Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "SZLACHTA" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów

Dostawca treści

Podbaza

Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 307
Tytuł:
„Najprzód Rzeczypospolitej, po wtóre Kościołowi”. Rzecz o trzech karierach przedstawicieli szlachty małopolskiej w służbie państwu i Kościołowi w drugiej połowie XVII wieku
„First to the Republic, Second to the Church”: About Three Careers of Representatives of the Lesser Poland Nobility in the Service of the State and the Church in the Second Half of the 17th Century
Autorzy:
Pielas, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/46184886.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
szlachta
Kościół katolicki
Małopolska
kariera
urzędy
nobility
Catholic Church
Lesser Poland
career
offices
Opis:
Artykuł poświęcony jest analizie karier trzech postaci z różnych warstw stanu szlacheckiego z terenu Małopolski, które zaczynały swe kariery od działalności na rzecz Rzeczypospolitej, by po koniec życia poświęcić się służbie Kościołowi katolickiemu. Nakreślone zostały losy Aleksandra Skrzyszowskiego, drobnego szlachcica i żołnierza, który został proboszczem miejskiej parafii w Staszowie i kanonikiem poznańskim, następnie średniozamożnego szlachcica Hieronima Michała Komornickiego, żołnierza i aktywisty parlamentarnego, zmarłego w 1689 r. jako opat klasztoru benedyktynów świętokrzyskich, oraz syna kanclerza – Piotra Mikołaja Korycińskiego (1644–1680), działacza sejmikowego, sekretarza królewskiego, dyplomaty oraz prepozyta generalnego miechowskiego i biskupa nominata chełmińskiego. W artykule podkreślono fakt niezwykle silnego przenikania się w życiu codziennym szlachty spraw państwowych i kościelnych i praktykę uzyskiwania przez aktywnych publicznie szlachciców urzędów i godności kościelnych.
The article is devoted to the analysis of the careers of three personages from different strata of the nobility in Lesser Poland, who began their careers with activities for the Republic of Poland, and then devoted themselves to the service of the Catholic Church at the end of their lives. The fate of Aleksander Skrzyszowski, a minor nobleman and soldier, who became the parish priest of the municipal parish in Staszów and a canon in Poznań, is outlined first. He is followed by Hieronim Michał Komornicki, a middle-class nobleman, soldier and parliamentary activist, who died in 1689 as the abbot of the Benedictine monastery in Holy Cross. The last persondiscussed is Piotr Mikołaj Koryciński (1644–1680), the son of the chancellor, a regional assembly activist, royal secretary, diplomat, provost general of Miechów and bishop nominee of Chełmno. The article emphasizes the fact that the everyday life of the nobility was influenced by a strong engagement in State and Church affairs, while underlining the practice of publicly active nobleman obtaining church offices and dignities.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2023, 112; 117-133
0208-6050
2450-6990
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Genealogia młyna–młyn w genealogii. Z dziejów młynarskich rodzin w świetle nowożytnych wzmianek na przykładzie Rybnika i okolic
The Genealogy of the Mill – the Mill in Genealogy. On the History of Milling Families in the Light of Modern Records Based on the Example of Rybnik and Its Surroundings
Autorzy:
Kloch, Bogdan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32083680.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Tematy:
Gospodarka
wieś
miasto
majątek
młyn
młynarze
klasztor
szlachta
economy
village
city
estate
mill
millers
monastery
nobility
Opis:
Dzieje dawnego młynarstwa w Rybniku i okolicy, prócz mniej niż skromnej wiedzy odnoszącej się do czasów średniowiecza, lepiej są rozpoznawalne w źródłach pisanych czasów nowożytnych. XVI wiek to stulecie szybkiego rozwoju okolicznego młynarstwa. Z kolei dla XVII i początków XVIII wieku dysponujemy już dość sporą bazą źródłową przekazów, jak na lokalne warunki. W szczególny sposób ujawniają się trzy obszary funkcjonowania młynarstwa. Obszar majątku cysterskiego, to wsie Chwałęcice oraz Stodoły, gdzie od drugiej połowy XVI wieku zaistniała gospodarka młyńska. Baza źródła lepiej zachowana jest w przypadku wsi Chwałęcice i młyna zwanego Olszany. Dokumenty majątkowe pozwalają nam prześledzić losy młyna i jego mieszkańców-rodzin młynarskich w realiach XVII wieku. Drugi obszar to młyn na Wawoku (należący do rybnickiego majątku) oraz młyn zamkowy w Rybniku oraz związani z nimi młynarze – m.in. rodzina Nacyńskich (Naczyńskich). Trzeci mocny akcent pada na młynarstwo dóbr rycerskich okolic Rybnika (Chwałowice, Gotartowice, Popielów, Zebrzydowice). W tym przypadku zachowały się nawet nazwy tych miejsc związanych z młynarzami i młynami-Mośnik czy Gzel. Rozwój młynarstwa w drugiej połowie XVIII wieku stawia przed nami kolejne cele do rozpoznania, gdyż na omawianym obszarze działało już co najmniej dwanaście młynów.
The history of milling in Rybnik and the surrounding area, except for very scarce knowledge relating to the Middle Ages, is better recognized in the written sources of modern times. The 16th century was the century of rapid development of local milling. And for the seventeenth and early eighteenth centuries, on the other hand, there is already quite a large source base of accounts as for local conditions. Three areas of milling are particularly noticeable. The area of the Cistercian estate are the villages of Chwalęcice and Stodoły, where a milling activity emerged in the second half of the 16th century. The evidence is better preserved in the case of Chwalęcice and the mill called Olszany. The estate documents allow us to trace the fate of the mill and its inhabitants - milling families - in the 17th century reality. The second area is the mill in Wawok (belonging to Rybnik estate) and the castle mill in Rybnik and the millers associated with them - including the Nacyński (Naczyński) family. The third strong reference is to the milling activity in the knightly estates around Rybnik (Chwałowice, Gotartowice, Popielów, Zebrzydowice). In this case, even the names of these places associated with millers and mills - Mośnik or Gzel - have been preserved. The development of milling in the second half of the 18th century presents further objectives for investigation, as at least twelve mills were already operating in the area in question.
Źródło:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2023, 11, 11; 118-132
2353-2734
Pojawia się w:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Górnośląscy Garnierowie. Zarys dziejów i rodowód
The Upper Silesian Garniers. Outline of history and genealogy
Autorzy:
Kuzio-Podrucki, Arkadiusz
Hojka, Zbigniew
Ruchniewicz, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28699491.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Wydawnictwo Naukowe „Śląsk"
Tematy:
Garnier
szlachta
Górny Śląsk
genealogia
Turawa
nobility
Upper Silesia
genealogy
Opis:
Od XVIII wieku do II wojny światowej na Górnym Śląsku mieszkała szlachecka rodzina von Garnier, wywodząca się z Sabaudii. Początkowo jej główną rezydencją był zamek w Lublińcu, a po jego sprzedaży pałac w Turawie. Rodzina podzieliła się na kilka linii, z których najstarsza – potomkowie Franciszka Ksawerego (1753–1838) – odziedziczyła majątek i rezydencje w Turawie. W 1841 roku właściciel Turawy, Franciszek Serafin, otrzymał pruski tytuł hrabiowski, dziedziczony na zasadzie primogenitury. Amand (1795–1861) i jego potomkowie przenieśli się i osiedli na terenach dawnego imperium rosyjskiego (obecnie ziemie Ukrainy), tworząc rosyjsko-ukraińską linię rodu. Trzech Garnierów wśród służących w pruskiej armii otrzymało stopnie generalskie: Otto (1830–1908), Franciszek Ksawery (1842–1916) i Otto (1859–1947). Kilku przedstawicieli tej rodziny zostało uhonorowanych wysokimi pruskimi orderami: Czerwonego Orła i Pour le Mérite. W pierwszej części artykułu przedstawiono najważniejsze wydarzenia i osoby z tej rodziny. Genealogie w drugiej części zaprezentowano z podziałem na poszczególne linie.
From the 18th century until the Second World War, Upper Silesia was home to the noble von Garnier family, who originated from Savoy. Initially, their main residence was the castle in Lubliniec and, after its sale, the palace in Turawa. The family divided into several lines, the oldest of which – the descendants of Franz Xavier (1753–1838) – inherited the estate and residences in Turawa. In 1841, the owner of Turawa, Franciszek Serafin, received the Prussian title of count, inherited by primogeniture. Amand (1795–1861) and his descendants moved and settled in the former Russian Empire (now the lands of Ukraine), creating a Russian-Ukrainian line of the family. Three Garnier family members among those serving in the Prussian army received general ranks: Otto (1830–1908), Franz Xavier (1842–1916) and Otto (1859–1947). Several representatives of this family were honoured with high Prussian orders: Red Eagle and Pour le Mérite. The first part of the article presents the most important events and individuals of this family. The genealogies in the second part are presented by line.
Źródło:
Zaranie Śląskie. Seria druga; 2023, 9; 26-57
0044-183X
Pojawia się w:
Zaranie Śląskie. Seria druga
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Karśniccy w Polsce Centralnej w źródłach epigraficznych z XVI–XVIII w.
The Karśnicki Family in Central Poland in Epigraphic Sources from the 16th–18th Centuries
Autorzy:
Szymczak, Alicja
Szymczak, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33906343.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Karśniccy family
nobility
epigraphy
Karśniccy
szlachta
epigrafika
Opis:
Rodziny Karśnickich pochodzących z Łęczyckiego i Sieradzkiego dotyczą cztery zabytki epigraficzne. Pierwszy, obecnie zaginiony, odnotowany tylko w pracy Szymona Starowolskiego Monumenta Sarmatarum, dotyczy Barbary Sarnowskiej, po mężu Sasin Karśnickiej, pochowanej w Łowiczu w 1583 r. obok wuja arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Przerębskiego. Trzy kolejne zabytki znajdują się w dawnym kościele bernardyńskim w Ostrzeszowie i dotyczą członków rodziny Fundament Karśnickich h. Jastrzębiec: epitafium barokowe wojskiego ostrzeszowskiego Tomasza (zm. 1707), nagrobek jego syna Jerzego Floriana, podpułkownika w służbie hetmana polnego Stanisława Rzewuskiego, stolnika wieluńskiego (zm. 1742) i tablica nagrobna sędziego wieluńskiego Kazimierza (zm. 1797), syna Franciszka z Kierzna, stolnika ostrzeszowskiego i wnuka Tomasza. Autorzy prezentują genealogię obu rodzin, powiązania rodzinne i działalność polityczną.
The Karśnicki family from Łęczyckie and Sieradzkie are related to 4 epigraphic monuments. The first, now lost, recorded only in the work of Szymon Starowolski, Monumenta Sarmatarum, concerns Barbara Sarnowska, after her husband Sasin Karśnicka, buried in Łowicz in 1583, next to her uncle, the archbishop of Gniezno, Jan Przerębski. Three other monuments are located in the former Bernardine church in Ostrzeszów and concern members of the family Fundament Karśnicki, Jastrzębiec coat of arms: a baroque epitaph of Tomasz wojski (tribunus) of Ostrzeszów (died 1707), the tombstone of his son Jerzy Florian, lieutenant colonel in the service of the field hetman Stanisław Rzewuski, stolnik (dapifer) of Wieluń (died 1742) and the tombstone of Kazimierz judge of the Wieluń (died 1797), son of Franciszek of Kierzno, stolnik (dapifer) of Ostrzeszów and grandson of Tomasz. The authors present the genealogy of both families, family connections and political activity.
Źródło:
Res Historica; 2023, 55; 161-180
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Księstwo Mazowieckie u progu inkorporacji. Charakterystyka obszaru około 1526 roku (część północna)
The Duchy of Mazovia on the eve of incorporation. Characteristic of the territory circa 1526 (its northern part)
Autorzy:
Piber-Zbieranowska, Marta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/18055680.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Księstwo Mazowieckie
rozwój osadnictwa
północne Mazowsze
podziały administracyjne
sieć miejska
hierarchia urzędnicza
struktura własności
szlachta bezkmieca
inkorporacja
Duchy of Mazovia
settlement development
northern Mazovia
administrative divisions
urban network
hierarchy of offices
ownership structure
landless nobility
incorporation
Opis:
Artykuł jest drugą częścią przeglądu dziesięciu ziem Księstwa Mazowieckiego i tworzących je powiatów w przededniu włączenia ich do Królestwa Polskiego we wrześniu 1526 r. Przedstawiono w nim sześć ziem położonych w północnej i wschodniej części księstwa: wyszogrodzką, zakroczymską, ciechanowską, wiską, łomżyńską i makowsko-różańską. W sumie obszar ten obejmował czternaście powiatów. Wszystkie ziemie scharakteryzowano według jednolitego schematu, w obowiązującym ówcześnie układzie starszeństwa. Poszczególne ziemie zaprezentowano pod kątem podziałów administracyjnych (państwowych i kościelnych), procesów osadniczych i stanu sieci miejskiej, typów i rozmieszczenia własności ziemskiej oraz pozycji danej ziemi w strukturach politycznych księstwa, wyrażającej się m.in. funkcjonowaniem pełnej bądź niepełnej hierarchii urzędów oraz udziale szlachty danej ziemi w sprawowaniu władzy. Starano się pokazać zróżnicowanie stopnia zagospodarowania ziem mazowieckich i wskazać jego genezę.
The article is the final part of a two-part review of ten lands of the Duchy of Mazovia and the counties that constituted them on the eve of their incorporation into the Kingdom of Poland in September 1526. It presents six northern and eastern lands of: Wyszogród, Zakroczym, Ciechanów, Wizna, Łomża, and Maków-Różan. In total, this area encompassed fourteen counties. All the lands of the Duchy of Mazovia are characterised according to a uniform scheme, in the then-binding seniority system. Particular lands were presented in terms of administrative divisions (state and Church ones), settlement processes, and the state of the urban network, the types and distribution of land ownership, and the position of a given land in the political structures of the duchy, expressed among other things by the functioning of a complete or incomplete hierarchy of offices, and the participation of the nobility of a given land in the exercise of power. Attempts have been made to show the diversity in the degree of development of Mazovian lands and to indicate its genesis.
Źródło:
Studia Geohistorica; 2022, 10; 7-27
2300-2875
Pojawia się w:
Studia Geohistorica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lanckorońscy na Jagielnicy. Z dziejów i genealogii podolskiej linii rodziny Lanckorońskich herbu Zadora w XVI i XVII wieku
The Lanckoroński Family in Jagielnica. History and Genealogy of the Podolian Line of the Lanckoroński Family, Zadora Coat of Arms in the 16th and 17th Centuries
Autorzy:
Anusik, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23050639.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Jagielnica
Podolia
Lanckoroński family
Zadora coat of arms
genealogy
Polish nobility
Polish-Lithuanian Commonwealth in the 16th and 17th centuries
Podole
Lanckorońscy herbu Zadora
genealogia
szlachta polska
Rzeczpospolita w XVI i XVII w.
Opis:
W prezentowanym tu artykule przedstawiono dzieje tej linii znanego rodu Lanckorońskich herbu Zadora, która w połowie XVI w. objęła w posiadanie miasto Jagielnicę z przyległymi dobrami na Podolu. Pierwszym właścicielem Jagielnicy z rodu Lanckorońskich był starosta skalski Hieronim (zm. 1569), który był właściwym protoplastą jagielnickiej gałęzi tej rodziny. Przedmiotem zainteresowania autora były cztery pokolenia Lanckorońskich z tej linii. Omówiono tu pokrótce dzieje życia tak samego Hieronima, jak i jego synów, wnuków i prawnuków. Najwięcej miejsca poświęcono najwybitniejszym potomkom starosty skalskiego – synom Stanisławowi (zm. 1592), kasztelanowi halickiemu i Mikołajowi (zm. 1597), podkomorzemu podolskiemu, wnukowi Stanisławowi (1585–1617), wojewodzie podolskiemu oraz prawnukowi, też Stanisławowi (zm. 1657), wojewodzie ruskiemu i hetmanowi polnemu koronnemu. Autor wprowadził szereg korekt i uzupełnień zarówno do genealogii rodziny Lanckorońskich, jak i do biografii wielu reprezentantów linii jagielnickiej. Sporo uwagi poświęcił też rodzinom, z których pochodziły żony Lanckorońskich. Ustalił pokrewieństwa łączące interesujących go przedstawicieli tej rodziny z ważnymi i wpływowymi osobistościami na scenie politycznej Rzeczypospolitej. Omówił również, na szerszym tle dziejów państwa polsko-litewskiego, szereg nieznanych wcześniej zagadnień natury politycznej, gospodarczej i obyczajowej związanych z historią opisywanej tu rodziny.
The article presented here presents the history of the Podolian Line of the renowned Lanckoroński family, Zadora coat of arms, which in the mid-16th century took into its possession the town of Jagielnica, together with the adjacent estates in Podolia. The first owner of Jagielnica from the Lanckoroński family was Hieronim (d. 1569), starost of Skała, who was the actual ancestor of the Jagielnica branch of this family. The article analyses four generations of the Lanckoroński family from this line. While the history of the life of Hieronim and his sons, grandchildren and great-grandchildren is discussed briefly, most of the text is devoted to the most eminent descendants of the starost of Skała – his sons Stanisław (d. 1592), castellan of Halych and Mikołaj (d. 1597), chamberlain of Podolia, his grandson Stanisław (1585–1617), voivode of Podolia and his great-grandson, also Stanisław (d. 1657), the voivode of Ruthenia and the field hetman of Crown. In this article, the author introduced a number of corrections and additions both to the genealogy of the Lanckoroński family and to the biographies of many representatives of the Jagielnica line. Much attention is devoted to the families from which the Lanckoroński’s wives came. Kinship was established between the particular representatives of this family who and certain important and influential personalities on the political scene of the Polish-Lithuanian Commonwealth. Keeping in mind the broader background of the history of the Polish-Lithuanian state, the author also discusses a number of previously unknown political, economic and moral issues related to the history of the Lanckoroński family.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2023, 22, 2; 9-40
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ławryn Drewiński – najważniejszy prawosławny protagonista szlachecki w czasach Zygmunta III
Ławryn Drewiński – the Most Important Orthodox Noble Protagonist in the Reign of Sigismund III
Autorzy:
Kempa, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33915739.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Sigismund III Vasa
Ławryn Drewiński
Ruthenian nobility
Orthodoxy
the Union of Brest
the Diet (Sejm) of the Polish-Lithuanian Commonwealth
the orthodox Brotherhoods
Zygmunt III Waza
ruska szlachta
prawosławie
unia brzeska
sejm polsko-litewskiej Rzeczypospolitej
bractwa cerkiewne
Opis:
Artykuł poświęcony jest postaci jednego z najważniejszych prawosławnych liderów szlacheckich w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów – Ławrynowi Drewińskiemu. Był on jednocześnie jednym z najwybitniejszych parlamentarzystów epoki staropolskiej. Uczestniczył w 15 sejmach. Zasłynął z wyrazistych mów wygłaszanych na forum parlamentarnym (zwłaszcza w latach 1620 i 1621) w obronie prawosławia, które po zawarciu unii brzeskiej (1596) musiało rywalizować o zachowanie wcześniej posiadanych wolności i przywilejów z Cerkwią unicką. Drewiński był posłem z województwa wołyńskiego, którego sejmik w okresie panowania Zygmunta III Wazy najczęściej zabierał głos w sprawach wyznaniowych, konsekwentnie opowiadając się za zachowaniem tolerancji religijnej. Odegrał wybitną rolę w okresie bezkrólewia 1632 r., gdy prawosławnym udało się (w znacznej mierze dzięki determinacji króla-elekta Władysława IV Wazy) doprowadzić do odzyskania części władyctw, a potem także szeregu cerkwi, wcześniej przejętych przez unitów. Mimo zajmowanej konsekwentnej postawy wierności wobec prawosławia, w 1629 r. włączył się aktywnie w próbę budowania unii pomiędzy prawosławnymi i unitami. Drewiński należał też do najbardziej czynnych działaczy bractw prawosławnych w czasach Zygmunta III, widząc w nich szansę na duchowe i intelektualne odrodzenie prawosławia w Rzeczypospolitej. Mimo podkreślanego ruskiego pochodzenia Drewiński uległ też w pewnej mierze polonizacji. W działalności publicznej posługiwał się językiem polskim. Tak jak ojciec Bazyli, był zwolennikiem unii polsko-litewskiej, jednocześnie będąc przeciwnikiem wciągania Moskwy do walki o przywrócenie praw prawosławnym w Rzeczypospolitej.
The article concerns one of the most important Orthodox noble leaders in the times of the Polish-Lithuanian Commonwealth – Ławryn Drewiński. He was one of the most outstanding parliamentarians of the Old Polish era. He participated in 15 parliamentary assemblies. He became famous for his expressive speeches in the parliamentary forum (especially in 1620 and 1621) in defense of the Orthodox Church, which after the conclusion of the Union of Brest (1596) had to compete with the Uniate Church for the preservation of previously held freedoms and privileges. Drewiński was a deputy from the Volyn voivodeship, whose sejmik, during the reign of Sigismund III Vasa, most often spoke about religious matters, consistently advocating for religious tolerance. He played an outstanding role during the interregnum of 1632, when the Orthodox managed (largely thanks to the determination of the king-elect Władysław IV Vasa) to regain some of the bishoprics, and then also a number of churches, previously taken over by the Uniates. Despite his consistent stance of fidelity to Orthodoxy, in 1629 he actively supported the attempt to build a union between the Orthodox Church and Uniates in the Polish-Lithuanian Commonwealth. Drewiński was also one of the most active activists of the Orthodox brotherhoods in the times of Sigismund III, seeing them as an opportunity for the spiritual and intellectual revival of Orthodoxy in the Polish-Lithuanian Commonwealth. Despite the emphasized Ruthenian origin, Drewiński was also to some extent polonized. In public activities, he used the Polish language. Like his father Basil, he was a supporter of the Polish-Lithuanian Union, while at the same time being an opponent of involving Moscow in the fight for the restoration of the Orthodox Church in the Polish-Lithuanian Commonwealth (after the Union of Brest).
Źródło:
Res Historica; 2023, 56; 89-150
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Legitymacje szlachectwa na ziemiach polskich pod zaborami
Noble legitimization in Polish lands under partition
Autorzy:
Nowak, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/40034467.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Tematy:
szlachta polska
zabory
legitymacja szlachectwa
Galicja
Krolestwo Polskie
Księstwo Warszawskie
Heroldia Krolestwa Polskiego
zabór pruski
Polish nobility
partitions
nobility card
Galicia
Kingdom of Poland
Duchy of Warsaw
Heraldic Office of the Kingdom of Poland
Prussian partition
Opis:
Artykuł omawia procedury legitymizacji szlachectwa na ziemiach polskich w zaborach: austriackim, pruskim i rosyjskim. W Rzeczpospolitej procesy legitymizacji opierały się na sądowych „naganach szlachectwa”, w których głównym dowodem były zeznania świadków. Po rozbiorach Polski procedury zostały sformalizowane, a w poszczególnych zaborach utworzono urzędy heroldii. W zaborze pruskim legitymacja szlachectwa miała głównie charakter ekonomiczny: umożliwiała dostęp do hipoteki i zwolnienie z długiej służby wojskowej. Mimo to proces był niechętnie przyjmowany przez szlachtę ze względu na silne tendencje germanizacyjne. W zaborze austriackim szlachta była dzielona na magnatów i rycerzy, a legitymacje miały na celu integrację z systemem austriackim. W zaborze rosyjskim procedury były najbardziej chaotyczne i skomplikowane, co prowadziło do licznych fałszerstw. W Królestwie Polskim działała Heroldia, która od 1836 r. prowadziła postępowania potwierdzające przynależność do stanu szlacheckiego. Procesy te były mniej restrykcyjne niż w zaborze rosyjskim, a szlachta mogła legitymować się do 1861 r., kiedy to Heroldia Królestwa Polskiego została zlikwidowana.
The article discusses the procedures for legitimizing nobility in Polish lands under the Austrian, Prussian, and Russian partitions. In the Polish-Lithuanian Commonwealth, the processes of legitimization were based on court “noble reputation trials,” where the primary evidence consisted of witness testimonies. After the partitions of Poland, these procedures were formalized, and heraldic offices were established in each partition. In the Prussian partition, noble legitimization was mainly economic in nature: it granted access to mortgages and exemption from long military service. However, the process was met with resistance by the nobility due to strong Germanization tendencies. In the Austrian partition, the nobility was divided into magnates and knights, and legitimization aimed to integrate them into the Austrian system. In the Russian partition, the procedures were the most chaotic and complicated, leading to numerous forgeries. In the Kingdom of Poland, the Heraldic Office operated, which from 1836 conducted proceedings confirming noble status. These processes were less restrictive than in the Russian partition, and the nobility could legitimize themselves until 1861, when the Heraldic Office of the Kingdom of Poland was abolished.
Źródło:
Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego; 2023, XXVI, 26; 167-185
1733-0335
Pojawia się w:
Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O różnych koncepcjach i praktykach edytorskich na przykładzie akt sejmiku kowieńskiego z lat 1733–1795
On Various Editorial Concepts and Practices Based on the Records of the Kaunas Sejmik from 1733 to 1795
Autorzy:
Glabisz, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28763561.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Rzeczpospolita Obojga Narodów
szlachta
sejmiki
parlamentaryzm
Wielkie Księstwo Litewskie
powiat kowieński
Polish-Lithuanian Commonwealth
nobility
sejmiks (dietines)
parliamentarism
Grand Duchy of Lithuania
Kaunas District
Opis:
Wydanie akt sejmikowych kowieńskich z lat 1733–1795 należy uznać za ważne wydarzenie w historii polskiego edytorstwa, gdyż jest to pierwsza nowoczesna edycja części akt sejmikowych z jednego okręgu (powiatu kowieńskiego) dotycząca Wielkiego Księstwa Litewskiego. Celem artykuł jest prezentacja tego zbioru dokumentów, jak również przyjętych w nim rozwiązań edytorskich (zasady gromadzenia materiału, selekcji, porządkowania oraz kwestie redakcyjne) na tle dotychczasowej dyskusji nad wydawaniem tego typu bardzo ważnych źródeł do dziejów dawnej Rzeczypospolitej.
The publication of the Kaunas sejmik (dietine) records from 1733 to 1795 should be regarded as an important event in the history of Polish source editing. Many sejmik records have been published for the kingdom of Poland, but this is the first modern edition of part of the sejmik records from a district of the Grand Duchy of Lithuania. The article presents this collection of sources together with the editorial methods applied (the principles of collecting, selecting, and arranging material and editorial issues). The subject is set in the context of the discussion on publishing this type of source, which is of great significance for the history of the former Commonwealth.
Źródło:
Kwartalnik Historyczny; 2022, 129, 4; 875-892
0023-5903
Pojawia się w:
Kwartalnik Historyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Obraz władców polskich w osiemnastowiecznych księgach silva rerum
The image of Polish rulers in eighteenth-century silva rerum books
Obraz polských panovníků v knihách silva rerum z 18. století
Autorzy:
Orzeł, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/6378931.pdf
Data publikacji:
2023-06-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
Rzeczpospolita Obojga Narodów
silva rerum
królowie polscy
wiek XVIII
szlachta
Polish-Lithuanian Commonwealth
Polish monarchs
eighteenth century
nobility
Opis:
The aim of this article is to present the view of Polish rulers by the nobility of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the eighteenth century. These reflections were based on the silva rerum books written in the eighteenth century, containing separate sections on the history of the Polish Kingdom. As in the printed works, there is a noticeable slow change in the manner of descriptiveness – the abandonment of factual information in favour of an attempt to evaluate the ruler and the times of his reign. The painful reality of the successive partitions of the Polish-Lithuanian Commonwealth, and then its collapse, resulted in a more critical approach to certain rulers, but also to the mechanisms of governance.
Źródło:
Historia Slavorum Occidentis; 2023, 2(37); 70-92
2084-1213
Pojawia się w:
Historia Slavorum Occidentis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Podmiotowość chłopstwa staropolskiego
Subjectivity of the Old Polish Peasantry
Autorzy:
Wyżga, Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28765356.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
podmiotowość
chłopstwo
szlachta
gospodarka
rynek lokalny
poddaństwo
pańszczyzna
sąd
subjectivity
peasantry
nobility
economy
local market
serfdom
serfdom duties
court
Opis:
Wciąż powszechna jest opinia o chłopstwie jako o ubezwłasnowolnionym i traktowanym przedmiotowo elemencie systemu folwarczno-pańszczyźnianego, a zarazem brutalnie wykorzystywanej ofierze tego systemu. Celem artykułu jest propozycja analizy położenia chłopstwa wychodząca z założenia o istnieniu podmiotowości tej najliczniejszej grupy społecznej. Podmiotowość ta mogła wynikać m.in. z zapotrzebowania rynku pracy na siłę roboczą, co wymagało od dworów pewnej elastyczności, ale też z chłopskiej aktywności na lokalnym rynku handlowym. Ta aktywność współgrała z przedsiębiorczością i zamożnością niektórych chłopów. W ten też sposób można rozumieć ich występowanie w sądach grodzkich, a także pewną sprawczość i decyzyjność w relacjach z innymi stanami społecznymi Rzeczypospolitej przedrozbiorowej.
There is still a widespread belief that the peasantry was an incapacitated and objectively treated element of the manorial-serf system and, simultaneously, a brutally exploited victim of this system. The article proposes an analysis of the peasantry’s position based on the assumption of the existence of the subjectivity of this most numerous social group. This subjectivity resulted, among other factors, from the labour market’s demand for labour, which required a certain flexibility on the part of the manors, but also from peasant activity in local markets. This activity interacted with the entrepreneurship and wealth of some peasants. This activity made peasant entrepreneurship possible, and even enabled some to become wealthy. In this way, it is also possible to understand their appearance in the municipal courts and their particular prominence and capacity to manage their own affairs in relation with other social estates in the Polish-Lithuanian Commonwealth.
Źródło:
Kwartalnik Historyczny; 2023, 130, 4; 771-792
0023-5903
Pojawia się w:
Kwartalnik Historyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rodzina i majątek Stefana (zm. 1629) i Marcjanny z Daniłowiczów (zm. 1646) Koniecpolskich. Studium z dziejów przecławskiej linii rodu Koniecpolskich herbu Pobóg
The Family and Property of Stefan (d. 1629) and Marcjanna Koniecpolski née Daniłowicz (d. 1646). A Study of the History of Przecław Line of the Koniecpolski Family, Pobóg Coat of Arms
Autorzy:
Anusik, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23050685.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Koniecpolski family
Pobóg coat of arms
Przecław
Stefan Koniecpolski
Marcjanna Daniłowiczówna
Polish nobility
history of the Polish-Lithuanian Commonwealth
genealogy
Koniecpolscy herbu Pobóg
szlachta polska
dzieje Rzeczypospolitej w XVI i XVII w.
genealogia
Opis:
Artykuł poświęcony jest dziejom przecławskiej gałęzi rodziny Koniecpolskich h. Pobóg w XVI i XVII w. Jej protoplastą był kasztelan rozpierski Mikołaj Przedbór Koniecpolski (zm. 1586). Jednym z jego synów był Andrzej, kasztelan połaniecki. Dzięki małżeństwu z Anną, córką Stefana Ligęzy wszedł on w posiadanie miasta Przecławia. Jego synem był pułkownik Stefan Koniecpolski (zm. 1629), kolejny dziedzic na Przecławiu. W artykule przedstawiono jego działalność na scenie politycznej, dokonania w służbie wojskowej, jak również nieudane zabiegi o rękę Teofili Tarłówny. Skorygowano również kilka informacji dotyczących jego małżeństwa z Marcjanną Daniłowiczówną. Przedstawiono najbliższych krewnych obojga małżonków. Omówiono także stan posiadania Stefana i Marcjanny Koniecpolskich. Sporo uwagi poświęcono również trzem synom Stefana i Marcjanny, Andrzejowi, Aleksandrowi i Stanisławowi, którzy w 1647 r. podzielili duże, ale mocno zadłużone, dobra ziemskie po rodzicach. Dwaj starsi bracia zmarli w młodym wieku bezpotomnie. Najmłodszy syn Stefana i Marcjanny Koniecpolskich – Stanisław, który skupił w swoich rękach prawa do całego rodowego majątku, okazał się człowiekiem nieodpowiedzialnym i lekkomyślnym. Wyzbył się większości swoich dóbr, w tym rodowego Przecławia, a za bigamię został skazany na infamię. Dopiero w 1670 r. udało mu się zakończyć spór sądowy z rodziną jednej z byłych żon i odzyskać dobre imię. Stanisław Koniecpolski zmarł po 1670 r. Jego jedyny syn Leonard Józefat nie odegrał już żadnej roli w dziejach Rzeczypospolitej. Nie są znane nawet daty jego urodzin i śmierci. Zmarł on bezpotomnie jako ostatni męski reprezentant przecławskiej gałęzi rodziny Koniecpolskich.
The article is dedicated to the history of the Przecław branch of the Koniecpolski family, Pobóg coat of arms in the 16th and 17th centuries. Its progenitor was the Rozprza castellan, Mikołaj Przedbór (d. 1586). One of his sons was Andrzej, the castellan of Połaniec. Thanks to his marriage to Anna, the daughter of Stefan Ligęza, he came into the possession of the town Przecław. His son was Colonel Ste fan Koniecpolski (d. 1629), another heir in Przecław. The article presents the latter’s activities on the political scene and his achievements in military service, as well as his unsuccessful attempts to marry Teofila Tarłówna. Some information about his marriage to Marcjanna Daniłowiczówna is corrected in this article, while it also presents the closest relatives of both spouses. The ownership status of Stefan and Marcjanna Koniecpolski is also discussed here. Much attention in this article is also paid to the three sons of Stefan and Marcjanna, namely Andrzej, Aleksander and Stanisław, who in 1647 divided among themselves the large, but heavily in debted estates of their parents. Two older brothers died at young age without issue. The youngest son Stanisław, who concentrated the rights to the entire family estate in his hands, turned out to be an irresponsible and reckless man. He lost most of his possessions, including his family’s property Przecław, and was sentenced to infamy for bigamy. It was only in 1670 that he managed to end the court dispute with the family of one of his former wives and regain his good name. Stanisław Koniecpolski died after 1670. His only son (from third marriage), played no significant role in the history of Polish-Lithuanian Commonwealth. Even the dates of his birth and death remain unknown. He died childless as the last male representative of the Przecław branch of the Koniecpolski family.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2023, 22, 1; 49-78
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Structures and transformations of aristocratic self-presentation in northwestern Bohemia in the Pre- and Post-White Mountain period. The example of newly arrived upper nobility
Autorzy:
Sláma, Lukáš
Zimmermannová, Bára
Vorálková, Tereza
Dittrichová, Lada
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16647538.pdf
Data publikacji:
2023-09-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
szlachta
Czechy
zmiana warunków społecznych
wojna trzydziestoletnia
nobility
Bohemian
transformation of social conditions
Thirty Year’s War
Opis:
Autorzy w swoim artykule odnoszą się do przemian obrazu arystokracji z północno-zachodnich Czech w dobie przed bitwą pod Białą Górą (1620) i po bitwie.
Źródło:
Historia Slavorum Occidentis; 2023, 3(38); 97-121
2084-1213
Pojawia się w:
Historia Slavorum Occidentis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Szkic do portretu urzędników guberni północno-zachodnich Rosji do końca lat pięćdziesiątych XIX wieku na przykładzie urzędników izb skarbowych
Sketch for a Portrait of Officials of Russian North-Western Gubernias to the Late 1850s, on the Example of Officials of the Treasury Chambers
Autorzy:
Korybut-Marciniak, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520864.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
urzędnicy
XIX wiek
ziemie zabrane
administracja
izby skarbowe
szlachta
officials
19th century
partitioned territories
administration
treasury chambers
nobility
Opis:
Artykuł stanowi próbę ukazania sytuacji społeczno-prawnej pracowników aparatu administracyjnego w guberniach północno-zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego do końca lat pięćdziesiątych XIX w. Przybliża pochodzenie społeczne i narodowe, wykształcenie, sytuację rodzinną i ekonomiczną urzędników zatrudnionych w izbach skarbowych. W celu scharakteryzowania grupy zawodowej posłużono się materiałami zachowanymi w archiwach litewskich i białoruskich. Opisy stanu służby pracowników izb skarbowych: wileńskiej, grodzieńskiej i mińskiej pozwoliły zidentyfikować 225 urzędników. Przeprowadzona analiza ukazuje środowisko konstytuującej się warstwy inteligencji, wywodzącej się głównie ze zdeklasowanej szlachty polskiego pochodzenia.
The article attempts to present the social and legal situation of the employees of the administrative apparatus in the north-western gubernias of the Russian Empire until the end of the 1850s. It sheds light on the social and national background, education, family, and economic situation of officials employed in the treasury chambers. The author used materials preserved in Lithuanian and Belarusian archives to characterise this professional group. Descriptions of the service status of employees of the Vilnius, Grodno and Minsk tax chambers made it possible to identify 225 officials. The analysis reveals the milieu of the emerging intelligentsia stratum, originating mainly from the declassed gentry of Polish origin.
Źródło:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej; 2023, 58, 1; 5-31
2353-6403
1230-5057
Pojawia się w:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zróżnicowanie ekonomiczne właścicieli ziemskich w powiecie grodzieńskim w końcu XVIII wieku
Economic diversity of landowners in the poviat of Grodno at the end of the eighteenth century
Autorzy:
Poniat, Radosław
Kozłowski, Jakub
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519695.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
nierówności majątkowe
szlachta
powiat grodzieński
wealth inequality
nobility
Grodno poviat
Opis:
Artykuł poświęcony jest nierównościom ekonomicznym występującym wśród właścicieli ziemskich zamieszkujących powiat grodzieński w ostatnich latach XVIII w. Podstawę źródłową prowadzonych badań stanowią protokoły ofiary wieczystej na wojsko znanej też jako ofiara 10. grosza – wczesnego podatku dochodowego, którym objęci byli właściciele dóbr ziemskich oraz duchownych. Uzyskane rezultaty wskazują na bardzo wysokie zróżnicowanie majątkowe wśród badanej populacji. Obok nielicznej i bardzo bogatej elity na terenie powiatu licznie występowała drobna szlachta (3/4 badanej populacji), której majątki były tak małe, że zostały zwolnione z podatku ze względu na zbyt niskie dochody. Wartości współczynnika Giniego opisującego koncentrację dochodów w powiecie wynoszą ok. 0,95 i nie ulegają poważnym zmianom w przypadku modyfikowania sposobu kalkulowania dochodów.
The article is devoted to economic inequalities among the landowners of the poviat of Grodno in the late eighteenth century. The source basis for the research is made up of the protocols of the Perpetual Offering to the Army, also known as the ‘offering of the tenth grosz’, an early income tax imposed on the owners of the secular and Church estates. The results show a very high wealth differentiation among the researched population. In addition to a small and very wealthy elite in the poviat, there was a large number of petty nobility (three-fourths of the surveyed population) with estates so small that they were exempted from the tax due to insufficient income. The Gini coefficient values describing the income concentration in the country are around 0.95 and do not change much when the method of income calculation is modified.
Źródło:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2023, 84; 53-78
0080-3634
Pojawia się w:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 307

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies