Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Pomeranian culture" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-12 z 12
    Tytuł:
    Rescue excavations at the multi-cultural site 1 in Grodowice, Kazimierza Wielka district, season 2005
    Autorzy:
    Godlewski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/442540.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Instytut Archeologii
    Tematy:
    Grodowice
    rescue excavations
    Funnel Beaker Culture
    Pomeranian Culture
    Medieval cemetery
    Opis:
    An aarchaeological site at Grodowice was discovered in spring 2005 during surface surveys. The presence of skeletal graves destroyed by agricultural work prompted to begin rescue excavations in the summer of 2005. An area of 250 sq. m was explored, and 35 archaeological features were discovered. Three chronological horizons were discerned: Neolithic village (Funnel Beaker Culture), a single cinerary grave of the Pomeranian Culture and skeletal cemetery dated at 11th century AD. The silver “cross” denarii from Medieval graves are the most interesting findings. Due to the constant threat the site rescue diggings must be continued.
    Źródło:
    Recherches Archéologiques Nouvelle Serie; 2009, 1; 37-47
    0137-3285
    Pojawia się w:
    Recherches Archéologiques Nouvelle Serie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Badania specjalistyczne nowych znalezisk z wczesnej epoki żelaza odkrytych na stanowisku 4 w Miechęcinie, pow. kołobrzeski
    Physicochemical research on pottery of the Early Iron Age from Miechęcino site 4, Kołobrzeg district
    Autorzy:
    Gan, Paweł
    Galewski, Tomasz
    Kasprzak, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/440858.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Muzeum Narodowe w Szczecinie
    Tematy:
    Kultura pomorska
    Pomorze Środkowe
    badania ceramiki
    Pomeranian culture
    Central Pomerania
    pottery study
    Opis:
    Abstract: The article presents the results of the research on the Pomeranian culture pottery finds from site 4 in Miechęcino, Kołobrzeg district. The main goal of the article is to attempt to identify the stratigraphical relationship between grave 159 and feature 26 (the one containing a sword of the XVIII B type according to J. Fogel). For this reason the authors analysed pottery finds from both features using archaeological and physicochemical methods (X-ray fluorescence and thermogravimetric analyses).
    Źródło:
    Materiały Zachodniopomorskie; 2014, 10; 115-132
    0076-5236
    Pojawia się w:
    Materiały Zachodniopomorskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Odbiór społeczny kinematografii na Pomorzu Nadwiślańskim w początkach XX wieku
    The social reception of cinematography in Pomerelia at the beginning of the 20th century
    Autorzy:
    Krzemiński, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1193697.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe w Toruniu
    Tematy:
    everyday life
    Western Prussia
    the Pomeranian voivodeship
    entertainment
    participation in culture
    the history of the media
    cinema
    mentality
    customs
    free time
    Opis:
    Cinematographic shows were held in Pomerelia several months after the invention of the Lumiere brothers had been presented for the first time in Paris. At the beginning of the 20th century such shows, originally organised as touring forms of entertainment, were very popular both in the major and smaller towns of the region. The fascination with the new medium affected the whole population irrespective of the ethnic origin of the inhabitants of the region. WW I resulted in an increased ideologisation of cinematography; the forms of state control over the content of films became stricter. In the interwar period, cinematography became an element of cultural competition between Poland and Germany. The prevalence and popularity of film along with the influx of American images influenced the morality and mentality of people living in the Pomeranian voiodeship in the interwar period.
    Źródło:
    Zapiski Historyczne; 2015, 80, 3; 223-242
    0044-1791
    2449-8637
    Pojawia się w:
    Zapiski Historyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Tradycje jadania na ziemiach pomorskich
    The Pomeranian Lands’ meals and food traditions
    Autorzy:
    Lewandowski, Henryk Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/476125.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych. Wydawnictwo WSTiJO
    Tematy:
    kuchnia pomorska
    tradycje kulinarne
    folklor
    kultura jedzenia
    Pomeranian kitchen
    culinary traditions
    folklore
    culture
    food
    Opis:
    W artykule nawiązano do dawnej kuchni pomorskiej, którą często – umownie – nazywa się starogdańską. We współczesnej gastronomii istnieje wiele niedomówień związanych z realizacją wspaniałej tradycji kulinarnej, a zebranie literatury dotyczącej regionalnego produktu kulinarnego powinno owocować powstawaniem placówek gastronomii promujących to piękne, hanzeatyckie miasto oraz tereny pomorskich wsi, które są podstawą produkcji i dostaw produktów żywnościowych. Celem promowania tradycji jest pokazywanie różnorodności folklorystycznej, kładąc na nią nacisk przy organizacji zakładów: środowiskowych, np. mieszczańskich, kupieckich, rzemieślniczych, rybackich, myśliwskich itd.; regionalnych, np. kaszubskich, kociewskich; oraz historycznych, pokazujących dane środowisko na tle określonej epoki, np. środowisko kupców gdańskich, i opierając się na regionalnych produktach wiejskich. Metoda pokazania regionu pomorskiego, który tworzył szczególną atmosferę cywilizacji zachodnioeuropejskiej, na którą składały się różnorodne czynniki ekonomiczne, odmienne zwyczaje, kultury i trendy wielu narodowości, religii i sposobów widzenia świata.
    An old Pomeranian cuisine is often colloquially called an old Danzig cuisine. It has cause a lot of misunderstandings in contemporary gastronomy, willing to fulfill a beauty of cooking tradition. Aim of traditional cuisine promotion is to show a folklore diversity and to take a full advantage of it while organizing environmental restaurants, e.g. merchants, crafts, fishing, hunting, or regional and historical restaurant also. These restaurants have used regional rural products only and thus promoted country meals and food traditions. The Pomeranian Land has created a special old Western Europe civilization’s atmosphere. In this region divers economic and cultural factors have been combined, as well as many nationalities’ different customs and religions.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja; 2015, 1(15); 65-91
    1899-7228
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    VON DER KAISER-WILHELM- ZUR JOHANNES-PAUL-II.-ALLEE: STRASSENNAMEN VON STETTIN/SZCZECIN ZWISCHEN GESCHICHTE UND POLITIK
    FROM KAISER WILHELM ALLEY TO JOHN PAUL IIND ALLEY: SZCZECIN/STETTIN STREET NAMES BETWEEN HISTORY AND POLITICS
    Autorzy:
    Wójcik, Bartosz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1597013.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    Straßennamen
    Erinnerungskultur
    Pommern
    Stettin/Szczecin 1900-2000
    Stettin/Szczecin 1900–2000
    Pomeranian region
    culture of remembrance
    street names
    nazwy ulic
    kultura pamięci
    Pomorze
    Opis:
    Der Artikel greift das Thema der Namen von Straßen und sonstigen öffentlichen Räumen in Stettin/Szczecin innerhalb der letzten hundert Jahre auf. Da die Stadt innerhalb dieser Zeitspanne im Deutschen Reich, in der Weimarer Republik, im NS-Staat, in der Volksrepublik Polen und in der Republik Polen gelegen war, erfuhren die Stadt und ihre Einwohner einen dramatischen Wandel. Zahlreiche Namen der öffentlichen Räume bieten einen tiefen Einblick in diese Prozesse an. Die meisten Namen wurden mehrmals umbenannt; ein kleiner Teil von ihnen blieb bis heute unverändert. Der Artikel ist kulturwissenschaftlich ausgerichtet und offeriert zwei Methoden der Forschung. Er soll als Basis zu weiteren Analysen fungieren.
    This article tackles the topic of street names and other public spaces in the city of Stettin/Szczecin within the last hundred years. As the city was placed in German Empire, Weimar Republic, Nazi Germany, People’s Republic of Poland, and Republic of Poland, the city and its inhabitants have experienced a dramatic change within this period of time. Many names of public spaces offer a deep insight of those processes. Most names have been changed and replaced several times; a very little part of them has remained the same until today. The article takes a cultural science orientation and offers two methods of researching. It is meant to be a contribution to further analysis.
    Artykuł podejmuje wątek nazw ulic i innych przestrzeni publicznych w mieście Stettin/Szczecinie na przestrzeni ostatnich stu lat. Z uwagi na fakt, że miasto w owym okresie znajdowało się w Cesarstwie Niemieckim, Republice Weimarskiej, nazistowskich Niemczech, Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej oraz Rzeczpospolitej Polskiej, miasto i jego mieszkańcy doświadczyli dramatycznych zmian. Wiele nazw przestrzeni publicznych Stettina/Szczecina oferuje głęboki wgląd w te procesy. Większość z nazw była zmieniana wiele razy; bardzo niewielka część z nich pozostała w swym oryginalnym brzmieniu do dziś. Artykuł przyjmuje optykę kulturoznawczą, i oferuje dwie metody badań. Ma on w swoim założeniu stanowić przyczynek do dalszych analiz.
    Źródło:
    Colloquia Germanica Stetinensia; 2015, 24; 65-85
    2450-8543
    2353-317X
    Pojawia się w:
    Colloquia Germanica Stetinensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cmentarzysko kurhanowe ludności kultury pomorskiej w Żakowie, gm. Sulęczyno. Badania w latach 2014–2015
    Barrow cemetery of the Pomeranian culture in Żakowo, Sulęczyno commune. The archaeological excavations conducted in 2014–2015
    Autorzy:
    Janiak, Radosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/440619.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-21
    Wydawca:
    Muzeum Narodowe w Szczecinie
    Tematy:
    archeologia
    cmentarzysko kurhanowe
    wczesna epoka żelaza
    Pojezierze Kaszubskie
    kultura pomorska
    archaeology
    barrow cemetery
    early Iron Age
    Kashubian Lake District
    Pomeranian culture
    Opis:
    The article presents results of the archaeological excavations conducted at a Pomeranian culture cemetery in Żakowo, site 3, Sulęczyno commune, Pomeranian Voivodship in 2014–2015. During this time, three barrows and two stone structures were excavated. Barrow V/2014 had the most elaborate form. Its base consisted of a four-layered stone rim 5.8 meters in diameter. Cremation burial of two people was found inside.
    Źródło:
    Materiały Zachodniopomorskie; 2017, 13; 35-54
    0076-5236
    Pojawia się w:
    Materiały Zachodniopomorskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A Comb or a Loom? An Attempt at Interpretation of the Szemud Urn Image
    Autorzy:
    Przymorska-Sztuczka, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1774818.pdf
    Data publikacji:
    2019-01-10
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
    Tematy:
    Face urns
    vertical loom
    Pomeranian culture
    Early Iron Age
    Opis:
    Combs belong to characteristic motifs appearing on face urns from the Pomeranian culture. They are usually presented in the simplest way – in the form of several vertical lines coming from one horizontal line situated mostly in the central part of the urn. Archaeologists studying the Pomeranian culture accept an interpretation that all images comprised of vertical lines are combs (Dzięgielewski 2007: 183). The article presents another way of interpreting the engraving from the Szemud urn which has been assumed to depict a comb. As it has been discussed, both the image itself (extremely long comb teeth) and the structural position of the image (directly under a face image) are not typical. The author suggests that it is rather a depiction of a vertical warp-weighted loom, as evidenced by other images known from Europe (e.g. Sopron, Bologna) dated to the Late Bronze Age and Early Iron Age.
    Źródło:
    Światowit; 2017, 56(1); 121-126
    0082-044X
    Pojawia się w:
    Światowit
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Okruchy historii. Kilka interesujących skorup z Anusina na Kujawach
    Shards of History. Some Interesting Pottery Fragments from Anusin in Kujawy
    Autorzy:
    Andrzejowska, Mirosława
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/550980.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-28
    Wydawca:
    Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
    Tematy:
    zdobnictwo ceramiki
    Kujawy
    wczesna epoka żelaza
    kultura grobów kloszowych
    kultura pomorska
    tarnobrzeska kultura łużycka
    wpływy wschodnie
    pottery ornamentation
    Early Iron Age
    Cloche Grave Culture
    Pomeranian Culture
    Tarnobrzeg Lusatian Culture
    Eastern influences
    Opis:
    This article discusses the unique ornamentation of a vessel from a grave assemblage discovered in unspecified circumstances in the village of Anusin in Kujawy before World War II. The vessel, most probably of the Cloche Grave Culture, can be dated to the Early Iron Age. This globular cinerary urn is decorated with a grid of cord-like impressions. The pattern is most similar to the ornaments known from the face urns of the Pomeranian Culture. The false cord impressions were probably made with a tool resembling a hoop earring wrapped in coiled wire. Such items of adornment, with Eastern references, were popular in the Tarnobrzeg Lusatian Culture (e.g. Trzęsówka type coils) and are also found in Kujawy. The vessel from Anusin is therefore an example of an object combining various pottery and ornamental traditions of the communities settled in Kujawy around the middle of the 1st millennium BC.
    Źródło:
    Wiadomości Archeologiczne; 2020, LXX, 70; 93-103
    0043-5082
    Pojawia się w:
    Wiadomości Archeologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sadłowo – nieznany typ bimetalicznych szpil kultury pomorskiej
    Sadłowo – Unknown Type of Bimetallic Pins of the Pomeranian Culture
    Autorzy:
    Kaczyński, Bartłomiej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2048836.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-31
    Wydawca:
    Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
    Tematy:
    kultura pomorska
    Sadłowo
    szpile
    zapinki
    wczesna epoka żelaza
    okres halsztacki
    starszy okres przedrzymski
    Pomeranian Culture
    pins
    brooches
    Early Iron Age
    Hallstatt Period
    Early Pre-Roman Period
    Opis:
    Dress fasteners with no known analogies in other cultural units appeared in the Pomeranian Culture at the end of Hallstatt Period D. Only their most impressive examples (brooches of the Tłukomy and Wymysłowo-Wróblewo types) drew the attention of researches and were further examined. Other regional forms of brooches and pins remain undescribed, including pins with iron shafts and bronze conical heads with concave bases and side surfaces decorated with transverse grooves. I refer to such objects as pins of the Sadłowo type. There are four known examples of pins of this type: from Sadłowo, Rypin County (Fig. 1, 2, 3:3), Kalisz-Majków, Kalisz County (Fig. 3:1), Nowe Borówko, Kościan County (Fig. 3:2), and Krusze-Osiek, Świecie County (Fig. 4). Three of them have been uncovered as a result of a search queries in the museums in Poznań, Płock and Warsaw (Fig. 3). The fourth pin, previously stored in the collection of the then Westpreußisches Provinzial-Museum in Gdańsk, was lost during the WWII. It has been identified thanks to the drawings preserved in the archives of Carl-Axel Moberg (Fig. 4:1) and Józef Kostrzewski (Fig. 4:2). Finds of the Sadłowo-type pins are scattered on the edges of the range of occurrence of bimetallic pins with conical heads (Fig. 5). The pins differ in secondary features. The specimens from Sadłowo and Krusze-Osiek have smaller heads with distinct tops. The heads of the pins from Nowe Borówko and Kalisz-Majków are larger, and their tops are not expanded; they also have clearer grooves on lateral surfaces. The differences may indicate that the pins were manufactured in workshops of two different groups of the Pomeranian Culture population. Based on the examination of contexts of the finds and stylistic analysis, the pin from Nowe Borówko should be considered the oldest example of Sadłowo-type pins. It was discovered in a multi-urn grave, which also contained fragments of pins of the Mrowino type and fragments of pectoral rings, i.e., elements of objects typical of phase HaD. The remaining pins are probably younger – they were found at cemeteries from which pins characteristic of the Late Pre-Roman Period are also known41.49. The shape of the heads of Sadłowo-type pins, resembling tutuli, finds numerous analogies in dress fasteners from the Early Iron Age in Central Europe53.54.61.62. In particular, it applies to feet of brooches of Grabonóg-Grzmiąca64 and Wymysłowo-Wróblewo67.68 types from the early LTA phase, characteristic of the Pomeranian Culture. Knobs of similar shape can also be found on a brooch with cross-shaped bow from Konin69 and a pin from Janowiec Wielkopolski66, dated to the end of phase HaD and the beginning of the Late Pre-Roman Period. Ultimately, it can be assumed that the Sadłowo-type pins from Nowe Borówko and Kalisz-Majków date to the transition between phases HaD and LTA, while pins from Sadłowo and Krusze-Osiek date to LTA. Sadłowo-type pins belong to a group of original dress fasteners, which appeared in the areas covered by the expansion of the Pomeranian culture people at the end of phase HaD. It can be explained by a strong desire of this group to emphasise their distinctiveness. Similar phenomenon is known from the Jastorf culture, characterised by the same ‘migratory’ cultural model.
    Źródło:
    Wiadomości Archeologiczne; 2020, LXXI, 71; 239-250
    0043-5082
    Pojawia się w:
    Wiadomości Archeologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Oldest Horse Representation in East of Central Europe
    Autorzy:
    Kokowski, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/550969.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-28
    Wydawca:
    Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
    Tematy:
    horse images on pottery
    Funnel Beaker Culture
    Bronze Age
    Early Iron Age
    Pomeranian Culture
    wyobrażenia koni na ceramice
    kultura pucharów lejkowatych
    epoka brązu
    wczesna epoka żelaza
    kultura pomorska
    Opis:
    Ryte wyobrażenie konia na glinianym naczyniu kultury pucharów lejkowatych z Gródka nad Bugiem można uznać za najstarszy wizerunek tego zwierzęcia we wschodniej części Europy Środkowej (Ryc. 1–4). Jego wykonawca mógł inspirować się wizerunkami zwierząt na naczyniach kultury Cucuteni-Tripolie. Stylizowane wyobrażenie konia pojawiało się też na naczyniach w epoce brązu, ale najczęściej występuje we wczesnej epoce żelaza. Zestawiono tu 227 takich wyobrażeń, z czego 55 uznano za dyskusyjne (Katalog, Tab. 1). Kilkanaście dalszych pochodzi z okresu rzymskiego. Dla wszystkich wspólna jest uproszczona stylistyka, niezmienna od neolitu.
    Źródło:
    Wiadomości Archeologiczne; 2020, LXX, 70; 183-195
    0043-5082
    Pojawia się w:
    Wiadomości Archeologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obiekty osadnicze cyklu łużycko-pomorskiego na stanowisku nr 1 w Bagiczu i nr 27 w Kołobrzegu, pow. kołobrzeski
    Settlement features of the Lusatian and Pomeranian culture cycle from site 1 in Bagicz and 27 in Kołobrzeg, Kołobrzeg district
    Autorzy:
    Kozłowska, Dorota
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2207052.pdf
    Data publikacji:
    2022-12
    Wydawca:
    Muzeum Narodowe w Szczecinie
    Tematy:
    Lusatian culture
    Pomeranian culture
    Bagicz
    production features
    tar
    cliff
    kultura łużycka
    kultura pomorska
    obiekty produkcyjne
    dziegieć
    klif
    Opis:
    The article presents materials associated with the Late Bronze Age and the Early Iron Age settlement in the coastal zone of Central Pomerania. The discovery was made in 2018 during the field walking included in the project The Cultural Images of Life and Death – A Non-Invasive Research on the Prehistoric Settlement in Bagicz Forest.
    Źródło:
    Materiały Zachodniopomorskie; 2022, 18; 257-281
    0076-5236
    Pojawia się w:
    Materiały Zachodniopomorskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Warszawa-Wilanów „Powsin” – cmentarzysko z wczesnej epoki żelaza w świetle danych archiwalnych
    Warsaw-Wilanów "Powsin" - cemetery from Early Iron Age in the light of archival sources
    Autorzy:
    Kaczyński, Bartłomiej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28328250.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
    Tematy:
    cmentarzysko
    wczesna epoka żelaza
    kultura pomorska
    kultura grobów kloszowych
    szpile z łabędzią szyjką
    groby zbiorowe
    grób kloszowy
    cemetery
    early iron age
    cloche grave culture
    pomeranian culture
    swan's-neck pins
    mass grave
    cloche grave
    Opis:
    Cmentarzysko w Warszawie-Powsinie odkryte zostało wiosną 1990 roku w trakcie badań powierzchniowych Archeologicznego Zdjęcia Polski. Licznie występująca ceramika na powierzchni i ślady zniszczeń spowodowały, że latem tego samego roku przeprowadzone zostały ratownicze badania wykopaliskowe kierowane przez Marię Kulisiewicz-Kubielas z ramienia Polskich Państwowych Pracowni Konserwacji (Ryc. 1; 2). Pracami wykopaliskowymi objęto obszar 286m2 i odkryto 23 obiekty związane z funkcjonowaniem cmentarzyska z wczesnej epoki żelaza (Ryc. 3). <br></br> Po zakończeniu badań nie powstało opracowanie stanowiska, zaś losy dokumentacji z badań pozostały nieznane. Ponownych i ostatnich odkryć na cmentarzysku dokonano w 2006 roku podczas nadzoru archeologicznego, wykonywanego podczas budowy domów mieszkalnych. Obecnie stanowisko jest całkowicie zabudowane i kontynuacja badań jest niemożliwa, co potwierdziły badania powierzchniowe prowadzone w 2019 roku. <br></br> Niniejsze opracowanie było możliwe dzięki odnalezieniu w zbiorach prywatnych ś. p. Marii Kulisiewicz teczki z materiałem z badań, zawierającej najważniejsze dane, opisujące zawartość obiektów i zabytki oraz ich dokumentację ilustracyjną. Braki danych, wynikające z niekompletności dokumentacji z badań dotyczyły wyłącznie jam i grobów jamowych, dla których nie zachowały się rysunki, zdjęcia i opisy. Pomimo trudności analiza zachowanych dokumentów archiwalnych pozwoliła w 80% na odzyskanie pierwotnej bazy informacji. Materiały z badań, po kilku zmianach miejsc magazynowania, przechowywane są obecnie w zbiorach Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. <br></br> Wśród 23 trzech obiektów, jeden określono jako zbiorowy grób bezpopielnicowy (Ryc. 8; 12), jeden jako podwójny grób popielnicowy (Ryc. 10; 11), cztery jako groby kloszowe (Ryc. 4; 5), dwa jako groby popielnicowe (Ryc. 9) , sześć jako domniemane groby jamowe oraz pozostałe dziewięć jako jamy o nieokreślonej funkcji (Ryc. 6; 7). <br></br> Najciekawszym pod względem obrządku pogrzebowego i zawartości był obiekt 10. W prostokątnej jamie o wymiarach 2,2 x 1,2 m złożono przepalone kości kobiety i mężczyzny na podkładce wykonanej z ceramiki. Szczątkom towarzyszyło sześć przystawek, ułożonych w rzędzie (Ryc. 12). Na wyposażenie obiektu łącznie składało się 9 naczyń, spośród których cztery to cienkościenne, czernione garnki i dzbanki, pozostałe to formy o grubszych ściankach i powierzchniach wygładzonych i lekko chropowaconych (Tabl. II; III). Wyposażenie nieceramiczne zawierało szczypce brązowe, brązowy przedmiot półksiężycowaty oraz żelazną szpilę. W północno-wschodni narożnik obiektu wkopano popielnicę 18 z kośćmi dziecka. Analiza obrządku pogrzebowego wykazała, że obiekt posiadał wiele cech obrządku pogrzebowego typowego dla kultury pomorskiej, m. in. „wielopopielnicowość”; uporządkowany, rzędowy układ naczyń w grobie; prostokątny kształt jamy grobowej; niektóre elementy wyposażenia – cienkościenne, czarne garnki i dzbanki z nisko osadzonymi brzuścami. Nie pasujące do klasycznego modelu tej kultury wymieniono cechy: brak jakiejkolwiek konstrukcji kamiennej; wysypanie kości na wyłożone ceramiką dno jamy; liczne przystawki grobowe; występowanie naczyń o znamionach kultury grobów kloszowych. Najbliższą analogię do omawianego obiektu stanowił grób 80 z cmentarzyska w Brześciu Kujawskim. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że obiekt ma charakter „mieszany” pomorsko-kloszowy, charakterystyczny dla obszarów allochtonicznych i młodszych faz kultury pomorskiej. <br></br> Groby kloszowe oraz popielnicowe składane były w czystym piasku, lub w szarych, słabo rysujących się jamach. Wszystkie z grobów kloszowych złożone były z trzech naczyń – popielnicy, przykrywki oraz klosza. Groby popielnicowe występowały w sąsiedztwie grobów kloszowych i zbiorowych i chowano w nich kości dzieci. Groby jamowe zawierały niewielkie porcje kości. Ich zarysy oraz opisy nie są znane. Wśród materiałów zabytkowych największą grupę stanowi ceramika. Z 34 odkrytych naczyń, 26 ze względu na stan zachowania przyporządkowano do kategorii typologicznych wg klasyfikacji T. Węgrzynowicz. Wyróżniono naczynia następujących typów: A1Ia (Tabl. I/Ob.3:2; II/Ob. 10:1), A1Ib (Tabl. I/Ob. 1:2; II/4; III/4; V/ob. 18/1), A1Ic (Tabl. I/Ob. 2:1), A1IIb (Tabl. III/Ob. 10:6; IV/Ob. 15:3), A1IVc (Tabl. I/Ob.1:1; I/Ob. 3:1; IV/Ob./19:1); A1Vb (Tabl. III/Ob. 10:5; IV/Ob. 19:2; V/Ob. 20:1), A2Ia (Tabl. II/Ob. 10:2,3), A2IIa (Tabl. IV/Ob. 15:5), B1Id (Tabl. I/Ob. 1:3; I/Ob. 3:3; IV/Ob. 15:4), B1IId (Tabl. III/Ob. 10:7; IV/Ob. 15:2; V/Ob. 18:2; V/Ob. 20:2). Naczynia należą do form powszechnie występujących na cmentarzyskach z wczesnej epoki żelaza z Mazowsza i Podlasia. Pod względem zastosowanych technik zdobniczych wyróżniają się dwa naczynia z dość rzadkimi elementami, mającymi odniesienia w mazowieckich i tarnobrzeskich łużyckich polach popielnicowych. Są to przykrawędne dziurki zaobserwowane na kloszu z ob. 1 oraz listwa naklejona w górnej partii brzuśca na naczyniu odkrytym w trakcie nadzoru archeologicznego w 2006 roku. <br></br> Zabytki metalowe odnotowano w grobach 1, 2, 10 i 18. W 1 i 2 były to grudki brązu i fragment żelaza, pierwotnie stanowiące zapewne drobne ozdoby. W grobie 10 pośród skupiska przepalonych kości pary dorosłych osób znaleziono ich osobiste wyposażenie: żelazną szpilę z łabędzią szyjką i główką zwiniętą w uszko, brązową blaszkę półksiężycowatą oraz szczypce brązowe (Tabl. III:1-3). W grobie 18 wśród szczątek kostnych dziecka znaleziono analogiczną szpilę żelazną – zapewne dar grobowy (Tabl. V/ob. 18:1). Szpile żelazne należą do bardzo powszechnie rejestrowanego typu w pomorsko-kloszowym kręgu kulturowym. Specyficznie uformowanie szyjek (łagodne zagięcia, główka skierowana ku dołowi) reprezentuje najmłodszy typologicznie rodzaj szpil z łabędzimi szyjkami i główkami zwiniętymi w uszko, rozpowszechniony w młodszych omawianej jednostki kulturowej. Tak ukształtowane zabytki rejestruje się na Mazowszu i w Polsce środkowej (Ryc. 13). Obok szpil z haczykowatymi szyjkami, oraz z wolem należą do najmłodszych odmian szpil z główkami rozklepanymi i zwiniętymi w uszko, typowych dla starszego okresu przedrzymskiego (Ryc. 14). Półksiężycowata blaszka żelazna odnajduje jedyne analogie w grobach kultury pomorskiej na terenie Dolnego Śląska. Ich występowanie w grobach kobiecych sugeruje, że były to ozdoby ciała (kolczyki) lub odzieży. Szczypce brązowe cechują się trójkątnymi, wąskimi łopatkami niewyodrębnionymi od kabłąka, wykonanego z sztabki o półkolistym przekroju, uformowanego pętlowato na zgięciu. Formalnie należą do wyróżnionego przez Marka Gedla typu wschodniopomorskiego z wąskimi łopatkami. Okaz z Powsina najwięcej analogii odnajduje na terenie Wielkopolski, zaś na terenie Mazowsza i Podlasia znajduje jedynie kilka analogii. Wszystkie analizowane zabytki metalowe nie były czułymi wyznacznikami chronologicznymi. Analiza ich poszczególnych elementów, rozprzestrzenienie, wskazały, że datowane były raczej na starszy okres przedrzymski. <br></br> Cmentarzysko w Warszawie-Powsinie należało do trzeciej kategorii „mieszanych” obiektów pomorsko-kloszowych. Z analizy rozplanowania cmentarzyska wynika, że jednym pierwszych obiektem na nekropolii był oznaczony nr 10, wokół którego dołożone zostały dalsze groby. Inwentarz obiektu, zwłaszcza żelazne szpile z łabędzimi szyjkami oraz półksiężycowata blaszka brązowa, mające analogie na innych cmentarzyskach młodszych faz pomorsko-kloszowego kręgu kulturowego, dowodzą, że obiekt założony został zapewne już w starszym okresie przedrzymskim. Najmłodszą pozycję mógł mieć obiekt 15, które inwentarz tworzyły formy ceramiczne, typowe dla najmłodszej fazy cmentarzysk kloszowych Mazowsza i Podlasia. <br></br> Nekropola w Warszawie-Powsinie użytkowana było przez niewielką grupę ludności, wykazującej w materiale i obrządku tradycje typowe dla trzech stref kulturowych: „miejscowej” mazowiecko-podlaskiej kultury grobów kloszowych, kultury pomorskiej oraz odniesień ze wschodnich terytoriów łużyckich pól popielnicowych. Cmentarzysko posiadało najwięcej wspólnych cech z „mieszanymi” cmentarzyskami w Dziecinowie oraz Warszawie-Grochowie „ul. Górników”, może być świadectwem, że funkcjonowała w tym samym czasie, co wyżej wymienione cmentarzyska. <br></br> Analiza materiałów i obrządku pogrzebowego wykazała, że cmentarzysko w Warszawie-Powsinie użytkowane było w fazie LTA i początku LTB. Datowanie względne materiałów zweryfikowano datą 14C (544-397 BC), wykonaną dla próbki kości ciałopalnej z obiektu 10, która potwierdziła, że stanowisko funkcjonowało w V w. p. n. e (Ryc. 15). <br></br>
    The Warszawa-Wilanów “Powsin” cemetery was discovered in the spring of 1990 during a field survey conducted as part of the Archaeological Record of Poland. The abundant pottery found on the surface and the devastation of the site area with hollows and rubbish dumps led to a rescue excavation in the summer of the same year, carried out under the supervision of Maria Kulisiewicz-Kubielas on behalf of The Polish Studios for Conservation of Cultural Property (Fig. 1, 2). During the excavations, which covered an area of 286 m2, twenty-three features related to the functioning of an early Iron Age cemetery were discovered (Fig. 3). <br></br> It was not until 2006 when the next discovery was made at the cemetery during archaeological monitoring ahead of a construction work. The site is now completely built over, as confirmed by surface surveys in 2019. <br></br> The results of the exploration of the site were not published after the end of the excavations in 1990, and the fate of the documentation taken was unknown. The present study was made possible by the discovery of a folder in the legacy of Maria Kulisiewicz-Kubielas, which contained a report manuscript, field photographs, a description of the artefacts with their inventory numbers, a sketch of the are grid with excavation trenches, a list of features and their contents, scientific notes and illustrations of the artefacts. The documentation did not include drawings, photographs or descriptions of pits and graves. Despite the absence of some of the data, an analysis of the surviving archival documents made it possible to restore 80% of the original information base. The material from the excavations, after several changes in storage locations, is now kept in the collection of the Faculty of Archaeology of the University of Warsaw. <br></br> Of the discovered features, one was identified as a quasi-cist grave (Fig. 8, 12), four as cloche graves (Fig. 4, 5), three as urned graves (Fig. 9−11) and six as presumed pit graves. The remaining nine features were deemed to be pits of undetermined function (Fig. 6, 7). The most interesting in terms of funeral rites and grave goods was the quasi-cist feature no. 10. In a rectangular pit measuring 2.2×1.2 m, it contained burnt bones of a man and a woman deposited on a lining of pottery sherds. The remains were accompanied by six accessory vessels, arranged in a row (Fig. 12). Of the nine vessels identified in the feature, four were thin-walled, blackened pots and jars (Pl. II), and the rest were forms with thicker walls, smoothed surface and, exceptionally, with a roughened body (Pl. III). Non-ceramic grave goods consisted of bronze tongs, a bronze crescent-shaped object and an iron pin. An urned grave of a child (feature 18) was dug into the north-eastern corner of the feature under discussion (Fig. 9). Feature 10 exhibits characteristics of funerary rites typical of the Pomeranian culture, including the rectangular shape of the burial pit and the orderly, linear arrangement of the vessels in the grave. Some of the grave goods – thin-walled black pots and jars with low-set bodies – are also characteristic of the culture in question. The elements that deviate from “Pomeranian” patterns include the absence of a stone structure, the deposition of the bones on the pottery-lined bottom of the pit, numerous accessory vessels and the presence of earthenware with traits typical of the Cloche Grave Culture pottery. Therefore, feature 10 displays a “mixed” Pomeranian-Cloche Grave culture character, specific to areas settled by people of the Pomeranian culture in the later phases of its development. The closest analogy to the feature in question is grave 80 from the Brześć Kujawski cemetery, Włocławek County. The cloche and urned burials were deposited in pure sand or in faintly outlined, grey pits. The vessels in the cloche graves were found in a classic arrangement – a cinerary urn filled with bones was covered with a bowl and shielded with a cloche. The urned burials, mostly child graves, were found in the vicinity of the cloche graves and the quasi-cist feature. The pit graves, about which no detailed information is available, contained small numbers of bones. <br></br> The archaeological material from the site is dominated by pottery. Of the 34 vessels recovered, 26 were preserved to the extent that allowed them to be classified as per the typology developed by Teresa Węgrzynowicz in 1988. 16 vessels were attributed to the pot subgroup (A1), three were identified as jars (subgroup A2) and seven as bowls (subgroup B1). They were further divided into types (according to the presence or absence of a neck and the finish of the outer surface) and variants (according to the location of the maximum body circumference). <br></br> The vessels from Warszawa-Wilanów “Powsin” are counted among forms commonly found at early Iron Age cemeteries in Mazovia and Podlachia. The decorations on two cloches reference ornamentation found on pottery of the Mazovian and Tarnobrzeg-Lusatian Urnfield Culture. Namely, the adornments in question are four holes (three only partially pierced through) under the edge of a pot from feature 1 and a short, notched strip of clay applied on the upper body part of a pot from a grave discovered in 2006. <br></br> Metal artefacts were recorded in graves 1, 2, 10 and 18. In features 1 and 2, these were fragments of a bronze wire and an iron wire respectively, probably parts of small decorations. In grave 10, found among the burnt bones of the pair of adults, there were their daily-use objects: an iron pin with a swan neck and looped head, a bronze crescent-shaped object and a pair of bronze tongs (Pl. III/10:1−3). An analogous iron pin found in the urned child burial 18 was probably a special grave gift (Pl. V/18:1). Pin specimens shaped similarly to those uncovered at Powsin (gently bent neck, head facing downward) represent the latest type of pins with swan necks and looped heads, found in the later phases of the Pomeranian-Cloche Grave cultural circle in Mazovia and central Poland (Fig. 13). Like pins with hooked necks and so-called “gullets”, they are dated to the early pre-Roman period (Fig. 14). The only analogies to the bronze crescent-shaped strip are found in graves of the Pomeranian Culture in Lower Silesia. The presence of such objects in women's graves suggests that they were either used to adorn the body (earrings) or were sewn onto clothing to reinforce it at the insertion point of a pin or brooch needle. The bronze tongs have narrow, triangular paddles not separated from the body, which was made from a rod of a semi-circular cross-section and looped at the bend. Formally, they belong to the East Pomeranian type with narrow paddles, distinguished by Marek Gedl. Artefacts analogous to the Powsin specimen are found in large numbers in Greater Poland and rarely in Mazovia and Podlachia. None of the analysed metal artefacts are sensitive chronological markers, but their particular traits and indicated analogies likely attribute them to the Early Pre-Roman Period. The Warszawa-Wilanów “Powsin” cemetery belongs to the third category of “mixed” Pomeranian-Cloche Grave sites distinguished by Mirosława Andrzejowska, where quasi-cist features occur alongside graves characteristic of the Cloche Grave culture. Quasi-cist feature 10 from Powsin was most likely the oldest grave at the cemetery. Its furnishings, especially the iron pins with swan necks and the bronze crescent-shaped strip, which find analogies at other cemeteries from the later phases of the Pomeranian-Cloche Grave cultural circle, prove that the burial in question was probably deposited already in the Early Pre-Roman Period. Feature 15, with grave goods consisting of vessels typical of the latest phase of Cloche Grave Culture cemeteries in Mazovia and Podlachia, is the youngest. <br></br> The Powsin cemetery was used by a community whose funeral rite and grave goods exhibit characteristics of three cultural zones, i.e., the “local” Mazovian-Podlachian Cloche Grave culture, the Pomeranian Culture and the Tarnobrzeg-Lusatian Urnfield Culture, which acted as an intermediary to the spread of so-called “eastern elements” in the Polish lands. Similar “mixed” traits are found at the cemeteries at Dziecinów and Warszawa-Grochów “ul. Górników”; thus, they may have functioned at the same time as the Powsin site. <br></br> In order to verify the relative chronology of the cemetery, 14C dating of a fragment of a cremated bone from feature 10 was obtained. The 14C date – 2400±30 BP – was within the range of 544−397 BCE after calibration at the 95.4% probability level and within the range of 494−405 BCE at the 68.3% probability level (Fig. 15). The result falls within the boundaries of the LTA and early LTB phases according to Michael Trachsel’s dating corrections. Therefore, the cemetery was in operation in the 5th century BCE.
    Źródło:
    Wiadomości Archeologiczne; 2022, LXXIII, 73; 157-191
    0043-5082
    Pojawia się w:
    Wiadomości Archeologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-12 z 12

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies