Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Royal Prussia" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 55
Tytuł:
Dwa testamenty kasztelana chełmińskiego Andrzeja Teodora Grabowskiego
Two wills of the castellan of Chełmno, Andrzej Teodor Grabowski
Autorzy:
Achremczyk, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28765162.pdf
Data publikacji:
2023-05-31
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
Prusy Królewskie
testament
Grabowski Andrzej Teodor
Warmia Adama Stanisława Grabowskiego
kariera polityczna
Royal Prussia
political career
Adam Stanisław Grabowski’s Warmia
Opis:
Andrzej Teodor Grabowski ojciec biskupa warmińskiego Adama Stanisława Grabowskiego sporządził dwa testamenty – pierwszy gdy w Prusach Królewskich szalała straszna zaraza w 1711 roku i drugi w 1722 roku, gdy miał 69 lat. W testamencie sprawiedliwie podzielił majętności ziemskie. Jego posiadłości leżały na pograniczu Wielkopolski i Prus Królewskich – województwa pomorskiego Zgromadzony majątek podziałami testamentowymi rozdrobnił się na kilka części ale zbieg okoliczności sprawił, ze jego syn Jan Michał znów wszedł w posiadanie całości ojcowskich majątków. Najstarszy syn zostając senatorem wpierw biskupem chełmińskim później krótko kujawskim i wreszcie warmińskim zrezygnował z swego działu na rzecz młodszego brata Jana Michała. Andrzej Teodor Grabowski dokonał szacunku pieniężnego poszczególnych wsi zatem można na podstawie testamentu zorientować się jak powstawały szlacheckie fortuny i jak one upadały.
Andrzej Teodor Grabowski, the father of Adam Stanisław Grabowski, Bishop of Warmia, made two wills – the first when a terrible plague was raging in Royal Prussia in 1711 and the second in 1722 when he was 69 years old. In his will, he equitably divided his landed possessions. His estates were located on the border of Greater Poland and Royal Prussia - Pomeranian Voivodeship. The accumulated estate was fragmented into several parts by testamentary divisions, but by coincidence, his son Jan Michał again came into possession of all his father’s estates. The eldest son, becoming a senator, first bishop of Chełmno, then briefly of Kujawy and finally of Warmia, resigned from his department in favor of his younger brother, Jan Michał. Andrzej Teodor Grabowski made a monetary estimation of individual villages, so it is possible to find out from the will how noble fortunes were created and how they fell.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2023, 320, 1; 31-56
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
For the good of the Commonwealth or the individual. Supplications and letters of the crown and Lithuanian nobles for the general sejmik of royal Prussia in the second half of 17th century
O dobro Rzeczypospolitej czy własne. Supliki i listy szlachty koronnej i litewskiej na sejmik generalny Prus Królewskich w drugiej połowie XVII stulecia
Autorzy:
Achremczyk, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1365585.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
Epistolography
Royal Prussia
General Sejmik of Royal Prussia
Crown
and Lithuanian Nobility
XVIIth Century
epistolografia
Prusy Królewskie
sejmik generalny Prus Królewskich
szlachta koronna i litewska
wiek XVII
Opis:
Obrady sejmiku generalnego Prus Królewskich przyciągały uwagę mieszkańców Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Po wojnach szwedzkich w Prusach Królewskich zaczęła coraz liczniej osiadać szlachta koronna a magnateria sięgać po starostwa i urzędy. W związku z tym szlachta koronna przede wszystkim zaczęła zabiegać o nadanie pruskiego obywatelstwa czyli indygenatu. Szukała zatem poparcia na sejmikach powiatowych, wojewódzkich a przede wszystkim na sejmikach generalnych. Wierzono, iż prośby listowne a czasami osobisty przyjazd na sejmik generalny okażą się skuteczne. Korespondencji sejmikowej mimo, że spaliło się toruńskie archiwum stanowe zachowało się dużo. Tylko w gdańskim archiwum naliczono 364 listów i suplik skierowanych na sejmiki generalne. Udało się ustalić 364 suplik i listów nadesłanych na adres stanów Prus Królewskich czyli do zgromadzo�nych na sejmiku generalnym. Najwięcej zachowało się suplik szlacheckich, 45% całej sejmikowej korespondencji oficjalnej, 166 listów szlachty i magnaterii zarówno koronnej jak i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dużo suplik przysyłali duchowni – biskupi, przełożeni zakonów, księżą świeccy, 21% korespondencji to listy duchownych (75 listów). Sporo pism na sejmik generalny kierowały małe miasta Prus Królewskich zwłaszcza, gdy zostały odsunięte od obrad sejmikowych. Małe miasta przysłały 39 listów i suplik – 11% całej oficjalnej sejmikowej korespondencji. O wsparcie sejmiku generalnego zwracali się też chłopi głównie z Żuław Malborskich, zachowały się 24 supliki chłopskie – 7% korespondencji.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2020, 310, 4; 497-528
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Diariusz kampanii w Prusach Królewskich w 1626 roku Wolfa von der Ölsnitza
Wolf von der Ölsnitz’s Diary of the Campaign in Royal Prussia in 1626
Tagebuch des Feldzugs von 1626 in Königlich Preußen von Wolf von der Ölsnitz
Autorzy:
Augusiewicz, Sławomir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/8778715.pdf
Data publikacji:
2023-07-27
Wydawca:
Wojskowe Biuro Historyczne
Tematy:
wojny polsko-szwedzkie w XVII w.
bitwa pod Gniewem
Prusy Królewskie
Prusy Książęce
Wolf von Ölsnitz
Zygmunt III
Gustaw Adolf
diariusz
Polish-Swedish wars in the 17th century
Battle of Gniew
Duchy of Prussia
Sigismund III
Gustav Adolf
diary
Royal Prussia
Polnisch-schwedische Kriege im 17. Jahrhundert
Schlacht bei Gniew
Königliches Preußen
Herzogliches Preußen
Sigismund III.
Tagebuch
Opis:
Po ataku szwedzkim na Prusy Królewskie w lipcu 1626 r. władze Prus Książęcych, zobowiązane do udzielenia pomocy militarnej Zygmuntowi III, w związku z wysuwanymi w Rzeczypospolitej przeciw nim oskarżeniom o przepuszczenie przez terytorium Księstwa wojsk Gustawa Adolfa wysłały w poselstwie do króla polskiego Wolfa von der Ölsnitza. Poseł towarzyszył monarsze i armii koronnej w czasie kampanii przeciw Szwedom w drugiej połowie 1626 r., był świadkiem największego wydarzenia w jej trakcie – bitwy pod Gniewem (22 września – 1 października). Regularnie sporządzał diariusz, który w częściach przesyłał elektorowi brandenburskiemu Jerzemu Wilhelmowi i nadradcom pruskim. W Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz w Berlinie-Dahlem zachowały się trzy fragmenty tegoż diariusza, obejmujące okres od 24 września do 2 listopada 1626 r. Źródło to jest praktycznie nieznane i niewykorzystane przez historyków. Zawiera wiele nowych informacji, które mogą uzupełnić dotychczasowe ustalenia na temat pierwszych miesięcy tzw. „wojny o ujście Wisły”.
After the Swedish attack on Royal Prussia in July 1626, the authorities of the Duchy of Prussia, in connection with the accusations leveled against them in the Commonwealth for allowing Gustavus Adolf’s troops to pass through the territory of the Duchy and the obligation to provide military assistance to Sigismund III, sent Wolf von der Ölsnitz as an envoy to the Polish king. The envoy accompanied the monarch and the Crown army during the campaign against the Swedes in the second half of 1626 and was present during its most important event – the Battle of Gniew (September 22 – October 1). Ölsnitz regularly compiled diary entries, which he sent in parts to the Elector of Brandenburg, Jerzy Wilhelm, and to the Prussian councilors. Th ree fragments of the diary have been preserved (covering the period from 24 September to 2 November, 1626) and are currently held in the Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz in Berlin-Dahlem. Th ese fragments are practically unknown and unused by historians. They contain a lot of new information that can complement the previous research concerning the first months of the socalled „War for the mouth of the Vistula”.
Nach dem schwedischen Angriff auf Königlich-Preußen im Juli 1626 entsandten die Behörden von Herzoglich-Preußen angesichts der Vorwürfe aus dem Königreich Polen, man würde das Heer von Gustav Adolf durch das Gebiet des Herzogtums ziehen lassen, und auch angesichts ihrer Verpfl ichtung, Sigismund III. militärischen Beistand zu leisten, Wolf von der Ölsnitz als Gesandten zum polnischen König. Der Gesandte begleitete den Monarchen und das Kronheer während des Feldzugs gegen die Schweden in der zweiten Hälft e des Jahres 1626 und wurde Zeuge dessen größten Ereignisses – der Schlacht von Gniew (22. September – 1. Oktober). Er führte regelmäßig ein Tagebuch, das er in Teilen an den Kurfürsten von Brandenburg, Georg Wilhelm, und an die preußischen Hohen Räte schickte. Im Geheimen Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz in Berlin-Dahlem haben sich drei Fragmente dieses Tagebuchs erhalten, die den Zeitraum vom 24. September bis zum 2. November 1626 abdecken. Diese Quelle ist praktisch unbekannt und wird von Historikern nicht genutzt. Sie enthält viele neue Informationen, die die bisherigen Erkenntnisse über die ersten Monate des sogenannten „Weichselmündungskrieges” ergänzen können.
Źródło:
Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2023, XXIV (LXXV), 1(283); 201-234
1640-6281
Pojawia się w:
Przegląd Historyczno-Wojskowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Królewiec i Prusy Królewskie w życiu i twórczości Jana Kochanowskiego
Autorzy:
Awianowicz, Bartosz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/636393.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
Jan Kochanowski, Georg Sabinus, Königsberg, Ducal Prussia, Royal Prussia, Neo-Latin Poetry, Renaissance Polish Poetry
Opis:
Königsberg and Prussia in Life and Works of Jan KochanowskiResearchers interested in Jan Kochanowski have paid little attention to the impact of German Humanism – as represented in Königsberg – on both the writing and the life of the poet. The aim of this article is: first, to present literary sources testifying to the poet’s stay in the capital of the Duchy of Prussia and his contacts with Prince Albert von Hohenzollern and humanists from the Albertina University; and second, to discuss Kochanowski’s view of Prussia (both Royal Prussia and the Duchy of Prussia) in his poems, and the possible influences of Georg Sabinus upon the Polish poet’s works. So far the connections of the Polish poet with Königsberg University (Albertina) and the court of the Prussian prince (actually duke) Albert Hohenzollern have been researched in the majority by Stanisław Kot, to whom we owe the publication of Kochanowski’s letter to the prince and his reply, and Janusz Małłek, who has verified Kot’s intuitional remarks using sources from the Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz in Berlin, but only from an historian’s biographical perspective.   Kochanowski went to Königsberg for the first time in summer or autumn 1551 and stayed until the following spring. He returned for a second visit in spring 1555 and remained at least until mid-1556. The Polish poet’s second stay in the Prussian capital, especially, has been well documented thanks to Kochanowski’s autographed letter written to Prince Albert on April the 6th, 1556, and the prince’s reply dated April the 15th. Moreover, important information is recorded in the Prussian court’s expenditure accounts (Ausgabe-Bücher) from 1555 and 1556. These documents give explicit evidence of the Polish poet’s links with the ducal court. They also give implicit proof of his relations with humanists from the university (Georg Sabinus, the first rector of the Albertina) and the court. Of all Kochanowski’s works, the most important source for his feelings towards Prussia is his Proporzec albo Hołd pruski. He celebrates there the homage paid in 1569 to Sigismund Augustus by Albert Frederic (1553–1618), the son of Prince Albert, whom Kochanowski introduces as the very model of a good monarch: a virtuous, faithful and wise prince (v. 25–36). Whereas it is Royal Prussia itself that is praised by the poet in his Satyr albo dziki mąż (v. 85-90). Less known is the fact that Kochanowski’s poetry was influenced not only by Italian but also by German humanists: by the authors of handbooks of poetics and rhetoric such as Philipp Melanchthon or Joachim Camerarius, and especially by the poetry and theoretical treatises (e.g. Fabularum Ovidii interpretatio) of Georg Sabinus (1508–1560). The paper’s author concludes that the period (in total two years) which the young poet spent in the Duchy of Prussia was important for at least three reasons: the experiences gained at the court of Prince Albert definitely helped the poet in his further career as a courtier of Sigismund Augustus; ducal patronage helped Kochanowski in at least one trip to Italy; and the ducal library and acquaintance with Georg Sabinus obviously influenced the poetry (especially Latin poetry) of Jan of Czarnolas.
Źródło:
Terminus; 2014, 16, 1(30)
2084-3844
Pojawia się w:
Terminus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Konflikty o kościoły pomiędzy katolikami a protestantami w Prusach Królewskich i Książęcych w I połowie XVII wieku
The conflicts about churches between Catholics and Protestants in the Royal and Ducal Prussia in the first half of the 17th century
Autorzy:
Birecki, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2147338.pdf
Data publikacji:
2020-12
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
Tematy:
Prusy Królewskie
Prusy Książęce
XVII wiek
potop szwedzki
Tatarzy
protestantyzm
katolicyzm
kontrreformacja
Royal Prussia
Ducal Prussia
XVII Century
Swedisch deluge
Tatars
Protestantism
Catholicism
Counter-reformation
Opis:
Artykuł niniejszy opowiada o świątyniach katolickich i kościołach ewangelickich, o które toczyły spory w XVII wieku podczas wojen szwedzkich. Władcy Szwecji Gustaw II Adolf oraz Karol X Gustaw prowadząc walki z Rzeczpospolitą w czasie I i II wojny polsko- -szwedzkiej zwanych potocznie wojną o ujście Wisły i potopem doprowadzili do wzmocnienia konfliktu religijnego pomiędzy protestantami a katolikami. Jego skutkiem w Prusach Królewskich było, w zależności od wsparcia władzy, nie tylko wzajemne niszczenie czy odbieranie sobie budynków kościelnych ale również liczne rabunki i wywóz kościelnych dóbr kultury i wyposażenia liturgicznego do Skandynawii. W artykule autor omawia losy poszczególnych budynków, pracujących w nich pastorów oraz podaje przykłady strat. Ponieważ dopiero podczas potopu wojna polsko-szwedzka dotarła do Prus Książęcych w drugiej części artykułu omówione zostały działania wojsk polsko-litewsko-tatarskich, które chcąc zmusić do zerwania sojuszu Wielkiego Elektora Fryderyka Wilhelma I z Karolem X Gustawem zniszczyły dziesiątki kościołów ewangelickich, spaliły wiele miast i miasteczek przyczyniając się do śmierci tysięcy ludzi. Na koniec wspomniano o pomnikach grobowych, upamiętniających biorących w wojnach żołnierzy. Konsekwencją wydarzeń I połowy XVII wieku było ostateczne zachwianie równowagi konfesyjnej i narastający, coraz bardziej wrogi stosunek do polskiego protestantyzmu.
This article presents the history of Catholic and Lutheran churches during Swedish wars in the south part of Baltic sea the 17th Century. The Swedish rulers Gustav II Adolf and Carl X Gustav when they were fighting with Polish Republic during the first and second Swedish-Polish wars (commonly called the war at the mouth of the Vistula river and Swedish deluge) led to the strengthening of the religious conflict between Protestants and Catholics. The result in the Royal Prussia was, depending on the support of the authorities’ power, not only destruction or the mutual receipt of church buildings but also numerous robberies and exports of church cultural goods and liturgical equipment to Scandinavia. In this article the author discusses the fate of the individual buildings, their pastors and gives examples of church war losses. In the second part of the article the author presents the war expedition of the Polish-Lithuanian-Tatar troops to Ducal Prussia to break the alliance of Frederic William, Elector of Brandenburg with Charles X Gustav of Sveden. The soldiers destroyed dozens of Lutheran churches, burned down many cities and towns, and contributed to the death of thousands of people. Finally, the author mentioned grave monuments commemorating soldiers taking part in the both wars. The result of those events in the mid-17th century was the final imbalance of confessional balance and the growing, increasingly hostile attitude toward Polish Protestantim.
Źródło:
Studia Elbląskie; 2020, 21; 9-26
1507-9058
Pojawia się w:
Studia Elbląskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prusy Królewskie i Książęce. Dwa światy sztuki luterańskiej
Royal and Ducal Prussia. Two worlds of Lutheran art
Autorzy:
Birecki, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2144357.pdf
Data publikacji:
2021-12
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
Tematy:
reformacja
Prusy Książęce
Prusy Królewskie
sztuka luterańska
architektura
wyposażenie wnętrz kościelnych
reformation
Ducal Prussia
Royal Prussia
Lutheran art
architecture
church interior furnishings
Opis:
Artykuł prezentuje wspólne korzenie sztuki protestanckiej w obu częściach Prus, szkicując proces przejmowania substancji materialnej Kościoła rzymskiego przez parafie katolickie przekształcane w parafie ewangelickie a następnie budowy nowych budynków kościelnych. Proces ten odbywał się w Prusach Królewskich pod kontrolą mieszczaństwa a w Prusach Książęcych pod kontrolą szlachty. Dominujące w pierwszych z wymienionych tu części Prus mieszczaństwo decydowało także o wyposażeniu kościołów miejskich i leżących w domenach oraz dbało o status quo luteranizmu i kalwinizmu, szczególnie podczas zdecydowanych działań kontrreformacyjnych szlachty polskiej. Jednocześnie mieszczaństwo i duchowieństwo protestanckie miało intelektualny wpływ na ikonografię sztuki obrazowej we wnętrzach kościelnych i świeckich. W drugiej części Prus przejęcie władzy nad strukturami kościelnymi przez dwór zluteranizowanego władcy Albrechta Hohenzollerna oraz przez szlachtę wykluczyły konflikty o kościoły z hierarchią katolicką. Jednocześnie pozwoliły na bezpośrednią kontrolę nad parafiami i kościołami, czyniąc z wnętrz kościelnych niemal prywatne rodzinne panteony. Wpływ szlachty ograniczył wpływ mieszczaństwa i duchowieństwa na sztukę obrazową, której przekaz we wnętrzach kościołów wiejskich został niemal ograniczony do treści dydaktycznych. Mimo dominacji treści katechetycznych w obydwu częściach Prus pojawiły się także dekoracje malarskie, emblematyczne, związane z pobożnością pietystyczną.
The article presents the common roots of Protestant art in both parts of Prussia, sketching the process of taking over the material substance of the Roman Church by Catholic parishes transformed into Protestant parishes and then building new church buildings. This process took place in Royal Prussia under the control of the townspeople and in Ducal Prussia under the control of the nobility. The citizens, dominating in the part of Prussia mentioned the first of here, was also decisive in furnishing urban and domain churches, and it cared for the status quo of Lutheranism and Calvinism, especially during the decisive activities of the Counter--Reformation Polish nobility. At the same time, the townspeople and Protestant clergy had an intellectual influence on the iconography of the art in ecclesiastical and secular interiors. In the second part of Prussia, the seizure of power over church structures by the court of the Lutheranized prince Albrecht Hohenzollern and the nobility ruled out conflicts over churches with the Catholic hierarchy. At the same time, they allowed for direct control over parishes and churches, making the church interiors almost private family pantheons. The influence of the gentry limited the influence of the townspeople and the clergy on pictorial art, the message of which in the interiors of rural churches was almost limited to didactic content. In spite of the domination of catechetical content in both parts of Prussia, painting and emblematic decorations related to piety have also appeared.
Źródło:
Studia Elbląskie; 2021, 22; 33-44
1507-9058
Pojawia się w:
Studia Elbląskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sztuka Albrechta Dürera i Cranachów na artystycznym dworze Albrechta Hohenzollerna w stołecznym Królewcu
Albrecht Dürer’s and Cranach’s art at the artistic court of Albrecht Hohenzollern in the capital Königsberg
Autorzy:
Birecki, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2154369.pdf
Data publikacji:
2022-12
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
Tematy:
Prusy Królewskie
Prusy Książęce
XVI wiek
sztuka nowożytna
Dürer
Cranach
Albrecht Hohenzollern
Królewiec
Royal Prussia
Ducal Prussia
XVI Century
early modern art
Königsberg
Opis:
Artykuł prezentuje wpływy sztuki Albrechta Dürera i warsztatu Cranachów na sztukę Prus Książęcych oraz szczególnie na ich udział w tworzeniu artystycznego oblicza dworu Albrechta Hohenzollerna. Początkowo autor omawia przykłady oddziaływania grafik Martina Schongauera oraz Albrechta Dürera na malarstwo w Prusach Królewskich w okresie przedreformacyjnym. Przywołano tu przykłady z Fromborka i Elbląga oraz jeden z Prus Książęcych, czyli z kościoła w Rychnowie. Następnie przedstawiono kolejne przykłady obecności dzieł sztuki obydwu artystów na dworze Albrechta Hohenzollerna, oddziaływania Wittenbergi i Norymbergi na tworzony przez księcia nowożytny dwór w Królewcu. Tu przedstawiono zarówno działania w zakresie kształcenia miejscowych artystów, jak i pracy wielu wykwalifikowanych rzemieślników na rzecz Albrechta. Wszystkie te działania, jak wykazano, pozwoliły stworzyć bogaty w dzieła sztuki nowożytny dwór renesansowego władcy.
This article presents the influence of Albrecht Dürer’s art and the Cranach’s workshop on the art of Ducal Prussia and particularly on their participation in the creation of objects of art on the court of Albrecht Hohenzollern. Initially, the author discusses the impact of Martin Schongauer’s and Albrecht Dürer’s graphic art on the paintings in the Royal Prussia during before Reformation. The two examples comes from Frombork and Elbląg (Royal Prussia) and one of one from the church in Rychnowo (Ducal Prussia). Next the paper shows other examples of the presence of works of art by both artists at the court of Albrecht Hohenzollern, the influence of Wittenberg and Nuremberg on the early modern royal court created by Prince Albrecht. The paper presents the artistic education of local artists and objects of art made by many skilled craftsmen for Albrecht. All these activities, as shown, have created a modern manor house/court of renaissance ruler.
Źródło:
Studia Elbląskie; 2022, 23; 55-68
1507-9058
Pojawia się w:
Studia Elbląskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sztuka jako narzędzie konfesjonalizacji ewangelickiej w Prusach Królewskich i Książęcych
Art as a tool for evangelical confessionalization in Royal and Ducal Prussia
Autorzy:
Birecki, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22879638.pdf
Data publikacji:
2023-12
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
Tematy:
Prusy Królewskie
Prusy Książęce
protestantyzm
konfesjonalizacja
sztuka protestancka
Royal Prussia
Ducal Prussia
Protestantism
confessionalization
Protestant art
Opis:
Artykuł mówi o miejscu sztuki w procesie konfesjonalizacji, który miał miejsce w obszarze luteranizmu i kalwinizmu w Prusach Królewskich i w Prusach Książęcych. W chwili wprowadzania reform przez Marcina Lutra druk stał się najważniejszym medium rozprzestrzeniania się idei reformatora. W ten sposób obraz został zepchnięty do drugoplanowej roli, a jego istnienie we wnętrzu kościelnym zostało potraktowane w kategoriach adiafory. Kalwinizm odrzucił tworzenie i zawieszanie w nim jakichkolwiek obrazów z postaciowym Bogiem, a luteranizm zaakceptował ich istnienie w formie narzędzia dydaktycznego (szczególnie odziedziczonych ołtarzy średniowiecznych) oraz elementu pomocnego w wizualizacji konfesyjnej odrębności ewangelików od katolików. W tekście zaprezentowane zostały przykłady użycia obrazów o tematyce religijnej czy portretów Lutra do wyznaczenia takiej odrębności.
The article discusses the place of art in the confessionalisation process that took place in the area of Lutheranism and Calvinism in Royal Prussia and Ducal Prussia. At the time of Martin Luther’s introduction of the reforms, print became the most important medium for the spread of the reformer’s ideas. Thus, the image was relegated to a secondary role and its existence in the church interior was treated in terms of adiaphora. Calvinism rejected the creation and hanging of any images with a figure God in them and Lutheranism accepted their existence as a didactic tool (especially as to inherited medieval altars) and an element to help visualise the confessional distinctiveness of Evangelicals in relation to Catholics. The text presents examples of the use of religious paintings or portraits of Luther to delineate such distinctiveness.
Źródło:
Studia Elbląskie; 2023, 24; 31-42
1507-9058
Pojawia się w:
Studia Elbląskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zamki pokrzyżackie w województwie chełmińskim w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów
Post-Teutonic castles in Chełmno province in the times of Polish-Lithuanian Commonwealth
Autorzy:
Bogusz, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/218022.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków
Tematy:
zamki
Prusy Królewskie
województwo chełmińskie
Krzyżacy
architektura
castles
Chełmno Voivodeship
Royal
Prussia
Teutonic Order
architecture
Opis:
Zamki dawnego państwa krzyżackiego w Prusach, jako wybitne pomniki architektury gotyckiej, budziły zainteresowanie od XIX wieku. Ich nowożytne przekształcenia były jednak traktowane na marginesie. W czasach, kiedy Prusy Królewskie były częścią Rzeczypospolitej, zamki te stały się jednak siedzibami koronnych dostojników i przez nich były rozbudowywane i modernizowane, aby sprostać wymaganiom nowej epoki. W niniejszym tekście scharakteryzowano nowożytne przekształcenia zamków na przykładzie wybranych obiektów z terenu województwa chełmińskiego. Można je podzielić na dwie zasadnicze grupy. W pierwszej główny nacisk inwestycyjny skupiał się na przekształceniu zamku wysokiego (dawnego domu konwentu) w wygodną rezydencję starościńską bądź biskupią. Do grupy tej zaliczyć można zamki w Lipienku, Golubiu, Starogrodzie i Lubawie. Modernizacje objęły przede wszystkim wnętrza piano nobile, ale także (w różnym stopniu) elewacje, np. przez ich otynkowanie i przekształcenie formy okien. Natomiast druga grupa zamków charakteryzuje się przebudową starych i wznoszeniem nowych budynków na parchamach i przedzamczach. W przypadku tych obiektów (Grudziądz, Brodnica, Wąbrzeźno) zabudowa poza zamkiem wysokim pełniła ważną rolę rezydencjonalną. Modernizowane w stylu renesansowym i barokowym zamki pozostały siedzibami starostów i biskupów aż do rozbiorów. Dopiero zmiana władzy państwowej przypieczętowała ich degradację i ostateczne opuszczenie.
Castles of former Teutonic state in Prussia, treated as outstanding examples of gothic architecture, have been within the researchers’ interests since 19th c. Their modern transformations were treated marginally, though. In the times, when the Royal Prussia was a part of the Republic of Poland, they became the seats of the Crown dignitaries and therefore they were expanded and modernized to fulfill the needs of a new epoch. The text presented above, characterizes modern castle transformations on the examples of selected objects from the area of Chełmno Voivodeship. They can be divided into two main groups. The first – the principal investment effort was concentrated on the transition of the high castle (former convent house) into a comfortable residence of a starost or a bishop. This group includes castles in: Lipienko, Golub, Starogród and Lubawa. The modernizations concerned mainly interiors – piano nobile, but also (in various forms), facades, e.g. plastering them and changing window forms. The other group is characterized by rebuilding old and erecting new structures in outer and inner wards. In case of these objects (Grudziądz, Brodnica, Wąbrzeźno) the buildings, except for the high castle, served very important residential purposes. Castles modernized according to renaissance or baroque styles remained starosts’ and bishops’ seats until the country partition periods, when the change of the state authority sealed their degradation and final abandonment.
Źródło:
Wiadomości Konserwatorskie; 2015, 41; 20-35
0860-2395
2544-8870
Pojawia się w:
Wiadomości Konserwatorskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cross-border transfer of ideas and information: The Thornische Nachrichten von Gelehrten Sachen (1762–1766) and the Polish Enlightenment
Transfer idei i informacji na granicy kultur. Czasopismo „Thornische Nachrichten von gelehrten Sachen” (1762–1766) w kontekście polskiego oświecenia
Autorzy:
Chlewicka, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2060646.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
history of the press in the 18th century
learned journals
Enlightenment
Polish-German cultural relations
Royal Prussia
Toruń
czasopismo naukowe
historia prasy XVIII wieku
prasa Prus Królewskich
oświecenie
Nauki Humanistyczne i Społeczne
Opis:
The Thornische Nachrichten von gelehrten Sachen, published in Toruń in 1762–1766, was a learned review journal, the first periodical of this kind in Poland. As one of its editors' priorities was to keep track of current Polish writing, the magazine regularly published reviews of the most notable books of Polish Enlightenment (among its reviewers were Stanisław Konarski, Wacław Rzewuski, Franciszek Bohomolec, Józef Minasowicz).
„Thornische Nachrichten von gelehrten Sachen” wydawane w Toruniu w latach 1762–1766 stanowią pierwsze na terenie Rzeczypospolitej czasopismo stricte ‘recenzyjne’. Jednym z głównych postulatów programowych pisma był przekaz aktualnych informacji o piśmiennictwie polskim. Realizując ten postulat redakcja zrecenzowała szereg kluczowych wydawnictw polskiego oświecenia (m.in. teksty autorstwa S. Konarskiego, W. Rzewuskiego, F. Bohomolca, J.E. Minasowicza).
Źródło:
Rocznik Historii Prasy Polskiej; 2020, 23, 2; 39-52
1509-1074
Pojawia się w:
Rocznik Historii Prasy Polskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The press in Royal Prussia in the 18th century: Problems of reception. State of research and new historiographic perspectives
Autorzy:
Chlewicka, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/421800.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Polish press in the 18th century
Royal Prussia, press reception studies
recepcja prasy
historiografia prasy
Prusy Królewskie
Opis:
This article deals with the subject of the reception of periodic press in Royal Prussia in the most authoritative histories of the Polish press in the 18th century. Although the newspapers and periodicals of that region make up c. 25% of the total output of the press published in the Polish-Lithuanian Commonwealth, they have been ignored or at best marginalized, even in the most comprehensive and broadly-based studies.
Źródło:
Rocznik Historii Prasy Polskiej; 2016, 19, 2
1509-1074
Pojawia się w:
Rocznik Historii Prasy Polskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rezydencje Wejherów, Sobieskich i Przebendowskich w Rzucewie koło Pucka w świetle inwentarzy z lat 1676, 1711 i 1782
Residences of the Wejher, Sobieski and Przebendowski Families in Rzucewo near Puck in the Light of Inventories from 1676, 1711 and 1782
Autorzy:
Dargacz, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1913217.pdf
Data publikacji:
2021-12-31
Wydawca:
Towarzystwo Naukowe w Toruniu
Tematy:
Royal Prussia
noble families
John III Sobieski
residences of noblemen
residential architecture
estate inventories
early modern period
Opis:
In the early modern period, the village of Rzucewo near the town of Puck was part of one of the largest landed estates in Royal Prussia. At that time, the estate belonged to the most prominent families, not only in Prussia, but in the entire Polish-Lithuanian Commonwealth. These were the noble families of Wejher, Radziwiłł, Sobieski and Przebendowski. They established a large residence in Rzucewo that encompassed the owners’ housing, numerous farm buildings and gardens for both decorative and utility purposes. In the years 1840–1845 a neo-gothic style palace was built for the von Below family, which remains to this day. The appearance of the estate in the earlier period has remained unknown, and the only scholarly work that discusses the history of Rzucewo has been a text by Franz Schultz from 1903. Only the recently discovered inventories from 1676, 1711 and 1782 provide more information on specific parts of the residence and make the analysis of the transformation of the estate in the seventeenth and eighteenth centuries possible. The descriptions of three residences that were built by subsequent owners of Rzucewo, namely: the Wejher family (at the beginning of the seventeenth century), the Sobieski family (at the end of the seventeenth century) and the Przebendowski family (c. 1770), are of particular interest. They are a valuable asset to the research on residences of noblemen in Royal Prussia by contributing new findings. Especially noteworthy are the investments made by the Sobieski family in Rzucewo, as they contradict the assumption recurring in historiographic literature that John III Sobieski was not interested in his estates in Prussia.
Źródło:
Zapiski Historyczne; 2021, 86, 4; 71-97
0044-1791
2449-8637
Pojawia się w:
Zapiski Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pałac podskarbiego wielkiego koronnego Jana Jerzego Przebendowskiego w Leźnie koło Gdańska w pierwszej połowie XVIII wieku
The Palace of the Grand Treasurer of the Crown – Jan Jerzy Przebendowski in Lezno near Gdansk in the first half of the 18th century
Autorzy:
Dygdała, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1193917.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Towarzystwo Naukowe w Toruniu
Tematy:
Royal Prussia
baroque palaces
magnates
estates
Opis:
In the 18th century and throughout most of the 19th century an awe-inspiring Baroque palace – the biggest in Royal Prussia – was erected in Lezienko, now part of the village of Lezno near Gdansk. It was dismantled in 1884, and in its place a new, much smaller Neo-Renaissance palace was built; it has survived until now and functions as a hotel. The palace was built for the richest magnate in Royal Prussia, the Grand Treasurer of the Crown Jan Jerzy Przebendowski. In the National Historical Archive of Belarus in Minsk, in the complex of the post-Radziwiłł files, there are materials from the 18th century concerning the estates in Lezno – for example, the inventory of the palace made in 1730 and the register of the construction costs. Both sources are published in this article. According to the sources, the construction work on the palace commenced in 1717 and was suspended in 1726. It cost 183 926 Polish zlotys and 6 cents (23 000 of thalers). In the light of the inventory of 1730 there is no doubt that some rooms in the Lezno palace had not been finished yet. Even in the rooms which were prepared for use, there was no furniture, tapestry or carpets. The reason for this was the fact that at the end of his life, Jan Jerzy Przebendowski (who died in 1729) spent more time in his estates in Greater Poland and Warsaw, where he had a large, fabulously equipped palace. It was not until the subsequent owners of Lezienko, Dorota Henrietta Bielińska née Przebendowska (the treasurer’s daughter) and Ignacy Przebendowski with his wife Felicyta Przebendowska née Wielkopolska undertook to finish the work on the palace to make it suitable to reside. Later, in the second half of the 18th century and in the 19th century the palace belonged to the families of the Grabowskis, Helffensteins and Hoenes. It is beyond doubt that the old palace in Lezienko was to satisfy the lust for prestige of one of the most affluent magnates of the crown – Jan Jerzy Przebendowski. The majority of subsequent owners, who owned several villages, were not in a position to maintain the huge building. Thus, the palace had to give way to a more modest mansion.
Źródło:
Zapiski Historyczne; 2016, 81, 1; 37-62
0044-1791
2449-8637
Pojawia się w:
Zapiski Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pobieranie podatku pogłównego w Prusach Królewskich w latach 1717–1772
Collection of poll tax in Royal Prussia between 1717 and 1772
Autorzy:
Dygdała, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519708.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Prusy Królewskie 1717–1772
pobieranie podatku pogłównego
Sejm Niemy z 1717 r.
Silent Sejm of 1717
Royal Prussia 1717–1772
collection of poll tax
Opis:
Artykuł omawia reformy podatkowe tzw. sejmu niemego z 1717 r., objęcie Prus Królewskich nowym podatkiem – pogłównym, sposoby wybierania tego podatku z osad wiejskich i z miast oraz możliwości użycia przymusu przez poszczególne jednostki wojskowe pobierające pogłówne przeznaczone na ich utrzymanie.
This article discusses the tax reforms of the so-called Silent Sejm of 1717; the imposition in Royal Prussia of the new poll tax; the methods of collecting this tax from rural settlements and towns; and the possibility of coercion by individual military units collecting the poll tax intended for their upkeep.
Źródło:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2022, 83, Spec.; 453-473
0080-3634
Pojawia się w:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Status prawny i społeczny kobiet w XVII wieku w świetle testamentów szlachty Prus Królewskich
Autorzy:
Fortuna, Franciszek Ignacy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2131396.pdf
Data publikacji:
2022-05-15
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:
women
Royal Prussia
wills law
nobility
Opis:
Women’s wills of the nobility are an intriguing but still largely unexplored source. This alsoapplies to wills from Royal Prussia, mainly because of their scarce number and difficult availability.An important element when considering the nobility of Royal Prussia is their specific legalsituation. Since 1599 the so-called Prussian Adjustment, based on the Chełmno Law, was in force,under which only movable property could be freely disposed of in wills. Against this background,the legal status of women was all the more impaired. Often they could not independently asserttheir property rights without the legal protection of men.This legal disadvantage was also strongly pervaded in the social consciousness. For theupbringing of girls focused on the education of the future wife and mother. However, suchan upbringing could paradoxically produce surprisingly high levels of competence. Women used themwillingly, for example when drawing up their last will, in a way breaking the formal restrictionsimposed on them by law.
Źródło:
Civitas et Lex; 2022, 34, 2; 87-97
2392-0300
Pojawia się w:
Civitas et Lex
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 55

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies