Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Spisz" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 27
Tytuł:
Rec.: Helena Grochola-Szczepanek, Język mieszkańców Spisza. Płeć jako czynnik różnicujący, Kraków 2012, 370 ss.
Autorzy:
Głuszkowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678498.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Spisz
language
dialect
gender
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2013, 48
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rola polskiego duchowieństwa katolickiego na Spiszu i Orawie w epoce nowożytnej
Role of Polish Catholic clergy in Spiš and Orawa in the modern era
Autorzy:
Trajdos, Tadeusz M.
Wojciechowski, Leszek
Ryba, Mieczysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/chapters/24201019.pdf
Data publikacji:
2017-10-31
Wydawca:
Archiwum Główne Akt Dawnych
Tematy:
Spisz
Orawa
duchowieństwo polskie
Opis:
W omawianej epoce tytułowy obszar podlegał władzy politycznej Królestwa Węgierskiego (cała Orawa jako osobny komitat, większość dolnego oraz część środkowego i górnego Spisza w ramach komitatu spiskiego), a także Koronie Polskiej (Spisz północno-wschodni i tzw. 13 miast spiskich jako terytorium starostwa spiskiego 1412-1769). Zasadniczą cechą etniczno-kulturową tych regionów było masowe zasiedlenie Górnej Orawy (od poł. XVI w. do końca XVII w.) i całego Górnego Spisza (migracje od XIV w., najsilniejsze w XVII w.) przez osadników polskich z przyległych terenów Małopolski. Osadnicy ci przynieśli ze sobą silne i trwałe przywiązanie do katolicyzmu, obyczajowość, nawyki i pragnienia duchowe charakterystyczne dla kultury ukształtowanej w kręgu łacińsko-katolickim. Mimo szykan, prześladowań (szczególnie brutalnych na Orawie) i stosowanego przez szlachtę węgierską przymusu wyznaniowego dla poddanych w 2. połowie XVI i 1. połowie XVII w. stanowczo opierali się urzędowemu zaprowadzeniu luteranizmu, a jeśli dokonywali konwersji, to pozornie, trafnie przewidując odmianę losu. Od początku XVII w. w dominium lubowelsko-podolinieckim (starostwo spiskie) został powołany dekanat podległy diecezji krakowskiej (do 1786 r.). Polski kler dokonał całkowitej rekatolicyzacji na tym terenie. Od połowy XVII w. prymasi Węgier, jako ordynariusze Orawy i prepozyci spiscy, wobec braku własnych kadr przetrzebionych przez reformację, skwapliwie przyjęli pomoc kleru polskiego z diecezji krakowskiej w restytucji katolickich parafii i szkół. Ich akcję duszpasterską objął patronatem dwór habsburski. W 2. połowie XVII w. powiodła się całkowita rekuperacja instytucji katolickich na Spiszu, a na Orawie luteranizm przetrwał jedynie w enklawach w dolnej części tej ziemi. Ludności polskiej duszpasterze-rodacy przynosili nie tylko wyczekiwaną „starą wiarę” z bogactwem orędowników, zwyczajów świątecznych i obrzędów dorocznych, ale też rodzinny język brzmiący z ambony, w konfesjonale, w katechizacji i w szkole. Księża i nauczyciele pochodzili przeważnie z rodzin miejscowych lub podhalańskich, sądeckich i żywieckich. Tak było do końca XVIII w. Kler polski, parafialny, ale też wspierany przez polskich zakonników (misje jezuitów na Orawie, kolegium pijarów w Podolińcu, duszpasterstwo miechowitów (bożogrobców z Miechowa) zapewnił więc tej wspólnocie osadniczej poczucie odrębności narodowej i językowej, tłumione w XIX w. dzięki celowemu objęciu tych terenów duszpasterstwem słowackim na polecenie kurii spiskiej. W 13 miastach starostwa spiskiego kler polski miał też sukcesy misyjne wśród ludności słowackiej i częściowo niemieckiej. Większość mieszczan niemieckich pozostała jednak wierna luteranizmowi i przekonań ich nie zmieniły nawet restrykcje antyprotestanckie, wprowadzone w ostatniej ćwierci XVII i pierwszej ćwierci XVIII w., uchylone dopiero przez cesarza Józefa II.
In the indicated period, the territories mentioned in the title were under political control of the Kingdom of Hungary (entire Orawa as a separate county, most of the Lower Spiš, as well as parts of Middle and Upper Spiš within Spiš county), as well as Polish Crown (Northeast Spiš and so-called 13 towns of Spiš as territory of Spiš starostwo 1412–1769). A fundamental ethnic and cultural characteristic of those regions were mass settlements in Upper Orawa (from mid-16th century till the end of 17th century) and entire Upper Spiš (migrations since 14th century, strongest in 17th century) of Polish settlers from neighbouring territories of Lesser Poland. Those settlers brought with them strong attachment to Catholicism, as well as customs, habits, and spiritual desires typical for a culture developed in Latin-Catholic environment. Despite harassment and persecution (particularly brutal in Orawa) as well as religious coercion applied by Hungarian nobility with respect to their subjects in 2nd half of the 16th and 1st half of the 17th century, they staunchly resisted the official enforcement of Lutheranism, and even if they converted, it was only for appearances sake, in expectation of a turn of fortune. Since the beginning of 17th century, in Lubowla-Podoliniec dominium (Spiš starostwo) a deanery was established, subordinated to Cracow diocese (until 1786). Polish clergy has effected a complete re-Catholicization of that area. Since mid-17th century, Primates of Hungary as ordinaries of Orawa and provosts of Spiš, in light of shortage of their own cadres, decimated by Reformation, have welcomed the assistance of Polish clergy from Cracow diocese in restitution of Catholic parishes and schools. Their pastoral activity enjoyed the patronage of Hapsburg court. In 2nd half of 17th century, a complete recuperation of Catholic institutions in Spiš was achieved, and in Orawa, Lutheranism has survived only in a number of enclaves in the lower part of the territory. To Polish population, the compatriot priests brought not only the much longed for “old faith”, with its abundance of intercessors, holiday celebrations and annual rituals, but also their mother tongue, heard from the pulpits, in confessionals and in schools. Priests and teachers came mostly from local families, or from neighbouring regions of Podhale, Sącz or Żywiec. Such state of affairs continued until the end of 18th century. Polish clergy in parishes, supported also by Polish monks (Jesuit missions in Orawa, Piarist college in Podoliniec, pastoral activity of the Order of the Holy Sepulchre from Miechów chapter in Spiš) have secured the settler community’s sense of national and linguistic identity, suppressed in 19th century through deliberate inclusion of those territories in Slovak pastoral activity by the order of Spiš Curia. In 13 towns of Spiš starostwo, Polish clergy also enjoyed some missionary success among Slovak population and partially German, as well. Most of the German burghers, however, remained faithful to Lutheranism and were not swayed even by the anti-Protestant restrictions, introduced in late 17th and early 18th century, abrogated only by Emperor Joseph II.
Źródło:
Rola Kościoła w dziejach Polski. Kościoły w Rzeczypospolitej; 161-182
9788394837433
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Naprawiona krzywda”. Problematyka spornych terenów Spiszu i Orawy w narracji tygodnika „Nový svet” w latach 1939–1945
Autorzy:
Awzan, Kacper
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/9209000.pdf
Data publikacji:
2023-03-31
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
Spisz i Orawa w latach 1939–1945
Słowacja
okupacja
aneksja
prasa
propaganda
Spisz and Orava
1939–1945
Slovakia
occupation
annexation
press
Opis:
W moim artykule omawiam problematykę okupacji północnych terenów Spisza i Orawy w latach 1939–1945 w narracji tygodnika „Nový svet”. Udział Armii Słowackiej w kampanii przeciwko Polsce w 1939 roku był tematem wiadomości publikowanych w gazetach za południową granicą, które na bieżąco informowały o militarnych osiągnięciach i dyplomatycznych układach. W tekście analizuję proces tworzenia propagandowej narracji traktującej o militarnej agresji, aneksji, a następnie gospodarowaniu na terenach odebranych Rzeczypospolitej oraz ukazuję obraz tych wydarzeń kreowany przez gazetę. Tygodnik był bogato ilustrowany, dlatego staram się odpowiedzieć zarówno na pytanie o rolę tekstu, jak i obrazu, pamiętając o niskim wskaźniku alfabetyzacji w ówczesnej Słowacji. Rozważam ponadto, czy prezentowana narracja zmieniała się na przestrzeni kolejnych lat, czy też kontynuowała linię zapoczątkowaną we wrześniu 1939 roku.
My case study examines an issue of Slovak occupation of the northern parts of Spisz and Orava regions in years 1939–1945 in the narration of the „Nový svet” – weekly newspaper. Slovak Army`s participation in invasion of Poland in September 1939 was an important topic for press all over that new country. Media platforms were informing their readers about military successes and diplomatic arrangements. In the article I analyse the process of creating propaganda narrative about attack, annexation and then administration over the conquered lands. The weekly was richly illustrated, so I write about role of the text as well as the picture. It should be remembered that many Slovaks were still illiterate at that time. The article considers if the narration has changed over the years.
Źródło:
Krakowskie Studia Małopolskie; 2023, 1(37); 7-25
1643-6911
Pojawia się w:
Krakowskie Studia Małopolskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Depositional setting of the Oligocene sequence of the Western Carpathians in the Polish Spisz region : a reinterpretation based on integrated palynofacies and sedimentological analyses” – Discussion
Autorzy:
Gedl, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2060423.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
Oligocene sequence
Western Carpathians
Polish Spisz region
palynofacies
sedimentological analyses
Opis:
In their recent paper, Filipek et al. (2017) provided some data on age (dinoflagellate cyst biostratigraphy) and sedimentary setting (sedimentological and palynofacial analysis) of the Podhale Flysch (Central Carpathian Paleogene) from the Polish Spisz (their fig. 1). They carried out their integrated studies on the middle part of the Podhale Flysch succession – the upper part of the Szaflary beds through the lower part of the Chochołów beds. These studies, as stated in Introduction, “…allow for a new approach to the knowledge on the CCPB with regard to stratigraphy, depositional palaeoenvironment, and changes during deposition”.
Źródło:
Geological Quarterly; 2018, 62, 3; 745--750
1641-7291
Pojawia się w:
Geological Quarterly
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polsko-słowackie spory graniczne w pierwszej połowie XX wieku. Kwestia interpretacji i percepcji
The dispute over the Polish-Slovak border 1918-1945
Autorzy:
Matula, Pavol
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2011076.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Ośrodek Badawczy Facta Ficta
Tematy:
Slovak-Polish relations
1918-1945
border conflicts
Spisz
Orawa
Czadeckie
Opis:
There are historical disputes and conflicts between states and nations that are well known and still resonate in the consciousness of society. Examples can be found in the history of Polish-Ukrainian or Slovak-Hungarian relations, which often influence current political and social thinking and attitudes. On the other hand, there are conflicts about which the public knows little, and their awareness is tied only to a specific region, although their course and the severity with which they were fought are comparable to those that are much better known. One of such conflicts is the dispute over the Polish-Slovak border in the years 1918-1945, on which the chapter focuses. After World War I, the regions of Spisz, Orawa and Czadecki became the subject of a Polish-Czechoslovak territorial dispute. After two years of constant conflict, the Conference of Ambassadors decided to divide the territory between Poland and Czechoslovakia. A new border dispute occurred in 1938 after the signing of the Munich Agreement. Poland gained further parts of Orawa, Spisz and Czadecki. After the outbreak of World War II, the separated parts of the territory were annexed to Slovakia, which was Germany's ally in the September campaign. After 1945, the border returned to the pre-Munich state. During this long conflict there were armed clashes and murders. The dispute also had a strong and negative impact on Polish-Slovak relations, especially just before and during World War II. Today, this topic is usually dealt with only by Polish and Slovak historiography, but the interpretation of the events is different. In this paper, I will try to answer the question of what was the essence of the dispute, why the topic is little known in the public opinion and why Polish and Slovak historians still cannot agree.
Źródło:
Facta Ficta. Journal of Theory, Narrative & Media; 2021, 7, 1; 177-190
2719-8278
Pojawia się w:
Facta Ficta. Journal of Theory, Narrative & Media
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Okupacja, której… nie było? Życie codzienne w wojennych wspomnieniach mieszkańców Spisza i Orawy, zebranych w latach 1967–1970 i pół wieku później
An occupation that … was not there? Everyday life in the war memories of the inhabitants of Spisz and Orawa collected in the years 1967–1970 and half a century later
Autorzy:
Awzan, Kacper
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31803938.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Ośrodek Pamięć i Przyszłość
Tematy:
Spisz i Orawa
życie codzienne
Słowacja
okupacja
II wojna światowa
pogranicze
Spisz and Orava
everyday life
Slovakia
occupation
Second World War
borderlands
Opis:
Pamięć II wojny światowej oraz słowackich rządów na Spiszu i Orawie pozostaje dość żywa w obydwu regionach. Porównując współczesne relacje ze wspomnieniami zebranymi w latach 1967–1970, można stwierdzić, że nie ulega ona większym przemianom. Na obraz pięciu wojennych lat rzutuje przede wszystkim dobra sytuacja gospodarcza oraz zwrot ku słowackości, nieo ceniany pejoratywnie. Relacje świadków sprzed pół wieku uzupełniają się ze współczesnymi świadectwami, choć zawierają więcej szczegółów i niosą większy ładunek emocjonalny.
The memory of the Second World War and Slovak rule in Spisz and Orawa remains quite vivid in both regions. Comparing contemporary accounts with memories collected in the years 1967–1970, it can be argued that there have not been any major changes. The image of the five years of war is mainly coloured by the good economic situation and the turn towards Slovakness, not seen pejoratively. The accounts of witnesses from half a century ago complement the contemporary testimonies, although obviously containing more details and carrying a greater emotional charge.
Źródło:
Wrocławski Rocznik Historii Mówionej; 2022, 12; 30-51
2719-7522
2084-0578
Pojawia się w:
Wrocławski Rocznik Historii Mówionej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
[G. Cassagnet, M. Stevik], Dialogues de l'Abbaye de l'Escaladieu en Bigorre a Cerveny Klastor en Spis. Catalogue de l'exposition realisee le Conseil General des Hautes-Pyrenees-France et la Region Autonome de Presov-Slovaquie, 2008.
Autorzy:
Grzesik, Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/436573.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
monastycyzm średniowieczny
kultura religijna
Bigorre
Cerveny Klastor
Spisz
Hautes-Pyrenees Francja
Preszów
Źródło:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne; 2011, 10; 132-134
2450-4475
Pojawia się w:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 27

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies