Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Staropolski Okręg Przemysłowy" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-10 z 10
    Tytuł:
    Prawo i przepisy dotyczące budownictwa wiejskiego w Dolinie Kamiennej od XIX wieku do 1961 roku. Część I
    Autorzy:
    Schäfer, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1395571.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydział Biologiczno-Rolniczy
    Tematy:
    prawo budowlane
    urządzenie wsi
    Staropolski Okręg Przemysłowy
    Góry Świętokrzyskie
    Dolina Kamiennej
    Opis:
    Pierwsza część artykułu poświęcona jest przepisom dotyczącym budownictwa wiejskiego, które obowiązywały w regionie doliny rzeki Kamiennej od początku XIX wieku do końca pierwszej wojny światowej. W okresie tym bodajże, największe znaczenie miały przepisy wydane przez Komisję Rządową Przychodów i Skarbu Województwa Sandomierskiego obowiązujące we wsiach dóbr rządowych. Badania form oraz rozwiązań technicznych budynków z drugiej połowy XIX wieku, wsparte dokumentami archiwalnymi dowodzą, iż niektórych aspektów tych przepisów przestrzegano starannie, podczas gdy przeforsowanie innych, napotykało na duże trudności. Jednoznaczne określenie, do jakiego stopnia przepisy te wpłynęły na rozwój budownictwa wiejskiego regionu, nie jest możliwe ze względu na niewielką ilość zachowanych obiektów z okresu poprzedzającego ich wprowadzenie. Z pewnością jednak potwierdzić można występowanie obiektów odpowiadających wymogom tychże przepisów, począwszy od momentu ich obowiązywania.
    Źródło:
    Topiarius. Studia krajobrazowe; 2018, 6; 37-46
    2449-9595
    2543-926X
    Pojawia się w:
    Topiarius. Studia krajobrazowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zmiany biegu koryta Krasnej (Świętokrzyskie) w oparciu o dane kartograficzne i geologiczne
    Channel changes of the Krasna riverbed (Holy Cross Mts. region) based on cartographic and geological data
    Autorzy:
    Kalicki, Tomasz
    Fularczyk, Karolina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/765241.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    geomorfologia
    kartografia
    Krasna
    Staropolski Okręg Przemysłowy
    zmiany koryta
    geomorphology
    cartography
    Old Polish Industrial District
    channel changes
    Opis:
    The aim of the study was to identify riverbed changes of the Krasna river along its entire length in recent centuries, based on archival cartographic materials. Additionally, in the roughly 2-km long estuary section, where the largest riverbed changes were noticed in the maps, cartographic changes were verified by geomorphological and geological mapping of Quaternary sediments. The Krasna River is located in the northern part of the Świętokrzyskie Province in the Polish Uplands area. The Krasna River is a left-side tributary of the Czarna Konecka, with the length of 28 km. The basin area is about 121 km2. It was located in the Old Polish Industrial District. Krasna was one of the most industrialized rivers of the Old Polish Industrial District in 19th c. The waters of the lower section of Krasna were used to power forges and water mills. The activity of the forges and water mills contributed to changes in the course of the Krasna riverbed, visible on cartographic materials as well as in sediments. In early 1930s, old forges were transformed into water mills. In later years, the mill buildings were transformed into sawmills, which existed until the middle of the 20th c. On the flood plain, remnants of the iron metallurgy have survived in such forms as shafts and channels as well as in sediments as slags or bricks. With the fall of industrial activity, renaturalization processes started in the Krasna River valley and the river bed itself. This led to the restoration of a natural environment and the river came back to its natural course.
    Celem opracowania jest rozpoznanie zmian koryta Krasnej na całej długości w ostatnich stuleciach w oparciu o dostępne materiały kartograficzne. Dodatkowo, w ujściowym odcinku (około 2 km), w którym stwierdzono na mapach największe zmiany, zweryfikowano zmiany kartograficzne wykonując tu kartowanie geomorfologiczne i geologiczne osadów czwartorzędowych. Krasna położona jest w północnej części województwa świętokrzyskiego na obszarze Wyżyn Polskich. Jest lewobrzeżnym dopływem Czarnej Koneckiej o długości 28 km. Jej zlewnia o powierzchni 121 km2 znajdowała się w Staropolskim Okręgu Przemysłowym. W przeszłości, a zwłaszcza od XIX wieku, Krasna była jedną z najbardziej „pracowitych” rzek SOP-u. Wody dolnego odcinka Krasnej napędzały koła wodne urządzeń przemysłowych od Krasnej do Starej Wsi. Działalność kuźnic i młynów przyczyniła się do zmian biegu koryta rzeki Krasnej, widocznych na materiałach kartograficznych, jak i w morfologii i osadach. Na początku lat 30. XX wieku pozostałości po fabrykach zostały przekształcone w młyny wodne. W późniejszych latach budynki młynów przekształcono w tartaki istniejące do połowy XX wieku. Na równinie zalewowej zachowały się pozostałości po hutnictwie żelaza, jak kanały i wały, a w osadach żużle czy fragmenty cegieł. W ostatnich dziesięcioleciach, wraz z upadkiem przemysłowej aktywności, rozpoczęły się w obrębie doliny i w korycie Krasnej procesy renaturalizacji, a rzeka powróciła do swego naturalnego biegu.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica; 2018, 17; 15-23
    1427-9711
    2353-6063
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Historyczny układ hydrotechniczny w Jędrowie (województwo świętokrzyskie) zachowany w formach i osadach – studium geoarcheologiczno-konserwatorskie
    The historic hydrotechnical system in Jędrów (Świętokrzyskie Province) preserved in landforms and sediments – geoarchaeological and conservation study
    Autorzy:
    Przepióra, Paweł
    Kalicki, Tomasz
    Chwałek, Sławomir
    Houbrechts, Geoffrey
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/765158.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Jędrów
    żużel
    osady jeziorne
    Kuźnica
    Staropolski Okręg Przemysłowy
    slag
    lacustrine sediments
    forge
    Old Polish Industrial District
    Opis:
    The water mill is one of the few objects in the Old Polish Industrial District that have been preserved in good condition. This also applies to the remains of hydrotechnical infrastructure that are still visible in the relief and traces of its functioning preserved in the sediments of the Kamionka River floodplain. Detailed analyzes using specialized research methods supported by a query of historical materials revealed the location of individual elements of this infrastructure, i.e. former reservoir, mill race, dyke. Part of this infrastructure is well preserved in the relief and visible on the digital elevation model. Other historical metallurgical activity traces are only visible after macro- and microscopic analysis of lacustrine and overbank sediments, i.e. charcoals, slags and microscopic iron balls. A forge operated in the place of the restored mill or nearby, as proven by archival materials. Currently, the water mill is being restored, and the research presented in the article was used to take this object along with the nearest surroundings under protection as a technical monument.
    Młyn w Jędrowie jest jednym z niewielu obiektów na terenie Staropolskiego Okręgu Przemysłowego, który zachował się w dobrym stanie. Dotyczy to również pozostałości wciąż widocznej w rzeźbie infrastruktury hydrotechnicznej oraz śladów jej funkcjonowania zachowanych w osadach równiny zalewowej Kamionki. Szczegółowe analizy, z wykorzystaniem specjalistycznych metod badawczych podpartych kwerendą materiałów historycznych, pozwoliły na lokalizację poszczególnych elementów tej infrastruktury, tj. dawny zbiornik, młynówka, wały. Część tej infrastruktury jest dobrze zachowana w rzeźbie i widoczna na numerycznym modelu terenu. Inne ślady po historycznej działalności metalurgicznej widoczne są dopiero po makro- i mikroskopowej analizie osadów jeziornych oraz pozakorytowych, tj. węgielki drzewne, żużle i mikroskopijne kulki żelaza. W miejscu odrestaurowanego młyna lub też w jego pobliżu funkcjonowała kuźnica, o czym świadczą materiały archiwalne. Obecnie młyn jest odrestaurowywany, a badania przedstawione w artykule posłużyły do objęcia tego obiektu wraz z najbliższym otoczeniem ochroną konserwatorską jako zabytku techniki.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica; 2019, 18; 29-40
    1427-9711
    2353-6063
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zanik stawu przemysłowego w Furmanowie (Staropolski Okręg Przemysłowy)
    Disapperance of the pond at Furmanów (Old-Polish Industrial District)
    Autorzy:
    Fularczyk, Karolina
    Kalicki, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2037024.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-23
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    river network changes
    human impact
    modernity
    Old-Polish Industrial District
    zmiany sieci rzecznej
    antropopresja
    nowożytność
    Staropolski Okręg Przemysłowy
    Opis:
    Badany obszar leży w granicach, funkcjonującego w ostatnich stuleciach, Staropolskiego Okręgu Przemysłowego (SOP), w którym odpowiednie warunki środowiska, takie jak płytko występujące złoża rud żelaza, duża lesistość oraz dostępność energii wodnej dostarczonej przez rzeki, przyczyniły się do rozwoju górnictwa i hutnictwa. Działalność ta doprowadziła do transformacji den dolin i sieci rzecznej, która widoczna jest na historycznych oraz współczesnych materiałach kartograficznych, a także w morfologii terenu i osadach o różnej genezie. Praca jest studium przypadku dawnego zbiornika wodnego w Furmanowie na Czarnej Koneckiej (Wyżyna Małopolska), gdzie wstępna analiza materiałów kartograficznych pozwoliła wytypować obiekt do szczegółowych badań.
    The research area lies within the Old-Polish Industrial District (OPID), which functioned in recent centuries, where appropriate environmental conditions such as shallow ironore deposits, high forest cover and the availability of hydropower supplied by rivers contributed to the development of mining and metallurgy. This activity led to changes in valley floors and the river n-twork that are visible on historical and contemporary cartographic materials, as well as in the relief and sediments of different origins. This work is a case study of a former waterbody at Furmanów in the Czarna Konecka River valley (Małopolska Upland), where the preliminary analysis of cartographic materials allowed to select the object for detailed research.
    Źródło:
    Acta Geographica Lodziensia; 2021, 111; 35-45
    0065-1249
    Pojawia się w:
    Acta Geographica Lodziensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Makro- i mikrożużle w aluwiach równiny zalewowej Kamionki koło Jędrowa (Góry Świętokrzyskie) jako wskaźnik dawnej działalności metalurgicznej
    Macro- and microslags in Kamionka River floodplain alluvia near Jędrów (Holy Cross Mountains) as an indicator of the former metallurgical activity
    Autorzy:
    Przepióra, Paweł
    Kalicki, Tomasz
    Houbrechts, Geoffrey
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2204543.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
    Tematy:
    geomorfologia fluwialna
    żużle
    mikrosferule
    Staropolski Okręg Przemysłowy
    metalurgia
    aluwia
    fluvial geoarchaeology
    slag deposits
    microspherules
    Old Polish Industrial District
    metallurgy
    alluvium
    Opis:
    Kamionka jest rzeką trzeciego rzędu i prawostronnym dopływem Kamiennej (Wyżyna Kielecka). W całej zlewni w ramach Staropolskiego Okręgu Przemysłowego rozwijał się przemysł metalurgiczny oraz młynarski. Młyn w Jędrowie (Suchedniów) jest jednym z niewielu obiektów na terenie Staropolskiego Okręgu Przemysłowego, który zachował się w dobrym stanie, włączając w to również pozostałości wciąż widocznej w rzeźbie infrastruktury hydrotechnicznej m.in. dawnej kuźnicy. Dotychczasowe badania w zlewni wykazały występowanie licznych śladów działalności metalurgicznej zachowanych w osadach równiny zalewowej Kamionki oraz dawnych stawów przemysłowych. Większość pozostałości po kuźnicy działającej w miejscu obecnego młyna reprezentuje żużel występujący m.in. w osadach jeziornych oraz na pobliskiej hałdzie. Wskaźnikiem średniowiecznego, a zwłaszcza nowożytnego hutnictwa na badanym stanowisku są również znajdowane w aluwiach węgielki drzewne datowane na ostatnie stulecia. Uzyskane wyniki potwierdzają liczne materiały historyczne opisujące dzieje tego miejsca. Oprócz makroskopowych fragmentów żużla odkryto również mikrosferulki występujące w aluwiach, które są produktem kucia żelaza w kuźnicy. Analiza z wykorzystaniem metody separacji magnetycznych sferulek żelaza (Magnetic Spherule Separation), dotychczas z powodzeniem stosowana była na rzekach ardeńskich. Po raz pierwszy użyto jej w badaniach rzek Gór Świętokrzyskich, w tym Kamionki w pobliżu Jędrowa. Separacja i pomiar tych artefaktów pozwala określić m.in. tempo akumulacji osadów pozakorytowych. Makro- i mikrożużle tworzą wyraźną warstwę przemysłową, która świadczy o akumulacji tych osadów w okresie funkcjonowania kuźnicy lub krótko po jej wygaszeniu. Zestawienie tych wyników z materiałami historycznymi pozwala na ustalenie wieku aluwiów oraz umożliwia rozpoznanie ewolucji równiny zalewowej w ostatnich stuleciach.
    Kamionka is a 3rd order river and right tributary of the Kamienna (Kielce Upland). The metallurgical and milling industries developed in the entire catchment within the Old-Polish Industrial District area. The water mill in Jędrów (Suchedniów) is one of the few this kind of facilities in the Old-Polish Industrial District, which has been preserved in good condition, including the remains of the hydrotechnical infrastructure i.e., of former forge, still visible in the relief. Previous research in the catchment area has shown many metallurgical activity traces in the Kamionka floodplain and former industrial ponds sediments. Most of the remnants of the forge operating at the present water mill site are slag deposited i.e., in lacustrine sediments and on a nearby embankment. The indicator of the Medieval and especially modern metallurgy activity in the study area are charcoals found in the floodplain alluvia dating to the last centuries. The results are confirmed by many archival materials presenting the history of this place. Besides the macroslag fragments, a microspherules are also discovered in alluvia’s, which are the product of iron smelting in the forge. The analysis using the Magnetic Spherule Separation method, has been so far successfully apply on the Ardennes rivers. For the first time, now it was used in the rivers of the Holy Cross Mountains region, including Kamionka River near Jędrów. The separation and measurement of these artefacts allows determining, i.e., the intensity of overbank sediments accumulation. Macroand microslags create a distinct industrial layer, which proves the accumulation of these deposits during forge operation or shortly after its shutdown. The comparison of these results with historical materials allows determining alluvium age and recognition of the floodplain evolution in the last centuries.
    Źródło:
    Landform Analysis; 2022, 41; 69--83
    1429-799X
    Pojawia się w:
    Landform Analysis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Naczynia do kuchni i stołowe – dwa nurty w rzemiośle garncarskim w Polsce północno-wschodniej w początkach wczesnego średniowiecza
    Cooking vessels and tableware – two trends in the pottery craft in north-eastern Poland at the beginning of the early Middle Ages
    Autorzy:
    Wadyl, Sławomir
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/36133476.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych
    Tematy:
    fajans
    kamionka
    Staropolski Okręg Przemysłowy
    region świętokrzyski
    Stanisław Staszic
    Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki
    faience
    stoneware
    Old Polish Industrial District
    Świętokrzyskie region
    Opis:
    Badania nad ceramiką ze starszych faz wczesnego średniowiecza w Polsce północno-wschodniej mają krótką metrykę, co jest jednym z powodów niewystarczającego rozpoznania najbardziej masowej kategorii źródeł archeologicznych. W przedstawionych w literaturze hipotezach wskazywano na kontynuację tradycji garncarskich grupy olsztyńskiej z późnego okresu wędrówek ludów. W materiałach ceramicznych grupy olsztyńskiej wyróżnia się dwie kategorie ceramiki – naczynia kuchenne i naczynia stołowe, które różnią się właściwie wszystkim, począwszy od techniki formowania i kształtów, kończąc na sposobach wykańczania powierzchni i ornamentyce. Obie tradycje garncarskie są kontynuowane w starszym okresie wczesnego średniowiecza w VIII–IX w. Problematyka ceramiki w tej perspektywie nie doczekała się szerszego omówienia. W pewnym zakresie wypełnieniem tej luki jest ogromny zespół ceramiki z grodziska w Pasymiu. Zbiór ceramiki z Pasymia tworzą dwie różne kategorie ceramiki odpowiadające ceramice kuchennej i ceramice stołowej. Naczynia pierwszej grupy stanowią mało zróżnicowany asortyment form – są to zwykle relatywnie wysokie, smukłe, w profilu esowato-jajowate garnki dekorowane w większości przypadków ornamentami w postaci listew plastycznych, odcisków palców i zaszczypywań. Naczynia drugiej grupy charakteryzują się wygładzoną, czasem wypolerowaną, a nawet wyświeconą powierzchnią ścianek. Ich ornamentyka jest znacznie bardziej zróżnicowana. Wiele cech rzemiosła garncarskiego z Pasymia nie ma bliskich analogii, co wskazuje na specyficzny charakter warsztatu garncarskiego tej części Pojezierza Mazurskiego w początkach wczesnego średniowiecza. W świetle przeprowadzonych badań nie ulega wątpliwości, że obie tradycje garncarskie istniały obok siebie w okresie od końca VII w. przynajmniej do IX w.
    Research on pottery from the older phases of the early Middle Ages in north-eastern Poland has a short history, which is one of the reasons for the insufficient state of the art of the most massive category of archaeological sources. The hypotheses presented in the literature pointed to the continuation of the pottery traditions of the Olsztyn group from the late Migration Period. In the ceramic materials of the Olsztyn group, there are two categories of pottery - kitchenware and tableware, which differ in every aspect, starting from the technique of forming, forms, ending with methods of surface finishing and decorations. Both pottery traditions are continued in the older phases of the early Middle Ages in the 8th-9th centuries. The issues of pottery from this horizon have not been discussed in detail. To some extent, this gap is filled by a huge collection of pottery from the stronghold at Pasym. The different production techniques recognised in the assemblage served as the basis for dividing the pottery into two groups, referred to as kitchenware and tableware. The vessels of the first group comprises handmade with rather limited assortment of forms, they are usually relatively tall, slender, ovoid pots pots with curved neck, most of them decorated with applied strips, finger impressions and pinched ornament. The vessels of the second group were characterized by a smoothed, sometimes polished and even shiny surface of the walls. Their ornamentation was much more diverse. Many features of pottery production at Pasym have no close analogies, which points to the distinctive character of the ceramic craft in this part of the Masurian Lakeland in the early medieval period. In the light of recent research, there is no doubt that both pottery traditions existed side by side in the period from the end of the 7th century at least to the 9th century.
    Źródło:
    Szkło i Ceramika; 2023, 74, 1; 38-44
    0039-8144
    Pojawia się w:
    Szkło i Ceramika
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Modernizacja Staropolskiego Okręgu Przemysłowego : inwestycje Banku Polskiego po powstaniu listopadowym
    Autorzy:
    Szczepański, Jerzy (1950- ).
    Powiązania:
    Mówią Wieki 2020, nr 7, s. 77-80
    Data publikacji:
    2020
    Tematy:
    Bank Polski (1828-1885)
    Finanse
    Polityka gospodarcza
    Przemysł
    Artykuł z czasopisma historycznego
    Artykuł problemowy
    Opis:
    Artykuł dotyczy kontynuacji polityki industrializacji ministra skarbu Ksawerego Druckiego-Lubeckiego. Po 1833 roku pod zarządem Banku Polskiego znalazły się między innymi: rządowe górnictwo węgla, rud cynku i żelaza, hutnictwo żelaza i cynku Zachodniego Okręgu Górniczego oraz przemysł metalurgiczny, maszynowy i spożywczy. Omówiono programy inwestycyjne w Staropolskim Okręgu Przemysłowym oraz we Wschodnim i Zachodnim Okręgu Górniczym. W wyniku inwestycji Banku Polskiego infrastruktura komunikacyjna została rozbudowana, zaś przemysł metalowy i maszynowy przeżywał rozkwit.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Wytwórnie ceramiki regionu świętokrzyskiego w XIX w. na przykładzie wybranych obiektów ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
    The pottery factories of the Świętokrzyskie region in the 19th century. Based on object examples from the collection of the National Museum in Warsaw
    Autorzy:
    Wolska-Pabian, Karolina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/36129940.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych
    Tematy:
    fajans
    kamionka
    Staropolski Okręg Przemysłowy
    region świętokrzyski
    Stanisław Staszic
    Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki
    faience
    stoneware
    Old Polish Industrial District
    Świętokrzyskie region
    Opis:
    Artykuł podejmuje temat działalności wytwórni ceramiki szlachetnej w rejonie sandomiersko-kieleckim w XIX w. na tle ówczesnej sytuacji gospodarczej i politycznej. Powstanie Królestwa Polskiego wiązało się z odcięciem od fabryk w okręgu wołyńskim, co było szansą rozwoju dla Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Zainteresowanie zarówno porcelaną, jak i tańszym i łatwiejszym w produkcji fajansem było na tyle duże, że rząd oraz powołany w 1828 r. Bank Polski wspierały tego rodzaju produkcję. Szczególny rozwój nastąpił w latach 1820–1860. Inicjatorami przemysłu ceramicznego w regionie świętokrzyskim byli także Stanisław Staszic i Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki. Autorka omawia historię oraz funkcjonowanie wybranych manufaktur w rejonach Gromadzic, Bodzentyna, Bodzechowa i Rytwian na przykładach obiektów ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.
    The article is about production of the fine ceramic factories in the Sandomierz-Kielce region in 19th century in the context of economic and political situation at that time. The establishment of the Kingdom of Poland was associated with separation of the factories in the Volyn district, and at the same time it was a development opportunity for the Old Polish Industrial District. The interest in porcelain as well as in cheaper and easier to produce faience, was so great, that the government and the established in 1828 Bank of Poland, supported this type of production. A significant development took place in the years 1820–1860. The initiators of the ceramics industry in the Świętokrzyskie region were also Stanisław Staszic and Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki. The author discusses the history and functioning of the selected manufactories from the following regions: Gromadzice, Bodzentyn, Bodzechów and Rytwiany, using examples of objects from the collections of the National Museum in Warsaw.
    Źródło:
    Szkło i Ceramika; 2022, 73, 4; 47-51
    0039-8144
    Pojawia się w:
    Szkło i Ceramika
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Unowocześnienie metod gospodarowania w dobrach stołowych biskupstwa krakowskiego w późnym średniowieczu
    Modernisation of farming methods at the royal table estates of the Bishopric of Cracow in the late Middle Ages
    Autorzy:
    Górczak, Zbyszko
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31340841.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    średniowiecze
    biskupstwo krakowskie
    metody gospodarowania
    folwark pańszczyźniany
    Staropolski Okręg Przemysłowy
    Middle Ages
    Bishopric of Cracow
    economic methods
    serf-based farms
    Old-Polish Industrial Region
    Opis:
    Piętnaste stulecie to okres istotnych zmian w życiu gospodarczym Polski, prowadzących do uformowania się systemu folwarczno-pańszczyźnianego, wywierającego następnie przemożny i negatywny wpływ na życie kraju w kolejnych stuleciach. Do prekursorów tej metody gospodarowania należały włości kościelne, ogólnie rozleglejsze, bardziej stabilne i lepiej zarządzane niż ówczesne dobra prywatne czy królewskie (pozostające w ciągłych zastawach). Największymi latyfundiami kościelnymi w średniowiecznej Polsce były posiadłości arcybiskupów gnieźnieńskich oraz biskupów krakowskich. Te drugie obejmowały na początku XVI w. 13 miast i 258 wsi stanowiących własność biskupa oraz 31 miast i 1257 wsi oddających mu dziesięcinę. Rozrzucone były na obszarze całej diecezji, czyli w Małopolsce oraz ziemi lubelskiej. Niemal wszyscy biskupi krakowscy z okresu późnego średniowiecza dbali o rozwój tych dóbr, przy czym w większości skupiali uwagę na tradycyjnych metodach powiększania włości drogą kupna (co z czasem napotkało na opór szlachty) oraz lokowania nowych osad na tzw. prawie niemieckim (sprzyjało temu posiadanie zwartych, nadal niezagospodarowanych gruntów, np. w rejonie Gór Świętokrzyskich). Szczególne zasługi położyli jednak dwaj hierarchowie: Zbigniew Oleśnicki (1423–1455) oraz Jan Konarski (1502–1525). Oprócz tradycyjnych działań zmierzających do rozbudowy włości drogą kupna i lokacji podejmowali również zdecydowanie nowatorskie inicjatywy mające na celu podniesienie dochodowości dóbr. Zbigniew Oleśnicki wprowadzał nowoczesne metody administracyjne, dążąc do spisania elementów składowych latyfundium, źródeł dochodu, zebrania i udokumentowania informacji o prawach majątkowych biskupa, obowiązkach kmieci i sołtysów. Korzystając z zebranych materiałów, często dochodził następnie przed sądem zwrotu bezprawnie zagarniętych pożytków. Intensywnie rozwijał własną działalność gospodarczą, przede wszystkim organizując folwarki pańszczyźniane, produkujące przeznaczone na zbyt zboże. Pod koniec pontyfikatu Oleśnickiego w latyfundium biskupim funkcjonowało ich 52. Zaufanym wykonawcą planów hierarchy stał się administrator dóbr, protegowany biskupa, przyszły dziejopis Jan Długosz. To dzięki pozostawionym przez niego opisom i materiałom mamy rozeznanie w kondycji włości biskupich oraz wprowadzanych w nich innowacjach. Trzeba przy tym zaznaczyć, iż nowoczesne metody administracyjne posłużyły wprowadzaniu niekorzystnych w długiej perspektywie sposobów gospodarowania, czyli systemu folwarczno-pańszczyźnianego. W czasach Zbigniewa Oleśnickiego i Jana Długosza trudno to było jednak przewidzieć. Równie wiele uczynił dla dóbr biskupich Jan Konarski. Powiększył je drogą zakupów, przede wszystkim organizował jednak we włościach biskupich eksploatację, wytop i przeróbkę rud metali, zwłaszcza żelaza. Zakładał w rejonie Gór Świętokrzyskich kopal-nie rudy oraz kuźnice. Obiekty te działały nadal na feudalnych zasadach prawnych, stały się jednak zaczątkiem rozwoju przyszłego tzw. Staropolskiego Okręgu Przemysłowego.
    The fifteenth century was a period of significant changes in the economic life of Poland, leading to the creation of the manorial-feudal system, which subsequently had an overwhelming and negative impact on the country's life in the following centuries. One of the precursors of this economic model was the church estates, which were typically larger, more stable and more efficiently managed than private or royal estates at that time (that were held in constant pledge). The largest church latifundia in Poland at that time were those of the Archbishops of Gniezno and the Bishops of Cracow. In the early sixteenth century, the estates of the Bishops of Cracow included 13 towns and 258 villages which they owned and 31 towns and 1,257 villages paying tithes. They were scattered throughout the diocese, i.e. Polonia Minor and Terra Lublinensis. In the late Middle Ages, almost all the Bishops of Cracow supported the development of these estates, most of them focusing on traditional methods of enlarging the domains by purchase (which, later on, met with resistance from the nobility) and the foundation of new settlements based on Magdeburg Law (this was facilitated by the possession of solid, undeveloped lands – e.g. in the area of the Świętokrzyskie Mountains). There were two bishops who made particularly significant contributions: Zbigniew Oleśnicki (1423–1455) and Jan Konarski (1502–1525). Besides the traditional efforts to expand the estates by purchase and settlement, they also undertook highly innovative measures to increase the profitability of the estates. Zbigniew Oleśnicki implemented modern administrative methods, attempting to list the constituent elements of the latifundium, sources of income, collect and document information on the bishop's property rights, and the obligations of peasants and soltyses. Using the documents he collected, he then often pursued the return of illegally seized revenues in court. He actively expanded his own economic activities, mainly by establishing serf-based farms that produced grain for sale. By the end of Oleśnicki's pontificate, there were 52 such farms in the bishop's latifundium. Jan Długosz, the future chronicler, became the trusted executor of the hierarch's plans. It is thanks to his descriptions and documents that we are able to discern the nature of the bishop’s estates and the innovations introduced in them. It should be noted, however, that the modern administrative methods contributed to the introduction of farming methods that proved disadvantageous in the long run, i.e. the manorial-feudal system. This, however, was hardly foreseeable at the time of Zbigniew Oleśnicki and Jan Długosz. Jan Konarski made equally significant contributions to the bishop's estates. He ex-panded them through purchases, but most importantly, he arranged the exploitation, smelting and processing of metal ores, especially iron, in the episcopal domains. He established ore mines and forges in the Świętokrzyskie Mountains region. These facilities operated on a feudal basis, but provided the foundation for the development of the future Old-Polish Industrial Region.
    Źródło:
    UR Journal of Humanities and Social Sciences; 2023, 27, 2; 5-21
    2543-8379
    Pojawia się w:
    UR Journal of Humanities and Social Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Postindustrialne dziedzictwo Staropolskiego Okręgu Przemysłowego w krajobrazie kulturowym Kielecczyzny : zagrożenia i szanse
    THE POST-INDUSTRIAL HERITAGE OF THE OLD POLISH INDUSTRIAL REGION IN THE CULTURAL LANDSCAPE OF THE KIELCE AREA. THREATS AND CHANCES
    Autorzy:
    Szot-Radziszewska, Elżbieta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/537942.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Dziedzictwa
    Tematy:
    Staropolski Okręg Przemysłowy
    dziedzictwo postindustrialne
    Zakład Wielkopiecowy w Bobrzy
    zabytki przemysłowe
    zabytki techniki SOP
    trwała ruina
    tradycje górniczo-hutnicze
    historyczny krajobraz postindustrialny
    zabytkowe zespoły posrindustrialne
    huta w Ostrowcu Świętokrzyskim
    Sielpia Wielka
    Maleniec
    Starachowice
    Nietulisko
    Skarżysko-Kamienna
    Stara Kuźnica
    Białogon
    Bobrza
    Samsonów
    zabytki Kielecczyzny
    Opis:
    The article is a contribution to the debate on the effective protection and preservation of industrial structures and sites in the Old Polish Industrial Region (OPIR) that are of unique value and importance to the cultural heritage of Poland. The Kielce area has a long tradition of mining and metallurgy and can pride itself on numerous industrial heritage structures and sites. The historic production facilities represent all stages of development of iron and steel making from the Middle Ages to modern times. It is thus essential that they should be preserved and protected appropriately. The sites with complete well-preserved production lines, forging equipment, watermills, coal-powered blast furnaces, rolling mills and puddling mills form a unique historic landscape that could become a flagship attraction for the area, taking visitors through the history of metallurgy in Poland and Eur< >pe. The paper presents the history of the industrial structures and sites of the Old Polish Industrial Region, from their beginnings, through their glory days (operation and modernization) to their deterioration. It also suggests modern methods of conservation, including the establishment of eco-museums in the basins of the Kamienna, Czarna and Bobrza rivers. This would ensure that professional management, promotion and restoration/conservation services are provided not only to the existing museums of technology but also to a large number of historic structures remaining in ruin, for example, the Nietulisko Duże Rolling Mill, the Brody Reservoir Dam, the Bobrza Retaining Wall and Steelworks, and the blast furnaces at Kuzmaki and Samsonów. It is vital that whole areas of historic industrial sites should be conserved. The formation of these open-air museums would help to raise awareness of the uniqueness of the post-industrial heritage, promote the region as a tourist destination, and educate on science and technology by learning outdoors. translated by E. Szol-Radziszewska
    Źródło:
    Ochrona Zabytków; 2009, 4; 69-82
    0029-8247
    Pojawia się w:
    Ochrona Zabytków
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-10 z 10

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies