Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Polish linguistics" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 94
Tytuł:
Медійна лексикографія в польсько-українській диспозиції: функціональні інновації
Mediа Lexicography in Its Polish‑Ukrainian Disposition: Functional Innovations
Autorzy:
Шевченко, Лариса
Сизонов, Дмитро
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2030895.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
media linguistics
media lexicography
е‑lexicography
mass communication
Polish‑Ukrainian disposition
new dictionary
Źródło:
Slavia Orientalis; 2021, LXX, 3; 643-659
0037-6744
Pojawia się w:
Slavia Orientalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Вывучэнне паланізмаў у беларускім мовазнаўстве (40-я гады ХХ ст. – ХХІ ст.)
Autorzy:
Свістунова, Марына
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/624887.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
loanwords, Polish influences, Belarusian linguistics
zapożyczenia, polonizmy, wpływy polskie, językoznawstwo białoruskie
іншамоўныя запазычанні, паланізмы, польскамоўны ўплыў, беларускае мовазнаўства
Opis:
The study of Polonisms in Belarusian linguistics conducted in the 1940s until the 21st century, is under consideration in this article: the main studies dedicated to the loanwords borrowed from Polish are enumerated; framework aspects for the studies of Polonisms are defined. Besides, much attention is paid to the attitude toward Polonisms that has been changing during different periods and has been depending on extralinguistic factors.
Badania polonizmów w językoznawstwie białoruskim (lata 40. XX w.–XXI w.)Artykuł jest poświęcony badaniom zapożyczeń polskich w języku białoruskim, które prowadzono na Białorusi w latach 40  XX–XXI w. W publikacji omówiono najważniejsze prace dotyczące polonizmów funkcjonujących w języku białoruskim oraz wskazano najważniejsze aspekty rozważań nad zapożyczeniami polskimi w białoruszczyźnie. Autorka zaznacza ponadto, że stosunek do polonizmów na Białorusi zmieniał się w różnych okresach i często był zależny od czynników ekstralingwistycznych.
У артыкуле аналізуецца вывучэнне паланізмаў у беларускім мовазнаўстве 40-х гадоў ХХ– ХХІ ст : называюцца асноўныя навуковыя працы, прысвечаныя запазычанням з польскай мовы, вызначаюцца аспекты, у якіх вялося даследаванне паланізмаў. Акрамя гэтага, нададзена ўвага стаўленню да паланізмаў, якое змянялася ў розныя перыяды і часта залежыла ад экстралінгвістычных фактараў.
Źródło:
Studia Białorutenistyczne; 2017, 11
1898-0457
Pojawia się w:
Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Валентина Кульпина, Очерки по ономастическому переводу и лингводидактике. Warszawa: BEL Studio, 2013; 160 ss.
Autorzy:
Kiklewicz, Aleksander
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678628.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
review
onomasiology
onomastics
translation
foreign language teaching
confrontative linguistics
Polish language
Russian language
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2014, 49
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Złudne odpowiedniki białorusko-polskie
Autorzy:
Kaleta, Radosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678749.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Belarusian-Polish false equivalents
Belarusian-Polish linguistics
Opis:
False equivalents in Belarusian-Polish linguisticsThe paper reviews false equivalents (in a broad sense of the term) in two Slavic languages: Polish and Belarusian. There are not many materials concerning Belarusian-Polish false equivalents, let alone a dictionary. Various types of Belarusian-Polish false equivalents are described and compared on the basis of examples taken from dictionaries and books. The analysis shows that false equivalents in Belarusian-Polish linguistics are a topic worth exploring that is yet to be described in a good monograph.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2013, 48
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zarys mechanizmów językowych w niemieckich kawałach
Outline of LinguisticMechanisms in German Jokes
Autorzy:
Biadala, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1955548.pdf
Data publikacji:
2021-12-29
Wydawca:
Krakowskie Towarzystwo TERTIUM
Tematy:
żart
humor
językoznawstwo kontrastywne polsko-niemieckie
joke
humour
Polish-German contrastive linguistics
Opis:
Obiektem bliższej obserwacji w niniejszym artykule jest językowa analiza niemieckich kawałów (dowcipów) jako krótkich form humorystycznych, w szczególności analiza zawartych w nich „nieporozumień” językowych, które są strategicznym wyróżnikiem gatunkowym tych tekstów. Ich głównym zadaniem jest zażartowanie z kogoś i rozśmieszenie innych. Przeprowadzona analiza lingwistyczna „nieporozumień” językowych porusza różne aspekty komunikacyjne osadzone w perspektywie społecznej: zarówno pragmatykę komunikacji międzykulturowej, kreatywność w komunikacji wewnątrzkulturowej, jak i humor w kulturze i komunikacji. Materiał badawczy wykorzystany do niniejszej analizy tworzy korpus utworzony z ponad 400 niemieckich kawałów pochodzących z różnych źródeł, w większości zaczerpniętych ze zbiorów internetowych. Celem niniejszego opracowania jest zaprezentowanie różnych perspektyw badawczych i analiza językowych mechanizmów służących tworzeniu „nieporozumień” językowych na podstawie wprowadzonych 13-tu kategorii opisujących bliżej gatunek tekstu ‘kawał’ z uwzględnieniem niemieckiej specyfiki kulturowej.
The main subject of this article is the linguistic analysis of German jokes as the short humorous formats, emphasis is placed on the analysis of various language-related “misunderstandings” found in these jokes, whose are strategic genre differentiator of these texts. Their main function is to make fun of someone and to make others laugh. The analysis of these language-related “misunderstandings” raises various communicative issues that are rooted in the social perspective, such as: pragmatics of intercultural communication, creativity in intracultural communication, or humour in culture and in communication. The research material used for this analysis is composed of over four hundred German jokes coming from various sources, with the largest number of texts from internet sources. The aim of this publication is to present various research perspectives and to analyse linguistic mechanisms used in the creation of language-related “misunderstandings” on the basis of thirteen categories that describe the genre ‘joke’ considering the German cultural specificity.
Źródło:
Półrocznik Językoznawczy Tertium; 2021, 6, 2; 50-68
2543-7844
Pojawia się w:
Półrocznik Językoznawczy Tertium
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z PROBLEMATYKI BUŁGARSKO-POLSKICH TŁUMACZEŃ TEKSTÓW SĄDOWYCH
POLISH-BULGARIAN TRANSLATION OF COURT TEXTS
Autorzy:
MAZURKIEWICZ-SUŁKOWSKA, Julia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/920136.pdf
Data publikacji:
2010-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
przekład sądowy
jezyk prawny
polski
bułgarski
językoznawstwo porównawcze
legal translation
Polish-Bulgarian
court texts
lingua legis
linguistics
translation
Opis:
Jak wiadomo, przekład tekstów sądowych wymaga maksymalnej wierności i nie dopuszcza dowolności interpretacyjnej. Tłumaczenie takie jest stosunkowo łatwe, dopóki systemy obu języków nie wykazują większych różnic w zakresie gramatykalizacji poszczególnych treści. W przypadku bułgarsko-polskich tłumaczeń tekstów sądowych największe problemy dotyczą różnic między systemami temporalnymi tych języków oraz różnic w zakresie wyrażania modalności imperceptywnej. Tym właśnie zagadnieniom poświęcony jest niniejszy artykuł.
As we know, translation of legal texts requires maximum fidelity and does not allow arbitrary interpretation. This kind of translation is relatively easy as long as the systems of both languages did not show major differences in the gramaticalization of individual contents. In the case of the Bulgarian-Polish translations the biggest problems relate to the differences between the temporal systems of those languages, and differences in the expression of imperceptive modality. The article is devoted to this particular issues.
Źródło:
Comparative Legilinguistics; 2010, 3, 1; 69-78
2080-5926
2391-4491
Pojawia się w:
Comparative Legilinguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wymiary potocznej świadomości językowej i relacje między nimi
Modes of Folk-linguistic Awareness and Relationships between them
Autorzy:
Lustanski, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1968996.pdf
Data publikacji:
2021-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
Tematy:
folk-linguistic awareness
modes of language awareness
folk linguistics
language attitudes
Polish Canadians
potoczna świadomość językowa
lingwistyka potoczna
postawy językowe
Polonia kanadyjska
wyznaczniki świadomości
Opis:
Niniejszy artykuł przedstawia wyznaczniki tzw. potocznej świadomości językowej według koncepcji Dennisa R. Prestona, który jako pierwszy wprowadził je do amerykańskiej szkoły lingwistyki potocznej w latach 90. ubiegłego wieku. Wyróżniki te to: eksplicytna dostępność zakresu zjawisk językowych podlegających ocenie, stopień trafności tej oceny, poziom jej szczegółowości oraz umiejętność kontrolowania różnych wariantów języka. Zasadniczą cechą tych wykładników jest to, że – w odróżnieniu od typowych narzędzi do badań nad świadomością językową, które analizują warstwy i poziomy świadomości – pozwalają one na badanie sposobów, w jakie ujawnia się świadomość przeciętnego użytkownika języka, tzw. językoznawczego laika. W rodzimych badaniach fenomenu świadomości językowej wyznaczniki te nie były dotychczas opisywane i wykorzystywane, chociaż prezentują nowe możliwości eksplikacji badawczej. W niniejszym artykule do charakterystyki koncepcji Dennisa R. Prestona posłużono się częściowo przykładami użytymi przez samego badacza, a częściowo odwołano się do przykładów porównywalnych, ale pochodzących ze źródeł rodzimych, w tym egzemplifikacji językowych ekscerpowanych wśród polskiej grupy etnicznej w Kanadzie. W artykule przedstawiono również relacje między wyznacznikami potocznej świadomości językowej, które zilustrowano w sposób graficzny. Wstępna diagnoza dotycząca zdatności charakteryzowanych wyróżników w studiach nad świadomością językową użytkowników polszczyzny zachęca do pogłębionych analiz, w jakiej mierze te – względnie zobiektywizowanie – narzędzia mogą okazać się przydatne do badań nad sposobami, przez które ujawnia się świadomość językowa grup społecznych.
This article presents modes of folk-linguistic awareness as defined by Dennis R. Preston, who first introduced them to American folk linguistics in the 90. of the past century. These modes are as follows: overt availability of language phenomena that are being commented, the degree of the opinion’s accuracy, the level of the specificity of folk knowledge, and the ability to control language varieties. The essential feature of the modes is that – unlike typical linguistic awareness research tools that help to analyze the layers and levels of language awareness – they allow the study of the ways in which the linguistic awareness of the averagelanguage user, so-called language layman, is revealed. In Polish studies on linguistic awareness, these determinants have not been described and used, although they present new possibilities for research explication. In this article, the explanations of Dennis R. Preston’s concept are partly based on the examples used by the researcher in his publications, and partly on comparable examples, but coming from Polish linguistic sources that include linguistic examples excerpted among the Polish ethnic group in Canada. The paper also presents the relationships between the modes of folk-linguistic awareness which are illustrated graphically. A preliminary diagnosis of the suitability of the characterized determinants in research on the linguistic awareness of Polish speakers invites in-depth studies to what extent these relatively objective tools may turn out to be useful in the analyses of the modes by which the linguistic awareness of social groups is revealed.
Źródło:
Socjolingwistyka; 2021, 35; 283-302
0208-6808
Pojawia się w:
Socjolingwistyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Współczesne teorie grzeczności językowej i ich wpływ na badania w obszarze glottodydaktyki polonistycznej
Contemporary linguistic politeness theories and their influence on research in Polish language glottodidactics area
Autorzy:
Sztabnicka-Gradowska, Emilia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/680424.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
grzeczność językowa
glottodydaktyka polonistyczna
badania nad grzecznością językową
linguistic politeness
Polish language glottodidactics
research on linguistics politeness
Opis:
The main aim of this paper is to present the various approaches to politeness research which have been documented by researchers from all over the word in last fifty years. In the first part of the article the author compares the most well-known and influential theories of politeness. Then the critique of these approaches is presented in details. In the next step the author examines new theories that arise after the discussion. These approaches are called postmodern and discursive. Part three of the paper focus on the concepts that presents different idea than postmodern or discursive paradigm. In the last part the author gives examples of the newest approaches to the research that studied linguistic politeness and also presents the impact these may have on Polish language glottodidactics.
Głównym celem artykułu jest przedstawienie ewolucji teorii grzeczności językowej na przestrzeni ostatnich pięćdziesięciu lat. W pierwszej części zestawiono ze sobą najważniejsze założenia trzech klasycznych teorii grzeczności językowej. W kolejnym kroku dokładnie opisano krytykę tych pierwszych podejść oraz zaprezentowano teorie, które powstały na gruncie tej dyskusji. Nazwano je postmodernistycznymi i dyskursywnymi. Cześć trzecia koncentruje się na przywołaniu nazwisk badaczy, którzy wychodzą poza paradygmat postmodernistyczny i dyskursywny. W czwartej części przywołano najnowsze podejścia do badań nad grzecznością językową i przedstawiono, jaki wpływ mają one na badania w obszarze glottodydaktyki polonistycznej.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2019, 26; 97-119
0860-6587
2449-6839
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ języka polskiego na leksykę rosyjską drugiej połowy XVII wieku (na materiale vesti-kur antów z lat 1656–1670)
Autorzy:
Głuszak, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/681559.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Linguistics
history of the language
borrowings from Polish
opinion journalism of the XVII century
lingwistyka
historia języka
zapożyczenia leksykalne z języka polskiego
publicystyka XVII wieku
Opis:
The paper studies the process of adapting Polish loanwords into the Russian language. Research material was extracted from the first handwritten editions of Russian opinion journalism, written from 1656 to 1670. The purpose of the article is to present the process of absorbing loanwords on the phonetic and morphological level, and to record changes in word genders and resonance variants in the words internalized into Russian either originating directly from Polish or passed on through Polish from other languages.
Artykuł poświęcony jest procesowi adaptacji polskiej leksyki w języku rosyjskim na podstawie vesti-kurantów z drugiej połowy XVII wieku. Celem artykułu jest zbadanie procesu adaptacji zapożyczeń na poziomie  fonetycznym i morfologicznym, jak również zarejestrowanie zmiany rodzajów gramatycznych w leksyce o bezpośrednim polskim pochodzeniu lub zapożyczonej za pośrednictwem języka polskiego.
Źródło:
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie; 2015, 4
2449-8297
Pojawia się w:
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Władysław Kuraszkiewicz – uczony i nauczyciel
Władysław Kuraszkiewicz – a scientist and teacher
Autorzy:
Walczak, Bogdan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2035321.pdf
Data publikacji:
2018-08-28
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
the history of linguistics
Slavic studies
east Slavic languages and dialects
history of Polish language
Opis:
The author presents the life and work of professor Władysław Kuraszkiewicz, especially pointing to his works concerning east Slavic languages and dialects, with a particular emphasis in Ukrainian. He also highlights studies of the history of Polish literary language, didactic and pedagogic presentation of professor Kuraszkiewicz as a creator of the Poznań school of historical linguistics.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2018, 25, 1; 281-288
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wartości kapitalistyczne w polskim dyskursie publicznym
The values of capitalism in the Polish public discourse
Autorzy:
Szczepankowska, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/615516.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Opolski
Tematy:
capitalist values
Polish public discourse
axio-linguistics
Opis:
After 1989, capitalism – as an ideology (a political system) and a set of practices concentrated in the economic sphere – has strongly shaped interpersonal relationships, linguistic acts and the social picture of the world, including its fundamental values, of Poles in general. The author of this paper makes a preliminary investigation into axio-linguistic aspects in a broader context of the issue related to the reception of the capitalist discourse in the Polish cultural and linguistic space. The connection of this ideological system with values should be considered in regard to three dimensions: 1) in the domain of crucial ideas, such as: liberty, property, individualism, on which capitalism is founded; 2) in the field of positive or negative evaluation dependent on opposite perspectives of discourse participants and related to the different constituents of the formation system, i.e. employed / unemployed, flexible contract/ junk contract, tax/ tribute; 3) in relation to the values encompassed by the Polish tradition, such as: community, justice, equality, solidarity, which can serve as reference points for the anti-capitalist (critical) discourse.  
Źródło:
Stylistyka; 2018, 27; 5-21
1230-2287
2545-1669
Pojawia się w:
Stylistyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Verbes et formes verbales exprimant la situation spatiale dans la "Pericope Adulterae" (Jn 8, 1–11) en polonais et français et leurs équivalents grecs dans le texte biblique original
Verbs and verbal forms expressing the spatial situation in The Pericope Adulterae (jn 8, 1–11) in Polish and French and their Greek equivalents in the original biblical text
Autorzy:
Żłobińska-Nowak, Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2054286.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Pericope Adulterae
contrastive analysis
linguistics
translation
locative verbs
biblical Greek
Polish
French
Opis:
The purpose of the present article is a contrastive analysis of the verbs and verbal forms expressing the spatial situation in the Pericope Adulterae from the point of view of their translations into Polish and French starting from the original Greek biblical text. The author presents the general context of the pericope, its controversial place in the Gospel of John as well as its construction and its linguistic specificities. Starting from the original text of this biblical passage, then are listed the Greek verbs which express a spatial situation and are subjected to the analysis from the point of view of their forms and their meaning. According to the Polish and French translations chosen from this evangelical episode, the author proceeds to the comparison of the proposed equivalents and presents the comments which ensue. The analysis of translations demonstrates that some of the equivalents are analogous for two or all of the three languages, and some are typical only to one of the three languages.
Źródło:
Linguistica Silesiana; 2020, 41; 123-154
0208-4228
Pojawia się w:
Linguistica Silesiana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Scientific Discourse of Contemporary Humanities. Towards Postmodern De/Normalization (?)
Autorzy:
Rejter, Artur
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/35164624.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Polish scientific discourse
discourse transformations
discourse linguistics
history of the Polish language
humanities
Opis:
This article addresses the latest stage of transformations in Polish scientific discourse, the origins of which are commonly traced back to the 16th century in relation to Polish culture. The paper provides a synthetic and report-like overview, offering several key insights regarding the examined area of communication: 1. Changes in the discourse in contemporary humanities, influenced by the intellectual aura of postmodernism, pertain to certain areas of scientific reflection. 2. Science reflects the transformations in cultural and social nature, thus scientific discourse absorbs the characteristics of the world it describes. 3. Revaluations within scientific discourse serve as a certain signal of its denormalisation, although this process does not encompass the entirety of scientific communication but rather signifies cracks and shifts that emerge in the proposed and normative understanding of discourse. 4. Transformations within scientific discourse should not be regarded as a crisis, but rather as manifestations of certain qualities and general tendencies in culture that may bring new and surprising effects in the future. 5. The transformations of scientific discourse are also influenced by the field in which it operates. The specific nature of humanities sciences, situated in a particular way in relation to other branches of knowledge, should be taken into account. 6. Despite changes in the scope of scientific discourse, many of its characteristics remain relevant. 7. Scientific discourse should not be regarded as monolithic; on the contrary, it is a complex, multidimensional quality dependent on various aspects. 8. The specificity of scientific discourse as one of the areas of communication becomes more graspable when examined from a certain distance. Therefore, a historical perspective on the issue proves fortunate for the proposed conclusions.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2023, 30, 1; 141-151
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Polish Language Is Not a Male-Chauvinistic Language (A Computer-Aided Research on the Polish Gender Category Presented in a Nutshell)
Język polski nie jest męskoszowinistyczny (krótka informacja o wspomaganym komputerowo badaniu nad rodzajem w języku polskim)
Autorzy:
Włodarczyk, Hélène
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/13132597.pdf
Data publikacji:
2023-01-04
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
rodzaj w języku polskim
lingwistyka interaktywna
językowy obraz świata
gender in Polish
interactive linguistics
linguistic view of the world
Opis:
I took up the topic of grammatical gender in Polish due to the fact that the theories of 5, 7 and even 9 genders (including the so-called personal-masculine gender in plural) accepted in Poland since the second half of the 20th century give rise to unnecessary difficulties for foreigners attempting at correctly building Polish sentences such as Matka i dziecko nie mogli się sobą nacieszyć. (‘Mother and child could not stop enjoying each other’). The research I conducted as part of interactive linguistics (using the Prolog artificial intelligence language and the SEMANA platform) showed that the theory distinguishing the category of gender from the category of animacy (as in comparative Slavic linguistics) is more economical and gives better results (than the theory of 9 genders) both in the analysis and production of utterances. Additionally, due to the “personal-masculine” gender introduced into Polish grammar, there arose a debate on the possible “male-chauvinistic” character of the Polish language, and consequently of the entire Polish culture. In response to this, I argue that one should not too hastily identify grammatical categories with cognitive categories, especially since in all European languages I know, it is the masculine gender which is the unmarked gender (-feminine). It follows from this that the masculine gender has two meanings, one broad and more abstract (e.g., man as a human being in general) and one narrow indicating only men (e.g., man as a male person). Recently, however, the non-marked meaning of the masculine gender has been undermined by the so-called inclusive speech. In Polish, in the plural, the so-called masculine-personal form indicates either a group of men or a group of entities among which is at least one human being regardless of gender (in the utterance quoted above, in which the verb nie mogli (‘could not’) exhibits the so-called personal-masculine form, the feminine noun matka (‘mother’) and the neuter noun dziecko (‘child’) constitute a collective subject that occurs in grammatical agreement with the verb form in the masculine gender, acting as an exponent of the category of humanity (not “masculinity”). Thus, the so-called personal-masculine form is used with the unmarked gender meaning of a personal (or human) form (+human, feminine). The research I conducted shows that in contemporary Polish the category of gender has the following meanings: masculine, feminine, and neuter, and the category of animacy: inanimate (-animate), human animate (+animate, +human), and non-human or animal animate (+animate, -human).
W niniejszym artykule podejmuję temat rodzaju w języku polskim ze względu na fakt, że upowszechniane w Polsce od drugiej połowy XX wieku teorie pięciu, siedmiu, a nawet dziewięciu rodzajów (w tym tzw. rodzaju męskoosobowego) sprawiają cudzoziemcom niepotrzebne trudności w poprawnym budowaniu polskich zdań typu: Matka i dziecko nie mogli się sobą nacieszyć. Badania, jakie prowadziłam w ramach lingwistyki interaktywnej (za pomocą języka sztucznej inteligencji Prolog oraz platformy SEMANA), wykazały, że teoria odróżniająca kategorię rodzaju od kategorii żywotności (jak w porównawczej lingwistyce słowiańskiej) jest bardziej ekonomiczna i daje lepsze wyniki (niż teoria dziewięciu rodzajów) tak w analizie, jak i w produkcji wypowiedzi. Ponadto wprowadzenie do gramatyki opisowej języka polskiego rodzaju męskoosobowego zapoczątkowało debatę nad rzekomo „męskoszowinistycznym” charakterem polszczyzny, a co za tym idzie – także całej kultury polskiej. W odpowiedzi na to twierdzę, że nie można zbyt pochopnie utożsamiać kategorii gramatycznych z kategoriami kognitywnymi, zwłaszcza że w znanych mi językach europejskich odróżniających rodzaj męski od żeńskiego rodzajem nienacechowanym jest rodzaj męski (-żeński). Z tego wynika, że rodzaj męski ma dwa znaczenia – szerokie i bardziej abstrakcyjne (np. człowiek) albo wąskie, wskazujące tylko na mężczyzn (np. mężczyzna). Ostatnio jednak charakter nienacechowany rodzaju męskiego został podważony przez tzw. mowę inkluzywną. W języku polskim w liczbie mnogiej tzw. forma męskoosobowa wskazuje albo na grupę mężczyzn, albo na grupę istot, wśród których znajduje się przynajmniej jedna istota ludzka niezależnie od płci – jak w cytowanym przykładzie wypowiedzi, w której czasownik nie mogli ma tzw. formę męskoosobową, a matka (rzeczownik rodzaju żeńskiego) i dziecko (rzeczownik rodzaju nijakiego) stanowią zbiorowy podmiot, który występuje w zgodzie z formą czasownika w rodzaju męskim jako wykładnik kategorii ludzkości (a nie „męskoosobowości”). Zatem tzw. forma męskoosobowa jest użyta z nienacechowanym znaczeniem rodzaju (-feminine) oraz z nacechowanym znaczeniem formy osobowej, czy inaczej ludzkiej (+human). Z przedstawionych badań wynika, że w języku polskim kategoria rodzaju ma obecnie następujące znaczenia: męski, żeński i nijaki, a kategoria żywotności: nieżywotny (-animate), żywotny ludzki (+animate, +human) i żywotny nieudzki (+animate, -human).
Źródło:
Postscriptum Polonistyczne; 2022, 30, 2; 1-7
1898-1593
2353-9844
Pojawia się w:
Postscriptum Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Norwegian lexical item akkurat and the Polish akurat: a cognitive semantic analysis
Autorzy:
Data-Bukowska, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677145.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
contrastive linguistics
cognitive semantics
semantic network
intensifying/discoursive operators
Norwegian/Polish
Opis:
The Norwegian lexical item akkurat and the Polish akurat: a cognitive semantic analysisThe aim of the article is to demonstrate to what extent the Norwegian akkurat and the Polish akurat show similarities and differences in their conceptual content (meaning). Adopting the perspective of cognitive semantics (CS), as described in Langacker (1987) and Lakoff (1987), I shall try to show that the meanings ascribed to these etymologically and formally related words constitute complex networks of senses, rooted in a prototypical centre in each of the languages under discussion. In addition to this, the findings will be interpreted with reference to the process of pragmaticalization (a language unit’s development of increasing pragmatic functions). Within this theoretical framework I shall demonstrate that subjectification/intersubjectification and pejoration/melioration motivate the main semantic difference between akkurat and akurat. The analysis is based on Norwegian and Polish monolingual corpus data.
Źródło:
Cognitive Studies; 2014, 14
2392-2397
Pojawia się w:
Cognitive Studies
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 94

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies