Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Polska średniowieczna" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów

Dostawca treści

Podbaza

Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 22
Tytuł:
„in marium libidinem proclivus” – Długoszowa narracja o grzesznym życiu Władysława Warneńczyka
„in marium libidinem proclivus” – Długosz’s narrative on Władysław Warneńczyk’s sinful life
Autorzy:
Obara-Pawłowska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2129977.pdf
Data publikacji:
2022-06-28
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Polska średniowieczna
historiografia
Jan Długosz
Władysław Warneńczyk
grzechy
medieval Poland
historiography
Władysław of Varna
sins
Opis:
Celem artykułu jest analiza narracji Jana Długosza o grzesznych skłonnościach króla Polski i Węgier Władysława, które miały doprowadzić do klęski wojsk chrześcijańskich pod Warną w listopadzie 1444 r. W pierwszej kolejności podjęto próbę wyjaśnienia znaczenia słów użytych przez kronikarza na określenie praktyk seksualnych przypisanych młodemu władcy. Następnie przebadano pozostałe części składowe oraz konstrukcję całego analizowanego fragmentu Roczników. Aby zrozumieć przekaz Długosza, odwołano się do symboliki biblijnej i chrześcijańskiej oraz do innych podobnych ustępów z dzieła kanonika krakowskiego.
The aim of the article is to analyse a narrative by Jan Długosz on sinful proclivities of Władysław, King of Poland and Hungary, which were to result in the defeat of the Christian army at the battle of Varna in November 1444. First and foremost, an attempt was made to explain words used by the chronicler to describe sexual practices attributed to the young ruler. Then, the remaining components and construction of the entire analysed fragment of the Annals were examined. In order to understand Długosz’s account, references were made to biblical and Christian symbolism, and to other, similar passages in the work by the Cracow’s canon.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2022, 21, 1; 33-71
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Pochwycili ji między sie, jako wilcy owieczkę”. Żydzi w późnośredniowiecznych polskich apokryfach (Rozmyślania dominikańskie, Rozmyślanie przemyskie, Sprawa Chędoga o Męce Pana Chrystusowej)
“They surrounded and captured him like wolves that capture a sheep”. Jews in the late medieval polish apocrypha: Rozmyślania Dominikańskie, Rozmyślanie Przemyskie, and Sprawa Chędoga o Męce Pana Chrystusowej
Autorzy:
Vincůrková, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2048358.pdf
Data publikacji:
2021-10-27
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
Jews
late medieval Polish literature
apocrypha
the Passion of Christ
Żydzi
polska literatura średniowieczna
apokryfy
Pasja Chrystusa
Opis:
The article analyses the construction of Jewish characters in the following late medieval Polish apocrypha: Rozmyślania dominikańskie, Rozmyślanie przemyskie, and Sprawa chędoga o męce Pana Chrystusowej. The characters are built on a contrast between the figure of Christ and his tormentors. The article studies the following aspects of the contrast: hyperbolized aggression, beastial imagery, and the impurity of the perpetrators (which is conspicuous in images originating from the humoral theories). The literary representation of Jews (rather than Roman soldiers) as the ‘physical’ culprits of the Crucifixion of the Saviour also plays an important role in the texts under discussion
Źródło:
Prace Polonistyczne; 2021, 76; 97-119
0079-4791
Pojawia się w:
Prace Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czym były elity społeczne wczesnego średniowiecza? Próba zdefiniowania świeckiego możnowładztwa polskiego pierwszej połowy XII w.
Autorzy:
Mühle, Eduard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1900844.pdf
Data publikacji:
2021-03-31
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
historia średniowieczna
Polska
możnowładztwo
kultura
medieval history
Polska
nobility
culture
Opis:
The article explores how the comes Piotr Włostowic fits into a set of criteria (such as distinguished descent; a considerable material wealth; participation in royal/ducal power; a disposition over Church offices and/or a special dedication to Church matters) defining high medieval Polish nobility.
Źródło:
Historia Slavorum Occidentis; 2021, 1 (28); 65-83
2084-1213
Pojawia się w:
Historia Slavorum Occidentis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Omnes sunt wandali dicti. Znaczenie etnonimu „Wandalowie” w polskiej tradycji historiograficznej okresu średniowiecza
Omnes sunt wandali dicti. The meaning of the ethnonym “Vandals” in the polish medieval historiographic tradition
Autorzy:
Krawiec, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2048356.pdf
Data publikacji:
2021-10-27
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
Polish medieval historiography
early modern historiography
Vandals
Slavs
Master Wincenty Kadłubek
Dzierzwa
Jan Długosz
Maciej of Miechów
polska historiografia średniowieczna
historiografia wczesnonowożytna
Wandalowie
Słowianie
mistrz Wincenty zw. Kadłubkiem
Maciej z Miechowa
Opis:
The article examines the meaning of the ethnonym “Vandals” in Polish historical tradition of the High and the Late Middle Ages. The first Polish text where the term was used is the chronicle of Master Wincenty Kadłubek who mentioned it in the context of the story of the legendary queen Wanda. The article argues that when writing about the “Vandals”, Kadłubek probably referred not only to Poles, but also Slavs in general. In fact, the term in question combines these two meanings and could be more precisely translated as “Polesas- Slavs”. Furthermore, the article shows that the use of the term, which originated in late ancient ethos, in a contemporary Middle-European context was not Kadłubek’s idea, as the term was used in the same manner in Western European medieval sources. Moreover, Kadłubek’s concept was properly understood by the later medieval Polish chroniclers who continued using the term “Vandals” in a similar way. The article ends with a transition from the medieval to the early modern era and reflects on the origins of the Polish “political nation” and its place among other nations. The transition coincided with the introduction of the Sarmatian nomenclature which gradually superseded the earlier, “Vandalian”, selfperception of the Polish elites. This happened after a transitional period of the co-existence of both traditions which merged with each other in various ways, a noteworthy example of which is how the word “Vandals” was understood by Maciej of Miechów.
Źródło:
Prace Polonistyczne; 2021, 76; 47-73
0079-4791
Pojawia się w:
Prace Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Quidam de gregariis militibus…” Pospolici ludzie jako bohaterowie piastowskich wojen do połowy XIII wieku
„Quidam de gregariis militibus…” Ordinary people as heroes of the Piast wars until the mid-13th century
Autorzy:
Ptak, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/688107.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Polska średniowieczna
wojskowość polska XI–XIII w.
społeczeństwo średniowieczne
ludność pospolita w średniowieczu
Poland in the Middle Ages
Polish military between the 11th and 13th century
society in the Middle Ages
ordinary people in the Middle Ages
Opis:
In the period of rule of the Piast dynasty, the ordinary people constituted a large part of the army, however the authors of the chronicles describing the war events did not pay any special attention to them. Therefore, any mentions of the people from lower social strata, who stood out due to their extraordinary bravery and courage during the military actions, are to be considered even more precious. Among their achievements such incidents like: saving the monarchs’ life during the battles, a spontaneous initiation of a battle, which ended with a total victory, regaining of a lost castle or a heroic defense of an own castle against attacking enemy, were recorded. People performing these feats were simple warriors with low position in a social hierarchy or even placed in the army as servants without any intention of their direct participation in battles. Chroniclers described with appreciation the achievements of those who were obliged to fight holding arms, highlighting their bravery and sacrifice for the rulers, who rewarded it very generously. On the other hand, the military achievements of people belonging to the class of servants, who were not obliged to participate in the military actions were considered by these authors in a different way: as a result of headiness or bravura.
W epoce piastowskiej dużą część wojska stanowiła pospolita ludność, zazwyczaj jednak autorzy kronik opisujących wydarzenia wojenne nie poświęcali jej większej uwagi. Tym cenniejsze wydają się obecne w ich przekazach wzmianki o ludziach z niższych warstw społecznych, którzy wyróżnili się niezwykłym męstwem i walecznością podczas działań militarnych. Wśród ich dokonań odnotowane zostały przypadki uratowania życia władcom podczas bitew, spontaniczne podjęcie walki zakończonej całkowitym zwycięstwem, odzyskanie utraconego grodu czy heroiczna obrona własnej warowni przed atakującym wrogiem. Ludzie dokonujący tych wyczynów byli prostymi wojownikami, nisko sytuowanymi w społecznej hierarchii albo nawet znajdowali się w wojsku jako służba nieprzeznaczona do bezpośredniego udziału w walkach. Kronikarze z podziwem pisali głównie o dokonaniach ludzi należących do pierwszej z tych kategorii, czyli zobowiązanych do walki z bronią w ręku, podkreślając ich męstwo i poświęcenie dla władców, którzy za te zasługi ich hojnie nagradzali. Natomiast militarne wyczyny osób czy grup wchodzących w skład czeladzi, od której nie wymagano udziału w walce zbrojnej, były oceniane przez tych autorów zupełnie inaczej, jako efekt porywczości czy brawury.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2019, 103; 27-42
0208-6050
2450-6990
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Die Deutschen – Feinde oder Partner? Eine Übersicht über polnische Autoren des MittelaltersNiemcy - wrogowie czy partnerzy? Przegląd opinii średniowiecznych polskich autorów
Autorzy:
Pleszczyński, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/607642.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Mittelalterliches Polen, Geschichtsschreibung, mittelalterliches Deutsch-land, kulturelle Wahrnehmung, Stereotype Średniowieczna Polska, historiografia, średniowieczne Niemcy, postrzeganie kulturowe, stereotypy
Medieval Poland, historiography, medieval Germany, cultural perception, stereotypes
Opis:
Celem niniejszego artykułu jest przyjrzenie się, jakie opinie mieli polscy średniowieczni autorzy tekstów historiograficznych o Niemcach i ich państwach: cesarstwie oraz później powstałych niemieckich władztwach terytorialnych, sąsiadach Polski. Mnogość źródeł sprawia, że w tym artykule mogły znaleźć się informacje o wybranych opiniach ilustrujących główne tendencje. Dodatkowo autor stara się odnaleźć kulturowe podłoże formułowanych poglądów.Ziel dieses Artikels ist es, die Meinungen polnischer mittelalterlicher Autoren historiographischer Texte über die Deutschen und ihre Staaten zu untersuchen: über das Reich und spätere deutsche Gebietsherrschaften, Polens Nachbarn. Aufgrund der Vielzahl der Quellen enthält dieser Artikel nur Informationen zu ausgewählten Meinungen, die die wichtigsten Tendenzen veranschaulichen. Darüber hinaus versucht der Autor, die kulturellen Grundlagen für die formulierten Ansichten der Geschichtsschreiber zu finden. 
The aim of this article is to examine the opinions of Polish medieval authors of historiographical texts about the Germans and their states: about the Empire and later German territorial states, Poland's neighbors. Due to the large number of sources, this article only contains information on selected opinions that illustrate the main trends. In addition, the author tries to find the cultural basis for the formulated views of the historians.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia; 2019, 74
0239-4251
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Jest czas wojny i czas pokoju…” W jakich porach roku prowadzono najczęściej działania wojenne w Polsce średniowiecznej?
„There is a time of war and a time of peace…” In which times of the year, were the military activities carried out in the Middle Ages in Poland?
Autorzy:
Ptak, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/688722.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
dzieje wojskowości polskiej
wojny w średniowieczu
wojna a warunki naturalne
wojna a pogoda
Polska średniowieczna
Poland in the Middle Ages
history of Polish army
wars in the Middle Ages
a war and the natural conditions
a war and weather
Opis:
The military actions in the Middle Ages usually did not take long. During these actions their participants undertook the military expeditions to the enemy territory trying to defeat the enemies’ army in battle or to conquer its fortresses. The possessions of the enemy were than regularly despoiled and devastated. To realize these goals, the most convenient times of the year were chosen, by taking into account the natural conditions and the possibilities of the military functioning. For the Polish people and some of their adversaries, the best time for conducting the war was late Summer and early Autumn. At these times the most battles took place, as the favorable weather conditions and the greater possibilities to fulfil the supply requirements were used. Big armies took part in them, being often led by monarchs and carrying out their actions numerous weeks. Their duration was however limited by the worsening of the weather conditions in the Autumn months and the physical and material exhaustion of the army. Another period of the year, which was also used to carry out the military actions was Winter. The severity of the weather conditions was compensated by the facilitating of moving through the territory, even in the areas which were difficult to access in the remaining periods of the year, such as the water reservoirs, in particular big rivers. The military actions in Winter had a different character then those in Summer or Autumn; they lasted usually short and the smaller armies participated in them. In the remaining times of the year the armed battles, in which the Polish people participated, took place more seldom and were conditioned by exceptional circumstances.
Działania wojenne w średniowieczu trwały zazwyczaj krótko, w ich trakcie podejmowano zbrojne wyprawy na teren przeciwnika, dążąc do pokonania jego wojsk w bitwach lub zdobycia posiadanych przez niego twierdz, najczęściej ograbiano i dewastowano jego posiadłości. Do realizacji tych celów wybierano najdogodniejsze pory roku, uwzględniając panujące wówczas warunki naturalne i wynikające z nich możliwości militarnego funkcjonowania. Dla Polaków i niektórych ich przeciwników najlepszym czasem na prowadzenie wojen było późne lato i wczesna jesień. Wówczas też toczono najwięcej walk, korzystając ze sprzyjających warunków pogodowych i z większych niż w innych okresach możliwości zaspokojenia potrzeb aprowizacyjnych. Brały w nich udział duże armie, często pod dowództwem monarchów, prowadząc działania przez wiele tygodni. Ich długotrwałość była jednak ograniczona pogarszaniem się pogody w miesiącach jesiennych i wyczerpywaniem się sił uczestników. Innym okresem roku, także wykorzystywanym do prowadzenia akcji militarnych, była zima. Surowość warunków pogodowych była wówczas rekompensowana ułatwieniami w poruszaniu się w terenie trudno dostępnym w innych porach roku. Ułatwienia wynikały z zamarznięcia zbiorników wodnych, w tym także dużych rzek. Działania zbrojne w czasie zimowym miały inny charakter niż w okresie lata i jesieni, były zazwyczaj krótkotrwałe i uczestniczyły w nich mniejsze armie. W pozostałych porach roku walki orężne z udziałem Polaków również miały miejsce, zdarzały się jednak rzadziej i bywały uwarunkowane wyjątkowymi okolicznościami.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2018, 102; 11-30
0208-6050
2450-6990
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fontes : prace wybrane z dziejów średniowiecza i nauk pomocniczych historii
Autorzy:
Wyrozumska, Bożena (1933-2022).
Współwytwórcy:
Starzyński, Marcin. Redakcja
Wydawnictwo Avalon T. Janowski. Wydawca
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Kraków : Wydawnictwo Avalon
Tematy:
Wyrozumska, Bożena (1933- )
Historycy
Historia średniowieczna
Nauczyciele akademiccy
Antologia
Opis:
Bibliografia prac B. Wyrozumskiej za lata [2007]-2009-2017 na stronach XXII-XXIII.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Książka
Tytuł:
Gall, Kosmas, Nestor: ustanawianie tradycji o początkach państwa i jego chrystianizacji
Autorzy:
Cetwiński, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689988.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Anonim tzw. Gall
Kosmas
Nestor
historiografia średniowieczna
historiografia polska
historiografia czeska
historiografia ruska
ustanawianie tradycji i jej wiarygodność
Anonymus called Gallus
Cosmas
medieval historiography
Opis:
Artykuł analizuje konsekwencje niedocenianych w literaturze faktów, jakimi są duże odstępy czasu dzielące znane nam kopie kronik od ich zaginionych oryginałów oraz równie wielki dystans między początkami państwowości i chrystianizacji Czech, Polski i Rusi a pojawieniem się miejscowego dziejopisarstwa. The article analyses the consequences of the fact – unappreciated in the literature on the subject – of large time intervals between the originals of chronicles and their copies known to us and a similar time distance between the beginnings of the statehood and Christianisation of Bohemia, Poland, and Rus’, and the first local written chronicles.
Źródło:
Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej; 2018, 10
2450-8381
2450-8373
Pojawia się w:
Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Graduał Jana Olbrachta z Archiwum Katedry Wawelskiej. Opis zewnętrzy
Jan Olbracht Gradual from the Archives of the Wawel Cathedral. Physical description
Autorzy:
POPOWSKA, Marta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/454123.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
średniowieczna muzyka polska,
muzyka liturgiczna,
liturgia w katedrze wawelskiej,
średniowieczne manuskrypty,
Graduał Jana Olbrachta,
Archiwum Kapitulne na Wawelu.
medieval Polish music,
liturgical music,
liturgy in the Wawel Cathedral,
medieval manuscripts,
Jan Olbracht Gradual,
the Wawel Chapter Archive.
Opis:
Badania chorału gregoriańskiego w Polsce są potrzebne dla ustalenia genezy, specyfiki i odrębności polskiej kultury muzycznej, która wyrosła na fundamencie twórczości europejskiej. Śledzenie rozwoju chorału w Polsce jest również interesujące ze względu na jego wpływ na inne formy muzyki religijnej, które rozwijają się u nas już od XIV wieku. Poza tym badania te mają jeszcze inny ważny aspekt, mianowicie chodzi o uzupełnienie ogólnego piśmiennictwa muzykologicznego informacjami zawartymi w polskich źródłach średniowiecznych. Zachodnioeuropejskie publikacje przedstawiają bowiem naszą kulturę mediewistyczną czasem jednostronnie, nie uwzględniając rezultatów dociekań polskich muzykologów w tym zakresie. Analizy źródłoznawcze polskich śre- dniowiecznych rękopisów liturgicznych szczególne znaczenie posiadają dziś, ponieważ zachował się w Polsce jedynie mały procent dawnego ich zasobu. Świadczą o tym niezaprzeczalnie informacje zawarte w dawnych inwentarzach bibliotecznych i aktach wizytacji biskupich. Przedmiotem niniejszego artykułu jest opis zewnętrzny trzytomowego Graduału Jana Olbrachta. W rozwiązaniu niniejszej problematyki wykorzystałam heurystykę, typową metodę stosowaną w pierwszym etapie badań źródłoznawczych. W artykule obejmuje ona najpierw omówienie literatury przedmiotu. Dalej przedstawiam opis zewnętrzy kodeksu, na który składają się okoliczności i czas powstania graduału, format biblioteczny, opis opraw wszystkich trzech tomów, materiał pisarski, struktura we- wnętrzna bloków poszczególnych ksiąg oraz ich ubytki, foliacja, dopisy i palimpsest, a także stan zachowania. Ostatnią część artykułu stanowi analiza paleograficzna, w której poruszam następujące kwestie: obraz graficzny karty, pismo literackie i muzyczne oraz zdobnictwo.
Research on Gregorian chant in Poland is necessary to establish the origin, specifity and the uniqueness of the Polish musical culture which grew on the foundation of the European artistic creation. Tracing the development of the Gregorian chant in Poland is also of great interest on account of its impact on other forms of sacred music which develop in our country already since the 14th century. Furthermore, this research has another significance as well, namely complementing the general musicological literature with information contained in Polish medieval sources. The reason for this is that Western European publications sometimes present our medievalistic culture in an one-sided manner without taking into account the results of research of Polish musicologists in this field. Source analyses of Polish medieval liturgical manuscripts are of a particular importance these days as only a tiny percentage of their former corpus has survived in Poland. That is undeniably evidenced by the information provided in early library inventories and the records from bishops’ visitsations. The subject matter of this paper is focused on the collation of the three-volume Jan Olbracht Gradual. In dealing with this issue, I used heuristcs, the method commonly used in the irst stage of source analyses. The paper begins with presenting the subject literature. Afterward, it contains the physical decsription of the codex, comprising the circumstances and the time of production of the gradual, book format, bindings’ description of all three vulumes, writing material, internal structure of the books’ blocks and their losses, foliation, additions and palimpset, and also the state of preservation. The last section of the paper is dedicated to the paleographic analysis focused on the issues such as: the visual aspect of the leave, textual and musical script, and decoration.
Źródło:
Edukacja Muzyczna; 2018, 13; 157-181
2545-3068
Pojawia się w:
Edukacja Muzyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jan Olbracht Gradual from the Archives of the Wawel Cathedral. Physical description
Graduał Jana Olbrachta z Archiwum Katedry Wawelskiej. Opis zewnętrzy
Autorzy:
POPOWSKA, Marta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/454034.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
medieval Polish music,
liturgical music,
liturgy in the Wawel Cathedral,
medieval manuscripts,
Jan Olbracht Gradual,
the Wawel Chapter Archive
średniowieczna muzyka polska,
muzyka liturgiczna,
liturgia w katedrze wawelskiej,
średniowieczne manuskrypty,
Graduał Jana Olbrachta,
Archiwum Kapitulne na Wawelu.
Opis:
Badania chorału gregoriańskiego w Polsce są potrzebne dla ustalenia genezy, specyfiki i odrębności polskiej kultury muzycznej, która wyrosła na fundamencie twórczości europejskiej. Śledzenie rozwoju chorału w Polsce jest również interesujące ze względu na jego wpływ na inne formy muzyki religijnej, które rozwijają się u nas już od XIV wieku. Poza tym badania te mają jeszcze inny ważny aspekt, mianowicie chodzi o uzupełnienie ogólnego piśmiennictwa muzykologicznego informacjami zawartymi w polskich źródłach średniowiecznych. Zachodnioeuropejskie publikacje przedstawiają bowiem naszą kulturę mediewistyczną czasem jednostronnie, nie uwzględniając rezultatów dociekań polskich muzykologów w tym zakresie. Analizy źródłoznawcze polskich średniowiecznych rękopisów liturgicznych szczególne znaczenie posiadają dziś, ponieważ zachował się w Polsce jedynie mały procent dawnego ich zasobu, o czym świadczą niezaprzeczalnie informacje zawarte w dawnych inwentarzach bibliotecznych i aktach wizytacji biskupich. Przedmiotem niniejszego artykułu jest opis zewnętrzny trzytomowego Graduału Jana Olbrachta. W rozwiązaniu niniejszej problematyki wykorzystałam heurystykę, typową metodę stosowaną w pierwszym etapie badań źródłoznawczych. W artykule obejmuje ona najpierw omówienie literatury przedmiotu. Dalej przedstawiam opis zewnętrzy kodeksu, na który składają się okoliczności i czas powstania graduału, format biblioteczny, opis opraw wszystkich trzech tomów, materiał pisarski, struktura we- wnętrzna bloków poszczególnych ksiąg oraz ich ubytki, foliacja, dopisy i palimpsest, a także stan zachowania. Ostatnią część artykułu stanowi analiza paleograficzna, w której poruszam następujące kwestie: obraz graficzny karty, pismo literackie i muzyczne oraz zdobnictwo.
Research on Gregorian chant in Poland is necessary to establish the origin, specificity and the uniqueness of the Polish musical culture which grew on the foundation of the European artistic creation. Tracing the development of the Gregorian chant in Poland is also of great interest on account of its impact on other forms of sacred music which develop in our country already since the 14th century. Furthermore, this research has another significance as well, namely complement- ing the general musicological literature with information contained in Polish medieval sources. The reason for this is that Western European publications sometimes present our medievalistic culture in a one-sided manner without taking into account the results of research of Polish musicologists in this field. Source analyses of Polish medieval liturgical manuscripts are of a particular importance these days as only a tiny percentage of their former corpus has survived in Poland. That is undeniably evidenced by the information provided in early library inventories and records from bishops’ visitations. The subject matter of this paper is focused on the physical description of the three- volume Jan Olbracht Gradual. In dealing with this issue, I used heuristcs, the method commonly used in the first stage of source analyses. The paper begins with presenting the subject literature. Afterward, it contains the physical description of the codex, comprising the circumstances and the date of production of the gradual, book format, bindings’ description of all three volumes, writing material, internal structure of the books’ blocks and their losses, foliation, additions and palimpsest, and also the state of preservation. The last section of the paper is dedicated to the paleographic analysis focused on the issues such as: the visual aspect of the leaf, textual and musical script, and decoration.
Źródło:
Edukacja Muzyczna; 2018, 13; 183-207
2545-3068
Pojawia się w:
Edukacja Muzyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Konstanty Michalski CM – historyk filozofii wieków średnich
Autorzy:
Piech, Stanisław Ludwich
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/669295.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Michalski Konstanty
history of philosophy
scholastics
medieval Polish philosophy
Corpus Philosophorum Medii Aevi
Dante Alighieri
Jagiellonian University
historia filozofii
scholastyka
średniowieczna filozofia polska
Uniwersytet Jagielloński
Opis:
Rev. Konstanty Michalski, CM, (1879–1947), a philosopher, historian of philosophy, professor and rector of the Jagiellonian University as well as an active member of the Historical-Philosophical Department of the Polish Academy of Learning; he was chairman of the Commission of the History of Philosophy in Poland and Vice-Director of the Department. He experienced the horrors of the concentration camp in Sachsenhausen near Berlin. Michalski’s academic achievements in the field of the history of medieval thought include three thematic groups: Polish philosophy, Western philosophy and philosophical-theological thought of Dante Alighieri.While investigating the 14th century philosophical trends and problems of Scholasticism, Michalski concluded that the dynamics of mediaeval thought was strictly related to the reception of Aristotle’s works and their Arabic and Greek commentators. Together with Aleksander Birkenmajer he put forward a project of a critical edition of the Latin translations of Aristotle’s works, Latin translations of the Arabic and Jewish thinkers as well as the best medieval commentaries on the works of the Stagirite and independent philosophical treatises. On behalf of the Polish Academy of Learning Michalski presented a project of the editorial series Corpus Philosophorum Medii Aevii to the Union Académique Internationale (International Union of Academies) in Brussels in 1928. The Union accepted the proposal of the two medievalists from Kraków in 1930. Michalski gave great impetus to Aristotelian studies, which made medievalists continue their work until today. Corpus Philosophorum Medii Aevii is the most significant and greatest contribution to research on mediaeval thought, continued by scientific centres in Poland and abroad. Michalski reached the conclusion that only getting familiar with the main Western trends would allow him to fathom the doctrinal currents of Polish medieval philosophy. From 1920, he stopped investigating Polish Scholasticism and began seeking its sources in the main trends of Western philosophy of the 14 century. He was not so much interested in schools and systems as in the issues discussed in the 14th century, their formulations and proposed solutions.Michalski was the first Polish scholar who raised research on the history of philosophy to a European level by investigating the sources and carrying out independent studies on fields that had been little known or examined. At the same time, he was the first Polish scholar who explored the main trends in the 14th century philosophy in France and England, contributing to European science to a considerable extent. His achievements are permanent and notable. He studied from the historical-critical perspective over 360 philosophical texts in Polish, English, French, German and Italian libraries. He showed numerous parallels, analogies and similarities in problem-doctrinal areas between medieval philosophy on the one hand and modern and contemporary philosophy on the other. The outcome of his research activities has been included permanently in fundamental textbooks for medieval philosophy.
Ksiądz Konstanty Michalski CM (1879–1947), filozof, historyk filozofii, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek czynny Wydziału Historyczno-Filozoficznego Polskiej Akademii Umiejętności był przewodniczącym jej Komisji Historii Filozofii w Polsce i wicedyrektorem Wydziału Historyczno-Filozoficznego. Przeżył gehennę więźnia niemieckiego obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen koło Berlina. W dorobku naukowym Michalskiego w zakresie historii myśli średniowiecznej wyraźnie zarysowują się trzy grupy tematyczne: filozofia polska, filozofia zachodnioeuropejska i myśl filozoficzno-teologiczna Dantego Alighieri.Badania nurtów myślowych XIV wieku i problemów filozofii scholastycznej upewniły Michalskiego w przekonaniu, że dynamika średniowiecznego życia umysłowego była ściśle związana z recepcją dzieł Arystotelesa i ich arabskich i greckich komentatorów. Wraz z Aleksandrem Birkenmajerem wysunął projekt krytycznego wydania średniowiecznych łacińskich przekładów Arystotelesa, łacińskich tłumaczeń myślicieli arabskich i żydowskich i najlepszych średniowiecznych komentarzy do dzieł Stagiryty oraz samodzielnych traktatów filozoficznych. Projekt serii wydawniczej Corpus Phílosophorum Medii Aevii Michalski przedłożył w 1928 roku w imieniu Polskiej Akademii Umiejętności obradującej w Brukseli Union Académique International, która w 1930 roku przyjęła propozycję obydwóch mediewistów krakowskich. Michalski nadał badaniom nad arystotelizmem podejmowanym przez światową mediewistykę taki rozmach, że trwają one po dzień dzisiejszy. Zainicjowany przez niego Corpus Philosophorum Medii Aevii stanowi najtrwalszy i największy wkład do badań nad myślą średniowieczną, kontynuowanych przez ośrodki naukowe w Polsce i zagranicą. Michalski w swoich badaniach doszedł do wniosku, że dogłębne poznanie prądów doktrynalnych w polskiej filozofii średniowiecznej jest możliwe dopiero po uprzednim zaznajomieniu się z głównymi nurtami myślowymi Zachodu. Od 1920 roku poniechał niemal całkowicie dalszych badań nad scholastyką polską, przeszedł do poszukiwania jej źródeł i podjął studia nad głównymi prądami filozofii zachodnioeuropejskiej XIV stulecia. W swych badaniach interesował się nie szkołami, nie systemami filozoficznymi, ale przede wszystkim zagadnieniami podejmowanymi w XIV stuleciu, ich sformułowaniami oraz proponowanymi dla nich rozwiązaniami.Michalski był pierwszym w Polsce uczonym, który badania w zakresie historii filozofii postawił na europejskim poziomie, sięgając wprost do źródeł i prowadząc studia samodzielnie na odcinkach przed nim mało zbadanych lub prawie nieznanych. Był zarazem pierwszym uczonym polskim, który pracując nad wyjaśnieniem głównych prądów w filozofii późniejszego średniowiecza na terenie Francji i Anglii w wieku XIV, wniósł w tej dziedzinie trwały i istotny dorobek w naukę europejską. W bibliotekach polskich, angielskich, francuskich, niemieckich i włoskich przebadał pod względem historyczno-krytycznym ponad 360 rękopisów filozoficznych. Wykazał wiele zbieżności problemowo-doktrynalnych, analogii i pokrewieństw występujących pomiędzy filozofią średniowieczną a nowożytną i współczesną. Na trwałe wszedł do fundamentalnych podręczników filozofii średniowiecznej.
Źródło:
Tarnowskie Studia Teologiczne; 2018, 37, 1-2
2391-6826
0239-4472
Pojawia się w:
Tarnowskie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Episkopat, liturgia i polityka u schyłku XI w.: biskupi Eberhard i Henryk w dokumencie Władysława Hermana dla katedry bamberskiej
Autorzy:
Pauk, Marcin R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/602510.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
organizacja kościelna w Polsce XI–XII w.
Rzesza
Bamberg i Polska w XI w.
liturgia średniowieczna
Opis:
Artykuł poświęcony jest problematyce wczesnego episkopatu polskiego i norm liturgicznych XI w. z perspektywy identyfikacji postaci biskupów Eberharda i Henryka. Występują oni w dokumencie księcia Władysława Hermana (1079–1102) dla kapituły bamberskiej jako episcopi i fratres katedry bamberskiej. Uznawani byli dotąd w polskiej literaturze za prałatów kapituły, uprawnionych do używania infuł. Autor weryfikuje zasadność tego poglądu na podstawie analizy przywilejów papieskich dotyczących użycia insygniów liturgicznych przez biskupów i kanoników w okresie między X a XII w.
Źródło:
Kwartalnik Historyczny; 2016, 123, 4
0023-5903
Pojawia się w:
Kwartalnik Historyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Północny zasięg osadnictwa na prawie wołoskim w średniowiecznej Polsce
Autorzy:
Jawor, Grzegorz Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631549.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ius valachicum, Vlachs, medieval Poland, pastoralism, settlement
prawo wołoskie, Wołosi, średniowieczna Polska, pasterstwo, osadnictwo
Opis:
Celem rozważań jest uchwycenie północnej granicy zasięgu prawa wołoskiego na ziemiach polskich w XV–XVI w. Pojedyncze osady rządzące się tym prawem uchwycono na terenie ziemi sandomierskiej, ziemi lubelskiej, ziemi chełmskiej i w staropolskim województwie bełskim oraz na Wołyniu. W świetle zawartych w tym artykule rozważań, w miarę oddalania się od obszarów podgórskich osadnictwo wołoskie w badanej epoce traciło na znaczeniu i stawało się często tylko dodatkiem do kolonizacji rolniczej. Większą rolę odegrało tylko w zasiedlaniu nieatrakcyjnych rolniczo, peryferyjnie położonych mikroregionów. Często występowała sytuacja osadzania we wsiach rolniczych pojedynczych Wołochów albo ich niewielkich grup. Stanowiło to wystarczającą przyczynę, dla której ci koloniści bardzo szybko ulegali procesom asymilacji oraz integracji etnicznej i kulturowej z miejscowym, przede wszystkim ruskim otoczeniem. Jak wskazuje przykład położonej w województwie bełskim Lubyczy, nieliczne społeczności tych osad najdłużej, bo aż do XIX w., potrafiły zachować i bronić swojej odrębności prawnej, dającej im uprzywilejowaną pozycję w porównaniu z wieśniakami z okolicznych, ruskich wsi.
Źródło:
Res Historica; 2016, 41
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Północny zasięg osadnictwa na prawie wołoskim w średniowiecznej Polsce
Autorzy:
Jawor, Grzegorz Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/632378.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ius valachicum, Vlachs, medieval Poland, pastoralism, settlement
prawo wołoskie, Wołosi, średniowieczna Polska, pasterstwo, osadnictwo
Opis:
The aim of this discussion was to study the northern border of the range of the Wallachian law in the Polish territories in the 15th–16th century. Single settlements governed by this law were observed in the regions of Sandomierz, Lublin, Chełm and the Old-Polish Voivodeship of Bełż, as well as in Volhynia. In the light of the arguments put forward in this article, the Wallachian settlement was losing its significance during the period in question and, as it was moving away from the mountainous areas, it was often only an addition to agricultural colonization. It played a more important role only in settling agriculturally unattractive and peripherally situated micro-regions. The situation of settling in agricultural villages individual Vlachs or their small groups occurred often. This was a sufficient reason for which these colonists were quickly undergoing processes of assimilation as well as ethnical and cultural integration with the local, most of all Ruthenian, surroundings. As the example of Lubycza situated in the voivodeship of Bełż shows, only few communities from these settlements managed for the longest period, until the 19th century, to maintain and protect their legal distinction, which gave them a privileged position in comparison to peasants from the neighbouring, Ruthenian, villages.   
Celem rozważań jest uchwycenie północnej granicy zasięgu prawa wołoskiego na ziemiach polskich w XV–XVI w. Pojedyncze osady rządzące się tym prawem uchwycono na terenie ziemi sandomierskiej, ziemi lubelskiej, ziemi chełmskiej i w staropolskim województwie bełskim oraz na Wołyniu. W świetle zawartych w tym artykule rozważań, w miarę oddalania się od obszarów podgórskich osadnictwo wołoskie w badanej epoce traciło na znaczeniu i stawało się często tylko dodatkiem do kolonizacji rolniczej. Większą rolę odegrało tylko w zasiedlaniu nieatrakcyjnych rolniczo, peryferyjnie położonych mikroregionów. Często występowała sytuacja osadzania we wsiach rolniczych pojedynczych Wołochów albo ich niewielkich grup. Stanowiło to wystarczającą przyczynę, dla której ci koloniści bardzo szybko ulegali procesom asymilacji oraz integracji etnicznej i kulturowej z miejscowym, przede wszystkim ruskim otoczeniem. Jak wskazuje przykład położonej w województwie bełskim Lubyczy, nieliczne społeczności tych osad najdłużej, bo aż do XIX w., potrafiły zachować i bronić swojej odrębności prawnej, dającej im uprzywilejowaną pozycję w porównaniu z wieśniakami z okolicznych, ruskich wsi.
Źródło:
Res Historica; 2016, 41
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 22

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies