Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Polish in Lithuania" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 36
Tytuł:
„Język polski na Kresach” Janusza Riegera na tle badań nad polszczyzną kresową po roku 2015
“Język polski na Kresach” [Polish Language in the Eastern Borderlands] by Janusz Rieger Against the Background of Research on Borderland Polish After 2015
Autorzy:
Konczewska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38435589.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
polszczyzna kresowa
kontakty językowe
język polski na Białorusi
język polski na Litwie
język polski na Ukrainie
Janusz Rieger
Polish language in the Eastern Borderlands
language contacts
Polish Language in Belarus
Polish Language in Lithuania
Polish Language in Ukraine
Opis:
This article presents the state of research in the field of studies on Borderland Polish after 2015. The author provides an overview of selected publications which concern the situation of the Polish language in Belarus, Lithuania, Ukraine and in the borderlands, discusses the issues and research problems they consider, and outlines the main areas of research. The article focuses on the contribution of Janusz Rieger to this field of study and on his latest monograph: Język polski na Kresach [The Polish Language in the Eastern Borderlands], published in 2019.
Artykuł przedstawia stan badań nad polszczyzną kresową po 2015 roku. Autorka dokonuje przeglądu wybranych pozycji traktujących o języku polskim na Litwie, Białorusi i Ukrainie oraz pograniczach, omawia przedstawione w publikacjach problemy i wątki badawcze, prezentuje kierunki eksploracji. Oddzielna uwaga została poświęcona dokonaniom w dziedzinie badań nad polszczyzną kresową Janusza Riegera, a także jego najnowszej monografii z 2019 roku pt. Język polski na Kresach.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2020, 44; 238-262
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Botany at Stefan Batory University in Vilna (Wilno, Vilnius) (1919–1939)
Autorzy:
Zemanek, Alicja
Köhler, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/783478.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Umiejętności
Tematy:
botanical research, history of botany, Lithuania, Poland, Polish botanists, the interwar period, twentieth century, Vilnius, Wilno, University in Vilna, Stefan Batory University, Jakub Mowszowicz, Jan Muszyński, Bronisław Szakien, Piotr Wiśniewski, Józef
badania botaniczne, historia botaniki, Litwa, okres międzywojenny, polscy botanicy, Polska, Wilno, Uniwersytet w Wilnie, Uniwersytet Stefana Batorego, Jakub Mowszowicz, Jan Muszyński, Bronisław Szakien, Piotr Wiśniewski, Józef Trzebiński
Opis:
The university in Vilna (in Polish: Wilno, now: Vilnius, Lithuania), founded in 1579, by Stefan Batory (Stephen Báthory), King of Poland and Grand Duke of Lithuania, was a centre of Polish botany in 1780–1832 and 1919–1939.In the latter period the university functioned under the Polish name Uniwersytet Stefana Batorego (in English: Stefan Batory University). It comprised six departments connected with botany (General Botany, Pharmacognosy and Cultivation of Medicinal Plants, Plant Taxonomy, Botanical Garden, Garden of Medicinal Plants, and Natural History Museum).There worked such distinguished scientists, as: Jakub Mowszowicz (1901–1983), phytogeographer and phytosociologist; Jan Muszyński (1884–1957), botanist and pharmacist; Bronisław Szakien (1890–1938), cytologist and mycologist; Piotr Wiśniewski (1881–1971), physiologist; and Józef Trzebiński (1867–1941), mycologist and phytopathologist. Ca. 300 publications (including ca. 100 scientific ones) were printed in the period investigated, dealing mainly with morphology and anatomy, cytology, plant physiology, floristics (floristic geography of plants), systematics (taxonomy) of vascular plants, mycology and phytopathology, ecology of plant communities (phytosociology), as well as ethnobotany, and history of botany. Stefan Batory University was also an important centre of teaching and popularization of botany in that region of Europe.The aim of the article is to describe the history of botany at the Stefan Batory University in 1919–1939.
Uniwersytet w Wilnie (w języku angielskim: Vilna, obecnie: Vilnius w Republice Litewskiej), założony w 1579 r. przez Stefana Batorego, króla Polski i wielkiego księcia Litwy, był ośrodkiem polskiej botaniki w latach 1780–1832 oraz 1919–1939. W tym ostatnim okresie funkcjonował pod nazwą Uniwersytet Stefana Batorego (w języku angielskim: Stefan Batory University).W latach 1919–1939 zorganizowano następujące zakłady związane z botaniką: Botaniki Ogólnej, Farmakognozji i Hodowli Roślin Lekarskich, Systematyki Roślin, Ogród Botaniczny, Ogród Roślin Lekarskich oraz Muzeum Przyrodnicze.W ośrodku wileńskim pracowali wybitni uczeni, m.in. Jakub Mowszowicz (1901–1983), fitogeograf i fitosocjolog; Jan Muszyński (1884–1957), botanik i farmaceuta; Bronisław Szakien (1890–1938), cytolog i mykolog; Piotr Wiśniewski (1881–1971), fizjolog oraz Józef Trzebiński (1867–1941), mykolog i fitopatolog. Badacze roślin ogłosili drukiem ok. 300 publikacji (w tym ok. 100 naukowych) dotyczących głównie morfologii i anatomii, cytologii, fizjologii roślin, florystyki (florystycznej geografii roślin), systematyki (taksonomii) roślin naczyniowych, mykologii i fitopatologii, ekologii zbiorowisk roślinnych (fitosocjologii), a także etnobotaniki i historii botaniki. Uniwersytet Stefana Batorego był również ważnym ośrodkiem nauczania i popularyzacji botaniki w tym regionie Europy.Celem artykułu jest opracowanie historii botaniki na Uniwersytecie Stefana Batorego w latach 1919–1939.
Źródło:
Studia Historiae Scientiarum; 2019, 18
2451-3202
Pojawia się w:
Studia Historiae Scientiarum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Decyzje, które ocaliły niepodległość
Decisions that Saved Independence
Autorzy:
Odziemkowski, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2154522.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
niepodległość
Armia Czerwona
bolszewicy
samoobrona polska na Litwie i Białorusi
Józef Piłsudski
Dywizja Litewsko-Białoruska
independence
Red Army
Bolsheviks
Polish self-defense in Lithuania and Belarus
Lithuanian-Byelorussian Division
Opis:
Na przełomie 1918 i 1919 r. odradzające się państwo polskie stanęło po raz pierwszy w obliczu groźby inwazji Armii Czerwonej. Niepodległa Polska stała na drodze marszu rewolucji na zachód, dlatego zdaniem władz bolszewickich musiała zniknąć z mapy Europy. Mogła istnieć wyłącznie jako kolejna sowiecka republika rad. Polskie elity, polską inteligencję czekałby wówczas los zgotowany przez bolszewików elitom rosyjskim – fizyczne unicestwienie. Wbrew opiniom wyrażanym przez większość ówczesnych polskich polityków i wojskowych, Naczelny Wódz Józef Piłsudski podjął ryzykowną decyzję, aby nie czekać nad Niemnem i Bugiem na podejście Armii Czerwonej, lecz wysłać bardzo szczupłe siły, jakimi dysponował, na wschód, na spotkanie nieprzyjaciela. Pragnął osłonić centrum kraju przed inwazją, która mogła mieć nieprzewidywalne skutki dla tworzącego się dopiero państwa polskiego. Nieliczne polskie formacje, złożone głównie z ochotników, dzięki walorom żołnierza i dobremu dowodzeniu, potrafiły pobić czołowe oddziały Armii Czerwonej, co skłoniło dowództwo bolszewików, nieposiadających informacji o siłach polskich, do zatrzymania ofensywy. Ten fakt miał decydujące znaczenie dla pierwszej fazy wojny polsko-sowieckiej. Przesunięcie frontu na wschód pozwoliło Piłsudskiemu przygotować wiosną 1919 r. uderzenie na Wilno, które uprzedziło ofensywę bolszewicką, odniosło pełny sukces i zapoczątkowało pasmo polskich zwycięstw froncie polsko-bolszewickim w 1919 r.
Źródło:
Pamięć i Sprawiedliwość; 2021, 2; 19-36
1427-7476
Pojawia się w:
Pamięć i Sprawiedliwość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dominikanie na kresach wschodnich Rzeczypospolitej Obojga Narodów (teren dzisiejszej Białorusi)
The Dominican on the Eastern frontier of the Republic of Both Nations (the terrirory of today’s Belarus)
Autorzy:
Miławicki, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/560508.pdf
Data publikacji:
2014-12-31
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
dominikanie
zakon kaznodziejski
Białoruś
Wielkie Księstwo Litewskie
Rzeczypospolita Obojga Narodów
Kresy
fundacje
duszpasterstwo
edukacja
kasaty klasztorów
powstania narodowe
Great Principality of Lithuania
Dominicans in Belarus
Polish national uprisings in the 19 th c.
education and culture of Dominican
Opis:
Celem artykułu jest zarysowanie historii obecności zakonu dominikańskiego na tej części Kresów Wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Wielkie Księstwo Litewskie), które obecnie leżą w granicach państwa białoruskiego, począwszy od średniowiecza do drugiej połowy XIX wieku. Na terenie tym istniało 45 placówek dominikańskich, które zostały skasowane przez władze zaboru rosyjskiego w XIX wieku. Dominikanie prowadzili nie tylko działalność duszpasterską (głównie kaznodziejstwo i parafie), ale także oświatową i kulturalną. W okresie powstań zakonnicy również czynnie brali w nich udział, za co spotkały ich represje (emigracja, zsyłki na Syberię, kasaty klasztorów i konfiskata mienia i dóbr kultury).
he purpose of the article is to provide an outline of the history of the Dominican presence on the Eastern Frontier of the former Republic (The Great Principality of Lithuania), in the region which now belongs to Belarus. The analysis includes the period between the Middle Ages until the late 19th century. In this territory, fourty-five Dominican locations existed and they were cassated by the Russian partition authorities in the 19th century. The Dominicans were active not only in the pastoral ministry (mostly preaching and parish-keeping), but also in education and culture. At the time of Polish national uprisings, the religious took active part in the efforts and endured the oppressing consqequences of their involvement (emigration, expulsion to Siberia, convent cassations and confiscation of property and cultural goods).
Źródło:
Folia Historica Cracoviensia; 2014, 20; 95-153
0867-8294
Pojawia się w:
Folia Historica Cracoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Działalność polityczno-wojskowa chorążego koronnego i wojewody kijowskiego Andrzeja Potockiego w latach 1667–1673
Политическо-военная деятельность коронного хорунжего и Киевского воеводы Анджея Потоцкого в 1667–1673 гг
Autorzy:
Hundert, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/969519.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
Tematy:
Andrzej Potocki
Jan Sobieski
walka polityczna
Rzeczpospolita polsko-litewska
konfederacje szlacheckie
wojna polsko-turecka 1672–1676.
Andrzej Potocki
Jan Sobieski
political struggle
the Polish-Lithuanian Commonwealth
nobility confederations in Poland-Lithuania
the Polish-Ottoman War 1672–1676
Анджей Потоцки
Ян Собески
политическая борьба
Литовско-польская Речь Посполитая
шляхетские конфедерации
польско-турецкая война 1672–1676 гг.
Opis:
Анджей Потоцкий был старшим сыном Краковского воеводы и великого гетмана коронного Станислава «Реверо». Он был связан с родной землей Галичской, в которой он начал свою военную карьеру в качестве ротмистра кавалерии в 1648 году и политическую карьеру. С 1646 года он был судовым старостом в Галиче, что повлияло на его политическое положение в регионе и наложило на него обязанность обеспечить безопасность пограничной Галичской земли. В 1647–1668 годах в качестве депутата он представлял свою землю 15 раз в сеймах. В 1667 году он был уже опытным полковником коронной армии. У него было несколько воинских частей в составе коронной наемной армии и почти тысяча войск придворных в целях защиты границ. После смерти отца в 1667 году он фактически стал главой семьи Потоцких. В то время он был политически связан с двором короля Яна Казимежа, а также с личностью великого маршала и полевого гетмана, а с 1668 года – гетмана великого коронного - Яна Собеского. Поэтому еще в 1665 году он получил должность коронного хорунжего. В 1667 году он безуспешно пытался получит булаву гетмана полевого в случае продвижения Собеского к гетманству великому. Затем он принял участие в кампании Подхаецкой, командуя группой войск короны, его придворными войсками и ополчением. В 1668 году он вступил в сенат в звании киевского воеводы, он пытался влиять на политическую жизнь Киевщины и ангажировался в дело возвращения Киева от Москвы. Во время правления Михаила Корыбута (1669–1673) он был одним из наиболее активных лидеров оппозиции и одним из ближайших политических и военных соратников Собеского. Он иницировал почти все военные выступления, направленные против короля, включая самую серьезную Конфедерацию Щебжешинскую в ноябре 1672 года. После примирения двора с оппозицией он активно участвовал в подготовке военной кампании против Турции, а затем с успехом командовал более крупной группировкой войск коронных в великой победе под Хотином 11 ноября 1673 года.
Źródło:
Wschodni Rocznik Humanistyczny; 2019, XVI, 2; 143-167
1731-982X
Pojawia się w:
Wschodni Rocznik Humanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dzienniki dla dzieci prowadzone przez Emilię Wróblewską jako źródła do badania polszczyzny inteligencji wileńskiej w XIX wieku
Emilia Wróblewska’s diaries for children as research material on the Polish language of the 19th-century Vilnius intelligentsia
Autorzy:
Masojć, Irena
Sawaniewska-Mochowa, Zofia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407983.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
diarystyka kobieca
dzienniki adresowane do dzieci
polszczyzna północnokresowa
Litwa
XIX wiek
women's diaries
diaries for children
Polish language in the former North-Eastern Borderlands (Kresy)
Lithuania
19th century
Opis:
Artykuł inicjuje badania historycznojęzykowe i tekstologiczne nad bogatą spuścizną diarystyczną Emilii z Beniowskich Wróblewskiej (1830‒1886), Polki z kręgu inteligencji wileńskiej, która niemal przez 30 lat pisała dzienniki intymne dla siebie i swoich dzieci. Przedmiotem rekonesansu badawczego są teksty dzienników prowadzonych przez diarystkę dla syna Tadeusza w latach 1859‒1886 oraz córki Marii w latach 1865‒1873 (z dodanym w 1886 r. wpisem dla młodszego syna Augustyna). Celem artykułu jest wskazanie najbardziej wyrazistych cech grafii i zjawisk językowych (z zakresu fonetyki, fleksji, składni, słowotwórstwa i leksyki), które można kwalifikować jako regionalizmy kresowe w polszczyźnie diarystki. W badaniu została zastosowana metoda porównawcza, wyekscerpowany z dzienników materiał poddano konfrontacji z uzusem i tendencjami rozwojowymi polskiego języka ogólnego XIX w.   
The article initiates historical, linguistic, and textological research into the rich diaristic legacy of Emilia Wróblewska, née Beniowska (1830–1886), a Polish woman from the circle of Vilnius intelligentsia, who had written intimate diaries for herself and her children for almost 30 years. The subject of exploratory study are the texts of the diaries kept by Wróblewska for her son Tadeusz in the years 1859–1886, and her daughter Maria in the years 1865–1873 (with an entry for Emilia’s younger son, Augustyn, added in 1886). The paper aims at identifying the most prominent features of spelling and linguistic phenomena (regarding phonetics, inflection, syntax, vocabulary, and lexis) that can be qualified as regional features typical of the North-Eastern Borderlands (Kresy) in the diarist’s Polish language. A comparative method was used in the study; the material extracted from the diaries was confronted with the usage and developmental tendencies of the standard Polish language of the 19th century.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2024, 810, 1; 24-44
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filologia a tożsamość. Dwugłos polsko‑litewski o ks. Antonim Juszkiewiczu, twórcy słowników przekładowych
Philology and identity. The Polish-Lithuanian dialogue on father Antoni Juszkiewicz (Antanas Juška), as author of translational dictionaries
Autorzy:
Sakalauskienė, Vilija
Sawaniewska-Mochowa, Zofia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676472.pdf
Data publikacji:
2014-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Antoni Juszkiewicz/Antanas Juška
dictionary
linguistic picture of the world
lexis
translation
synonyms
dialect
Lithuanian language
regional Polish in Lithuania
identity
Opis:
The nineteenth-century lexicographical legacy of Fr. Antoni Juszkiewicz (Antanas Juška) is a common linguistic and cultural heritage of Poles and Lithuanians. The translational dictionaries, made by the bilingual author, document the spoken Lithuanian language (in dialectal and colloquial versions) and, as well, Polish regional language in the contemporary territory of Lithuania in the period of partitions of the Polish-Lithuanian Commonwealth. The dictionaries are treated as important sources that provide ethnolinguistic information on two phenomena: conceptualization of the world by the two nations at the time of crystallization of the Lithuanian identity, personal vision of the world presented by the lexicographer, the priest, remaining in the situation of a cultural Polish-Lithuanian bivalence. In the mid-19th century the Antanas Juška’s idea of documenting the folk colloquial vocabulary was a new and significant phenomenon in Lithuanian lexicography. The dictionary of Lithuanian-Polish language was a matter of importance for the society. Lithuanians needed the dictionary even more than Poles did. At first the author of this dictionary dedicated his attention to the intellectuals. The brightest minds of that time were going to Polish schools, so the Polish and Lithuanian languages were always used side by side. As a lexicographer, Antanas Juška understood that not only folk colloquial language but also ethnography was an important aspect of national cultural development. For a few decades he dedicated his inexhaustible energy to recording Lithuanian words, phrases, songs and customs of the country. He was attentive to the psychological, historical and traditional aspects of the culture as well as tried to describe the way people expressed their thoughts. Anatans Juška recorded more than 30,000 words of the spoken language. The ‘Lithuanian-Polish Dictionary’ in its different editions reflects the state of Lithuanian language in the second half of the 19th century. The words in this dictionary include loanwords, vulgarities and sentences that reflect the difficult human conditions of that time. ‘The Lithuanian-Polish Dictionary’ by Antanas Juška is an important source of lexicography. The remaining manuscript and editorial processes reflect many difficulties leading to the final results. It is an important and valuable source for researching the development of Lithuanian literary writing.
XIX-wieczna spuścizna leksykograficzna ks. Antoniego Juszkiewicza (lit. Antanas Juška) stanowi wspólne dziedzictwo językowo-kulturowe Polaków i Litwinów. Układane przez dwujęzycznego autora słowniki przekładowe dokumentują litewski język mówiony (gwarowy i potoczny) i polski regionalny na Litwie w dobie rozbiorów. Traktujemy je jako ważne źródła, które dostarczają dwojakich informacji etnolingwistycznych: mówią o konceptualizacji świata przez dwa narody w momencie krystalizowania się tożsamości litewskiej, informują o indywidualnej wizji świata samego leksykografa, kapłana, pozostającego w biwalencji kulturowej polsko-litewskiej. Idea Antoniego Juszkiewicza, by gromadzić słownictwo ludowe i potoczne, była nowym, znaczącym fenomenem w litewskiej leksykografii połowy XIX w. Słownik litewsko-polski to swoiste novum dla ówczesnego społeczeństwa. Litwini potrzebowali takiego słownika bardziej niż Polacy. W pierwszym rzędzie, autor adresował ten słownik do inteligencji. Najświatlejsze umysły tego czasu uczęszczały do polskich szkół, więc języki polski i litewski egzystowały zawsze blisko siebie. Jako leksykograf, Antoni Juszkiewicz rozumiał, że nie tylko słownik języka ludowego, mówionego, ale również etnografia przyczynia się do rozwoju kultury narodowej. Przez kilka dziesięcioleci swą niewyczerpaną energię poświęcał zapisywaniu litewskich słów, wyrażeń, pieśni i zwyczajów ludowych. Podczas zbierania materiału zwracał baczną uwagę na aspekty psychologiczne, historyczne, tradycje kulturowe, a także na sposób, w jaki ludzie wyrażają swoje myśli, jak kategoryzują świat. Antoni Juszkiewicz zgromadził ponad 30 tys. słów z języka mówionego. Słownik odzwierciedla stan języka litewskiego w drugiej połowie XIX w. W zasobie leksykalnym litewskim znalazły się zapożyczenia, wyrazy pospolite i sentencje odzwierciedlające trudne warunki życia w tym okresie, gdy Litwa pozostawała pod władzą carów. Słownik Antoniego Juszkiewicza jest ważnym źródłem leksykograficznym, choć ciągle pod względem naukowym i poznawczym niedocenionym. Proces przygotowywania rękopisów do druku przez wielu redaktorów był bardzo żmudny i nie doprowadził do wydania całości zbioru. Jest to jednak wciąż ważne i wartościowe źródło do badania rozwoju języka litewskiego.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2014, 38; 108-125
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Formy oboczne miejscownika liczby pojedynczej (w) domu – (w) domie w gwarach polskich na Litwie.
Alternations of the locative case, singular (w) domu – (w) domie in polish dialects in Lithuania.
Autorzy:
Karaś, Halina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/498464.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
rzeczownik,
fleksja,
analogia,
gwary polskie na Litwie
noun,
inflection,
analogy,
Polish dialects in Lithuania
Opis:
W niniejszym artykule omówiono oboczne formy miejscownika liczby pojedynczej rzeczownika męskiego dom: (w) domu – (w) domie (a więc zgodną z normą ogólnopolską i analogiczną, powstałą w wyniku wyrównania końcówki fleksyjnej do pozostałych rzeczowników męskich twardotematowych) w gwarach polskich na Litwie, ich zakres i zasięg oraz frekwencję. Podstawą materiałową rozważań jest zbiór 235 form miejscownika lp. rzeczownika dom (domu, domie) i 3 przykłady formy doma wyekscerpowane z nagrań dokonanych w 4 podstawowych enklawach polskojęzycznych, tj. na obszarze ignalińskim, jezioroskim, kowieńskim i wileńskim.
In this article, the author presents alternative forms of the locative case in the singular of the masculine noun dom: (w) domu – (w) domie (i.e. one which complies with the general Polish standard and a parallel one, a result of levelling an inflection ending to the remaining hard-stem masculine nouns) in Polish dialects in Lithuania, their ranges and frequency. The article is based on a collection of 235 forms of the locative case singular of the noun dom (domu, domie) and 3 examples of the form doma, excerpted from recordings made in 4 major Polish-speaking enclaves i.e. Ignalin, Jeziorosk, Kaunas and Vilnius.
Źródło:
Gwary Dziś; 2018, 10; 79-98
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Frazeologizmy w gawędach Dominika Kuziniewicza
Phraseologismsin the tales of Dominik Kuziniewicz
Autorzy:
Dwilewicz, Barbara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/40246919.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
stylistics
phraseological innovations
Polish dialects in Lithuania
tale
Opis:
The subject of considerations presented in this article is phraseological units appearing in Dominik Kuziniewicz’s tales. The research material was selected from two of his books: Kochaninkie, patrzajciesami (1989) and Żeby gembulka była uśmiechnięta (2007).The overwhelming majority of the phraseological relationships used by the storyteller is colloquial, which was dictated by the topics discussed in the texts that relate to various situations occuring in everyday life. The research shows that only a small group of phraseologies was used in the canonical form, while the absolute majority of phraseological units appear in a modified form. Their various transformations were largely favored by the stylization of the Polish dialects used in Lithuania. As a result of such an operation, in many phraseologisms (with original lexics), Polish grammatical forms were replaced by forms characteristic to these language varieties. Much more often, the author changes the lexical composition of phraseologisms, using various procedures, such as replacing the lexical component of phraseology, supplementing phraseology with new components and using phraseological calque of East Slavic languages.
Źródło:
Białostockie Archiwum Językowe; 2022, 22; 47-59
1641-6961
Pojawia się w:
Białostockie Archiwum Językowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Internet jako podstawa do badań nad tożsamością etniczną. Polskie blogi na Litwie
The Internet as a Basis for Research on Ethnic Identity: Polish Blogs in Lithuania
Autorzy:
Rutkowska, Krystyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38583346.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
polskie blogi na Litwie
tożsamość etniczna w Internecie
gatunki wypowiedzi internetowych
slang polski na Litwie
Polish blogs in Lithuania
ethnic identity on the internet
online genres
Polish slang in Lithuania
Opis:
This article discusses an important type of public communication taking place in Lithuania – internet blogs written in Polish. The study presents how they function, outlines the reasons behind their creation, and analyses the topics which they concern. As this is a sphere of uncontrolled communication, the author makes an attempt to present various social attitudes and to analyse subjective opinions on cultural and identity issues. The linguistic ways of expressing them are also an equally important issue. In this study, we assume that the sphere of the internet, although so far little explored, can be a very good basis for research on the way ethnic identities are shaped. The analysis of the genres of texts posted on blogs or social networking sites indicates that they are characterised by rhetorical coherence, enter into various relationships with each other, creating a blogosphere, and have a dialogical nature. They are usually written in a general language with regional accretions. A frequent phenomenon is using these features as the hallmark of a group, a factor integrating the internet community. Due to the fact that the authors of these websites are usually young people, a common phenomenon is the colloquial linguistic marking of statements, striving to exaggerate certain events, using stylistically marked lexis. We are dealing here with the colloquial style preserved in the written version.
Celem niniejszego artykułu jest próba zbadania jednego z typów komunikacji publicznej na Litwie, jakimi są blogi internetowe, a także określenia sposobu ich funkcjonowania, omówienie przyczyn ich powstania i analiza ich tematyki. Ponieważ jest to sfera komunikacji niekontrolowanej, jednocześnie została podjęta próba przedstawienia różnorodnych postaw społecznych, analiza subiektywnych zdań dotyczących tematów kulturowych i tożsamościowych. Zagadnieniem nie mniej ważnym są też językowe sposoby ich wyrażania. W opracowaniu przyjęto założenie, że mało dotychczas zbadana sfera Internetu może być bardzo dobrą podstawą do badań nad sposobem kształtowania się tożsamości etnicznych. Jak wynika z analizy gatunków tekstów, zamieszczanych na stronach blogów lub portali społecznościowych, charakteryzują się one spójnością retoryczną, wchodzą ze sobą w różne relacje, tworząc blogosferę, i są ustawione na dialogowość. Zazwyczaj pisane są językiem ogólnym, w którym występują naleciałości regionalne. Częstym zjawiskiem jest wykorzystywanie tych cech regionalnych jako znaku rozpoznawczego grupy, czynnika integrującego społeczność internetową. W wyniku tego, że autorami portali internetowych są zazwyczaj osoby młode, częstym zjawiskiem jest potoczne nacechowanie wypowiedzi, wyrażające się na różnych poziomach języka, a dążenie do przejaskrawienia niektórych wydarzeń szczególnie widoczne jest poprzez użycie leksyki nacechowanej stylistycznie. Mamy tu do czynienia ze stylem potocznym utrwalonym w wersji pisanej.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Karpiowie z Rekijowa na Żmudzi w XX wieku. Przyczynek do dziejów ziemiaństwa polskiego na Litwie
Karp Familly from Rekijow in Samogitia in 20th century. A contribution to the history of Polish landowners in Lithuania
Autorzy:
Karp, Sławomir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1366236.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
Karpiowie
Re(y)kijów
ziemiaństwo polskie na Litwie w XX wieku
Karp familly
Polish landed gentry in Lithuania in 20th century
Opis:
The article concerns the fate of Felicjan Karp’s family, one of the richest landowners of Samogitia (Lithuania) in the first two decades of the 20th century. After his father, he inherited approximately 40,163 hectares. The history of this family perfectly illustrates the changes that this social class has undergone in the past century. The end of their existence was the end of the landowner’s existence. The twilight of the Samogitian Karps took place quite quickly, for only a quarter of a century from July 28, 1914, the date of the outbreak of World War I to the Soviet invasion of the Republic of Lithuania on June 15, 1940. Over the course of these years - on a large scale two-fold - military operations, changes in the political and economic system, including agricultural reform initiated in the reborn Lithuanian state in 1922 and deportations to Siberia in 1940 brutally closed the last stable chapter in the life of Rekijów’s owners, definitively exterminating them after more than 348 years from the land of their ancestors. Relations between the Karp family and the Rekijów estate should be dated at least from September 21, 1592. In addition to the description of the family, it is also necessary to emphasize their significant economic and political importance in the inhabited region. These last two aspects gained momentum especially from the first years of the 19th century and were reflected until 1922. At that time, representatives of the Karp family jointly owned approximately 70,050 ha and provided the country with two provincial marshals (Vilnius, Kaunas) and two county marshals (Upita, Ponevezys). The author also presents their fate during World War II in the Siberian Gulag, during the amnesty under the Sikorski–Majski Agreement of July 30, 1941, joining the formed Polish Army in the USSR (August 14, 1941), the soldier’s journey through Kermine in Uzbekistan, Krasnovodsk, Caspian Sea, Khanaqin in Iraq, Palestine to the military camp near Tel-Aviv and then Egypt and the entire Italian campaign, that is the battles of Monte Cassino, Loreto and Ancona. After the war, leaving Italy to England (1946), followed by a short stay in Argentina and finally settling in Perth, Australia.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2019, 303, 1; 77-93
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lithuanian Polish Political Party in Parliamentary Election 2016 in Lithuania
Autorzy:
Kazėnas, Gediminas
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/514544.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Śląski. Wydział Nauk Społecznych
Tematy:
Lithuania
election 2016
Lithuanian Poles
Lithuanian Polish party
Electoral Action of Poles in Lithuania-Christian Families Alliance
Opis:
The purpose of this article is to present the analysis of the election results of Lietuvos lenkų rinkimų akcija-Kriščioniškų šeimų sąjunga (LLRA-KŠS, Electoral Action of Poles in Lithuania-Christian Families Alliance) in Lithuania’s Parliamentary election 2016. The article presents a short review of the development of Lithuanian-Polish relationship. Several new events took place before Parliamentary election 2016 and had a certain impact on it. First of all, constituency borders were changed in Lithuania, what in general was very advantageous for LLRA-KŠS. Secondly, geopolitical and security situation in Russia changed dramatically because of its aggression in Ukraine and it also revealed prokremlin’s orientation of LLRA-KŠS that in turn had a very negative impact on the party’s image. Probably due to this LLRA-KŠS received about 10,000 votes less. This drop was most significant in Vilnius city but had an immaterial effect in the constituencies controlled by LLRA-KŠS. Nevertheless, the election reveals another important fact that voters in Vilnius district value not only candidates' nationalities (as it might be expected) but also their origin and bonds with local communities.
Źródło:
Political Preferences; 2017, 14; 87-98
2449-9064
Pojawia się w:
Political Preferences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Między tożsamością narodową a tożsamością obywatelską - Odrodzenie Litewskich Polaków w świetle publikacji "Czerwonego Sztandaru"/"Kuriera Wileńskiego" w latach 1988–1990
Between National and Civic Identity – The Rebirth of Lithuanian Poles in the Light of Publications in "Czerwony Sztandar" (Red Banner) and "Kurier Wileński" (Vilnian Courier) in 1988–1990
Autorzy:
Stefanowicz, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/503049.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
Tematy:
Polacy na Litwie
Czerwony Sztandar
Kurier Wileński
prasa polskojęzyczna
Poles in Lithuania
Red Banner
Vilnian Courier
Polish language press
Opis:
The paper presents attitudes of Polish minority in Lithuania towards its situation and needs as a national minority living in democratising country exposed in articles from Czerwony Sztandar/Kurier Wileński (Red Banner/Vilnian Courier) between 1988–1990, being the greatest Polish language journal in Lithuania. The journal was the main and most popular Polish language medium that took the role of distributing rules and customs prevailing in democratic country. The journal’s community supported independence for Lithuania and encouraged Poles to join in for the creation of independent country. The author claims that the journal was unjustly accused by Lithuanian conservative communities of anti-lithuanian and anti-national attitudes.
Źródło:
Łódzkie Studia Teologiczne; 2014, 23, 1; 93-108
1231-1634
Pojawia się w:
Łódzkie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miejsce języka polskiego w wielojęzycznym repertuarze uczniów szkół polskich na Litwie
The Place of the Polish Language in the Multilingual Repertoire of Students from Polish Schools in Lithuania
Autorzy:
Masojć, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1076045.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
multilingualism
polish language in lithuania
youth sociolect
mother tongue
heritage language
wielojęzyczność
polszczyzna litewska
socjolekt młodzieżowy
język ojczysty
język odziedziczony
Opis:
Celem artykułu jest wyjaśnienie, jakie miejsce wśród innych znanych i używanych języków zajmuje polszczyzna w komunikacji codziennej i w świadomości młodzieży, uczęszczającej do szkół z polskim językiem nauczania na Litwie. Podstawą materiałową niniejszych rozważań są przeprowadzone w 5 szkołach w maju-czerwcu 2019 r. badania z zastosowaniem metody kwestionariuszowej (116 uczniów) i metody wywiadu pogłębionego (37 uczniów). Uczniowie mieli dokonać samooceny znajomości różnych języków, ujawnić sposób ich akwizycji, zakres użycia w komunikacji i w różnych rodzajach aktywności, ze szczególnym uwzględnieniem nowych technologii komunikacyjnych, wyrazić swoje postawy wobec znanych języków. Wyniki analizy statystycznej danych oraz wypowiedzi uczniów ukazują złożony obraz współwystępowania różnych języków w wielojęzycznym repertuarze młodzieży, w którym miejsce polszczyzny nie jest jednoznaczne.
The aim of the article is to clarify the place of the Polish language in daily communication and consciousness of young people, who attend Lithuanian schools with the Polish language of instruction, in respect to other languages (Lithuanian, Russian, English) learnt and used by them. The empirical material for the research was based on collected in 5 schools questionnaires (116 students) and interviews (37 students) from May to June 2019. The school students were requested to self-assess their own level of command of various languages, to reveal the way of their acquisition, areas of their use in communication and various activities considering new communication technologies as well as to express their own attitudes towards the languages mastered by them. The obtained data and the results of analysis of pupils’ responses disclose a highly complex picture of co-existence of various languages in the multilingual competence of young people with a multi-dimensional role of the Polish language in it.
Źródło:
Polonistyka. Innowacje; 2019, 10; 35-50
2450-6435
Pojawia się w:
Polonistyka. Innowacje
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
(Nie)honoryfikatywne sposoby określania znanych publicznie osób w polskim dyskursie medialnym na Litwie
(Non-)Honorific Ways of Referring to Public Figures in the Polish Media Discourse in Lithuania
Autorzy:
Masojć, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38438707.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
pragmatyka
środki honoryfikatywności
dyskurs medialny
język polski na Litwie
pragmatics
honorific
media discourse
Polish language in Lithuania
Opis:
This article focuses on the ways of referring to public figures which involve the use of honorifics when talking about high-ranking representatives of society. In the Polish cultural tradition this function is performed by official and professional titles and the honorific pan/pani ‘mister/misses’. The study analyses designations used by participants of the discussion programme “Szósty dzień tygodnia” [The Sixth Day of the Week], which is broadcast on the Polish Radio “Znad Wilii” [By the Wilia River] in Lithuania. The research material includes 10 radio broadcasts aired in 2015 and 2016, featuring a total of 24 people (the host and 23 guests). The aim of the study is to identify the most frequently applied constructions that consist of personal names and official/professional titles, and to determine different functions of the honorific pan/pani in these constructions. The quantitative analysis makes it possible to identify the frequency of particular constructions and the tendencies prevailing in the media discourse. The qualitative analysis of the collected material reveals a variety of functions performed by the honorific pan/pani. Depending on the formal or pragmatic context, this item may endow a construction with a shade of respect or, conversely, make it derogatory. The female honorific pani firstly has a grammatical function: it is used with the titles and surnames which are masculine in form as the only indicator of female gender (e.g. pani prezydent, pani premier Szydło).
Tematem niniejszego artykułu są sposoby określania znanych publicznie osób w użyciu referującym z uwzględnieniem stosowanych środków honoryfikatywności, które przysługują im ze względu na wysoką rangę w hierarchii społecznej. W polskiej tradycji kulturowej taką funkcję pełnią tytuły funkcyjne i profesjonalne oraz jednostka honoryfikatywna pan/pani. Przedmiotem analizy są określenia używane w wypowiedziach referujących w audycji dyskusyjnej „Szósty dzień tygodnia”, emitowanej w polskiej rozgłośni radiowej „Znad Wilii” na Litwie. Podstawę materiałową stanowi 10 pochodzących z lat 2015–2016 audycji, w których uczestniczyły 24 osoby (prowadząca oraz 23 gości programu). Celem badania jest ujawnienie najczęściej stosowanych konstrukcji złożonych z antroponimów i tytułów funkcyjnych / profesjonalnych oraz ukazanie różnych funkcji jednostki pan/pani w analizowanych wyrażeniach. Zastosowanie w badaniu materiału metody ilościowej pozwala ustalić częstotliwość użycia poszczególnych konstrukcji i dominujące w dyskursie medialnym tendencje w tym zakresie. Dzięki analizie jakościowej można ujawnić różne funkcje jednostki leksykalnej pan/pani, która w zależności od uwarunkowań formalnych i pragmatycznych może nadać konstrukcji nie tylko nacechowanie godnościowe, lecz również deprecjonujące. Jednostka rodzaju żeńskiego pani w większości przypadków pełni przede wszystkim funkcję gramatyczną – przy rzeczownikach tytularnych i nazwiskach mających postać męską jest jedynym wyznacznikiem rodzaju żeńskiego, np. pani prezydent, pani premier Szydło.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2020, 44; 26-42
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 36

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies