. Celem niniejszej pracy było zbadanie wybranych właściwości (moduł sprężystości, twardość, przyczepność) powłok Ti(C,N) na stopach protetycznych w zależności od udziału w nich węgla i azotu. Badaniom poddano próbki w kształcie walców ze stopu protetycznego typu Ni-Cr pokrytego powłokami Ti(C,N) o różnej zawartości węgla i azotu w warstwie, poczynając od czystych powłok TiN do czystych TiC. Powłoki osadzano metoda rozpylania magnetronowego. Na tak otrzymanych próbkach wykonano badania twardości i modułu sprężystości metodą nanoindentacji oraz przyczepności zgodnie z normą VDI 3198. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że wzrost zawartości węgla w powłoce Ti(C,N) powoduje zarówno wzrost twardości od 20 GPa (TiN) do 34 GPa (TiC), jak i modułu sprężystości od 272 (TiN) do 382 (TiC). Przyczepność wszystkich badanych powłok do podłoża metalicznego była zadawalająca i mieściła się w klasie HF1 wzorca normy. W żadnym przypadku nie odnotowano delaminacji powłok, a tylko pęknięcia w okolicy odcisku, przy czym widoczne one były dopiero przy dość znacznym powiększeniu (1000x). Podsumowując przeprowadzone badania, można stwierdzić, że powłoki typu Ti(C,N) na protetycznym stopie Ni-Cr są zadowalające z punktu widzenia zastosowania ich jako ochronne na elementach protetycznych i ortodontycznych.
Non-precious metal alloys used in prosthetics and orthodontics for various kinds of restorations and apparatuses can cause disadvantageous responses of the body. In order to prevent this, different surface layer modifications as well as protective coatings are applied. Among the most frequently used, we can name metal oxides, carbides and nitrides, among which titanium carbides and nitrides are especially worth-mentioning, as they characterize in good mechanical properties and high corrosive resistance. The aim of this work was to examine selected properties (modulus of elasticity, hardness, adhesion) of Ti(C,N) coatings applied on prosthetic alloys, depending on the carbon and nitrogen content. The tests involved the use of cylinder-shaped samples made of a Ni-Cr-type prosthetic alloy coated with Ti(C,N) coatings of different carbon and nitrogen contents in the layer, from pure TiN coatings to pure TiC coatings. The coatings were deposited by the magnetronic sputtering method. The samples obtained in this way then underwent hardness and modulus of elasticity tests by the nano-indentation method as well as adhesion tests according to the VDI 3198 standard. The results of the examinations showed that an increase of the carbon content in the Ti(C,N) coating causes an increase of both the hardness, from 20 GPa (TiN) to 34 GPa (TiC), and the modulus of elasticity, from 272 (TiN) to 382 (TiC). The adhesion of all the examined samples to the metal substrate was satisfying and was within the range of the HF1 grade of the standard’s model. None of the cases exhibited coating delamination – only fractures in the vicinity of the indentation, which were visible only at quite a large magnification (1000x). To sum up the performed tests, we can state that Ti(C,N)-type coatings applied on a prosthetic Ni-Cr alloy are satisfying from the point of view of their protective application for prosthetic and orthodontic elements.
Źródło:
Obróbka Plastyczna Metali; 2015, 26, 4; 33-46
0867-2628
Pojawia się w:
Obróbka Plastyczna Metali
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ zawartości węgla i azotu w powłokach Ti(C,N) na ich wybrane właściwości mechaniczne
Effect of carbon and nitrogen content in Ti(C,N) coatings on selected mechanical properties
Autorzy:
Banaszek, K.
Pietnicki, K.
Klimek, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/211403.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Obróbki Plastycznej
Tematy:
powłoki Ti(C, N)
właściwości mechaniczne
twardość
moduł sprężystości
adhezja
Ti(C,N) layers
mechanical properties
hardness
elastic modulus
adhesion
Opis:
Stopy metali nieszlachetnych stosowane w protetyce i ortodoncji na różnego rodzaju uzupełnienia i aparaty mogą powodować niekorzystne odpowiedzi organizmu. Aby temu zapobiec stosuje się różnego rodzaju modyfikacje warstw wierzchnich oraz pokrycia ochronne. Najczęściej stosowanymi są tlenki, węgliki i azotki metali. Spośród tych ostatnich na szczególną uwagę zasługują węgliki i azotki tytanu, charakteryzujące się dobrymi właściwościami mechanicznymi i dużą odpornością na korozję. Celem niniejszej pracy było zbadanie wybranych właściwości (moduł sprężystości, twardość, przyczepność) powłok Ti(C,N) na stopach protetycznych w zależności od udziału w nich węgla i azotu. Badaniom poddano próbki w kształcie walców ze stopu protetycznego typu Ni-Cr pokrytego powłokami Ti(C,N) o różnej zawartości węgla i azotu w warstwie, poczynając od czystych powłok TiN do czystych TiC. Powłoki osadzano metoda rozpylania magnetronowego. Na tak otrzymanych próbkach wykonano badania twardości i modułu sprężystości metodą nanoindentacji oraz przyczepności zgodnie z normą VDI 3198. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że wzrost zawartości węgla w powłoce Ti(C,N) powoduje zarówno wzrost twardości od 20 GPa (TiN) do 34 GPa (TiC), jak i modułu sprężystości od 272 (TiN) do 382 (TiC). Przyczepność wszystkich badanych powłok do podłoża metalicznego była zadawalająca i mieściła się w klasie HF1 wzorca normy. W żadnym przypadku nie odnotowano delaminacji powłok, a tylko pęknięcia w okolicy odcisku, przy czym widoczne one były dopiero przy dość znacznym powiększeniu (1000x). Podsumowując przeprowadzone badania, można stwierdzić, że powłoki typu Ti(C,N) na protetycznym stopie Ni-Cr są zadowalające z punktu widzenia zastosowania ich jako ochronne na elementach protetycznych i ortodontycznych.
Non-precious metal alloys used in prosthetics and orthodontics for various kinds of restorations and apparatuses can cause disadvantageous responses of the body. In order to prevent this, different surface layer modifications as well as protective coatings are applied. Among the most frequently used, we can name metal oxides, carbides and nitrides, among which titanium carbides and nitrides are especially worth-mentioning, as they characterize in good mechanical properties and high corrosive resistance. The aim of this work was to examine selected properties (modulus of elasticity, hardness, adhesion) of Ti(C,N) coatings applied on prosthetic alloys, depending on the carbon and nitrogen content. The tests involved the use of cylinder-shaped samples made of a Ni-Cr-type prosthetic alloy coated with Ti(C,N) coatings of different carbon and nitrogen contents in the layer, from pure TiN coatings to pure TiC coatings. The coatings were deposited by the magnetronic sputtering method. The samples obtained in this way then underwent hardness and modulus of elasticity tests by the nano-indentation method as well as adhesion tests according to the VDI 3198 standard. The results of the examinations showed that an increase of the carbon content in the Ti(C,N) coating causes an increase of both the hardness, from 20 GPa (TiN) to 34 GPa (TiC), and the modulus of elasticity, from 272 (TiN) to 382 (TiC). The adhesion of all the examined samples to the metal substrate was satisfying and was within the range of the HF1 grade of the standard’s model. None of the cases exhibited coating delamination – only fractures in the vicinity of the indentation, which were visible only at quite a large magnification (1000x). To sum up the performed tests, we can state that Ti(C,N)-type coatings applied on a prosthetic Ni-Cr alloy are satisfying from the point of view of their protective application for prosthetic and orthodontic elements.
Źródło:
Obróbka Plastyczna Metali; 2015, 26, 1; 33-46
0867-2628
Pojawia się w:
Obróbka Plastyczna Metali
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena skuteczności napromieniowania wiązką elektronów w aspekcie podwyższania odporności na zużycie polietylenów GUR 1020 i GUR 1050 stosowanych na panewki endoprotez
Evaluation of electron beam irradiation effectiveness in view of increasing wear resistance of GUR 1020 and GUR 1050 polyethylenes used for endoprosthesis cups
Autorzy:
Barylski, A.
Cybo, J.
Maszybrocka, J.
Czaja, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/189986.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
Tematy:
polietylen UHMW
modyfikacja radiacyjna
odkształcenie polimeru
twardość
moduł sprężystości
zużycie masowe i liniowe
UHMW polyethylene
radiation modification
polymer deformation
Young's modulus
hardness
mass wear
linear wear
Opis:
W celu zwiększenia odporności polietylenu GUR 1020 i GUR 1050 na odkształcenie plastyczne i zużycie ścierne przeprowadzono modyfikację radiacyjną. Stosowano napromieniowanie elektronami o dawce 26-156 kGy. Wraz ze wzrostem dawki napromieniowania odnotowano zwiększenie twardości i modułu sprężystości podłużnej. Stwierdzono również, że GUR 1050 (o ciężarze cząsteczkowym 9,2•106 g/mol) cechuje się 1,86 razy większą odpornością na trwałą deformację. Wskazuje to na ścisły związek właściwości polimerów z ciężarem cząsteczkowym, który dla GUR 1020 wynosi 5•106 g/mol. Potwierdzenie stanowi mniejsza wartość zużycia tribologicznego GUR 1050 niż GUR 1020, która już w stanie wyjściowym polimerów przekracza 20%. Testy tribologiczne przeprowadzone na testerach T-05 i T-01 dowodzą, że napromieniowanie elektronami (6×26 kGy) obu polimerów powoduje 4-krotne zmniejszenie zużycia w stosunku do polietylenów niemodyfikowanych. Uzyskane wyniki dowodzą skuteczności modyfikacji radiacyjnej, która rokuje możliwość wydłużenia czasu użytkowania panewek endoprotez.
Radiation modification was conducted in order to increase the resistance of GUR 1020 and GUR 1050 polyethylenes to plastic deformation and abrasive wear. Electron irradiation of 26-156 kGy dose was applied. It was determined that the hardness and longitudinal elasticity module increase along with the increase in the dose of radiation. It was also found that GUR 1050 (of a molecular weight of 9.2•106 g / mol) is characterised by a 1.86 times greater resistance to permanent deformation. This indicates a close relationship between the properties of polymers and molecular weight, which for the GUR 1020 is 5•106 g/mol. This is corroborated by a lower value of tribological wear of GUR 1050 compared to GUR 1020, which already exceeds 20% in the initial state of polymers. Tribological tests conducted on the T-05 and T-01 testers have shown that electron irradiation (6x26 kGy) of both polymers result in a four-fold reduction in wear as compared to unmodified polyethylenes. The obtained results demonstrate the effectiveness of radiation modification, which promises the possibility of extending the service life of endoprosthesis cups.
Źródło:
Tribologia; 2012, 4; 17-23
0208-7774
Pojawia się w:
Tribologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The evaluation by means of microindentation and sclerometry of changes in properties after electron beam irradiation of polyethylene GUR 1050
Diagnozowanie metodą mikroindentacji i sklerometrii zmian właściwości po napromieniowaniu strumieniem elektronów polietylenu GUR 1050
Autorzy:
Barylski, A.
Cybo, J.
Maszybrocka, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/187925.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
Tematy:
modyfikacja radiacyjna
obciążenie eksploatacyjne
odkształcenie polimeru
mikromechanizm zużycia ściernego
wskaźnik odporności na zużycie
twardość
moduł Younga
radiation modification
operational load
polymer deformation
abrasive wear micromechanism
resistance to wear ratio
hardness
Young's modulus
Opis:
With the aim to increase the resistance of GUR 1050 polyethylene to plastic deformation and abrasive wear, modification through radiation was applied. Compression tests of up to 300 MPa showed an increase in resistance to permanent deformation. This has been confirmed with microindentation and sclerometry tests. Scratch test indicated a lower tendency of the carved material to chipping than to uplift in all operational deformations. The domination of the micromechanism of the formation of ridges allows the material to retain a small decrease in resistance to wear. The parameters of microtests may be used for the purpose of the evaluation and selection of the polymers used in friction joints in medicine and technology.
W celu podwyższenia odporności polietylenu GUR 1050 na odkształcenie plastyczne i zużycie ścierne zastosowano modyfikację radiacyjną. Badania w zakresie naprężeń do 300 MPa wykazały wzrost odporności na deformację trwałą. Potwierdzono to testami mikroindentacyjnymi i sklerometrycznymi. Scratch test wykazał, że w całym zakresie odkształceń eksploatacyjnych występuje mniejsza skłonność do wykruszania materiału wyżłobionego niż do jego plastycznego wypiętrzania. Dominacja mikromechanizmu bruzdowania pozwala zachować niewielki spadek odporności na zużycie. Parametry mikrotestów mogą być wykorzystywane do diagnozowania i selekcji polimerów stosowanych w medycznych oraz technicznych węzłach tarcia.
Źródło:
Tribologia; 2012, 2; 23-29
0208-7774
Pojawia się w:
Tribologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ modyfikacji przez odkształcenie i napromieniowanie elektronami na podwyższenie właściwości funkcjonalnych biopolimerów GUR1020 i GUR1050
The influence of modification by deformation and electron irradiation on the enhancement of functional properties of GUR1020 and GUR1050 biopolymers
Autorzy:
Barylski, A.
Maszybrocka, J.
Cybo, J.
Czaja, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/189137.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
Tematy:
polietylen UHMW
odkształcenie polimeru
modyfikacja radiacyjna
twardość
moduł sprężystości
zużycie liniowe
UHMW polyethylene
polymer deformation
radiation modification
hardness
elastic modulus
linear wear
Opis:
Polietylen GUR1020 i GUR1050, przeznaczony do wytwarzania panewek endoprotez, poddano kształtowaniu metodą ściskania jednoosiowego (do wartości odkształcenia plastycznego ef = 0,2) i sieciowania radiacyjnego (za pomocą wiązki elektronów). Zastosowana sekwencja oddziaływań kształtujących polimery zakładała (przy zachowaniu niewielkiej wartości deformacji ef) brak efektu steksturowania fazy krystalicznej, ale nieznaczną orientację fazy lamelarnej w strukturze i wzmocnienie – przez wywołany stan naprężeń – skutków morfologicznych modyfikacji radiacyjnej. Celem zastosowanej metody było znaczne zmniejszenie zużycia tribologicznego polimerów zarówno w stosunku do materiałów wyjściowych, jak i modyfikowanych wyłącznie przez napromieniowanie elektronami. Stwierdzono dla obu materiałów i porównywanych sposobów kształtowania wzrost twardości i modułu sprężystości wraz z dawką napromieniowania. Wykazano, że zmiany zachodzą z różną intensywnością zależną od rodzaju polimerów, które cechują się prawie dwukrotnie różniącym się ciężarem cząsteczkowym. Wyniki testów tribologicznych wykazały 11-krotny wzrost odporności na zużycie (liniowe; tester T-01) w porównaniu z materiałem niemodyfikowanym. W odniesieniu do materiału poddanego tylko napromieniowaniu elektronami stwierdzono 2,5-3-krotne zmniejszenie zużycia.
GUR1020 and GUR1050 polyethylenes, intended for the production of endoprosthesis cups, were subjected to forming by uniaxial compression (up to the value of plastic deformation ef = 0.2), and radiation cross-linking (by means of an electron beam). A slight orientation of the lamellar phase in the structure as well as strengthening – through the induced state of stresses – of morphological effects of radiation modification, and no texturing effect of the crystalline phase had been assumed for the applied sequence of polymer forming interactions (while maintaining a small deformation value ef). The aim of the applied method was a significant reduction in tribological wear of polymers, both the starting materials and ones modified exclusively by electron irradiation. An increase in hardness and elasticity modulus along with a radiation dose was found for both materials and the compared methods of forming. It was demonstrated that changes occur with varying intensity depending on the type of polymers, which are characterised by an almost two-fold difference between their molecular weight. The results of tribological tests showed an 11-fold increase of wear resistance (linear; tester T-01), compared to the unmodified material. Only a 2.5 to3 fold reduction in wear was found compared to the material subjected to electron irradiation.
Źródło:
Tribologia; 2012, 3; 29-34
0208-7774
Pojawia się w:
Tribologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ modyfikacji radiacyjnej elektronami na deformację plastyczną, właściwości mechaniczne oraz zużycie polietylenu GUR 1050, stosowanego na panewki endoprotez
The influence of e-beam radiation on plastic deformation, mechanical properties and wear of the polyethylene GUR 1050 for acetabular cups
Autorzy:
Barylski, A.
Cybo, J.
Maszybrocka, J.
Czaja, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/189777.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
Tematy:
polietylen UHMWPE
modyfikacja radiacyjna
obciążenie eksploatacyjne
odkształcenie polimeru
twardość
moduł Younga
zużycie masowe
zużycie liniowe
UHMW polyethylene
radiation modification
operational load
polymer deformation
hardness
Young's modulus
mass wear
linear wear
Opis:
Odporność polietylenu na zużycie i deformację trwałą wpływa na trwałość polimerowo-metalowych układów kinematycznych. Z myślą o zwiększeniu trwałości zabiegów alloplastyki został wprowadzony polimer GUR 1050 o ciężarze cząsteczkowym 9,2*106 g/mol, który przeznaczony jest zwłaszcza na implanty medyczne. Uzasadnia to celowość oceny odporności tego materiału na zużycie i odkształcenie, a także stwierdzenie, czy jego właściwości użytkowe można podwyższyć poprzez modyfikację radiacyjną. Próbki polimeru wyjściowego (bazowego) napromieniowano elektronami, stosując krotność napromieniowania I = 1–6 dawką 26 kGy. Analiza zmian wartości odkształcenia pod wpływem obciążeń eksploatacyjnych wykazała wzrost odporności polietylenu na deformację trwałą w wyniku zastosowanego napromieniowania. Poprawa właściwości mechanicznych została potwierdzona badaniami mikroindentacyjnymi. Stwierdzono wzrost twardości i modułu Younga. Efekt ten jest zachowany mimo przeciwnego trendu, który wywołuje rosnący stopień deformacji plastycznej polimeru pod wpływem obciążenia. Badania tribologiczne wykazały znaczący wzrost (ok. 4 razy) odporności na zużycie ścierne polietylenu modyfikowanego radiacyjnie. Znaczne ograniczenie zużycia rokuje dłuższy okres współpracy węzła tarcia, co wydłuży czas użytkowania panewki w ludzkim organizmie. Przedstawione w pracy wyniki dowodzą skuteczności modyfikacji radiacyjnej, która podwyższa badane właściwości funkcjonalne proporcjonalnie do zastosowanej dawki napromieniowania elektronami.
The resistance of polyethylene to wear and permanent deformation influences the durability of polymer-metal kinematic systems. The recently introduced polyethylene, GUR 1050, of a molecular weight of 9.2 * 106 g/mole is intended especially for medical implants. This justifies the need for evaluating the resistance of this material to wear and deformation and for determining if its functional properties can be improved by radiation modification. Samples of the initial (base) polymer were electron-irradiated with applying an irradiation multiplication factor I = 1–6 and a dose of 26 kGy. An analysis of changes in the deformation value under the influence of operational loads has shown an increase in the polyethylene resistance to permanent deformation as a result of the irradiation applied. The improvement of mechanical properties has been confirmed in micro-indentation tests. An increase in the hardness and Young's modulus was identified. This effect has been preserved despite an opposite trend that causes a growing level of plastic deformation of the polymer under the influence of load. Tribological tests have shown a significant increase (by ca. 4 times) in the resistance to abrasive wear of the polyethylene modified through irradiation. The significant wear reduction prognosticates a longer life of the friction couple, which will prolong the durability of acetabular cups in the human organism. The test results presented in the paper prove the effectiveness of modification through irradiation that enhances the tested functional properties proportionally to the applied dose of electron irradiation.
Źródło:
Tribologia; 2011, 5; 11-20
0208-7774
Pojawia się w:
Tribologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ wzrostu gęstości usieciowania na właściwości mechaniczne i tribologiczne polimeru GUR 1050 dla endoprotezoplastyki kształtowanego przez napromieniowanie i odkształcenie plastyczne
Evaluation of increase crosslinking density on mechanical and tribological properties of GUR 1050 polyethylene used for endoprosthesis cups shaped by electron beam irradiation and plastic deformation
Autorzy:
Barylski, A.
Maszybrocka, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/189300.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
Tematy:
polietylen UHMW
modyfikacja radiacyjna
gęstość usieciowania
twardość
intensywność zużycia masowego i liniowego
UHMW polyethylene
radiation modification
crosslink density
hardness
intensity of mass wear
intensity of linear wear
Opis:
W celu zwiększenia odporności polietylenu GUR 1050 na odkształcenie plastyczne i zużycie ścierne przeprowadzono modyfikację radiacyjną z późniejszym odkształceniem plastycznym. Stosowano napromieniowanie elektronami o dawce 26-156 kGy i odkształcenie plastyczne o wartości ef= 0,2. Ze wzrostem dawki napromieniowania odnotowano znaczne zwiększenie gęstości usieciowania polimeru. Stwierdzono równocześnie, że występuje ścisły związek pomiędzy gęstością usieciowania a właściwościami mechanicznymi i tribologicznymi badanego polimeru. Potwierdzenie stanowi mniejsza wartość zużycia tribologicznego GUR 1050. Testy tribologiczne przeprowadzone na testerach T-05 i T-01 dowodzą, że wzrost gęstości usieciowania po napromieniowaniu strumieniem elektronów i po odkształceniu plastycznym polimeru powoduje 13-krotne obniżenie intensywności zużycia liniowego i 6-krotne obniżenie intensywności zużycia masowego w stosunku do polietylenów niemodyfikowanych. Uzyskane wyniki dowodzą skuteczności stosowanej technologii kształtowania polimeru, która rokuje możliwość wydłużenia czasu użytkowania panewek endoprotez.
Radiation modification with subsequent plastic deformation was conducted in order to increase the resistance of GUR 1050 polymer to plastic deformation and wear. Electron irradiation of 26-156 kGy dose and plastic deformation of the value of ef = 0.2 was applied. It was determined that the crosslink density increase along with the increase of the dose of radiation. It was also found that there is a close relationship between the crosslink density and the mechanical and tribological properties. Tribological tests conducted on the T-05 and T-01 testers have shown that the increase of crosslink density after electron beam irradiation and subsequent plastic deformation result in a 13-fold reduction in linear wear and a 6-fold reduction mass wear as compared to unmodified polyethylenes. The obtained results demonstrate the effectiveness of the technology used for the modification the polymer, which promises the possibility of extending the lifetime of endoprosthesis cups.
Źródło:
Tribologia; 2014, 2; 9-17
0208-7774
Pojawia się w:
Tribologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies