Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Silesia Cieszyn" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Inny w przestrzeni instytucji kultury. „Zmagania” z dostępnością na przykładzie Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie
The Other in the space of cultural institutions. „Struggle” for accessibility – the case of the Museum of Cieszyn Silesia in Cieszyn
Autorzy:
Drożdż, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31234010.pdf
Data publikacji:
2024-03-31
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
muzeum
instytucja kultury
dostępność architektoniczna
dostępność cyfrowa
dostępność komunikacyjna
Muzeum Śląska Cieszyńskiego
museum
cultural institution
architectural accessibility
digital accessibility
communication accessibility
the Museum of Cieszyn Silesia
Opis:
In the increasingly diversified world, openness to difference becomes a priority. This difference can be understood broadly. It may refer to people with foreign cultural experiences, with other cultural resources or with their shortage. It may also concern individuals or entire groups with special needs. Opening to the needs of such people and educating the society in this regard is one of the many tasks of cultural institutions. The need to make an institution more accessible is becoming a constantly growing challenge for its employees. The text addresses the problem of adapting cultural institutions to the legislative requirements introduced by the Act of 19th July 2019 on ensuring accessibility to people with special needs and the Act of 4th April 2019 on the digital accessibility of websites and mobile applications of public entities. This issue was discussed in reference to the research results obtained with the use of the case study method in the research conducted in the Museum of Cieszyn Silesia in Cieszyn. What was taken into account in those studies was architectural, communication-information and digital accessibility. The interviews conducted with museum employees were analysed.
W coraz bardziej zróżnicowanym świecie otwartość na odmienność staje się priorytetowa. Odmienność ta może być rozumiana szeroko. Może odnosić się do osób z obcym bagażem kulturowym, innymi zasobami kulturowymi czy ich niedoborem. Może dotyczyć także jednostek czy całych grup wykazujących specjalne potrzeby. Otwarcie na potrzeby takich osób i edukowanie społeczeństwa w tym zakresie należy do jednego z wielu zadań instytucji kultury. Potrzeba czynienia instytucji bardziej dostępną staje się coraz większym wyzwaniem dla jej pracowników. W tekście został podjęty problem dostosowywania instytucji kultury do wymogów ustawodawczych wprowadzonych przez ustawę z dnia 19.07.2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz.U. 2020, poz. 1062) oraz ustawę z dnia 4.04.2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (Dz.U. 2019, poz. 848). Zagadnienie to zostało rozpatrzone w oparciu o wyniki badań przeprowadzonych metodą studium przypadku w Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie. W prowadzonych badaniach pod uwagę wzięto dostępność architektoniczną, komunikacyjno-informacyjną i cyfrową. Analizie poddano wywiady przeprowadzone z pracownikami muzeum. W tekście została podjęta próba odpowiedzi na pytanie o ocenę dostępności badanej jednostki zarówno z perspektywy zwiedzającego (obserwacja uczestnicząca), jak i pracowników.
Źródło:
Edukacja Międzykulturowa; 2024, 24, 1; 73-87
2299-4106
Pojawia się w:
Edukacja Międzykulturowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Lesser Poland version of Silesian folk costume. Attitudes towards the Cieszyn folk costume displayed by regionalists east of the Biała River in the 21st century
Małopolska wersja stroju śląskiego. Postawy wobec stroju cieszyńskiego wśród regionalistów po prawej stronie rzeki Białej w XXI w.
Autorzy:
Król, Tymoteusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/46177973.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
folk costume
heritage
Lesser Poland
Cieszyn Silesia
borderlands
Lutherans
strój ludowy
dziedzictwo kulturowe
Małopolska
Śląsk Cieszyński
pogranicze
luteranie
etnologia i antropologia kulturowa
Opis:
The Cieszyn folk costume, also referred to as the Silesian or the Valachian costume, is an important element of the cultural heritage of Cieszyn Silesia. It has been analysed in many academic and popular publications, both in terms of its material aspect and its role within the society. Thus far, however, authors focused on the region of Cieszyn Silesia in its historical borders, while in the early 20th century the Cieszyn folk costume could also be seen in what is now the Bestwina, Wilamowice and Brzeszcze communes, historically belonging to the region of Lesser Poland. Nowadays, it is worn for church ceremonies, as well as by members of folk dance and song ensembles and Rural Housewives Associations from the area. In some localities, there have been initiatives to replace the Cieszyn folk costume with others, e.g. the so-called lachowski (Lachy) attire, which used to be worn in the region and is associated with the cultural heritage of western Lesser Poland. The aim of this article is to analyse the various attitudes towards the Cieszyn folk costume as part of the heritage of western Lesser Poland. Some see it as a source of pride, others, as unwanted heritage. The analysis is based on interviews with local activists coupled with field observation and examination of photographic documentation available on the Internet.
Strój cieszyński, zwany też śląskim lub wałaskim, jest ważnym elementem dziedzictwa kulturowego Śląska Cieszyńskiego. Poświęcono mu sporo miejsca w publikacjach naukowych i popularnonaukowych, zarówno jego sferze materialnej, jak i jego funkcjonowaniu w społeczności. Dotychczasowi autorzy opracowań skupiali się jednak na regionie Śląska Cieszyńskiego w jego historycznych granicach. Tymczasem strój cieszyński na początku XX w. przenikał na tereny obecnych gmin Bestwina, Wilamowice i Brzeszcze, które leżą na terenach historycznej Małopolski. Współcześnie jest noszony podczas uroczystości kościelnych oraz przez zespoły regionalne i koła gospodyń wiejskich na tym terenie. W niektórych miejscowościach pojawiają się inicjatywy jego wyrugowania na rzecz innych strojów, np. „lachowskiego”, który dawniej występował na tym obszarze i jest kojarzony z dziedzictwem kulturowym zachodniej Małopolski. Celem tego artykułu jest analiza różnych postaw wobec stroju cieszyńskiego jako dziedzictwa mieszkańców zachodniej Małopolski. Dla jednych jest on powodem do dumy, dla innych dziedzictwem niechcianym. Analiza opiera się na wywiadach z miejscowymi działaczami oraz na obserwacji terenowej i analizie dokumentacji fotograficznej dostępnej w Internecie.
Źródło:
Łódzkie Studia Etnograficzne; 2024, 63; 237-258
2450-5544
Pojawia się w:
Łódzkie Studia Etnograficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Psyches iatreion, czyli cieszyńska biblioteka księdza Leopolda Jana Szersznika
Autorzy:
Bogus-Spyra, Marzena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33331191.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
library
Cieszyn
Jesuits
Rev. Leopold Jan Szersznik
Cieszyn Silesia
biblioteka
jezuici
ks. Leopold Jan Szersznik
Śląsk Cieszyński
Opis:
Na postawę życiową i zainteresowania naukowe Leopolda Jana Szersznika (1747-1814) wpłynęły zarówno czynniki związane z wychowaniem domowym, jak i edukacja instytucjonalna, na którą składały się: studia filozoficzne w jezuickiej akademii w Ołomuńcu, nowicjat w konwikcie jezuickim w Brnie, studia w Březnicy, a także nauka w akademickim kolegium św. Klemensa w Pradze, następnie w kolegium w Chebie i studia teologiczne w Pradze. W listopadzie 1775 roku L.J. Szersznik zdecydował o powrocie do Cieszyna. Z Czech przywiózł szereg książek, które były podstawą późniejszych zbiorów. Bazę jego wczesnej kolekcji stanowiły dzieła z dziejów Słowiańszczyzny, historii Towarzystwa Jezusowego oraz życia Bohuslava Balbína. Szersznik, który objął posadę profesora w gimnazjum w Cieszynie, postawił sobie za cel powołanie przy szkole biblioteki godnej nowych czasów. Gdy starania o pozyskanie odpowiednich woluminów okazały się nieskuteczne, postanowił oddać do użytku publicznego własne zbiory. Pozwolenie na urządzenie biblioteki nadeszło w 1801 roku i tę datę eksjezuita uznał za początek swej fundacyjnej biblioteki, która została otwarta w 1802 roku i stała się pierwszą publiczną placówką tego typu na terenie ówczesnego Śląska Austriackiego, a także jedną z pierwszych na obszarze obecnych ziem polskich. Do dziś zaliczana jest do najbardziej wartościowych śląskich zbiorów historycznych. Staraniem Szersznika i dzięki jego środkom finansowym zbiory liczące kilkanaście tysięcy woluminów, w tym manuskryptów, zostały odpowiednio zabezpieczone i uporządkowane według dawnego schematu działowego umożliwiającego orientację w księgozbiorze, który ostatecznie podzielono na 27 grup tematycznych i formalnych. Najobszerniejszy był dział poświęcony pracom historyków świeckich. Drugi pod względem wielkości to zbiór dzieł poetów, następnie matematyków i teologów, filozofów, prawników, ekonomistów, przyrodników, gramatyków, geografów. Szersznik zadbał, by zgromadzone woluminy służyły nie tylko jego uczniom, ale i kolejnym pokoleniom oraz by pożytek z nich mieli także przyszli mieszkańcy Cieszyna i goście, którzy zechcą odwiedzić to miejsce. Dzięki założonej fundacji zbiory eksjezuity do dziś stanowią chlubę miasta. Zgromadzone przez Szersznika dzieła to często białe kruki, których na próżno szukać w innych instytucjach. Kolekcja stanowi przykład biblioteki barokowo-oświeceniowej posiadającej oryginalny wystrój wewnętrzny, który do dziś można oglądać w Książnicy Cieszyńskiej. Zgodnie z życzeniem fundatora może służyć nie tylko rozwojowi nauki, ale także leczeniu duszy.
The life attitude and scholarly interests of Leopold Jan Szersznik (1747–1814) were influenced both by factors related to his home upbringing and his institutional education, which consisted of philosophical studies at the Jesuit academy in Olomouc, novitiate at the Jesuit convent in Brno, studies in Březnica, study at the academic college of St Clement in Prague, then at the college in Cheb and theological studies in Prague. In November 1775, L.J. Szersznik decided to return to Cieszyn. From Bohemia he brought back a number of books that were the basis for later collections. The basis of his early collection were works on Slavic history, the history of the Society of Jesus and the life of Bohuslav Balbín. Szersznik, who took a position as a professor at a grammar school in Cieszyn, set himself the goal of establishing a library at the school worthy of the new era. When efforts to acquire suitable volumes proved unsuccessful, he decided to put his own collection into the public domain. Permission to set up a library came in 1801, and the ex-Jesuit considered this date the beginning of his foundation library, which opened in 1802 and became the first public institution of its kind in what was then Austrian Silesia, as well as one of the first in what is now Poland. To this day, it ranks among the most valuable Silesian historical collections. Thanks to Szersznik’s efforts and financial support, the collection of several thousand volumes, including manuscripts, was properly secured and organized according to the old section-based scheme that facilitates orientation in the book collection, which was eventually divided into 27 thematic and formal groups. The most extensive section was devoted to the works of lay historians. The second largest section is the collection of works by poets, followed by mathematicians and theologians, philosophers, lawyers, economists, naturalists, grammarians, geographers. Szersznik made sure that the collected volumes would serve not only his students, but also future generations, and that future residents of Cieszyn and visitors who wish to visit the place would also benefit from them. Thanks to the established foundation, the ex-Jesuit’s collection remains the pride of the town to this day. The works collected by Szersznik are often rarities, which cannot be found in other institutions. The collection is an example of a Baroque-Enlightenment library with original interior design, and can still be revered at the Cieszyn library. According to the founder's will, it can serve not only for the development of science, but also for the healing of the soul.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2023, 120; 63-88
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dzieje rodu Palarczyków z parafii cierlickiej na Śląsku Cieszyńskim od XVIII do początku XX wieku
The History of the Palarczyk Family from the Cierlice Parish in Cieszyn Silesia from the 18th to the Beginning of the 20th Century
Autorzy:
Morys-Twarowski, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32083679.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Tematy:
Śląsk Cieszyński
chłopi
genealogia
Cieszyn Silesia
peasants
genealogy
Opis:
Palarczykowie byli rodem chłopskim wywodzącym się ze wsi Szobiszowice (Soběšovice). Artykuł przedstawia dzieje pierwszych pokoleń rodziny (do końca XVIII w.) oraz losy najbardziej znanej linii rodu, wywodzącej się od Jana (1705–1765), karczmarza w Stanisłowicach (Stanislavice) i Kocobędzu (Chotěbuz). Najsłynniejszym przedstawicielem rodu był Karol (1879–1940), rolnik w Goleszowie, członek Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego. Dodatkowo na przykładzie Palarczyków poruszono dwie kwestie ogólne. Pierwszą jest funkcjonowanie elit chłopskich w Księstwie Cieszyńskim, drugą – zagadnienia językowe. Palarczykowie w Szobiszowicach mówili językiem czeskim (morawskim), Palaczykowie z parafii cierlickiej językiem polskim. Szczegółowa analiza potwierdza wyraźną granicę językową czesko/morawsko-polską wskazywaną m.in. przez źródła kościelne i topografię Reginalda Kneifela, a jednocześnie każe odrzucić tezy o rzekomo „terenie przejściowym językowym” na zachód od rzeki Olzy.
The Palarczyk family was a peasant family originating from the village of Szobiszowice (Soběšovice). The article presents the history of the first generations of the family (until the end of the 18th century) and the fate of the most famous family line, descending from Jan (1705–1765), an innkeeper in Stanisłowice (Stanislavice) and Kocobędz (Chotěbuz). The most famous representative of the family was Karol (1879–1940), a farmer in Goleszów, and a member of the National Council of the Duchy of Cieszyn. Additionally, two general issues were raised using the example of the Palarczyk family. The first is the functioning of peasant elites in the Duchy of Cieszyn, the second - language issues. The Palarczyk family in Szobiszowice spoke Czech (Moravian), whereas the Palarczyk family from the Cierlice parish spoke Polish. A detailed analysis confirms the clear Czech/Moravian-Polish linguistic border indicated, among others, by church sources and the topography of Reginald Kneifel. At the same time these findings force us to reject the theses about the supposed "linguistic transition area" to the west of the Olza River.
Źródło:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2023, 11, 11; 133-183
2353-2734
Pojawia się w:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Górale Śląscy w opisach podróży „Do źródeł Wisły”. Ludwika Zejsznera, Lucjana Malinowskiego, Adolfa Pawińskiego, Františka Slámy i Bogumiła Hoffa
Autorzy:
Studnicki, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520417.pdf
Data publikacji:
2023-07-21
Wydawca:
Uniwersytet Bielsko-Bialski
Tematy:
Górale Śląscy
Beskid Śląski
Śląsk Cieszyński
literatura podróżnicza
mityzacja Górali Śląskich
Silesian Gorals
Silesian Beskid
Cieszyn Silesia
region
travel literature
myth-making/ mythisation of Silesian Gorals
Opis:
Silesian Gorals in descriptions of journeys “to the springs of the Vistula” by Ludwik Zejszner, Lucjan Malinowski, Adolf Pawiński, František Sláma and Bogumił Hoff The article shows the image of the inhabitants of the Silesian Beskid which emerges from the travel descriptions of people who visited the mountainous area of Cieszyn Silesia in the 19th century. It focuses on the way in which representatives of the intelligentsia of the time, who came from outside the Duchy of Cieszyn (1290- 1918), depicted and created images of the nature and distinctiveness/otherness of the Silesian Gorals, and how what was highland was myth-making.
Źródło:
Świat i Słowo; 2023, 40, 1; 165-185
1731-3317
Pojawia się w:
Świat i Słowo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kasata zakonu jezuitów na Śląsku Austriackim w 1773 roku w świetle dokumentów Archiwum Ziemskiego w Opawie
Autorzy:
Ploch, Gregor
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33325670.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Jesuits
dissolution of religious orders
Silesia
Opava
Cieszyn
Czech Province of the Society of Jesus
jezuici
kasata zakonów
Śląsk
Opawa
Prowincja Czeska Towarzystwa Jezusowego
Opis:
Celem poniższego artykułu jest naszkicowanie przebiegu działań kasacyjnych Towarzystwa Jezusowego na Śląsku Austriackim na tle mało znanego w Polsce zespołu archiwalnego zgromadzonego przez Archiwum Ziemskie w Opawie (Zemský archiv v Opavě). Podział Śląska pomiędzy Prusy i monarchię habsburską, dokonany w wyniku I wojny śląskiej w 1742 roku, odbił się na strukturze organizacyjnej Towarzystwa Jezusowego na Śląsku. Kolegium jezuickie w Opawie oraz rezydencja w Cieszynie wraz z przynależnymi ośrodkami misyjnymi należały do Prowincji Czeskiej (Provincia Bohemiae), podległy zatem likwidacji bezpośrednio w 1773 roku – w przeciwieństwie do placówek jezuickich na Śląsku Pruskim, należących do odrębnej Prowincji Śląskiej (Provincia Silesiae). Działania kasacyjne dotknęły również częściowo nyskie kolegium jezuickie, które posiadało kilka wsi po stronie austriackiej. Głównym zamierzeniem poniższego opracowania jest przedstawienie charakterystyki działań centralnej austriackiej administracji nadwornej, zastosowanej nie tylko w ramach kasaty Towarzystwa Jezusowego na ziemiach austriackich, lecz również w tzw. kasatach józefińskich przeprowadzonych dekadę później, w latach 80. XVIII wieku. Sposób funkcjonowania biurokracji nadwornej w kwestii koordynacji prac przybliżono na podstawie opawskich dokumentów archiwalnych powstałych w bezpośrednim okresie kasaty. Historię omawianych placówek (do kasaty) naszkicowano jedynie pokrótce, ze względu na fakt, iż została ona już opracowana w literaturze. Zaprezentowano tabelaryczny wykaz archiwaliów zbioru Urzędu Królewskiego w Opawie oraz spis personalny jezuitów dotkniętych kasatą. Publikacja nie jest wyczerpującą analizą źródeł archiwalnych, lecz przyczynkiem do dalszych badań historii działalności Towarzystwa Jezusowego na Śląsku.  
The purpose of the following article is to outline the process of the dissolution of the Society of Jesus in Austrian Silesia based on the archival complex, little known in Poland, gathered by the Land Archives in Opava (Zemský archive v Opava). The division of Silesia between Prussia and the Habsburg monarchy, as a result of the First Silesian War in 1742, had an impact on the organizational structure of the Society of Jesus in Silesia. The Jesuit college in Opava and the residence in Cieszyn together with the associated mission centres belonged to the Czech Province (Provincia Bohemiae), therefore they were liquidated in 1773 – in contrast to the Jesuit institutions in Prussian Silesia, belonging to a separate Province of Silesia (Provincia Silesiae). The dissolution also partially affected the Jesuit college in Nysa, which owned several villages on the Austrian side. The main intention of the following study is to present the characteristics of the activities of the central Austrian court administration, used not only as part of the dissolution of the Society of Jesus in Austria, but also in the so-called Josephine dissolution carried out a decade later, in the 1780s. The method of operation of the court bureaucracy in terms of work coordination was presented on the basis of the Opava archival documents created in the immediate period of the dissolution. The history of the institutions under discussion (until the dissolution) is only briefly outlined, due to the fact that it has already been developed in the literature. A tabular list of archival materials from the collection of the Royal Office in Opava and a personal list of Jesuits affected by the dissolution were presented. The publication is not an exhaustive analysis of archival sources, but a contribution to further research into the history of the Society of Jesus in Silesia.    
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2023, 120; 373-400
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Melchior Grodziecki jako współczesny wzorzec edukacji dla pokoju w zróżnicowanym kulturowo Cieszynie
Melchior Grodziecki as a contemporary role model for peace education in culturally diverse Cieszyn
Autorzy:
Szymik, Teresa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2188338.pdf
Data publikacji:
2023-03-31
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
Melchior Grodziecki
edukacja dla pokoju
wzorzec osobowy
zróżnicowany kulturowo Cieszyn
rok 2019 – Rokiem Melchiora Grodzieckiego w województwie śląskim
education for peace
role model
culturally diverse Cieszyn
year 2019 – The Year of Melchior Grodziecki in the province of Silesia
Opis:
St. Melchior Grodziecki is presented in the context of peace education, which constitutes a set of fundamental principles of upbringing and role modelling in the modern world, while taking into account the aspect of the Saint’s veneration in the culturally diverse town of Cieszyn. The Saint’s biography is presented in the context of the epoch in which he lived. The issue of peace education and searching for role models significant in the life of contemporary people constitutes an important area of consideration. Attention is drawn to the reverence of St. Melchior Grodziecki in culturally diverse Cieszyn, with special reference to the year 2019, which was declared in the province of Silesia as the Year of Melchior Grodziecki. Melchior Grodziecki is an important model for the inhabitants of Cieszyn. On the basis of his biography, it is possible to explain and show what an important role is played in human life by history, which determines human fate and influences the choices made.
Celem tego opracowania jest przedstawienie postaci św. Melchiora Grodzieckiego w kontekście problematyki edukacji dla pokoju jako fundamentalnej zasady wychowania i wzorców osobowych we współczesnym świecie, z uwzględnieniem aspektu adoracji Świętego w zróżnicowanym kulturowo Cieszynie. Artykuł prezentuje biogram Świętego na tle epoki, w której żył. Ważnym obszarem rozważań staje się problematyka edukacji dla pokoju i poszukiwanie wzorców osobowych znaczących w życiu współczesnego człowieka. Autorka zwraca uwagę na rewerencję św. Melchiora Grodzieckiego w zróżnicowanym kulturowo Cieszynie, ze szczególnym uwzględnieniem roku 2019 ogłoszonego w województwie śląskim Rokiem Melchiora Grodzieckiego. Święty jest ważnym wzorem dla mieszkańców Cieszyna. To pogranicze kultur, zróżnicowanie religijne, gdzie ewangelicy i katolicy współdziałają dziś dla wspólnego dobra, upoważnia społeczność lokalną do poszukiwania wzorców osobowych, które łączą, a nie dzielą i wzmacniają pokojowe współistnienie.
Źródło:
Edukacja Międzykulturowa; 2023, 20, 1; 75-85
2299-4106
Pojawia się w:
Edukacja Międzykulturowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O potrzebie i początkach turystyki robotniczej na Śląsku Cieszyńskim w świetle programu i działalności Stowarzyszenia Polskich Robotników i Robotnic „Siła” (1908–1939)
On the need for and the origins of workers’ tourism in Cieszyn Silesia in light of the program and activities of the Association of Polish Male and Female Workers “Siła“ (1908–1939)
Autorzy:
Studnicki, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/18104662.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
tourism
workers’ tourism
politicised body
Cieszyn Silesia
turystyka
turystyka robotnicza
ciało upolitycznione
Śląsk Cieszyński
Opis:
W artykule omówiono popularyzację turystyki i sportu wśród młodzieży robotniczej Śląska Cieszyńskiego w pierwszych dekadach XX w. Analiza treści dotyczących aktywności fizycznej publikowanych w miesięczniku „Oświata” Polskiego Stowarzyszenia Robotniczego Oświatowo-Gimnastycznego „Siła” pozwala zaobserwować, w jaki sposób owa aktywność nabierała politycznego wymiaru, a jej formy, np. sport i turystyka, stawały się narzędziem emancypacji klasy robotniczej.
The article focuses on the popularisation of tourism and sports among the working-class youth of Cieszyn Silesia in the first three decades of the 20th century. The author attempts to demonstrate how physical activity took on a political dimension and how its forms, for example sport and tourism, were understood as a tool for the education and emancipation of the working class. For this purpose, press articles on physical activity published in “Oświata”, a monthly journal of Polskie Stowarzyszenie Robotnicze Oświatowo-Gimnastyczne “Siła” (Polish Worker’s Association for Education and Gymnastics “Siła”), were analysed.
Źródło:
Łódzkie Studia Etnograficzne; 2023, 62; 237-251
2450-5544
Pojawia się w:
Łódzkie Studia Etnograficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polsko-czesko-niemiecki konflikt o Śląsk Cieszyński w latach 1918-1920
Polish-Czech-German conflict over Cieszyn Silesia in 1918–1920
Autorzy:
Hojka, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28761864.pdf
Data publikacji:
2023-08-14
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
plebiscyt
Śląsk Cieszyński
konflikt polsko-czeski
Księstwo Cieszyńskie
Śląsk Austriacki
plebiscite
Cieszyn Silesia
Polish-Czech conflict
Duchy of Cieszyn
Austrian Silesia
Opis:
Po I wojnie światowej jednym z czynników decydujących o kształcie granic II Rzeczypospolitej miały być plebiscyty, m.in. między Polską i Czechosłowacją o Śląsk Cieszyński. W tym okresie miał miejsce konflikt polsko-czesko-niemiecki o przynależność państwową tego regionu. Pomimo korzystnej dla Polski umowy z 5 listopada 1918 roku o podziale na zasadach etnicznych Śląska Cieszyńskiego, doszło do interwencji zbrojnej i zajęcia większości terenu przez Czechów. W tej sytuacji na konferencji paryskiej postanowiono poddać go nadzorowi międzynarodowemu a następnie zarządzono przeprowadzenie plebiscytu. Rozpoczęła się akcja plebiscytowa, w trakcie, której władze polskie uzmysłowiły sobie, że głosowanie może wygrać Czechosłowacja. W tej sytuacji zdecydowano się na odwlekanie plebiscytu go a następnie zaproponowano arbitraż. Ostatecznie w czasie wojny polsko-bolszewickiej na konferencji w Spa 28 sierpnia 1920 r. doszło do niekorzystnego dla Polski podziału Śląska Cieszyńskiego.
After World War I, plebiscites were supposed to be one of the factors determining the shape of the borders of the Second Polish Republic, e.g., borders between Poland and Czechoslovakia with respect to Cieszyn Silesia. During this period, there was a Polish–Czech–German conflict over the affiliation of this region. Despite the agreement of November 5, 1918, on the ethnic division of Cieszyn Silesia, which was favourable for Poland, an armed intervention took place, and most of the area was occupied by the Czechs. Therefore, the Paris Peace Conference decided to take the area under international supervision and then carry out a plebiscite. During the plebiscite, Polish authorities realised that Czechoslovakia could win the vote. It was decided to postpone the plebiscite and suggest arbitration. Finally, during the Polish-Bolshevik war, the unfavourable for Poland division of Cieszyn Silesia was decided upon at the Spa conference of August 28, 1920.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2023, 321, 2; 255-279
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rewitalizacja dziecięcych gier i zabaw tradycyjnych Śląska Cieszyńskiego
Revitalisation of traditional games for children originating from Cieszyn Silesia
Autorzy:
Szalbot, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/18104664.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
traditional games
intangible cultural heritage
revitalisation
Cieszyn Silesia region
gry i zabawy tradycyjne
niematerialne dziedzictwo kulturowe
rewitalizacja
Śląsk Cieszyński
Opis:
Artykuł stanowi sprawozdanie z badań diagnozujących stan zachowania dziecięcych gier i zabaw tradycyjnych we wspomnieniach najstarszych mieszkańców Śląska Cieszyńskiego. Rozpatrując je jako element niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz wykorzystując wyniki badań, podjęto refleksję nad założeniami działań rewitalizacyjnych, które mają na celu podtrzymanie znajomości oraz wdrażanie – szczególnie najmłodszych – w praktykowanie niegdyś popularnych zachowań zabawowych wywodzących się z lokalnych tradycji kulturowych w sposób, który umożliwi przekazanie im wiedzy o dziedzictwie kulturowym regionu.
The article is a report on the research conducted to diagnose the state of preservation of children’s games and traditional games in the memories of the oldest inhabitants of Cieszyn Silesia. Traditional games were examined as an element of the immaterial cultural heritage and, together with the research results, were a basis for reflecting on possible reintroductive actions. Those are aimed at maintaining the knowledge of these games and game-related behaviours, especially among the children, in order to practice games stemming from local cultural traditions in such a way as to teach them about the cultural heritage of the region.
Źródło:
Łódzkie Studia Etnograficzne; 2023, 62; 255-268
2450-5544
Pojawia się w:
Łódzkie Studia Etnograficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metoda etnogeograficzna w ukazywaniu zróżnicowania kulturowego w mikroskali. Przykład pożywienia wigilijnego na Śląsku Cieszyńskim
The ethnogeographic method in presenting cultural diversification in a microscale. The case of Christmas Eve food in Cieszyn Silesia
Autorzy:
Księżnik, Kamilla
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27278645.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
metoda etnogeograficzna
Polski Atlas Etnograficzny
obrzędowość doroczna
wigilia Bożego Narodzenia
Śląsk Cieszyński
nauki o kulturze i religii
ethnogeographic method
Polish Ethnographic Atlas
annual rituals
Christmas Eve
Cieszyn Silesia
culture and religion studies
Opis:
Celem artykułu jest pierwsza próba przybliżenia możliwości wykorzystania metody etnogeograficznej do ukazywania zróżnicowania kulturowego w mikroskali (przykład Śląska Cieszyńskiego). W tekście przybliżono m.in. specyfikę metody etnogeograficznej, stan dotychczasowych badań Polskiego Atlasu Etnograficznego nad pożywieniem ludowym (w tym wigilijnym), ogólny kontekst świętowania wigilii Bożego Narodzenia na Śląsku Cieszyńskim. Szerzej skupiono się jednak na próbie przedstawienia zróżnicowania kulturowego kilkunastu wsi Śląska Cieszyńskiego na początku XXI w. na dziewięciu mapach etnogeograficznych, po raz pierwszy opracowanych w mikroskali (regionalnej). Autorka stawia jednocześnie następujące pytania: 1) Czy potrawy wigilijne podawane w badanych wsiach na początku XXI w. zachowują specyfikę kulturową Śląska Cieszyńskiego?; 2) Czy omawiane wsie są jednorodne pod względem kulturowym, czy może wyróżniają się na tle pozostałych?; 3) Czy za pomocą metody etnogeograficznej można ukazać zróżnicowanie kulturowe na mniej rozległych obszarach?
The article is the first attempt to familiarize with the possibilities of using the ethnogeographic method to present cultural diversification in a microscale (in the case of Cieszyn Silesia). Among other things in the text, the following are brought closer: the specificity of the ethnogeographic method, the current state of the Polish Ethnographic Atlas studies on traditional (also Christmas Eve) food, the specificity of the analysed source materials, and the general context of celebrating the Christmas Eve in Cieszyn Silesia. However, the research focus is on an attempt to show the cultural diversity of several villages in Cieszyn Silesia in the early 21st century on nine ethnographic maps, for the first time elaborated in a (regional) microscale. At the same time, the following questions are raised: 1) Do the Christmas Eve dishes served in the examined villages in the early 21st century preserve the cultural specificity of Cieszyn Silesia?; 2) Are the examined villages relatively culturally homogeneous or do they distinguish against the background of the others?; 3) Can the ethnogeographic method enable the presentation of cultural diversification in smaller territories?
Źródło:
Zeszyty Wiejskie; 2022, 28, 2; 125-161
1506-6541
Pojawia się w:
Zeszyty Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Multiculturalism of the Cieszyn Silesia Borderland and the Identity of an Individual
Wielokulturowość pogranicza a tożsamość jednostki
Autorzy:
Muryc, Jiří
Raclavská, Jana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520244.pdf
Data publikacji:
2022-12-21
Wydawca:
Uniwersytet Bielsko-Bialski
Tematy:
Silesia
Cieszyn
Těšín
Zaolzie
identity
multiculturalism
Polish
Czech
Śląsk
Czeski Cieszyn
tożsamość
wielokulturowość
Polska
Czechy
Opis:
One of the important factors binding an ethnic group is a language. From this point of view, it has to be stressed that in the territory of the historic Duchy of Teschen we have recorded the presence of members of Polish, Czech and German, and – to a lesser extent – Jewish, Slovak, Ruthenian and Wallachian nationalities. The political history of this region was unusually disruptive – change of citizenship was typical and, as a result, spoken and official language changed as well. Over the centuries, Latin, German, Czech and Polish have been used as official languages. Regarding the current usage of standard language varieties, the formal Czech, Polish and – to a lesser extend – Slovak are used. As far as dialects are concerned this group belongs of the southern subgroup of Silesian dialects, the majority of which are located in the polish territory. The dialect is used by the local inhabitants of both Polish and Czech nationalities. Apart from dialect, other language forms used are standard Czech (it is a compulsory class in Polish-language schools), standard Polish as a code of pedagogical communication in local Polish schools, the language of Polish minority magazines; Polish plays on the Polish stage of the Těšín Theater are also shown in Polish language. Polish is used at the events organized by Polish organizations and Polish church services. The Těšín Silesian dialect is probably the most widespread communication code and performs the function of natural, commonly spoken language. Its usage is not determined by age or ethnicity. Generally speaking, the inhabitants of the area are bilingual and, depending on the communication situation, choose the appropriate language code. However, the ethnic identity cannot be derived only from language usage, although language identity is one of its important elements. In the past the inhabitants of Czech Těšín region felt the need similar to that of other inhabitants of other border regions with multi-ethnic, multicultural and multilingual character – the necessity for self-identification. Nowadays, the situation is different – the Czech majority does not feel the need to emphasize its ethnicity, and Polish minority, thanks to Polish schools, organizations, democratization processes and participation in Polish cultural life, declares Polish nationality, but stresses its specific region origin.
Źródło:
Świat i Słowo; 2022, 38, 1; 465-474
1731-3317
Pojawia się w:
Świat i Słowo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Participation of youth from Lesser Poland and Cieszyn Silesia in the fight for the Cieszyn Region and in Silesian Uprisings in the years 1919–1921
Autorzy:
Wojtycza, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2189024.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Tematy:
Galicia
Cieszyn Silesia
Upper Silesia
Silesian uprisings
Opis:
The article describes the participation of youth from Lesser Poland and Cieszyn Silesia in the fight for the Cieszyn Region and in Silesian Uprisings in the years 1919–1921. Already in November 1918, Polish youth joined Polish military formations in Cieszyn Silesia, and then in January 1919 they took part in the fights with the Czechs for these lands. Later, together with young people from other regions of Lesser Poland, they took part in the fight for Lviv. Subsequent Silesian uprisings were supported by young inhabitants of the whole of Lesser Poland, both through participation in the propaganda campaign, as well as in bloody fights and guard duty at the border. A number of them died, and their heroic deeds are evidenced by the battle decorations awarded to them. Faithful to the idea of fighting for independence, they took part in taking over power in the Polish lands, and then joined the ranks of defenders of these lands in large numbers and contributed to shaping the borders of the Second Polish Republic.
Źródło:
Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka; 2022, XLIX, 4; 113-124
1899-6264
2451-0718
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Reception of John Paul II’s Encyclical Ut unum sint in Cieszyn Silesia
Autorzy:
Budniak, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/40279386.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
ecumenism
Cieszyn Silesia
encyclical Ut unum sint
history
reception
Opis:
There are places where the ecumenical movement is born and grows out of the very essence of social and cultural reality. Cieszyn Silesia belongs to one of such places. Situated on the meeting point of various nationalities, cultures, and Churches, it constitutes a border region in a literal and symbolic sense. This region has become the home for the largest population of the Lutherans in Poland. The ecumenical movement which has been born and developed here is a necessary and inevitable consequence of such coexistence of Churches — the Roman Catholic Church and the Lutheran. Both Churches have become symbols of ecumenical life based on faith, tolerance, experience and respect. Nowadays all of these factors create a modern ecumenism. Ecumenism in Cieszyn Silesia has a very long and rich history. The phenomenon of Churches’ coexistence appeared almost five centuries ago. It means that the ecumenical movement had existed here long before the Catholic Church promulgated the encyclical Ut unum sint. On the basis of the examples of the ecumenical relationships mentioned in the article, it can be said that the look of the “wise” today at its “yesterday” helps to build a better “tomorrow”. Therefore it can be said that on the basis of a well-lived present, firmly rooted in history, rises a favourable hope for the future of the Church. Presenting the reception of John Paul’s II Ut unum sint among the multi-denominational population of Cieszyn Silesia one could quote Reverend Professor Wacław Hryniewicz, one of the most remarkable Polish ecumenists: “An authentic reception can be achieved only when the partners differ from each other because diversity enables the true relation of giving and taking.”
Źródło:
Ecumeny and Law; 2022, 10, 1; 99-112
2353-4877
2391-4327
Pojawia się w:
Ecumeny and Law
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Romantyzm, ezoteryzm, chrześcijaństwo. Ideowe inspiracje Zbioru Pieśni wydawnictwa Hejnał
Autorzy:
Pasek, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44737625.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Religioznawcze
Tematy:
Cieszyn Silesia
spiritism
Christian esotericism
Hejnał Publishing House
“Zbiór Pieśni” songbook
Opis:
In the 1930s, a songbook entitled “Zbiór Pieśni” (Collection of Songs) was published in Cieszyn Silesia. It is unique for two reasons. First, it is the only Polish cantional related to spiritist meetings during which it was used. Second, an analysis of its content reveals three interesting sources of ideational inspiration. One can find influences of texts by romantics such as Juliusz Słowacki and Ignacy Krasicki, inspirations from Protestant revival songs, as well as the impact of texts written by people ideologically connected with the editorial office of Hejnał Publishing House. The latter were spiritual seekers reinterpreting Christianity in a non-confessional way, inspired by esoteric currents of culture, such as modern gnosis, theosophy, etc. The article analyses the content of the songbook as well as the editorial interference in the published texts, showing it as an example of an important but “suppressed” (Hanegraaff) area of culture in Poland at that time.
Źródło:
Przegląd Religioznawczy; 2022, 4/286; 63-77
1230-4379
Pojawia się w:
Przegląd Religioznawczy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies