Temat: Polish highlanders - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Górale jako dzieci natury
Mountaineers as children of nature
Autorzy:: Węglarz, Stanisław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/667081.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:: Polish highlanders
methodological naturalism
Opis:: According to the thesis of naturalism being denominated as objective, all actual regularities have the character of natural dependence. This also applies to people since they are part of nature. Elements of objective naturalism appeared as early as in antiquity, however, it was not until the Enlightenment that it became one of the basic assumptions of science. In German, Naturvolker is a former ethnological term that means peoples under the law of natural evolution and devoid of cultural development. In contrast with them there were civilized peoples, who were subject to historical evolution (Geschichtsvolker). All the 18th and 19th century ethnographers et al. considered Carpathian highlanders as primitive peoples living in the natural state. Such views are also held today both by representatives of social and humanistic sciences and beyond science (for example in advertising).
Źródło:: Studia Etnologiczne i Antropologiczne; 2017, 17; 70-85
1506-5790
2353-9860
Pojawia się w:: Studia Etnologiczne i Antropologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Kobiety i mężczyźni w językowo-kulturowym obrazie świata w podhalańskich translacjach intrajęzykowych
Women and men in lingual-cultural picture of the world in translations of the Tatra Highlands intralinguistics
Autorzy:: Makowska, Justyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/38438712.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Tematy:: language and cultural view of the world
intralinguistic translations
Polish highlanders’ dialect
język i kulturowe spojrzenie na świat
tłumaczenia wewnątrzjęzykowe
gwara góralska polska
Opis:: Tematem artykułu jest językowa kreacja mężczyzny i kobiety w języku i kulturowym spojrzeniu na świat, zawarta w dramatach pisanych w gwarze góralskiej. Autorzy analizowanych tekstów Jan Gutt-Mostowy i Aniela Gut-Stapińska adaptowali klasyczne komedie – Moliera i Fredrę – do ludowej rzeczywistości Podhala. Artykuł porusza problematykę małżeństw aranżowanych przez rodziców, interaktywnej i kulturowej dominacji mężczyzn, a także słabości męskich charakterów.
The subject of the article is a linguistic creation of men and women in language and cultural view of the world, contained in the dramas written in Polish highlanders’ dialect. Jan Gutt-Mostowy and Aniela Gut-Stapińska, the authors of the analysed texts, adapted classic comedies - Molière and Fredro to the folk reality of Podhale region. The article deals with the problems of marriages arranged by parents, interactive and cultural male domination, as well as with the weaknesses of male characters.
Źródło:: Językoznawstwo; 2013, 7; 87-97
1897-0389
2391-5137
Pojawia się w:: Językoznawstwo
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Rola elementów regionalnych w wybranych homiliach księdza Józefa Tischnera
The Role of Regional Elements in the Selected Homilies by Józef Tischner
Autorzy:: Godawa, Marcin
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/571382.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:: homilia
gwara i kultura góralska
perswazja
miłość
wspólnota
miejsce wspólne
homily
Polish highlander’s dialect and culture
persuasion
love
community
locus communis
Opis:: W swoich homiliach głoszonych pod Turbaczem ks. Józef Tischner wielostronnie wykorzystuje potencjał gwary i kultury góralskiej w procesie duszpasterskiej perswazji przyjmującym formę medytacyjnego oddziaływania. Elementy regionalne tworzą pogłębiony kod komunikacji, w który zostają włączone wątki ogólnego, bardziej powszechnego duskursu ideowego. Fortunne rozwiązania, zwłaszcza wkomponowanie pojęć regionalnych jako miejsc wspólnych niosących w sobie zapis doświadczenia w kontekst nauki chrześcijańskiej, służą dojrzałemu kształtowaniu postaw wiernych. Osiągnięcia Tischnera pozostają ważnym punktem odniesienia w dyskusji o inkulturacji Ewangelii.
Jozef Tischner, a Polish famous priest, in his homilies performed on Turbacz moutain employs the potency of Polish highlander’s dialect and culture. The various aspects of his work constitute the process of pastoral persuasion in its meditative form. Regional elements mean the priviledged area of communication of the preacher and the faithful to which some threads of general ideas are linked. The accurate achievements—among which the inputting of regional elements as containing human experience (loci communes) into the context of Christian teaching arises—serve homiletical aims. These Tischner’s orations are an important point of reference in a discours on ‘inculturation’ of the Good News.
Źródło:: Polonia Sacra; 2017, 21, 2(47); 121-142
1428-5673
Pojawia się w:: Polonia Sacra
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Gustave le Bon W tej krainie nie bardzo oswojonej z cywilizacją: Podróż do Tatr w 1879 roku, rasizm naukowy i wiek XIX
Gustave le Bon in this land unnacustomed to civilization: journey to Tatra Mountains in 1879, scientific racism and 19th century
Autorzy:: Staniszewski, Andrzej Tadeusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/517961.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej
Tematy:: Gustave Le Bon
rasa
rasizm
rasizm naukowy
górale podhalańscy
Tatry
Podhale
Zakopane
narracja podróżnicza
spojrzenie podróżnego
race
racism
scientific racism
Gorals (Polish Carpathian Highlanders)
Tatra Mountains
narrative of journey
traveler’s gaze
Opis:: Tekst analizuje poglądy na temat kategorii „rasy” i jej użycia w opisie innej kultury, które odnaleźć możemy w zamieszczonej w 1887 roku przez warszawskie pismo „Wędrowiec” relacji z odbytej w 1879 roku przez Gustave’a Le Bona, francuskiego socjologa i psychologa, podróży po Tatrach i Podhalu. Artykuł traktuje mało znany epizod jako przykład działania XIX-wiecznego dyskursu podróżniczego, który używany był przez człowieka Zachodu do opisu Innego. Ten przeniknięty rasistowskimi przedsądami dyskurs ma na celu tyleż poznanie obcych, co ich egzotyzację. Ma wprowadzić znaczący dystans między prezentującym się jako przedstawiciel rozwiniętej cywilizacji obserwatorem a pozbawianym kultury, wpisywanym w porządek natury obserwowanym. Zajmujący się wybranymi fragmentami relacji Le Bona artykuł używa wprowadzonej przez Mary Louise Pratt kategorii „antypodboju”, aby pokazać sposób, w jaki uczony odbiera opisywanemu ludowi historię na rzecz historii naturalnej, pozbawiając tym samym podmiotowości. W ten sposób zapis poczynionych przez Francuza w trakcie wyprawy tatrzańskiej spostrzeżeń jawi nam się jako model innych relacji – przenikniętych „naukowym” rasizmem tekstów, które miały służyć jako intelektualne zaplecze europejskiego kolonializmu.
The following paper focuses on the racial politics of the account of renowned French sociologist and psychologist Gustave Le Bon’s 1879 journey to Tatra Mountains and Podhale region, published in 1887 by the Warsaw-based magazine “Wędrowiec”. The paper treats this lesser known episode as a showcase for the specific type of racist travel discourse used by the 19th century Westerner to describe the Other. The purpose of this discourse is as well to get to know non-Western people as to make them seem more exotic and, by distancing those who observe from those who are observed, to dispute non-Westerners status as fellow civilized human beings. The paper examines fragments of Le Bon’s text and, by using Mary Louise Pratt’s idea of anti-conquest, shows how author deprives inhabitants of Podhale region of subjectivity by making them objects of natural history study. The following article presents Frenchman’s report as an example of travel narrative employing scientific racism to describe the Other, a type of text which was used as an intellectual justification for the European colonial endeavors.
Źródło:: Tematy z Szewskiej; 2014, Rasa 4(14)/2014; 64-74
1898-3901
Pojawia się w:: Tematy z Szewskiej
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Problematyka pożyczek ukraińskich w polskiej gwarze górali bukowińskich
Autorzy:: Krasowska, Helena
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/678670.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Polish dialect in Bukovina
Ukrainian borrowings
Carpathian Bukovina
Bukovinian highlanders
language contact in Bukovina
Opis:: The problem of Ukrainian borrowings in the Polish dialect of Bukovinian highlandersThe article is based on dialectal material, collected from Bukovinian highlanders according to the guidelines published in the All-Carpathian Dialect Atlas, in which a considerable role is played by Ukrainian vocabulary. The latter has been divided into two groups: 1) natively Ukrainian words; and 2) words that are borrowings in Ukrainian, and that have become part of the Bukovinian highlanders’ lexicon presumably via Ukrainian.Noteworthy in the first group (Ukrainian borrowings) are the words commonly used in all six studied villages. The Ukrainian lexemes used in four or five of the villages either: a)while having a Slavic origin, are also known in Romanian; or b) are words of Proto-Slavic origin. Finally, borrowings appearing in one, two or three villages can probably be explained by the influence of the state language on the dispersed highlander population.In the second group of borrowings, i.e., farther borrowings in Ukrainian, the most frequent of subgroups are Hungarian borrowings into Romanian and Ukrainian. Another subgroup are Latin borrowings, which must have been passed to Ukrainian through Romanian, as well as direct or indirect borrowings from Turkish. The material also features borrowings from Romanian, German via Polish, and French.Ukrainian borrowings in the Polish dialect of Bukovinian highlanders are a difficult interpretational and classificatory problem. The question of whether the highlanders borrowed these words from Ukrainian or Romanian cannot be answered unambiguously, especially since between 1918 and 1944 Bukovina was a part of Romania and Romanian was the language of education, official communication etc. Similarly, we do not know if the words originating from Romanian have been borrowed directly from this language or via Ukrainian. The same can be applied to Hungarian and German. The presented material can thus only be treated as one part of the vocabulary of the Bukovinian highlanders’ dialect. Problematyka pożyczek ukraińskich w polskiej gwarze górali bukowińskichW przeanalizowanym materiale, zebranym wśród polskich górali bukowińskich na podstawie kwestionariusza Ogólnokarpackiego atlasu dialektologicznego, znaczną rolę odgrywa słownictwo ukraińskie. Zostało ono podzielone na dwie grupy: 1) rodzime wyrazy ukraińskie i 2) pożyczki przejęte z innych języków przez język ukraiński, które znalazły się w polskiej gwarze górali bukowińskich zapewne za jego pośrednictwem.W pierwszej grupie (pożyczki ukraińskie) zwracają uwagę wyrazy występujące powszechnie we wszystkich sześciu zbadanych wsiach, związane z życiem codziennym. Leksemy występujące w czterech lub pięciu wsiach można natomiast podzielić na: a) znane też w języku rumuńskim, które przeszły ze słowiańskiego; b)wyrazy prasłowiańskie. Wreszcie pożyczki występujące w jednej, dwóch lub trzech wsiach można prawdopodobnie wyjaśnić wpływem języka państwowego na rozproszoną ludność góralską.W drugiej grupie pożyczek, tzn. pożyczkach dalszych w języku ukraińskim, na pierwszy plan wysuwają się pożyczki węgierskie w języku rumuń skim i ukraińskim. Kolejną podgrupę tworzą pożyczki z łaciny, które musiały przejść przez język rumuński do ukraińskiego; znajdują się tu także pożyczki z języka tureckiego w ukraińskim lub poprzez turecki. W zebranym materiale znajdziemy także zapożyczenia z języka rumuńskiego, z niemieckiego za pośrednictwem polskiego oraz z języka francuskiego.Zapożyczenia ukraińskie w polskiej gwarze górali bukowińskich stanowią poważny problem interpretacyjny i klasyfikacyjny. Na pytanie, czy górale przyjęli te pożyczki z ukraińskiego czy z rumuńskiego, nie można dać jednoznacznej odpowiedzi; tym bardziej że Bukowina w okresie od 1918 do 1944 roku należała do Rumunii i język rumuński był językiem szkół, urzędów itd. Nie wiadomo także, czy wyrazy pochodzenia rumuńskiego przeszły przez język ukraiński, czy też zapożyczone zostały bezpośrednio. To samo dotyczy języka węgierskiego i niemieckiego. Przedstawiony materiał może być więc traktowany tylko jako jedna z części ogólnego zasobu słownikowego gwary górali bukowińskich.
Źródło:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2017, 52
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Inspiracje sztuką i kulturą Podhala w powojennej galanterii i biżuterii polskiej
Autorzy:: Myśliński, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1945377.pdf
Data publikacji:: 2021-12-13
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: biżuteria polska po 1945
wzornictwo biżuterii XX w.
sztuka podhalańska
Podhale
Zakopane
Polish jewellery (after 1945)
jewellery design of the 20th century
highlanders art
Tatra mountain region
Opis:: Zainteresowanie sztuką ludową Podhala wśród polskich artystów i badaczy sięga lat osiemdziesiątych XIX wieku. Wynikało ono z dostrzeżenia artystycznej wartości tworzonych tam dzieł oraz poszukiwań tzw. sztuki narodowej i rodzimej, tak bardzo ważnych dla polskiej kultury i tożsamości. Inspiracje kulturą materialną i artystyczną Podhala przyczyniły się m.in. do wielkiego sukcesu polskiej ekspozycji na Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu w 1925 roku. Zainteresowanie to nie zmniejszyło się po 1945 r., ale przybrało inne formy. W tym czasie powstawały w Polsce liczne spółdzielnie, których zadaniem było tworzenie przedmiotów codziennego użytku i dzieł sztuki ludowej, zgodnie z lokalną tradycją rękodzielniczą, ikonograficzną, zdobniczą itp. Pewną część produkcji stanowiła tzw. metaloplastyka – sprzączki do pasków, spinki do koszul, zatrzaski do torebek, noże, okucia fajek i in., których forma była inspiracją dla artystów tworzących dzieła biżuterii – bransoletki, broszki, wisiory itp. Asortyment ten uzupełniony został także o inne elementy – wykonywane z blachy, kości bydlęcej, galalitu i drewna broszki, wisiorki i breloki, które były przede wszystkim pamiątkami przywożonymi z tego bardzo popularnego regionu turystycznego.
The interest in the folk art of the Podhale region among Polish artists and researchers dates back to the 1880s. It resulted from the perception of the artistic value of the works created here, as well as the search for the so-called national and native art, very important for Polish culture and national identity. Inspiration with the material culture of Podhale came from, among others a great effect in the form of the success of Polish art at the Exhibition of Decorative Art in Paris in 1925. This interest did not diminish after 1945, but took other forms. At that time, numerous cooperatives were established in Poland, whose task was to create everyday objects and works of folk art, in line with the local tradition in terms of technology, iconography, ornaments, etc. In Podhale, among many produced works, a certain part was the so-called metalwork – belt buckles, shirt clips, purse fasteners, knives, etc., the shape of which was an inspiration for artists creating bracelets, brooches, pendants, etc. This assortment was supplemented with other items – made of sheet metal, bovine bone, galalite and wood, brooches, pendants, and key rings, which were primarily souvenirs brought from this very popular tourist region.
Źródło:: Artifex Novus; 2021, 5; 66-77
2544-5014
Pojawia się w:: Artifex Novus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Genologia i polityka. Swoistość „Cudu, czyli krakowiaków i górali” w horyzoncie gatunków operowych końca XVIII stulecia
Genology and Politics. The Specific Qualities of ‘Cud, Czyli Krakowiacy i Górale’ in the Context of Late Eighteenth-Century Operatic Genres
Autorzy:: Chachulski, Jakub
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/26470640.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: Cud, czyli Krakowiacy i Górale
Wojciech Bogusławski
Jan Stefani
muzyka polska
gatunki operowe
singspiel
opéra-comique
Dialogoper
The Miracle, or Cracovians and Highlanders
Polish music
operatic genres
Opis:: Dotychczasowe badania genologiczne opery Cud, czyli Krakowiacy i Górale ograniczały się zasadniczo do stwierdzenia pokrewieństwa utworu z singspielem bądź opera-comique, ze względu na obecność dialogów mówionych. Nowe spojrzenie wprowadził ostatnio Adam Tomasz Kukla, wskazując na szczegółowe cechy opery łączące ją zarówno z dwoma wymienionymi gatunkami jak i operą buffa. Artykuł niniejszy podejmuję próbę przekroczenia ograniczeń dotychczasowych rozpoznań poprzez wnikliwsze uwzględnienie historycznego kontekstu genologicznego opery. W tym ujęciu kluczowe stają się dwa aspekty dzieła wykraczające poza krąg gatunków operowych uprawianych w stanisławowskiej Warszawie. Przyjęcie metodologii badań nad operą dialogową (Dialogoper) wypracowanych Thomasa Betzwiesera pozwala uchwycić nowatorstwo dzieła w zakresie łączenia numerów muzycznych z tekstem mówionym, wykraczające poza dominujące w środowisku warszawskim wpływy wiedeńskiego singspielu i opery buffa oraz dotychczasowa polską oryginalną twórczość operową, zbliżające się zaś raczej do pewnych koncepcji francuskich. Istotnie nowatorska – i znajdująca podówczas pewne paralele jedynie w francuskiej twórczości operowej doby rewolucji – okazuje się także dramaturgia scen chóralnych opery, ściśle wpisująca się w fenomen opisany przez Jamesa Parakilasa formułą „chór jako reprezentacja polityczna”. Oba spostrzeżenia, ujęte w kontekście historycznych okoliczności prapremiery i horyzontu oczekiwań ówczesnej publiczności, dają się połączyć na płaszczyźnie całościowej interpretacji wiążącej gatunkową nowatorskość utworu z zamierzonym oddziaływaniem społeczno-politycznym, to jest apelem powstańczym połączonym z radykalnymi ideami egalitarnej redefinicji wspólnoty narodowej. Kluczową rolę odegrała zmiana znaczenia pierwiastka ludowości, wysuniętego z początku jako czynnik konstytuujący dramatyczno-estetyczną spójność spektaklu w duchu baletowo-chóralnego divertissement, potem jednak zreinterpretowanego poprzez polityczną emancypację chóralnego podmiotu zbiorowego.
Previous genological studies of the opera ‘Cud, czyli Krakowiacy i Górale’ (The Miracle, or Cracovians and Highlanders) have limited themselves essentially to pointing out affinities with the singspiel or the opéra-comique, on account of the presence of spoken dialogues. Adam Tomasz Kukla recently presented a new approach, indicating specific qualities which link this work both to those two genres and to opera buffa. This article represents an attempt to surmount the limitations of earlier studies by taking more thorough account of the historical-genological context behind the opera. Of key importance to this approach are two aspects of the work that transcend the operatic genres cultivated in Warsaw during the reign of King Stanislaus Augustus. By adopting the methodology elaborated by Thomas Betzwieser for research into the ‘dialogue opera’ (Dialogoper), we can bring out the innovation of this work in terms of linking musical numbers with spoken text, which goes beyond existing original Polish operatic output and the influence of the Viennese singspiel and opera buffa which held sway in Warsaw at that time, and brings ‘The Miracle’ closer to French operatic concepts. Also genuinely innovative, with some parallels only in Revolution-era French operatic output, is the dramatic construction of the opera’s choral scenes, which perfectly fits the formula described by James Parakilas: ‘the chorus as political representation’. These two observations, taken within the context of the historical circumstances surrounding the work’s premiere and the expectations of the audience at that time, can be brought together on the plane of an integral interpretation which links the work’s generic innovation to its intended social-political impact, namely, an appeal for insurrection, combined with radical ideas for an egalitarian redefinition of national community. A key role was played by a change in the understanding of the folk element, originally viewed as a determinant of the spectacle’s dramatic-aesthetic unity in the spirit of a ballet-choral divertissement, but later reinterpreted in terms of the political emancipation of the choral collective subject.
Źródło:: Muzyka; 2021, 66, 3; 117-147
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:: Muzyka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "Polish highlanders" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język