Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Tabulatura" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-13 z 13
    Tytuł:
    Muzyka religijna w Rydze w czasach jej przynależności do Rzeczypospolitej. Znaczenie rękopisu tabulatury organowej S-Uu Vok. mus. i hs 88
    The Religious Music in the Catholic Circle in Riga at the Time of its Belonging to the Polish-Lithuanian Commonwealth
    Autorzy:
    Chankowska, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29432114.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
    Tematy:
    Tabulatura
    jezuici
    Ryga
    muzyka religijna
    Opis:
    W artykule został podjęty temat muzyki religijnej w kręgu katolickim w Rydze w latach 1582–1621. Był to czas działań rekatolizacyjnych podjętych przez przybyłych tam jezuitów, który charakteryzował się licznymi konfliktami na tle religijnym i świeckim między rdzennymi mieszkańcami tego miasta – luteranami a katolikami. Celem artykułu jest omówienie wzmianek w dokumentach świadczących o życiu muzycznym katolików w Rydze, a także przedstawienie jedynego zachowanego źródła muzycznego – tabulatury organowej skompilowanej w środowisku jezuickim, obecnie przechowywanej w Uppsala universitetsbibliotek pod sygnaturą Vok. mus. i hs. 88.
    The article deals with the subject of religious music in the Catholic circle in Riga in the years 1582–1621. This was the time of the recatholisation efforts undertaken by the Jesuits who arrived there. The time was characterised by numerous religious and secular conflicts between the native inhabitants of the city – Lutherans and Catholics. The purpose of this article is to discuss the references in documents attesting to the musical life of Catholics in Riga, as well as to present the only surviving musical source – an organ tablature compiled in the Jesuit community, now stored in the Uppsala universitetsbibliotek under the shelfmark Vok. mus. i hs. 88. 
    Źródło:
    Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars; 2023, 61, 1; 167-180
    1234-4214
    Pojawia się w:
    Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Najstarszy zapis dwóch pieśni maryjnych: „Cesarzewno, królewno Niebieska” i „O przenasławniejsza Panno” w późnośredniowiecznym rękopisie dominikańskim PL-Wn 8091 III
    The Earliest Record of Two Marian Songs: ‘Cesarzewno, królewno niebieska’ and ‘O przenasławniejsza panno czysta’ Found in a Late Medieval Dominican Manuscript, PL-Wn 8091 III 150
    Autorzy:
    Grabiec, Dominika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/24263429.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    średniowieczne rękopisy
    rękopisy dominikańskie
    pieśni maryjne
    poezja staropolska
    Bolesław Erzepki
    Tabulatura Jana z Lublina
    medieval manuscripts
    Dominican manuscripts
    Marian songs
    Old Polish poetry
    Tablature of Joannes of Lublin
    Opis:
    Choć badania nad średniowiecznymi pieśniami polskimi trwają od lat, wciąż odnajdywane są kolejne nieznane, bądź nieuwzględniane dotąd w literaturze przedmiotu źródła. Jednym z nich jest dominikański sekwencjarz sygn. 8091 III z Biblioteki Narodowej (sygnatura dawna: BN akc. 6477), datowany na przełom XV i XVI w., prawdopodobnie proweniencji śląskiej. Na ostatniej stronie tego rękopisu zanotowane zostały teksty dwóch polskich pieśni maryjnych (fol. 172v): Cesarzewno, królewno niebieska oraz O przenasławniejsza panno czysta. Oba utwory znane były do tej pory z XIX-wiecznego odpisu Bolesława Erzepkiego, a dłuższa wersja drugiego z nich także z odpisu Wacława Aleksandra Maciejowskiego, opublikowanego jeszcze w XIX w. w Petersburgu. Opracowania muzyczne pieśni odnaleziono z kolei w źródłach muzycznych z XVI, XVII i początku XVIII w., m.in. w Tabulaturze Jana z Lublina, w kancjonałach Panien Benedyktynek w Staniątkach, a także w jednej z ksiąg muzycznych warszawskiej Archikonfraternii Literackiej, co świadczy o ich dużej popularności. Obie pieśni przywoływano wielokrotnie w literaturze poświęconej polskiej średniowiecznej poezji i pieśni maryjnej, jednak do tej pory żaden z autorów nie wspomniał o istnieniu najstarszego prawdopodobnie zachowanego przekazu rękopiśmiennego tych tekstów w sekwencjarzu z Biblioteki Narodowej. Zapisane w nim wersje utworów są zaskakująco zbieżne z transliteracją i transkrypcją B. Erzepkiego, można więc przypuszczać, że badacz wykonał odpis na podstawie tego właśnie rękopisu, choć oczywiście nie jest wykluczone, że istniała jeszcze inna, nieodnaleziona do tej pory średniowieczna kopia obu utworów.
    Despite long tradition of research on Polish medieval songs, sources that were either unknown or went unmentioned in the literature of the subject are still being unearthed. One such a source is the Dominican sequentiary from the National Library of Poland (shelf mark 8091 III, formerly BN akc. 6477), dated to the late 15th/early 16th centuries, most likely of Silesian provenance. The last page of this manuscript (fol. 172v) contains texts of two Polish Marian songs: Cesarzewno, królewno niebieska (Emperor’s Daughter, Heavenly Princess) and O przenasławniejsza panno czysta (O Most Famous and Pure Virgin). Previously these two songs were only known from a 19th-century copy by Bolesław Erzepki, while a longer version of the latter, copied by Wacław Aleksander Maciejowski, was also published in 19th-century Petersburg. Musical settings of these songs have been found in 16th-, 17th-, and early 18thcentury sources such as the Tablature of Joannes of Lublin, Benedictine Nuns’ Cantionals from Staniątki, and one of the musical volumes of Warsaw’s Literary Confraternity, which testifies to the considerable popularity of these compositions.  Though these songs have frequently been mentioned in writings dedicated to Polish medieval poetry and the Marian song repertoire, none of the authors to date has noted what seems to be the oldest handwritten record of these songs’ texts, contained in the sequentiary from the National Library. The versions recorded in that source bear striking resemblance to Erzepki’s transliteration and transcription, which suggests that he copied them from this particular manuscript.
    Źródło:
    Muzyka; 2023, 68, 2; 142-150
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kanonik Jan z Lublina i jego tabulatura
    Canon Jan of Lublin and his tablature
    Autorzy:
    Grajewski, Czesław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1019114.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-20
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Jan z Lublina
    Kraśnik
    Kanonicy Regularni Laterańscy
    tabulatura organowa
    „Canon Jan of Lublin
    a canon
    the Canons Regular
    tablature
    Joannes de Lublin
    Opis:
    The following article is devoted to Jan of Lublin and his collection of musical notation of different compositions called Jan of Lublin’s tablature. The author presents Canon Jan and his relationship with the monastery of Regular Canons in Kraśnik. The article also focuses on the tablature itself. It discusses the issue of its origin, its contents – special attention was paid to musical genres, the influence of Western European music on Polish music as well as the original achievements of Polish artists. The article is a presentation of a sixteenth-century written text.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2017, 108; 111-121
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rekonstrukcja warstwy słownej pieśni „Słuchaj, co żywo” zapisanej w tabulaturze organowej z Kroż
    Reconstructing the Text of the Song ‘Słuchaj, co żywo’ from the Kražiai Organ Tablature
    Autorzy:
    Jasiński, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28882064.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    XVII wiek
    Kroże
    tabulatura organowa
    pieśń Słuchaj, co żywo
    Krzysztof Haberkant
    Nowo wydany Kancjonał Pruski
    rekonstrukcja
    Adam z Wągrowca
    17th century
    Kražiai
    organ tablature
    Słuchaj, co żywo (song)
    ‘Newly published Prussian songbook’
    reconstruction
    Adam of Wągrowiec
    Opis:
    W artykule zrekonstruowano warstwę słowną anonimowej trzyczęściowej pieśni Słuchaj co żywo, zamieszczonej bez tekstu w XVII-wiecznej tabulaturze organowej z Kroż, która została opublikowana w formie faksymilowej w serii „Fontes Musicae in Polonia” (Warszawa 2017). Nie jest to, jakby na pierwszy rzut oka mogło się wydawać, Psalm 49 Słuchaj, słuchaj, co żywo! Wszytki ziemskie kraje, lecz tekst pieśni O Przyjściu Chrystusowym na Sąd zaczynającej się od słów: „Słuchaj, co żywo, sądu straszliwego”, opublikowanej w osiemnastowiecznym Nowo wydanym Kancyonale Pruskim Krzysztofa Haberkanta (Królewiec 1741, wznowiony tam w 1772). Oprócz przedstawienia transkrypcji pieśni i rekonstrukcji jej tekstu, autor rozważa, kto mógł napisać tę kompozycję, sugerując potencjalne przypisanie jej Adamowi z Wągrowca (zm. 1629). Niezależnie od tego, czy uda się kiedyś rozwiązać kwestię autorstwa pieśni, trzeba podkreślić, że za sprawą dokonanej rekonstrukcji warstwy tekstowej pieśni Słuchaj, co żywo repertuar staropolski wzbogaca się o nieznaną dotąd pozycję muzyki wielogłosowej w języku ojczystym, powiększa zarazem szczupły zasób polskojęzycznychpieśni trzygłosowych.
    Reconstructed in this article is the verbal component of the anonymous three-part song 'Słuchaj co żywo’ (‘Hark with all haste’), found without text in the seventeenth-century organ tablature from Kražiai, which has been published in facsimile form as part of the source edition series ‘Fontes Musicae in Polonia’ (Warsaw 2017). The song identifed as the basis for this piece is 'O Przyjściu Chrystusowym na Sąd' (‘On Christ’s coming to judgment’), with the incipit ‘Słuchaj, co żywo, sądu straszliwego’ (‘Hark with all haste to the terrible judgment’), included in Krzysztof Haberkant’s 'Nowo wydany Kancyonał Pruski' (‘Newly published Prussian songbook’) (Königsberg 1741, reissued there in 1772). Apart from presenting a transcription of the song and reconstructing its text, I discuss who could have written this composition, suggesting its potential attribution to Adam of Wągrowiec (d. 1629). Regardless of whether the composer’s identity will ever be established, it should be emphasised that thanks to the text reconstruction this previously unknown polyphonic song in the vernacular can now be added to the Old Polish repertoire, thus expanding the rather meagre collection of three-part songs with Polish texts.
    Źródło:
    Muzyka; 2021, 66, 1; 169-179
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uwagi o melodii, formie i dziejach staropolskiej pieśni „O przenasławniejsza Panno”
    Remarks on the Melody, Form, and History of the Old Polish Song ‘O przenasławniejsza Panno’
    Autorzy:
    Kubieniec, Jakub
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30147323.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    polskie pieśni średniowieczne
    Tabulatura Jana z Lublina
    Jan Seklucjan
    staropolskie pieśni maryjne
    O przenasławniejsza
    pieśni protestanckie
    pieśni czeskie
    Polish medieval songs
    Jan of Lublin Tablature
    Old Polish Marian songs
    O, Most Famous and Pure Virgin
    Protestant songs
    Czech songs
    Opis:
    Średniowieczna pieśń maryjna O przenasławniejsza została po raz pierwszy wydana przez W.A. Maciejowskiego. Fragment jej nieco innej wersji, zachowany w tekach B. Erzepkiego, ogłosił W. Wydra, a trzeci, nie wydany dotąd przekaz, pochodzi z kancjonału staniąteckiego z 1586 r. Mimo nieregularnej budowy pieśń była wykonywana w XVI-wiecznych kościołach polskich o czym świadczy m.in. akt fundacyjny propozytury w Mielcu z 1526 r., a także zapis dwóch opracowań organowych w Tabulaturze Jana z Lublina. Rewokalizacje tych opracowań, w którego tenorze cytowana jest melodia pieśni, zaproponowane przez H. Feichta i J. Węcowskiego, budzą poważne wątpliwości, m.in. ze względu na niejasne wskazówki kopisty tabulatury, co do przebiegu formy utworu. Pomocą w rekonstrukcji kompozycji są zapisy pieśni O przenasławniejsze Słowo Boże, opublikowanej we wszystkich edycjach kancjonału Jana Seklucjana (1547, 1550, 1559). Wydawca kancjonałów, Piotr Poźniak, nie odnalazł konkordancji dla tej pieśni w innych źródłach polskich, czeskich i niemieckich, jednak jej melodia z pewnością została zapożyczona z maryjnej pieśni O przenasławniejsza. Kontrafaktura protestancka, zachowująca incypit katolickiego utworu miała zapewne podtekst polemiczny, przeciwstawiając kultowi maryjnemu oddanie dla Słowa Bożego. Przekaz z kancjonałów Seklucjana pozwala ustalić oryginalną wersyfikację pieśni maryjnej (składa się ona z sześciu, a nie siedmiu wersów, jak w edycji Maciejowskiego), a także zweryfikować mylące, jak się zdaje, wskazówki wykonawcze tabulatury. Ewentualnego wzorca dla O przenasławniejsza nie udało się odnaleźć, jednak jest możliwe, że jej twórca inspirował się melodią pieśni Depromemus laudes, której pierwszy zapis pochodzi z kancjonału Franusa (1505). Na końcu artykułu przedstawiono rekonstrukcję pieśni maryjnej w oparciu o przekazy Seklucjana i Tabulatury Jana z Lublina, a także transliterację i transkrypcję przekazu staniąteckiego.
    The medieval Marian song ‘O, Most Famous and Pure Virgin’, first published by W.A. Maciejowski, has also been fragmentarily preserved, in a slightly different version, in the files of B. Erzepki (published by W. Wydra). A third unpublished record comes from the 1586 ‘Staniątki Cantional’. Despite its irregular structure, the song was sung in sixteenth-century Polish churches, as confirmed by, among others, the founding act of the Mielec provostry (1526), and by two organ settings found in the Jan of Lublin Tablature. The vocal versions of these settings reconstructed by H. Feicht and J. Węcowski, with the song melody quoted in the tenor, may raise serious doubts, among others because the tablature copyist’s clues concerning the formal pattern of the piece are unclear. Records of the song ‘O, Most Famous Word of God’ published in all editions of Jan Seklucjan’s Cantionals (1547, 1550, 1559) can help to reconstruct the Marian composition. The publisher of these Cantionals, Piotr Poźniak, found no concordances of this song in other Polish, Czech, and German sources. However, the melody was undoubtedly borrowed from the Marian song ‘O, Most Famous and Pure Virgin’. The Protestant contrafactum preserves the incipit of the Catholic piece and quite likely had a polemical undertone, as it opposed following the Word of God to the Marian cult. The records contained in Jan Seklucjan’s Cantionals make it possible to establish the original versification of the Marian song (which consisted of six verses, not seven, as in Maciejowski’s edition) and to correct the apparently misleading performance indications found in the tablature. Though to date no model has been discovered for this Marian piece, it may have been inspired by the melody of the song ‘Depromemus laudes’, whose earliest source is in the Franus Cantional (1505). At the end of the paper, the author presents a reconstruction of ‘O, Most Famous and Pure Virgin’ based on Seklucjan and the Jan of Lublin Tablature, as well as a transliteration and transcription of the Staniątki source.
    Źródło:
    Muzyka; 2022, 67, 3; 33-51
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wkład klasztorów w rozwój kultury organowej średniowiecznej i wczesnonowożytnej Małopolski (od XIV do końca XVI w.)
    The contribution of monasteries to the development of organ music culture of Małopolska in the medieval and early modern periods (from the fourteenth to the late sixteenth centuries)
    Autorzy:
    Rajman, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28409396.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    organy
    kościół
    klasztor
    zakon
    organista
    klawiatura
    tabulatura
    parafia
    organs
    church
    monastery
    convent
    organist
    keyboard
    tablature
    parish
    Opis:
    Podstawę źródłową wniosków zawartych w tym artykule stanowią wyniki kwerendy w źródłach wytworzonych przez klasztory (dokumenty, rachunki, inwentarze, nekrologi, żywoty przełożonych, kroniki), rękopiśmiennych aktach sądowych biskupa i oficjała krakowskiego z XV i XVI w. oraz protokołów powizytacyjnych i ksiąg miejskich. Autor uwzględnił także całą literaturę przedmiotu. Rozpatrując dane źródłowe autor stawia tezę, że w XIII w. nie ma jakichkolwiek wzmianek o organach w kościołach klasztornych – za wysoce problematyczny i mało wiarygodny uznaje przekaz o organiście w kościele dominikańskim w Sandomierzu odnoszący się rzekomo do 1259 r. (przekaz ten pochodzi, w istocie rzeczy, dopiero z XVIII w.). Pierwsza wzmianka o organach klasztornych (1376) dotyczy kościoła bożogrobców w Miechowie. Zostały one ufundowane przez ówczesnego prepozyta Marcina Czcika. Podkreślić należy fakt, że miechowski kościół klasztorny pełnił zarazem funkcję kościoła parafialnego. Potrzeba oprawy muzycznej nabożeństw dla wiernych była jedną z ważniejszych przyczyn wybudowania organów w kościołach dominikanów i franciszkanów krakowskich. Istnienie organów w kościele dominikańskim w Krakowie możemy datować najpóźniej na pierwszą dekadę XV w. Zachowało się sporo wzmianek o konkretnych muzykach w tym kościele, a z XVI w. pochodzą informacje o organach w innych niż Kraków, kościołach dominikańskich. Czas wybudowania organów w kościele św. Franciszka przypada na okres przed 1445 roku. W XVI w. był to najlepiej wyposażony w instrumenty kościół w diecezji krakowskiej – 2 organy główne i pozytyw w każdej z kaplic bocznych Ważnymi ośrodkami kultury muzycznej były klasztory kanonickie. Z XV–XVI w. zachowało się wiele wzmianek imiennych o organistach w kościele kanoników regularnych przy kościele Bożego Ciała na Kazimierzu. W XVI w. organy grały także w innych kościołach tej reguły, a na szczególną uwagę zasługuje klasztor w Kraśniku (znani są tutaj wszyscy organiści z XVI w.). W kościele klasztornym św. Ducha w Krakowie organista jest poświadczony w 1443 roku. W kościele premonstratensów w Brzesku-Hebdowie  organy były prawdopodobnie już w XV w, a w XVI w opactwie w Nowym Sączu, u kanoników regularnych od pokuty błogosławionych Męczenników w kościele św. Marka w Krakowie w 1541 r. Odrębnym zagadnieniem są kościoły klasztorne ściśle konwentualne. O organach w kościele benedyktynów w Tyńcu możemy wnioskować z faktu, że już w 1405 r. wzmiankowany jest organista benedyktyn Jan. Można przypuszczać, że organy w tym kościele istniały pod koniec XIV w. Problematyczne są początki organów w kościele na Łysej Górze, a zwłaszcza przypisywanie ich fundacji królowi Władysławowi Jagielle. Organy w kościele augustianów św. Katarzyny na Kazimierzu, klasztoru o wybijającej się kulturze muzycznej, istniały przed 1436 roku. W drugiej połowie XV w. kościół posiadał 2 instrumenty. Z 1494 r. pochodzi wzmianka o organiście w klasztorze augustianów w Olkuszu, filii kazimierskiego konwentu. Brak w pełni przekonywujących źródeł do datowania organów w kościołach bernardyńskich na okres przed 1600 rokiem. Dotyczy to także kościoła N. Marii Panny na Jasnej Górze, świątyni konwentualnej paulinów. Kontrastuje z tym stanem wiedzy, pierwsza wzmianka o organiście w kościele paulińskim na Skałce, bowiem dowodzi istnienia organów już w 1475 roku. O wczesnym powstaniu organów w kościele na Skałce zadecydowała niewątpliwie funkcja parafialna tej świątyni. W przypadku kościoła karmelitów, zakonu o surowej regule, na podkrakowskich Garbarach, gdzie organy istniały już w pierwszej połowie XV w. wpływ miały zarówno potrzeby muzyczne konwentu, jak i fakt, że znajdował się tutaj słynący łaskami obraz maryjny. Późno powstały organy w kościołach cysterskich, co również wiązało się z nakazami reguły. W Mogile wybudowano je w latach 1522–46 – jest to najstarszy przykład organów cysterskich w Małopolsce. Istnienie organów w kościele cysterskim w Jędrzejowie jest poświadczone w 1573 r., a w Szczyrzycu w 1597. Zapewne na XVI w. przypada także budowa organów w Koprzywnicy i Wąchocku, ale brak na razie źródeł potwierdzających tę hipotezę. W klasztorach żeńskich – u klarysek w Krakowie i norbertanek na Zwierzyńcu oraz w Imbramowicach, mimo zakazów wypływających z reguły (zakaz obecności mężczyzn), działalność organistów, a zatem i istnienie instrumentów, da się wykazać dla drugiej połowy XV w. Organista w kościele benedyktynek w Staniątkach jest poświadczony w 1521 r., a u klarysek w Starym Sączu w 1568 roku. Instrument w Starym Sączu istniał niewątpliwie znacznie wcześniej. Muzyka organowa w kościołach klasztorów żeńskich służyła wyłącznie przy śpiewie chóru zakonnic, kościoły te bowiem były całkowicie zamknięte dla profanów. Biorąc pod uwagę także źródła z końca XVI w. można obliczyć, że 36 kościołów klasztornych w Małopolsce (tożsamej terytorialnie z diecezją krakowską) posiadało instrumenty muzyczne. Zebrane wzmianki źródłowe stanowią świadectwo, że niektóre klasztory, posiadające własne warsztaty, (np. klasztor franciszkański w Krakowie) wykonywały prace także dla innych kościołów. Z kolei korzystanie przez zakonników z dorobku różnych środowisk organmistrzowskich widzimy w sytuacjach, gdy zatrudniani byli organmistrze ewidentnie niezakonni, lub gdy do odbioru gotowych organów klasztornych zaprasza się jako ekspertów np. organistów w kościoła Mariackiego. Wzmianki imienne o organistach świadczą, że rekrutowali się oni aż z trzech środowisk muzyków – z konwentu, z organistów niezakonnych, ale będących osobami duchownymi, z organistów świeckich. Zauważalne jest, że np. u cystersów organistami byli wyłącznie mnisi. Dane o wielkości organów pochodzą z XVI w. i dotyczą instrumentu w Miechowie – 22 głosy i u dominikanów krakowskich – 16 głosów. Organy klasztorne były montowane w różnych miejscach kościoła – pod sklepieniem nawy głównej, na ścianie z boku prezbiterium, na ścianie nad ołtarzem, nad wejściem zachodnim. W klasztorach małopolskich powstały niezwykle cenne dzieła muzyki organowej. Najsłynniejsze z nich to tabulatura klasztoru św. Ducha w Krakowie oraz tabulatura Jana z Lublina. Oba zawierają szereg utworów, które były wykonywane z użyciem klawiatury nożnej. Świadczą, że średniowieczne klasztory małopolskie były środowiskami żywo zainteresowanymi rozwojem budownictwa organowego i muzyki organowej.
    The source base for the conclusions presented in the article are the results of preliminary research in the sources generated by the monasteries (documents, financial records, inventories, obituaries, biograms of superiors, chronicles), manuscript court files of the bishop’s court and the judicial vicar from the fifteenth and sixteenth centuries, and postinspection protocols and municipal records. In addition, the author took into account the existing literature on the subject. While analyzing the data found in the sources, the author puts forward the hypothesis that no references to pipe organs in monastic churches exist in sources from the thirteenth century – a source mentioning an organist in the Dominican church in Sandomierz, allegedly referring to 1259, is open to questions and unreliable (in fact, it dates from as late as the eighteenth century). The first reference to a pipe organ in a monastic setting refers to the Church of the Holy Sepulchre in Miechów (1376). It was by the then provost Marcin Czcik. It should be emphasized that the monastic church in Miechów functioned at the same time as a parish church. The need to provide a music setting to religious services for the congregation was an important reason why the pipe organs were constructed in the Dominican and Franciscan churches in Cracow. The pipe organ in the Dominican church in Cracow were built in the first decade of the fifteenth century at the latest. Many references have survived to specific musicians in this church, while in the sixteenth century pipe organs in Dominican churches in other cities are mentioned. The construction of the pipe organ in the Church of St Francis dates back to a period before 1445. In the sixteenth century, it was the best equipped church in the Cracow diocese when it came to musical instruments – two main pipe organs and a positive organ in each of the flanking chapels. Important centres of music culture were located in the monasteries of the Canons Regular. Sources from the fifteenth and sixteenth centuries contain numerous references to names of specific organists employed at the Corpus Christi Church in the district of Kazimierz. In the sixteenth century, organ music was also performed in other churches of this order, most remarkably in the monastic church in Kraśnik (in this case, a complete list of sixteenth-century organists has survived). In the Church of the Holy Spirit in Cracow, the presence of an organist in confirmed in the sources from as early as 1443. The Premonstratensian church in Brzesko-Hebdowo probably had a pipe organ as early as in the fifteenth century, the abbey in Nowy Sącz – in the sixteenth century, the St Mark Church of the Canons Regular of the Penance of the Blessed Martyrs in Cracow – in 1541. A separate subject are monastic churches with a purely conventual function. The presence of a pipe organ in the Benedictine church in Tyniec can be deduced from a reference to the organist – a Benedictine monk named Jan – from 1405. It can be speculated that this church had a pipe organ as early as in the late fourteenth century. The origin of the pipe organ in the church in Łysa Góra are unclear, particularly attributing its foundation to King Ladislaus Jagiello. The pipe organ in the St Catherine Church of the Augustinian Order in Kazimierz, a remarkable centre of music culture, existed before 1436. In the second half of the fifteenth century, the church had two instruments. A reference to an organist in the Augustine church in Olkusz, a branch of the Kazimierz convent, comes from 1494. There are no reliable sources for dating the pipe organs in Bernardine churches in the period before 1600. The same holds for the Holy Virgin Mary Church at Jasna Góra, the conventual temple of the Pauline Order. In contrast to this state of knowledge, we know about a reference to an organist in the Pauline church at Skałka, providing evidence that a pipe organ existed there as early as in 1475. Providing this temple with the instrument so early was undoubtedly influenced by the fact that it functioned as a parish church. As for the Carmelitan church, belonging to an order with a very strict rule and located in the suburban district of Garbary, the pipe organ existed there as early as in the first half of the fifteenth century, which was stimulated by the musical needs of the convent and the fact that the temple hosted an effigy of the Holy Virgin famous for various graces. In Cistercian churches, pipe organs were installed relatively late, which was also connected with the principles of the rule. In Mogiła, a pipe organ was constructed in the years 1522–46 and is the earliest example of a Cistercian pipe organ in Małopolska. The presence of a pipe organ in the Cistercian church in Jędrzejów is confirmed in 1573, and in Szczyrzyc in 1597. In all probability, in the same sixteenth century pipe organs were constructed in the churches in Koprzywnica and Wąchock, but there are no sources yet to substantiate this hypothesis. In female monasteries – Poor Clares in Cracow and Premonstratensians in Zwierzyniec and in Imbramowice – the activity of organists, and therefore the presence of instruments, is confirmed in the second half of the fifteenth century, despite the rules that excluded male presence in the premises. The activity of an organist in the Benedictine female convent in Staniątki is confirmed in 1521, while Poor Clares in Nowy Sącz had an organist in 1568. The instrument in Nowy Sącz undoubtedly existed much earlier. In the monastic churches of female convents, organ music served only as accompaniment to choirs of nuns, because those churches were closed to laymen. If we additionally take into account sources from the late sixteenth century, it becomes possible to calculate that 36 monastic churches in Małopolska (in a territory overlapping with the Cracow diocese) possessed musical instruments. The collected references found in the sources prove that some monasteries (e.g. the Franciscan convent in Cracow) had their own workshops and supplied other churches. On the other hand, we notice that the convents would use the services of various organ-building centres as the builders employed for the purpose of constructing pipe organs were definitely not monks, or when organists employed elsewhere, e.g. in St Mary’s Church, were hired as experts for the procedure of acceptance. References to musicians mentioned by name prove that they were recruited from three circles: the convent itself, non-monastic clergy and lay-organists. It is remarkable that e.g. in Cistercian temples only monks were accepted as organists. Information about the size of the instruments dates back to the sixteenth century and refers to the pipe organ in Miechów, which had 22 pitches, and to the instrument in the Dominican church in Cracow with 16 pitches. Monastic pipe organs were installed in different places in the temple: above the vaulting of the nave, on the side wall of the presbytery, on the wall above the altar, or above the western entry. In Małopolska, monasteries were places were the most precious works of organ music originated. The most famous of them are the Holy Ghost Tablature from Cracow and the Jan of Lublin Tablature. Both contain a number of compositions performed with a pedal keyboard. Also, they provide evidence that the monastic circles in Małopolska in the Middle Ages fostered a keen interest in the development of organ-building and organ music.
    Źródło:
    Muzyka; 2018, 63, 3; 43-64
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    'Tabulaturae Braunsbergenses-Olivenses', ed. Marcin Szelest, Vols. 1–3, Warszawa 2021 Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa (= Fontes Musicae in Polonia, C/XXV.1–3), pp. 440 + 641 + 764. ISBN 978-83-66456-46-2
    Autorzy:
    Schöning, Kateryna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25806177.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    edycja krytyczna
    źródła muzyczne
    tabulatura organowa
    muzyka XVII wieku
    critical edition
    music sources
    organ tablature
    seventheenth-century music
    Opis:
    Review of critical edidion of Tabulaturae Braunsbergenses-Olivenses, ed. Marcin Szelest, Vols. 1–3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2021
    Recenzja edycji krytycznej Tabulaturae Braunsbergenses-Olivenses, red. Marcin Szelest, t. 1–3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2021
    Źródło:
    Muzyka; 2022, 67, 1; 170-173
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Grzegorz Joachimiak, „Lutnia w klasztorze. Fenomen dworskiego instrumentu w kulturze Śląska XVII i XVIII wieku”, Wrocław 2020 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego (= Acta Universitatis Wratislaviensis 4025), ss. 349. ISBN 978-83-229-3750-1
    Autorzy:
    Spurgjasz, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25806489.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    lutnia
    tabulatura
    Krzeszów
    Cystersi
    XVIII wiek
    muzyka instrumentalna
    lute
    tablature
    Cistercians
    18th century
    instrumental music
    Opis:
    Recenzja książki: Grzegorz Joachimiak, Lutnia w klasztorze. Fenomen dworskiego instrumentu w kulturze Śląska XVII i XVIII wieku, Wrocław 2020. Jest to pierwsza monografia krzeszowskich tabulatur lutniowych – piętnastu rękopiśmiennych ksiąg spisanych i użytkowanych w kręgu krzeszowskiego klasztoru cystersów, w których znalazło się w sumie ponad dwa tysiące utworów na lutnię. Grzegorz Joachimiak przedstawia w publikacji zarówno sam zespół źródeł i jego historię, jak i repertuar, jego konteksty kulturowe, sylwetki kompozytorów i kwestie wykonawcze.
    Book Review: Grzegorz Joachimiak, Lutnia w klasztorze. Fenomen dworskiego instrumentu w kulturze Śląska XVII i XVIII wieku, Wrocław 2020. It is the first monograph of the Krzeszów lute tablatures - fifteen handwritten books written and used in the Krzeszów Cistercian monastery, containing a total of over two thousand lute pieces. Grzegorz Joachimiak presents in the publication both the collection and its history, as well as the repertoire, its cultural contexts, composers' profiles and performance issues.
    Źródło:
    Muzyka; 2022, 67, 2; 170-174
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Psalm Dawida” i inne intawolacje kontrafaktur wokalnych w rękopisach organowych z przełomu XVI i XVII wieku powstałych na terenach Rzeczpospolitej
    A ‘Psalm of David’ and Other Intabulations of Vocal Contrafacta in Late Sixteenth- / Early Seventeenth-Century Organ Manuscripts Compiled in the Polish–Lithuanian Commonwealth
    Autorzy:
    Szelest, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/24253519.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    kontrafaktury
    intawolacje
    Psalm Dawida
    laudi spirituali
    tabulatura organowa
    tabulatura z Kroż
    tabulatura braniewsko-oliwska
    tabulatura ryska
    contrafacta
    intabulations
    Psalm of David
    organ tablatures
    Kražiai Tablature
    Braunsberg–Oliva Tablature
    Riga Tablature
    Opis:
    W artykule przedstawiono ustalenia dotyczące intawolacji kontrafaktur wokalnych oraz powiązanych z nimi zagadnień w czterech rękopisach na instrumenty klawiszowe powstałych na przełomie XVI i XVII wieku w kolegiach jezuickich na Warmii, Żmudzi oraz w Inflantach. Zapisany w rękopisie z Kroż (Wilno, Lietuvos nacionalinė Martyno Mažvydo biblioteka [LT-Vu], sygn. F105-67) Psalm Dawida został zidentyfikowany jako intawolacja canzonetty Hansa Leo Hasslera Chi mi dimandarà z autorskiego druku Canzonette a quatro voci ... libro primo (Nürnberg 1590), a następująca po nim kompozycja bez tytułu i atrybucji – jako zapis canzony Claudia Merulo, znanej również z czterech innych rękopisów. Rozpoznania te, uzupełnione o analizę inskrypcji tytułowej, falsyfikują niedawno zaprezentowaną hipotezę Tomasza Jasińskiego, według której utwory te miałyby stanowić dwuczęściowe opracowanie autorstwa Mikołaja Gomółki do słów Psalmu 1 w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego. Rękopis z Kroż zawiera ponadto niewątpliwy cytat madrygału Palestriny Vestiva i colli w utworze „Łobzoskie” Adama z Wągrowca oraz anonimowo odpisany Ricercar Secondo Francesca Uspera. Utrwalony w źródle korpus utworów kontrapunktycznych zapisanych w notacji partyturowej może mieć związek z działalnością w Rzeczpospolitej Vincenza Bertolusiego, którego dwie kompozycje jako jedyne w tym korpusie zaopatrzono w atrybucje. Utworem pochodzenia lokalnego jest natomiast Surrexit Dominus [valete luctus], opracowanie pieśni Andrzeja Krzyckiego zanotowane już w tabulaturze Jana z Lublina i znane również z tabulatury S-Uu vmhs 89 oraz kancjonałów ze Staniątek, Sandomierza i Radomia. Tabulatura organowa zachowana w Universitetsbibliotek w Uppsali (S-Uu, sygn. Vokalmusik i handskrift 89) zawiera intawolacje pięciu włoskich laud, odpisanych bezpośrednio z pochodzącego z tradycji jezuickiej druku Lodi spirituali novamente composte… (Venezia 1580). Dwie z nich zapisano później w tabulaturze braniewsko-oliwskiej z niemieckimi tytułami wskazującymi na proces kontrafaktury; wersje niemieckie zostały następnie opublikowane w śpiewniku Himmlischer Harffenklang (Braunsberg 1639). Intawolacja znanego wyłącznie z rękopisów rzymskich trzychórowego motetu Annibale Zoilo Laudate Dominum in sanctis ejus również wskazuje na bliskie kontakty z Italią środowiska, w którym powstała tabulatura. Inne rozpoznane w niej kontrafaktury wiążą ją z praktyką muzyczną Rzeczpospolitej, Pomorza i Szwecji. W źródle utrwalono też intawolację chanson Thomasa Crecquillona Pour ung plaisir jako anonimową „Fugę” oraz dwie kompozycje instrumentalne, które wyposażono w incipity tekstowe świadczące o tym, że wykonywano je wokalnie. Ustalenia te pozwalają przypuszczać, że rękopis powstał na Warmii, w ośrodku, w którym pracowało równocześnie kilku skryptorów posługujących się notacją tabulaturową i w którym możliwe było wykonywanie utworów trzychórowych; jedynym ośrodkiem, który według obecnego stanu wiedzy spełniał te kryteria, było kolegium jezuickie w Braniewie. Większość kontrafaktur utrwalonych w braniewskiej części tabulatury braniewsko-oliwskiej (Wilno, Lietuvos mokslų akademijos Vrublevskių biblioteka [LT-Va], sygn. F15-284) pochodzi z drukowanych antologii, których liczba i dostępność znacząco wzrosła na przełomie stuleci. Wśród nielicznych intawolacji kontrafaktur pochodzących z tradycji rękopiśmiennej wyróżnia się opracowanie anonimowej cantio zawartej, zazwyczaj z tekstem Spiritus Sancti gratia, w ok. dwudziestu rękopisach środkowoeuropejskich powstałych na przestrzeni ponad dwustu lat. Na tle obecnej w nich znacznej wariantywności tekstu muzycznego zwraca uwagę niemal całkowita zgodność przekazów w tabulaturze braniewsko-oliwskiej i w tabulaturze S-Uu vmhs 89. W tabulaturze pochodzącej z kolegium jezuickiego w Rydze (Uppsala, Universitetsbibliotek [S-Uu], sygn. Vokalmusik i handskrift 88) zapisano pięć intawolacji kontrafaktur utworów świeckich pochodzących z trzech druków autorskich z lat 1567–1577; ich incipity tekstowe nie są znane z innych źródeł, były to zatem najpewniej opracowania proweniencji lokalnej. Data 1620, zapisana w tytule rękopisu, prawdopodobnie dokumentuje końcowy etap jego powstawania, natomiast główna część źródła mogła być spisana już w pierwszej dekadzie XVII wieku. Badania zapisów kontrafaktur w rękopisach na instrumenty klawiszowe nie pozwalają zazwyczaj na wyciąganie szczegółowych wniosków w zakresie warstwy słownej opracowań, mogą jednak przynieść rezultaty dotyczące transmisji, migracji i recepcji repertuaru oraz praktyki muzycznej w ośrodkach, w których źródła te powstawały. Powinny być prowadzone systematycznie, ze zwróceniem szczególnej uwagi na nieznane skądinąd incipity tekstowe oraz na kompozycje, w których rodzaj tekstu słownego nie jest kompatybilny z gatunkiem muzycznym. Przykładem takiej potencjalnej kontrafaktury jest przypisywany Petrusowi de Drusina utwór Deus in adjutorium meum intende. Utrwalona w rękopisie z Kroż kompozycja Słuchaj, co żywo również może okazać się kontrafakturą. Z tego względu nie można mieć pewności, że jej tekst nie pochodził z Psałterza Kochanowskiego, jak udowadaniał Tomasz Jasiński; przypisywanie jej Adamowi z Wągrowca nie ma natomiast wystarczających podstaw w materiale źródłowym.
    This article presents findings concerning intabulations of vocal contrafacta and related issues in four keyboard manuscripts compiled around the turn of the seventeenth century in Jesuit colleges in Warmia, Samogitia and Livonia. The ‘Psalm of David’ entered in the Kražiai manuscript (Vilnius, Lietuvos nacionalinė Martyno Mažvydo biblioteka [LT-Vu], shelf-mark F105-67) has been identified as an intabulation of Hans Leo Hassler’s canzonetta Chi mi dimandarà from that composer’s print Canzonette a quatro voci ... libro primo (Nürnberg 1590). The composition that follows, untitled and unattributed in the source, is a canzona by Claudio Merulo, known from four other manuscripts. These findings, complemented by analysis of the titular inscription, belie Tomasz Jasiński’s recent hypothesis that these two pieces constitute a bipartite setting by Mikołaj Gomółka of Psalm 1 in Jan Kochanowski’s Polish rendering. The Kražiai Tablature also contains an evident quotation from Palestrina’s madrigal Vestiva i colli (in Adam of Wągrowiec’s Łobzoskie) and an unattributed copy of Francesco Usper’s Ricercar Secondo. The body of contrapuntal works found in this source (in score notation) may possibly be related to the activity in the Polish-Lithuanian Commonwealth of Vincenzo Bertolusi, two of whose compositions are the only attributed pieces in this set. Surrexit Dominus [valete luctus], on the other hand, is a local piece, a setting of a song by Andrzej Krzycki included in the Tablature of Jan of Lublin and also known from tablature S-Uu vmhs 89, as well as cantionals from Staniątki, Sandomierz and Radom. The organ tablature kept at Uppsala’s Universitetsbibliotek (S-Uu, shelf-mark Vokalmusik i handskrift 89) contains intabulations of five Italian laudi copied directly from the Jesuit-tradition print Lodi spirituali novamente composte… (Venezia 1580). Two of them were later inscribed in the Braunsberg–Oliva Tablature with German titles that reflect the process of contrafactum. The German-language versions were subsequently printed in the Himmlischer Harffenklang songbook (Braunsberg 1639). The presence of an intabulation of Annibale Zoilo’s motet Dominum in sanctis ejus for three choirs similarly suggests that close contacts with Italy were maintained by the circles in which the source was compiled. Other identified contrafacta from this manuscript relate it to the musical life of the Polish–Lithuanian Commonwealth, Pomerania and Sweden. The same source contains an intabulation of Thomas Crecquillon’s chanson Pour ung plaisir, inscribed there as an anonymous ‘Fuga’, as well as two instrumental pieces with text incipits, indicating that they were performed vocally. These findings support the thesis that the manuscript was compiled in Warmia, at a place where several scribes worked simultaneously using tablature notation and works for three choirs could be performed. As far as we know, the only centre that fulfilled all these criteria was the Jesuit college in Braunsberg (now Braniewo). The majority of the contrafacta found in the Braniewo section of the Braunsberg–Oliva Tablature (Vilnius, Lietuvos mokslų akademijos Vrublevskių biblioteka [LT-Va], shelf-mark F15-284) come from printed anthologies, which became much more numerous and easily available around the turn of the century. Among the few contrafacta derived from the manuscript tradition, particularly notable is the setting of an anonymous cantio found (usually with the text Spiritus Sancti gratia) in about 20 Central European manuscripts compiled over a period of more than 200 years. They exist in numerous musical variants, but the versions recorded in the Braunsberg–Oliva Tablature and in S-Uu vmhs 89 are almost identical. A tablature from the Jesuit college in Riga (now in Uppsala, Universitetsbibliotek [S-Uu], shelf-mark Vokalmusik i handskrift 88) contains five intabulated contrafacta of secular works taken from three single-composer editions from the years 1567–1577. Their text incipits are not known from other sources, which suggests that these were local settings. The date 1620 in the manuscript’s title probably refers to the final stage of its compilation, whereas its main section may have been written as early as the first decade of the seventeenth century. Studies of contrafacta contained in keyboard manuscripts do not usually allow for detailed conclusions to be drawn concerning the literary texts, but they can provide results related to the transmission, migration and reception of the repertoire and musical performance practice in the centres where the sources were compiled. Such studies need to be conducted in a systematic manner, with special attention given to text incipits not recorded elsewhere and to works in which the incipit is incompatible with the musical genre. One example of such a potential contrafactum is Deus in adjutorium meum intende, attributed to Petrus de Drusina. The composition Słuchaj, co żywo from the Kražiai manuscript may likewise prove to be a contrafactum; therefore, contrary to what Tomasz Jasiński argues, we cannot be certain that its text was not taken from Kochanowski’s Psalter. There is also insufficient source evidence for its attribution to Adam of Wągrowiec.  
    Źródło:
    Muzyka; 2023, 68, 1; 93-154
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Sancte Simon magno mundi”: nowo zidentyfikowany motet Giovanniego Battisty Coccioli
    'Sancte Simon magno mundi': A newly identified motet by Giovanni Battista Cocciola
    Autorzy:
    Szelest, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28409397.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    muzyka polska
    muzyka XVII wieku
    Giovanni Battista Cocciola
    tabulatura braniewsko-oliwska
    Szymon Rudnicki
    Antonio Gualtieri
    motet ostinatowy
    Polish music
    seventeenth-century music
    Braunsberg-Oliva tablature
    ostinato motet
    Opis:
    Przedmiotem artykułu jest dwuchórowy motet na dziewięć głosów o incipicie tekstu Sancte Simon magno mundi, zachowany w postaci intawolacji organowej w rozpoczętej w roku 1619 tabulaturze braniewsko-oliwskiej (Wilno, Biblioteka im. Wróblewskich Litewskiej Akademii Nauk, F 15-284, k. 45v–46r) z atrybucją „Joannis Baptistæ”. Podobnie skrótowe atrybucje w tym źródle oraz w innych, pochodzących z północnych terenów Rzeczpospolitej, odnosiły się wyłącznie do dobrze znanych kompozytorów lokalnych, a w dwóch z tych rękopisów imionami „Joannes Baptista” określano Giovanniego Battistę Cocciolę, twórcę działającego na Warmii i w Wielkim Księstwie Litewskim (potwierdzone źródłowo lata działalności 1606–1625). Autor podsumowuje i uzupełnia informacje na temat dorobku twórczego tego kompozytora, podając do wiadomości niezauważoną dotychczas wzmiankę o istnieniu jeszcze jednego jego druku autorskiego, który nie zachował się do naszych czasów (Motetti a cinque, wyd. przed 1621). Tekstu motetu Sancte Simon magno mundi nie udało się odnaleźć. Odnosi się on z pewnością do św. Szymona Apostoła, który wprawdzie nie cieszył się rozwiniętym indywidualnym kultem, ale był patronem Szymona Rudnickiego, biskupa warmińskiego w latach 1605–1621. Rudnicki utrzymywał ścisłe kontakty z kolegium jezuickim w Braniewie, gdzie powstało znane dziś źródło omawianego motetu, a Cocciola został w roku 1606 odnotowany jako muzyk tego biskupa. Ten szczególny splot okoliczności pozwala z dużym prawdopodobieństwem przypisać autorstwo motetu Sancte Simon magno mundi Coccioli, który przypuszczalnie dedykował go swojemu patronowi. Motet ten należy do niewielkiej ilościowo grupy utworów, w których jako ostinato wykorzystano melodię wezwania z litanii do Wszystkich Świętych. Zdradza on bardzo duże pokrewieństwo z przeznaczonym na taką samą obsadę motetem Beatissimus Marcus Antonia Gualtieriego, wydanym w jego druku autorskim z roku 1604. W obydwu utworach umieszczone w najwyższym głosie ostinato pojawia się siedem razy w niezmiennej postaci i w równych odstępach. Motet Gualtieriego również odnosi się do świętego, którego imię nosił patron kompozytora, biskup Marco II Cornaro, będący adresatem dedykacji zbioru. Wydaje się bardzo prawdopodobne, iż Cocciola świadomie wzorował się na utworze Gualtieriego, jednocześnie stosując w swojej kompozycji bardziej kunsztowne środki: prezentację ostinata na trzech różnych stopniach skali, imitacyjne rozpoczęcie, większe zróżnicowanie rytmiczne, rezygnację z powtórzeń materiału muzycznego i efektowniej zaplanowaną końcową kulminację.
    The article deals with a two-choir motet for nine voice-parts with the incipit Sancte Simon magno mundi, preserved in the form of an organ intabulation included in the Oliwa (Braniewo)  Tablature, started in 1619 (Vilnius, the Wróblewski Library of the Lithuanian Library of Sciences, F 15-284, f. 45v–46r), and attributed to a “Joannis Baptista”. In this source, and in similar sources from the northern territories of the First Polish Republic, such concise attributions referred only to composers well-known locally; also, in the case of two manuscripts, the names “Joannes Baptista” were used with reference to Giovanni Battista Cocciola, a composer based in Warmia and the Grand Duchy of Lithuania (years of activity confirmed in the sources: 1606–25). The author offers a summary of available knowledge about the composer’s artistic legacy, adding new information, including the previously unnoticed reference to the existence of another authorial print that has not survived (Motetti a cinque, ed. before 1621).  The text of the motet Sancte Simon magno mundi has not been found. The text certainly refers to the apostle Simon the Zealot, who was not worshipped individually on a large scale, but was the patron saint of Szymon Rudnicki, Bishop of Warmia in the years 1605–21. Rudnicki maintained close contacts with the Jesuit College in Braniewo, where the source of the motet discussed here originated, and Cocciola was recorded as a musician in the bishop’s service in 1606. This remarkable coincidence lends credibility to the speculation that the motet Sancte Simon magno mundi could have been authored by Cocciola, who probably dedicated the composition to his patron.  The motet belongs to a relatively small group of compositions in which the melody of the appeal from the Litany of Saints was used as an ostinato. The piece reveals a close affinity to Antonio Gualtieri’s motet Beatissimus Marcus for the same set of performers, published in an authorial print in 1604. In both compositions, the ostinato in the highest voice-part is repeated seven times without variations and at equal intervals. Gualtieri’s motet is also about a saint with the same name as the composer’s patron, Bishop Marco II Cornaro, to whom the collection was dedicated. It seems highly probable that Cocciola consciously modelled his composition on Gualtieri’s motet, while applying more sophisticated artistic devices: an ostinato performed at three different levels of the scale, an opening in imitative technique, greater variation of rhythm, the absence of repeated material and a more impressive culmination at the end. 
    Źródło:
    Muzyka; 2018, 63, 3; 65-101
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przyczynki do działalności i twórczości muzyków związanych z dworem królewskim Rzeczpospolitej w drugiej połowie XVI wieku
    A Contribution to the Study of the Work and Output of Musicians Active at the Royal Court of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the Second Half of the Sixteenth Century
    Autorzy:
    Szelest, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25806615.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Marcin Leopolita
    Francesco Maffon
    Jakub Sowa
    tabulatura łowicka
    tabultura zamkowa
    kapela Zygmunta Augusta
    kapela Stefana Batorego
    Łowicz Tablature
    ‘Castle’ Tablature
    King Sigismund II Augustus’ ensemble
    King Stephen Báthory’s ensemble
    Opis:
    W artykule przedstawione są nowe ustalenia dotyczące działalności i twórczości trzech muzyków związanych z dworem królewskim Rzeczpospolitej w drugiej połowie XVI w.: Marcina Leopolity, Francesca Maffona i Jakuba Sowy. Według biogramu autorstwa Szymona Starowolskiego (Scriptorum Polonicorum Hekatontas, 1625) głównym osiągnięciem kompozytorskim Leopolity był zbiór polifonicznych utworów liturgicznych opartych na chorale gregoriańskim i przeznaczonych na cały rok kościelny. Rękopis tego zbioru przechowywany był w Bibliotece Załuskich do jej konfiskaty w roku 1794, a jego tytuł zamieścił Jan Daniel Janocki w opublikowanym w roku 1752 katalogu wybranych manuskryptów książnicy. Tytuł ów zawiera informację, iż zbiór powstał z polecenia króla Zygmunta Augusta (prawdopodobnie w l. 1560–61, kiedy Leopolita zatrudniony był na dworze jako compositor cantus), a jego autor był nadwornym organistą. Brak dokładniejszego opisu rękopisu i możliwości ustalenia jego proweniencji nie pozwala stwierdzić, czy był to egzemplarz pochodzący z biblioteki Zygmunta Augusta, czy też późniejsza kopia, a w konsekwencji, czy wzmianka o pełnieniu przez Leopolitę funkcji organisty, której nie potwierdza zachowana dokumentacja dworu królewskiego, jest w pełni wiarygodna. Rękopis zawierający introity na cały rok kościelny autorstwa Leopolity, Blasiusa Amona i innych kompozytorów został również wyszczególniony w inwentarzu muzykaliów krakowskich franciszkanów (1596–98). Reliktami zbioru Leopolity są zapewne jego trzy pięciogłosowe motety zachowane w postaci intawolacji organowych w tabulaturze łowickiej i tzw. tabulaturze „zamkowej” (Polińskiego). W tabulaturze organowej pochodzącej z kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu i sporządzonej przez Georga Gottharta, organistę tej świątyni w latach 1568–85, znajduje się natomiast niezauważony dotychczas utwór instrumentalny Marcina Leopolity, Paduana Leopolithanowa (Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz, Slg Bohn Ms. mus. 357, k. 66v–67r). Najwcześniejsza wzmianka potwierdzająca obecność Francesca Maffona w Rzeczpospolitej znajduje się w księdze ordynacji dworu Stefana Batorego, w której pod datą 13 V 1576 r. wyszczególniono członków nowo uformowanego zespołu królewskiego. Obydwa znane dotychczas utwory instrumentalne tego twórcy – kompozycja utrwalona w księgach głosowych przechowywanych w Oksfordzie (Christ Church Library, Mus. 372–376) i fantasia na lutnię wydrukowana w zbiorze Jeana-Baptiste’a Bésarda (Thesaurus harmonicus, 1603) – zachowały się również w wersjach przeznaczonych na instrument klawiszowy. Zapisano je bez podania atrybucji w rękopisie pochodzącym prawdopodobnie z kręgu dworu habsburskiego i powstałym na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XVII w. (Wiedeń, Zentralbibliothek der österreichischen Minoritenprovinz, XIV.714), który zawiera również szereg innych, częściowo dotychczas nierozpoznanych kompozycji związanych z Rzeczpospolitą. Jakub Sowa, podobnie jak Maffon, został po raz pierwszy wymieniony w dokumentach dworu królewskiego w związku z założeniem kapeli Stefana Batorego. Mimo iż nie zawierają one informacji na ten temat, Jerzy Gołos wysunął hipotezę, iż Sowa był prawdopodobnie organistą, autorem utworów sygnowanych monogramem „JS” w tabulaturze łowickiej i skryptorem tego rękopisu. Ogłoszona następnie przez Gołosa wzmianka o „Jakubie Organiście” w rejestrze przychodów i rozchodów związanych z budową okrętu zleconą przez Zygmunta Augusta, pochodząca z roku 1571, nie może jednak, wbrew opinii badacza, odnosić się do Sowy. Kwestia identyfikacji monogramisty „JS” i związków tabulatury łowickiej ze środowiskiem kapeli Batorego pozostaje zatem otwarta i wymaga ponownego rozpatrzenia.
    This article presents new findings concerning the work and output of three musicians active at the Polish-Lithuanian royal court in the second half of the sixteenth century: Marcin Leopolita, Francesco Maffon and Jakub Sowa. According to a biographical note by Szymon Starowolski (‘Scriptorum Polonicorum Hekatontas’, 1625), Leopolita’s main achievement as a composer was a set of polyphonic liturgical works based on Gregorian chant, for performance throughout the liturgical year. The manuscript of this collection was kept at the Załuski Library until its confiscation in 1794; its title was listed by Jan Daniel Janocki in a catalogue of selected library cimelia published in 1752. The title informs us that the collection was produced at the behest of King Sigismund II Augustus (most likely in 1560–61, when Leopolita was employed at the court as ‘compositor cantus’) and that its composer was the court organist. Since no detailed description of the manuscript is available and its provenance cannot be established, we cannot say whether it came from that king’s library or was a later copy and consequently whether the note concerning Leopolita’s position as organist, not confirmed in the royal court records, is fully credible. A manuscript comprising introits for the entire liturgical year written by Leopolita, Blasius Amon and other composers is also listed in an inventory of music prints and manuscripts belonging to the Kraków Franciscans (1596–98). The three five-part motets by Leopolita found in the Łowicz Tablature and the so-called ‘Castle’ (Poliński) Tablature were most likely part of the collection in question. Meanwhile, an organ tablature from St Elisabeth’s church in Wrocław, compiled by Georg Gotthart, organist of that church in 1568–85, includes a previously unnoticed instrumental piece by Leopolita titled ‘Paduana Leopolithanowa’ (Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz, Slg Bohn Ms. mus. 357, fols. 66v–67r). The earliest mention of Francesco Maffon’s presence in the Polish-Lithuanian Commonwealth can be found in the book of entail of the court of King Stephen Báthory, where an entry for 13 May 1576 lists the members of a newly formed royal ensemble. Both of the in strumental works by this composer known to date – a composition preserved in the form of part-books kept at Oxford’s Christ Church Library (Mus. 372–376) and a lute fantasia printed in Jean-Baptiste Bésard’s collection ‘Thesaurus harmonicus’ (1603) – also survive in versions for keyboard instrument, written without attribution in a manuscript produced probably in the Habsburg court circle in the 1620s/30s (Vienna, Zentralbibliothek der österreichischen Minoritenprovinz, XIV.714). The same source also includes a number of other compositions linked to the Polish-Lithuanian music culture, some of them yet to be researched. Like Maffon, Jakub Sowa is first mentioned in the royal court records in connection with the founding of Báthory’s ensemble. Jerzy Gołos hypothesised (despite a lack of information in those records) that Jakub Sowa was probably an organist, the composer of works signed with the monogram ‘JS’ in the Łowicz Tablature, and also that manuscript’s scribe. Gołos quoted a note from 1571, found in the revenue and expense ledger for the construction of a ship commissioned by King Sigismund II Augustus, concerning one ‘Jakub the Organist’. Contrary to Gołos’s opinion, however, this cannot refer to Sowa. The identity of ‘JS’ and the relations between the Łowicz Tablature and Báthory’s ensemble thus remain an open question requiring further research.
    Źródło:
    Muzyka; 2022, 67, 4; 81-115
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Music and Patronage in Light of Letters of Dedication: Wacław of Szamotuły, Valentin Bakfark and King Sigismund II Augustus
    Muzyka i patronat w świetle listów dedykacyjnych: Wacław z Szamotuł, Valentin Bakfark i król Zygmunt II August
    Autorzy:
    Wieczorek, Ryszard J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/24244647.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Wacław z Szamotuł
    Valentin Bakfark
    Zygmunt II August
    patronat
    list dedykacyjny
    lamentacje
    tabulatura
    Wacław of Szamotuły
    Sigismund II Augustus
    patronage
    dedication letter
    Lamentations
    tablature
    Opis:
    In contemporary discourses of patronage in art, literature, theatre or music, the motives for becoming involved in patronage are a continuing subject of research interest. Although the area of motivation still remains unclear today, it is undoubtedly the case that the patrons’ initiatives were always linked to using the potential of art for political and propaganda purposes. With the arrival of music printing previous patronage practices took on a new shape. Printed editions, through their previously unachievable extent of distribution, now became a far-reaching instrument of representing high-born personages. The most common way of achieving this were dedication letters, produced with the intention of introducing a given work into broad social circulation. Among the few extant Polish music prints from the sixteenth century, the editions of works by Wacław of Szamotuły (1533) and Valentin Bakwark (1565) are of exceptional significance. This article investigates the paratexts included in this editions and examine both cases from the point of view of patronage practices. Paratexts in the two editions demonstrate the diversity of Renaissance patronage practices and provide examples of the rhetoric involved in the client-patron relationship. Wacław’s poem is exceptional not only against the background of Polish but also European music publishing. It does not contain a request for financial support but is a statement by someone deeply involved in the political life of the country and concerned about the fate of his homeland. Wacław’s poem should therefore be read in the political context and psychological climate of the Commonwealth at that time. It constitute an extension of diplomacy, introducing important accents into the policies of Sigismund Augustus. Bakwark’s dedication letter has a totally different character. It strikes the reader not only by its refined phraseology but also by the plethora of allusions from antique literature and the Bible. The most interesting aspect of the letter is the reference to the figure of Pope Leo X. Bakwark describes him as the perfect model of a Renaissance patron, to whom the world owed the development of art on a scale previously unknown. The letter contains also commentary on the style of Bakwark’s works and the characteristics of his compositional craft. The fact that the both dedications were written by the composers themselves, as well as the considerable length of both letters, point to the significance attached at that time to the paratexts. They indicated the importance of the achievements and activities of clients, at the same time building the prestige of the patron. But, above all, these paratexts demonstrate the different ways of exploiting the potential of art: in Wacław’s case, serving the aims of politics and propaganda; in the case of Bakwark, serving to create an image of the monarch as someone enlightened, sensitive and supportive of the art of music.
    Spośród nielicznie zachowanych polskich druków muzycznych z XVI wieku wyjątkowe znaczenie mają dwie krakowskie edycje: Lamentationes Hieremiae prophetae (1553) Wacława z Szamotuł oraz Harmoniarum musicarum in usum testudinis factarum (1565) Valentina Bakwarka. Zawarte w nich listy dedykacyjne, mimo różnic co do charakteru, struktury i treści, są ważnym źródłem informacji o renesansowych praktykach patronackich. Poemat Wacława z Szamotuł (Carmen nuncupatorium) ma wyjątkowy charakter, gdyż wbrew humanistycznej tradycji mody pochwalnej (encomium) nie zawiera prośby o finansowe wsparcie, lecz odnosi się do zagrożenia ze strony Imperium Osmańskiego. Kompozytor, wyjaśniając genezę i posępny charakter swojego dzieła, daje wstrząsający opis inwazji tureckiej na Węgry i przestrzega przed podobnym losem mieszkańców Mołdawii – graniczącego z Polską i Turcją państwa buforowego, w tym czasie całkowicie pogrążonego w chaosie. Ponieważ Zygmunt II August starał się tam odbudować swoje wpływy, poemat Wacława można traktować jako przedłużenie dyplomacji – jako apel o wierność polskiemu królowi. Odmienny charakter ma list dedykacyjny Bakwarka, stanowiący typowe encomium. Choć przepełniony jest metaforami wychwalającymi erudycję, kulturę i wspaniałomyślność Zygmunta II Augusta, to wyjaśnia zarazem okoliczności opublikowania antologii i daje ogólną charakterystykę zawartych w niej kompozycji. Obie dedykacje stanowią ważne źródło informacji o relacjach obu muzyków z ich patronem i pozwalają na dostrzeżenie kontekstów, które w innym przypadku nie byłyby czytelne. Są zarazem świadectwem wykorzystania potencjału sztuki, służącej, w przypadku Wacława, celom polityczno-propagandowym, a w przypadku Bakwarka – kreowaniu wizerunku monarchy jako osoby światłej i wrażliwej. Ilustrują wreszcie wielorakie funkcje drukowanego paratekstu – jako przyciągającego publiczną uwagę „listu otwartego”, potwierdzającego istnienie trwałych relacji patronackich i ukazującego okoliczności wydania dzieł oraz ich przesłanie.
    Źródło:
    Muzyka; 2023, 68, 1; 155-181
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-13 z 13

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies