- Tytuł:
- Akta Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (w drugiej połowie XVIII wieku)
- Autorzy:
- Stankevič, Adam
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/624858.pdf
- Data publikacji:
- 2019
- Wydawca:
- Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
- Tematy:
-
the Grand Duchy of Lithuania, the Supreme Tribunal of Lithuania, chancery, acts, books of acts
Wielkie Księstwo Litewskie, Trybunał Główny, kancelaria, akta, serie akt
Вялікае княства Літоўскае, трыбунал, канцэлярыя, акты, серыя актаў - Opis:
-
The present article focuses on the acts of the Supreme Tribunal of the Grand Duchy of Lithuania in the late 18th century. It is claimed that the records produced by the chancery or clerk’s office of this court in the discussed period were influenced by both centuries-old traditions and reforms carried out in 1764 and subsequent years. The transfer of powers to manage the work of the chancery to Tribunal judges did not have a negative effect on its efficiency because, in practice, a quite clear division of duties among court officials was observed. One of them was responsible for recording real estate property transactions into the acts of statements as well as keeping official and private documentation (he kept the book of acts and a protocol into which he registered the acts transferred to him). The other three sworn-in clerks were required to draw up verdicts; they were responsible for the decree books (final versions) and sentencjonarz (which was referred to in the Lithuanian Tribunal as a decree protocol), in which they placed the content of rulings delivered during the proceedings of taking evidence. One more clerk kept records of the cases in which suits were presented, and the last one compiled an on-going protocol, in which he registered the so-called judicial appeals, and recorded all the major activities related to the functioning of the court and its verdicts regarding litigations addressed to it
Przedmiotem artykułu są akta Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego w II poł. XVIII w. Kancelarii Trybunału Litewskiego poświęcono kilka prac naukowych, jednak akta tego sądu nie zostały dotąd należycie rozpoznane. Obserwowana obecnie intensyfikacja badań dotyczących funkcjonowania i wytworów kancelarii sądów szlacheckich na terenie Korony skłania do podjęcia analogicznego tematu odnośnie do ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Celem niniejszego artykułu było omówienie pracy kancelarii Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego, przedstawienie używanych w tym sądzie serii akt oraz scharakteryzowanie znajdujących się w nich wpisów. Badanie przeprowadzono przez ustalenie oraz przeanalizowanie zawartości ksiąg Trybunału Litewskiego, a także porównanie otrzymanych wyników z pracami poświęconymi dokumentacji Trybunału Koronnego. Skonstatowano, że w Trybunale Litewskim w II poł. XVIII w. w formie czystopisów występowały jedynie zeznania zapisów, oblaty oraz dekrety (przeważnie umieszczane już w jednej księdze), oddzielnie funkcjonowały podserie brudnopisów akt i wyroków; pomocniczą rolę spełniały rejestry spraw, a codzienne czynności sądu odnotowywano w specjalnej księdze, zwanej protokołem potocznym. Skonstatowano ponadto, że przekazanie sędziom trybunalskim uprawnień do kierowania pracą kancelarii nie wpłynęło negatywnie na jej sprawność, gdyż w praktyce ukształtował się dosyć klarowny podział obowiązków między regentami. Na wytwory kancelaryjne tego sądu w II poł. XVIII w. miała wpływ tradycja, a także reformy przeprowadzone w roku 1764 oraz w latach następnych.
У артыкуле даследуюцца акты трубыналу Вялікага княства Літоўскага другой паловы XVIII стагоддзя. Канцэлярыі Літоўскага Трыбуналу ўжо было прысвечана некалькі навуковых прац, аднак актам дадзенага суда дагэтуль у даследаваннях удзялялася недастаткова ўвагі. На сучасным этапе назіраецца інтэнсіфікацыя даследаванняў, прысвечаных функцыянаванню і вядзенню дакументацыі канцэлярыямі шляхецкіх судоў на тэрыторыі Каралеўства Польскага, што сведычць пра неабходнасць напісання працы на аналагічную тэму ў дачыненні да земляў ВКЛ. Мэтай дадзенага артыкула з’яўляецца апісанне дзейнасці канцэлярыі трыбуналу Вялікага княства Літоўскага, спецыфікацыя серый актаў, што выкарыстоўваліся ў гэтым судзе, і характарыстыка запісаў, якія ў іх знаходзяцца. Даследаванне праводзілася шляхам выяўлення і аналізу зместу кніг Літоўскага Трыбуналу, а таксама параўнання атрыманых вынікаў з працамі, прысвечанымі Кароннаму Трыбуналу. На падставе аналізу можна канстатаваць, што ў Літоўскім Трыбунале ў другой палове XVIII стагоддзя ў форме “чыставіка” выступаюць толькі паказанні, запісы юрыдычных актаў у судовых кнігах і дэкрэты (змешчаныя пераважна ў адной кнізе), асобна функцыянавалі падсерыі чарнавікоў актаў і прыгавораў, дапаможную ролю выконвалі спісы спраў, штодзённая дзейнасць трыбуналу фіксавалася ў спецыяльнай кнізе, якая называлася бягучым пратаколам. Намі зроблена выснова, што перадача ў дадзены перыяд паўнамоцтваў кіравання працай канцэлярыі трыбунальскім суддзям не аказала негатыўнага ўплыву на яе функцыянальнасць, паколькі ў практыцы сфарміраваўся досыць выразны падзел абавязкаў паміж рэгентамі. На тагачасныя канцэлярскія дакументы гэтага суда паўплывалі як шматвяковыя традыцыі, так і рэформы, праведзеныя ў 1764 г. і пазней. - Źródło:
-
Studia Białorutenistyczne; 2019, 13
1898-0457 - Pojawia się w:
- Studia Białorutenistyczne
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł