Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "PRL (Polish People’s Republic)" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-100 z 190
Tytuł:
The Image of the Polish People’s Republic (PRL) in Janusz Krasiński’s Pentalogy
Autorzy:
Urbanowski, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1802278.pdf
Data publikacji:
2019-10-29
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Janusz Krasiński; Polish novel after 1989; PRL (Polish People’s Republic); Communism
Opis:
The Polish version of the article was published in Roczniki Humanistyczne vol. 65, issue 1 (2017). This article reconstructs the image of the Polish People’s Republic (PRL) in the monumental pentalogy by Janusz Krasiński, one of the most important achievements of Polish literature after 1989. In his works Krasiński showed Poland in the years 1945–1989 from the perspective of Szymon Bolesta, who at the age of 18 was falsely accused by the Communists of espionage and sentenced to 15 years in prison. The prison experience and Bolesta’s later literary career makes the reader perceive the PRL as a hostile, alien and dangerous entity, based on violence and lies, arousing fear, destroying human souls and trying to create a new non-human ethics.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2019, 67, 1 Selected Papers in English; 149-160
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przełom 1956 roku w Płocku (w sześćdziesiątą rocznicę Polskiego Października)
The turning point in 1956 in Płock (the 60th anniversary of the Polish October)
Autorzy:
Sokolnicki, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/466708.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Towarzystwo Naukowe Płockie
Tematy:
PRL
1956
Październik 1956
Płock
PRL (Polish People’s Republic)
year 1956
October 1956
Opis:
Rok 1956 stanowił przełom w historii powojennej Polski i życiu mieszkańców Płocka. Jednak masowe demonstracje poparcia dla zmian demokratycznych do jakich doszło w dużych miastach, nie miały miejsca w Płocku. Wyszli z więzień i powrócili do normalnego życia więźniowie polityczni, działalność wznowiły inicjatywy społeczne jak np. Towarzystwo Naukowe Płockie, ukazało się wydawane do dziś czasopismo naukowe pn. „Notatki Płockie”. Doszło do rozruchów ulicznych i obrzucania komendy milicji obywatelskiej kamieniami. Miejscowy komitet PZPR nie wykazał żadnej inicjatywy w celu poparcia demokratycznych zmian.
The year 1956 was a turning point in the history of post-war Poland and lives of the inhabitants of Płock. However, the mass demonstrations of support for the democratic changes that occurred in large cities, had no place in Płock. Political prisoners left prisons, social organizations such as Płock Scientific Society resumed their activities, a scientific journal „Notatki Płockie” which is being published till today was issued. Riots and pelting stones at the militia station took place. The local committee of PZPR did not show any initiative in support of democratic changes.
Źródło:
Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego; 2016, 8; s. 135-180
0860-5637
Pojawia się w:
Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Wykupywanie towarów spożywczych trwa”, czyli rzecz o reakcjach społeczeństwa polskiego na kryzys kubański na przykładzie województwa szczecińskiego
‘Buying out foodstuffs is going on’, or Something about the Polish Society’s Reactions to the Cuban Crisis Exemplified with the Szczecin Voivodeship
Autorzy:
Rembacka, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1591194.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
Cuban crisis
cold war
the history of the PRL (Polish People’s Republic)
kryzys kubański
zimna wojna
historia PRL
Opis:
1962 saw one of the biggest political crises between the super-powers of that time: the USA and the USSR. Never before during the cold war had the lives of the inhabitants of the whole globe been threatened with a total extinction. Was the Polish society conscious of that? Was it prepared for a confrontation, which must have ended in a different way from all the wars that had been waged before? In the documents drawn up by party’s activists and by SB (Public Security Service) functionaries October 1962 constitutes an interesting problem. But that does not refer to decisions made by high-ranking officials. Archival material provides a lot of information concerning the attitude of the society. Therefore it is feasible to answer the question whether the Polish society was conscious of a possible result of the conflict; whether buying out foodstuffs and other necessities could secure their lives; whether the Polish people were interested in and excited about the conflict at all. The author attempts to answer those questions in the article, and – at the same time – to prove that the sources in the archives of the IPN (Institute of National Remembrance) might be useful in investigating problems of social history.
W 1962 roku doszło do jednego z największych kryzysów politycznych pomiędzy ówczesnymi supermocarstwami: USA i ZSRR. Jeszcze nigdy, w okresie zimnowojennym, życie mieszkańców całego globu nie było tak zagrożone zagładą. Czy społeczeństwo polskie zdawało sobie z tego sprawę? Czy było przygotowane na konfrontację, która musiałaby zakończyć się zupełnie inaczej aniżeli konflikty wojenne prowadzone dotychczasowymi metodami? W dokumentach wytworzonych przez działaczy partyjnych oraz funkcjonariuszy SB, październik 1962 roku stanowi istotny i interesujący problem. Nie dotyczy on decyzji, które podejmowano na najwyższych szczeblach władzy, bo nie to jest najważniejsze. Materiały archiwalne dostarczają wielu wiadomości na temat postawy społeczeństwa. Można zatem podjąć próbę odpowiedzi na pytania: czy społeczeństwo polskie miało świadomość, czym może się zakończyć ta swoista próba sił? Czy fakt wykupywania towarów pierwszej potrzeby mógł w jakikolwiek sposób zabezpieczyć ich życie? Czy w ogóle Polaków interesował i emocjonował ten konflikt? Na takie oraz inne pytania postarano się odpowiedzieć w artykule, pokazując jednocześnie, że źródła pozostające w zasobach archiwalnych IPN mogą być przydatne do badania historii społecznej.
Źródło:
Przegląd Zachodniopomorski; 2016, 2; 133-144
0552-4245
2353-3021
Pojawia się w:
Przegląd Zachodniopomorski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Obraz PRL w pięcioksięgu Janusza Krasińskiego
The Image of PRL in Janusz Krasiński’s Pentalogy
Autorzy:
Urbanowski, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1807335.pdf
Data publikacji:
2019-10-23
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Janusz Krasiński; powieść polska po 1989 roku; PRL; komunizm
Janusz Krasiński; Polish novel after 1989; PRL (Polish People’s Republic); Communism
Opis:
Artykuł rekonstruuje obraz PRL w monumentalnym pięcioksięgu powieściowym Janusza Krasińskiego, jednym z najważniejszych osiągnięć literatury polskiej po 1989 roku. Krasiński ukazał w nim Polskę w latach 1945-1989 z perspektywy Szymona Bolesty, który jako 18-latek zostaje fałszywie oskarżony przez komunistów o szpiegostwo i skazany na 15 lat więzienia. Doświadczenie więzienne i późniejsza kariera literacka Bolesty każą zobaczyć w PRL twór wrogi, obcy i niebezpieczny, oparty na przemocy i kłamstwie, budzący lęk, niszczący przede wszystkim ludzkie dusze i próbujący stworzyć nową, nieludzką etykę.
The article reconstructs the image of the Polish People’s Republic (PRL) in the monumental pentalogy by Janusz Krasiński, one of the most important achievements of Polish literature after 1989. In his works Krasińki showed Poland in the years 1945-1989 from the perspective of Szymon Bolesta, who at the age of 18 was falsely accused by the communists of espionage and sentenced to 15 years in prison. The prison experience and Bolesta’s later literary career makes the reader perceive PRL as a hostile, alien and dangerous entity, based on violence and lies, arousing fear, destroying human souls and trying to create new non-human ethics.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2017, 65, 1; 45-55
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Architektura i urbanistyka manifestem władzy w PRL
Architecture and urban planning as demonstration of power in the Polish People’s Republic
Autorzy:
Kędzierski, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20679002.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
władza
architektura
urbanistyka
PRL
miasto
power
architecture
urban planning
PRL (the Polish People’s Republic)
city
Opis:
Celem artykułu jest przedstawienie różnych projektów architektonicznych i urbanistycznych, które są przykładem zamanifestowania władzy. Nie jest to zjawisko nowe, wszak potęgę kultu jednostki, oddawano w architekturze już w czasach starożytnych. Jakkolwiek w niniejszym artykule skoncentrowano się na Polsce, przyjmując cezurę czasową przypadającą na okres istnienia PRL. Do analizy wybrano poszczególne projekty, które symbolizowały ówczesny sposób rządzenia krajem. Zatem wspomniano o początkach odbudowy socjalistycznej Warszawy, szkołach „Tysiąclatkach”, budownictwie w czasie rządów Edwarda Gierka w tym słynnej autostradzie „Gierkówce” oraz o mniej znaczących inwestycjach realizowanych przez polityków niższego szczebla.
The article aims at presenting diverse architecture and urban planning projects which serve as examples of power demonstration. It is hardly a new phonomenon, since renditions of the personality cult in architecture dates back to antiquity. However, in this article the point of focus remains Poland, in particular the period of the Polish People’s Republic. What was selected for the analysis was the projects which symbolised the then manner of exercising power over the state. Therefore, the rebuilding of socialist Warsaw is mentioned, along with the Millennium Schools (Polish tysiąclatki), civil construction during the term of Edward Gierek, including the famous “Gierkówka” motorway, and some investments of lesser importance realized by lower ranking politicians.
Źródło:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne; 2022, 22, 2; SEIA.2022.22.02.02, 1-11
1506-5790
2353-9860
Pojawia się w:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Hegemonia i trauma Literatura po 1945 roku wobec przemian męskości
Hegemony and Trauma Literature after 1945 in the Face of the Transformations of Masculinity
Autorzy:
Śmieja, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/534878.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
masculinity
Polish People’s Republic (PRL)
hegemony
trauma
Polish People's Republic (PRL)
Opis:
The article is an attempt at providing description of the functioning and transformations of masculinity in culture, and above all in literature after 1945. Whileemploying theoretical languages of R.W. Connell and K. Silverman, well‑rooted in the tradition of masculinity studies, the author strives to reconstruct its dynamics, which is shaped by tension between two categories: hegemony (as the required position of masculinity ensured by military experience) and trauma (as a real and long‑term result of this experience). The tension between the cultural discipline of hegemony and the increasing awareness of trauma shapes other oppositions, which makes it possible to model the historical course of the transformations of masculinity and leads to the creation of postmodern, demilitarized and “depatriarchalised” male habitus. One of their distinguishing features is reevaluation of the previously neglected spheres of male experience, such as fatherhood.
Źródło:
Śląskie Studia Polonistyczne; 2016, 8, 1-2; 99-146
2084-0772
2353-0928
Pojawia się w:
Śląskie Studia Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Napięcia autobiograficzne
Autobiographical tensions
Autorzy:
Dziel, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1399632.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
literary convention
structuralism
cultural theory of literature
PRL (Polish People’s Republic)
writers of Jewish origin
konwencja literacka
strukturalizm
kulturowa teoria literatury
PRL
pisarze żydowskiego pochodzenia
Opis:
Artykuł stanowi omówienie książki Artura Hellicha Gry z autobiografią: przemilczenia, intelektualizacje, parodie, która dotyczy różnorodnych strategii przetwarzania paradygmatu gatunkowego autobiografii. Hellich analizuje odmiany gier z tradycyjnym modelem wyznania, reprezentowane przede wszystkim przez pisarzy żydowskiego pochodzenia, zwłaszcza Polaków publikujących w okresie PRL. Materiał badawczy obejmuje utwory Kazimierza Brandysa, Stanisława Lema, Romana Zimanda, Artura Sandauera, Philipa Rotha, Paula Karla Feyerabenda oraz Michała Głowińskiego. Artykuł ukazuje naczelną w Grach z autobiografią kategorię konwencji na tle przekształceń teorii literatury XX wieku. Wyeksponowane zostały te praktyki literaturoznawcze, które podejmują próby definiowania intymistyki jako zjawiska ponadgatunkowego.
This article analyses Artur Hellich’s book Gry z autobiografią: przemilczenia, intelektualizacje, parodie (Games with autobiography: concealments, intellectualisations, parodies), which outlines various strategies for processing the autobiography genre paradigm. Hellich analyses the variations of playing with the traditional model of confession represented primarily by writers of Jewish origin, especially Polish authors publishing in the PRL (Polish People’s Republic) period. The research material includes works of Kazimierz Brandys, Stanisław Lem, Roman Zimand, Artur Sandauer, Philip Roth, Paul Karl Feyerabend and Michał Głowiński. The article shows category of conventions against the background of transformations of twentieth-century literary theories. Literary criticism practices that attempt to define intimacy as a supra-species phenomenon have been highlighted.
Źródło:
Autobiografia Literatura Kultura Media; 2019, 13, 2; 167-179
2353-8694
2719-4361
Pojawia się w:
Autobiografia Literatura Kultura Media
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykonywanie kary śmierci w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – analiza wybranych przykładów
Performing the Death Penalty in the Polish People’s Republic – an Analysis of Selected Examples
Autorzy:
Mogielnicka, Ewelina Dagmara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27310052.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
kara śmierci
PRL
przestępczość
zabójstwo
afera mięsna
death penalty
PRL [the Polish People’s Republic]
crime
homicide
meat scandal
Opis:
Niniejszy tekst został poświęcony wybranym zagadnieniom związanym z orzekaniem i wykonywaniem kary śmierci w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Karę tę dopuszczał kodeks karny z 1969 r. W obecnym kodeksie karnym (z 1997 r.) ta sankcja karna nie jest przewidziana. Dlatego też wybrany temat wpasowuje się w tematykę czasopisma dotyczącego historii prawa i prawa współczesnego z wyraźnym kontekstem historycznym. Usunięcie kary śmierci wydaje się być bardzo dużą zmianą, jeśli chodzi o polskie prawo karne. Celem artykułu jest przybliżenie Czytelnikowi przepisów prawnych dotyczących kary śmierci w czasach PRL oraz realiów jej orzekania i wykonywania. Dzięki zastosowaniu metody badawczej polegającej na analizie aktów prawnych, uzyskano odpowiedzi na pytania badawcze: za popełnienie jakich przestępstw można było orzec karę śmierci, jakie akty prawne przewidywały taką możliwość, a także jak wyglądała jej procedura w myśl przepisów kodeksu karnego wykonawczego z 1969 r. Wykorzystano również metodę analizy literatury przedmiotu. Wśród źródeł znalazły się książki oraz artykuły z czasopism dotyczące poszczególnych zagadnień, filmy dokumentalne, a także te źródła internetowe, które uznano za rzetelne. Główną część tekstu stanowi kryminologiczna analiza trzech wybranych spraw karnych. Uznano je za najciekawsze w kontekście omawianego tematu. Opisy kryminalnego PRL-u mają za zadanie uzupełnić informacje teoretyczne uzyskane za pomocą wspomnianych dwóch metod. Ponadto pozwolą Czytelnikowi przenieść się do tamtych realiów.
This text is devoted to selected issues related to adjudicating and carrying out the death penalty in the times of the Polish People's Republic. This penalty was allowed by the Penal Code of 1969. In the current Penal Code (i.e. the one from 1997), this penal sanction is not provided for. Therefore, the selected topic fits into the theme of the journal on the history of law and modern law with a clear historical context. Removing the death penalty seems to be a very big change when it comes to the Polish criminal law. The aim of the article is to familiarize the reader with the legal provisions regarding the death penalty in the times of the Polish People's Republic and the realities of its adjudication and execution. Thanks to the use of the research method consisting in the analysis of legal acts, the researchers found the answers to the following research questions: which crimes resulted in the death penalty, what legal acts provided for such a possibility, and what the procedure was like under the provisions of the Executive Penal Code of 1969. Further on, the researchers used the method of analyzing the literature on the subject. The sources included books and magazine articles on specific topics, documentaries, and Internet sources deemed reliable. The main part of the text is a criminological analysis of three selected criminal cases. They were considered the most interesting in the context of the discussed topic. The descriptions of the criminal Polish People's Republic are intended to supplement the theoretical information obtained by means of the two methods mentioned above. In addition, they will allow the reader to move to those realities.
Źródło:
Miscellanea Historico-Iuridica; 2023, 22, 2; 341-372
1732-9132
2719-9991
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Iuridica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
KOR and Its Model of Resistance. Study of Dissent and Opposition in the Communist Poland
Autorzy:
Skórzyński, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/953703.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
dissent
opposition
communism
resistance
dissidence
Polish People’s Republic (PRL)
Opis:
Social attitudes toward communism in Poland encompassed the whole spectrum of attitudes, from affirmation, through adaptation, to resistance and dissent. The most developed and institutionalized form of dissent was the opposition movement. Komitet Obrony Robotników (Workers’ Defence Committee), later transformed into the Social Self-Defence Committee ‘KOR’ was a new of type opposition against the communist regime; it created a political alternative and new methods of system contestation, which were followed by other groups in the democratic opposition in the 1970s. The main features of the KOR opposition model are: openness, acting without violence, absence of hierarchic organization, decentralization, legalism, solidarity, specified social objectives, political self-limitation, ethical radicalism, pluralism and civic virtue.
Źródło:
Kwartalnik Historyczny; 2018, 125, 2
0023-5903
Pojawia się w:
Kwartalnik Historyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Postawy mieszkańców województwa lubelskiego wobec rzeczywistości społeczno-politycznej lat 1944/1945-1956
Autorzy:
Wołoszyn, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631804.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
social resistance, moral resistance, active resistance, armed opposition, monocentric system, adapting, PRL (Polish People’s Republic), Lublin region
opór społeczny, opór moralny, opór czynny, opozycja zbrojna, system monocentryczny, przystosowanie, PRL, Lubelszczyzna
Opis:
The article is not a regular narrative. It is rather a review of chosen attitudes of population of the Lublin province in the years 1944–1956. It portrays relations between the ruling and the ruled and the question of the attitudes of the population towards the anticommunist underground. Additionally – because of the rural character of that province (in 1950 about 76% inhabitants of that region earned their living off the farming) – the important factors were various forms of resistance developed by the rural population, usually economic ones (especially attempts to avoid collectivisation). Most of the mentioned forms of social resistance were usually the reaction to the activity of the rulers who disturbed the private and axiological area of an individual or a community. It is possible to classify the discussed behaviours according to three categories: resistance (moral resistance – passive and active, military underground movement), adaptation (self-preservation behaviours), and involvement (in the creation of regime). All those attitudes and behaviours often interpenetrated, being shared by the same persons (e.g. a parallel membership the Union of Polish Youth – ZMP and Catholic organisations or youth anti-communist underground).
Niniejszy artykuł nie stanowi zwartej narracji, lecz raczej przegląd wybranych postaw mieszkańców Lubelszczyzny w latach 1944–1956. Ukazuje przede wszystkim relację rządzeni–rządzący oraz kwestię stosunku ludności do podziemia antykomunistycznego. Dodatkowo – ze względu na rolniczy charakter województwa (w 1950 r. z pracy na roli utrzymywało się ok. 76% ludności regionu) – ważne były formy oporu stosowane przez ludność wiejską, zazwyczaj o charakterze ekonomicznym (zwłaszcza ucieczka przed kolektywizacją). Większość z opisanych form oporu była najczęściej reakcją na działania rządzących, naruszających sferę prywatną i aksjologiczną jednostki lub zbiorowości. Omówione zachowania można uporządkować według trzech kategorii: opór (opór moralny – bierny i czynny, konspiracja zbrojna), przystosowanie (zachowania samozachowawcze) oraz zaangażowanie. Wszystkie te postawy i zachowania wzajemnie się przenikały, stając się często udziałem tych samych osób, które odgrywały różne role społeczne (np. równoległe członkostwo w ZMP i w katolickich stowarzyszeniach czy w konspiracyjnych organizacjach młodzieżowych).
Źródło:
Res Historica; 2017, 43
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Postawy mieszkańców województwa lubelskiego wobec rzeczywistości społeczno-politycznej lat 1944/1945-1956
Autorzy:
Wołoszyn, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631929.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
social resistance, moral resistance, active resistance, armed opposition, monocentric system, adapting, PRL (Polish People’s Republic), Lublin region
opór społeczny, opór moralny, opór czynny, opozycja zbrojna, system monocentryczny, przystosowanie, PRL, Lubelszczyzna
Opis:
Niniejszy artykuł nie stanowi zwartej narracji, lecz raczej przegląd wybranych postaw mieszkańców Lubelszczyzny w latach 1944–1956. Ukazuje przede wszystkim relację rządzeni–rządzący oraz kwestię stosunku ludności do podziemia antykomunistycznego. Dodatkowo – ze względu na rolniczy charakter województwa (w 1950 r. z pracy na roli utrzymywało się ok. 76% ludności regionu) – ważne były formy oporu stosowane przez ludność wiejską, zazwyczaj o charakterze ekonomicznym (zwłaszcza ucieczka przed kolektywizacją). Większość z opisanych form oporu była najczęściej reakcją na działania rządzących, naruszających sferę prywatną i aksjologiczną jednostki lub zbiorowości. Omówione zachowania można uporządkować według trzech kategorii: opór (opór moralny – bierny i czynny, konspiracja zbrojna), przystosowanie (zachowania samozachowawcze) oraz zaangażowanie. Wszystkie te postawy i zachowania wzajemnie się przenikały, stając się często udziałem tych samych osób, które odgrywały różne role społeczne (np. równoległe członkostwo w ZMP i w katolickich stowarzyszeniach czy w konspiracyjnych organizacjach młodzieżowych).
Źródło:
Res Historica; 2017, 43
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przekształcenia infrastruktury uzdrowisk sudeckich w latach 1945–1966
Autorzy:
Woźniakowska (Janusiak), Kinga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2185096.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Historyczny
Tematy:
health resorts
Lower Silesia
Polish People’s Republic (PRL)
infrastructure
architecture
Opis:
The subject of the article are postwar transformations of architecture and space of health resorts in Sudetes (Sudety Mountains) taken over by Polish authorities in 1945. Particular emphasis was put on studying the process of using the developed infrastructure of local health resorts, which has left a considerable mark on shaping the entire postwar health resort services.
Źródło:
Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka; 2020, 75, 2; 89-110
0037-7511
2658-2082
Pojawia się w:
Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przepisywanie przygody. Konteksty gatunkowe „Przygód Tomka” Alfreda Szklarskiego
Rewriting Adventure: Genre Contexts in Alfred Szklarski’s “Przygody Tomka”
Autorzy:
Forajter, Wacław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407695.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
Alfred Szklarski
klasyczna powieść przygodowa
literatura dla młodzieży
genologia
PRL
classic adventure fiction
young adult literature
genre theory
PRL (the Polish People’s Republic)
Opis:
Artykuł koncentruje się na omówieniu serii powieści Alfreda Szklarskiego o Tomku Wilmowskim w kontekście zmieniających się konwencji powieści przygodowych dla młodzieży. W pierwszej części autor skupia się na klasycznych utworach podróżniczych z przełomu wieków oraz polskiej powieści kolonialnej. Następnie analizuje jeden z utworów przygodowych napisanych przez Szklarskiego w okresie okupacji oraz rozpatruje powieść Tomek w tarapatach jako ogniwo pośrednie między twórczością wojenną a cyklem o Wilmowskich. W dalszej kolejności omawia typy utworów przygodowych popularnych w okresie PRL-u. W części ostatniej, wykorzystując kategorie przygody, bohatera i nieprawdopodobieństwa, poddaje refleksji sposób, w jaki na kartach cyklu ujawniają się klasyczne cechy tekstów przygodowych.
The article discusses Alfred Szklarski’s book series Przygody Tomka [The Adventures of Tomek] about Tomek Wilmowski, and focuses on shifts undergoing in young adult adventure fiction conventions. In the first part of the article the author concentrates on classic travel fiction composed at the turn of the century as well as Polish colonial novel. He then analyses one of the adventure works written by Szklarski in the period of Nazi occupation and further on studies the novel Tomek w tarapatach [Tomek Gets into Trouble] as an indirect link between Szklarski’s wartime literary work and his book series about Wilmowski. The article then goes on to discuss the types of adventure stories that were popular in the period of PRL (the Polish People’s Republic). In the final part, the author, taking advantage of such categories as ‘adventure,’ ‘hero,’ and ‘improbability,’ deliberates on how the classic characteristics of adventure texts are revealed on the pages of the book series in question.
Źródło:
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo; 2023, 13 (16); 217-236
2084-6045
2658-2503
Pojawia się w:
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polska wieś z kobiecej perspektywy. Realny socjalizm w twórczości filmowej Ireny Kamieńskiej – wybrane aspekty
Polish countryside: The female perspective. Real socialism in Irena Kamieńska’s film productions (selected aspects)
Autorzy:
Grzywacz, Małgorzata
Kulig, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2152455.pdf
Data publikacji:
2021-12-15
Wydawca:
Narodowe Centrum Kultury
Tematy:
PRL
wieś
kino dokumentalne
Irena Kamieńska
Polish People’s Republic (PRL)
countryside
documentary films
Opis:
The period of the Polish People’s Republic (communist Poland, in Polish: Polska Republika Ludowa, PRL) was a difficult time for the Polish rural population, marked by dynamic changes. Nevertheless, the impact of socialist ideology on Polish agriculture was not as profound as the patterns of Soviet collectivisation present in the official propaganda until the end of the Stalin era could indicate. Traditional family farms operated alongside the nationalised production plants of the new type. The revision and modification of the long-established family and social patterns proved difficult. In the times of rapid industrialisation, young people left their hometowns and villages for the city to find better conditions for personal and professional development. In the 1950s, documentaries started playing the role of a seismograph of social change, with many directors addressing rural issues and adopting a critical and interventional approach to the contemporary situation. This article focuses on Irena Kamieńska, one of the most famous Polish documentary filmmakers, and her capturing of the social aspects of life in the PRL through the prism of historical anthropology. The female perspective, as indicated in the title, can be found in the specific character of Kamieńska’s productions that can be read not only as films documenting the social life of that period but also as universal stories of the excluded, the poor, and the lonely, regardless of age. Kamieńska presents socialism, proclaimed a system of opportunities and development, in equivocal terms. Rather than offer ready answers or fixed instructions the director encourages a deeper reflection and thus subscribes, as a documentary filmmaker, to the larger movement of the Polish cinema of moral anxiety.
Źródło:
Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka; 2021, 116, 4; 92-107
1230-4808
Pojawia się w:
Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
POLACY W BIAŁORUSKIEJ SOCJALISTYCZNEJ REPUBLICE SOWIECKIEJ 1986–1991. WYBRANE ASPEKTY1
POLES IN THE BELORUSSIAN SOCIALIST SOVIET REPUBLIC IN 1986–1991. SELECTED ISSUES
Autorzy:
Gawin, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/513166.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
Poles in Belarus
international relations
Polish People’s Republic (PRL)
USRR
Third Polish Republic (III RP)
Opis:
The article is an attempt at presenting the ways in which the Polish People’s Repub-lic’s and the Third Polish Republic’s authorities took advantage of the Gorbatschev’s perestroika in the USSR as well as of the new intellectual currents in Poland to help the Poles in the USSR to pursue their national revival. The text is based on archival documents (mainly from Archiwum Akt Nowych, zespół Wydział Zagraniczny Komitetu Centralnego PZPR) as well as an analysis of the most recent publications concerning the issue. The article first aims at answering the questions how the Poles in Belarus used the offered sup-port in 1988–1991 and if they managed to lay foundations for the future Polish activity in Belarus. Second, it tries to assess if and to what extent the Poles living in Poland were involved in the authorities’ actions for the benefit of their compatriots in Belarus.
Źródło:
Polityka i Społeczeństwo; 2014, 12, 1; 17-38 (22)
1732-9639
Pojawia się w:
Polityka i Społeczeństwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Losy biblioteki benedyktynów z Krzeszowa
History of the Library of Benedictine Monastery in Krzeszów
Autorzy:
Franczyk-Cegła, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2185155.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Historyczny
Tematy:
Benedictines
Krzeszów
monastery libraries
Ossolineum
repression against clergy in Polish People’s Republic (PRL)
Opis:
In 1919, the former Cistercian monastery in Krzeszów became home for German Benedictines who came from Czech Republic. Until World War II, they managed to amass an abundant library containing valuable collection of theological works. Author of the article follows the fate of this book collection, which survived World War II intact and was appropriated by the Prosecutor General’s Office in 1954, becoming a tool in repression against monastic clergy in Silesia conducted at that time by state authorities.
Źródło:
Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka; 2019, 74, 2; 5-60
0037-7511
2658-2082
Pojawia się w:
Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Nieznośna odpowiedzialność”. Propozycja interpretacji wiersza Dałem słowo Zbigniewa Herberta
“Unbearable Responsibility”. An Intepretation Proposal for the Poem Dałem Słowo [I Gave My Word] by Zbigniew Herbert
Autorzy:
Mikołajczak, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1807333.pdf
Data publikacji:
2019-10-23
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Zbigniew Herbert; interpretacja; zagadka z przeszłości; słowo poetyckie; PRL; gra językowa; koło wiecznych powrotów; dylematy etyczne; poetycki rachunek sumienia
Zbigniew Herbert; interpretation; mystery from the past; poetic word; PRL (Polish People’s Republic); wordplay; circle of eternal returns; ethical dilemmas; poetic conscience
Opis:
Artykuł jest próbą rozwikłania zagadki, która pojawia się w wierszu Dałem słowo Zbigniewa Herberta, pochodzącym z pożegnalnego tomu poety (Epilog burzy, 1998). Autorka proponuje interpretację opierającą się na założeniu, że wiersz zawiera refleksję autobiograficzną, a tytułowe „słowo” stanowi metonimię poetyckiej twórczości i odnosi się do aktywności literackiej poety sprzed roku 1956. Pokazuje, że za pomocą ambiwalentnej dialektyki ciężaru – lekkości oraz gry językowej Herbert szyfruje doświadczenie, a ponadto wpisuje wspomnienie z przeszłości w koło wiecznych powrotów, potwierdzając trwałość dylematów etycznych, dochodzących do głosu w wierszach z tomu Hermes, pies i gwiazda (1957).
The article is an attempt at unravelling the mystery hidden in Zbigniew Herbert’s poem Dałem słowo [I Gave My Word], a work from the farewell volume of the poet (Epilog burzy [Epilogue of the Storm], 1998). The author proposes an interpretation based on the assumption that the poem is an autobiographical reflection and the title “word” stands metonymically for the poetic creativity and refers to the literary activity of the poet from before 1956. It shows that by means of an ambivalent dialectic of the weight – lightness and wordplay, Herbert encodes the experience and places memories of the past in the circle of eternal returns, thus confirming the permanence of ethical dilemmas that come to the fore in the poems from the volume Hermes, pies i gwiazda [Hermes, Dog and Star] (1957).
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2017, 65, 1; 9-25
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Muzykol – kulturowa metafora PRL
“Muzykol” − A Cultural Metaphor of the Polish People’s Republic
Autorzy:
Fortuna, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31342077.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
PRL
musical
Rick Altman
Polish People’s Republic
Opis:
Artykuł jest próbą wykorzystania kategorii musicalu jako narzędzia opisu dla społeczeństwa Polski Ludowej. Peerelowski musical filmowy zostaje tu ukazany jako zjawisko rzadkie, lecz symptomatyczne. Autor reinterpretuje teorię Ricka Altmana w odniesieniu do socjalistycznej kultury masowej, przepisując dualizm wartości kulturowych i kontrkulturowych na konflikt między interesami niechcianej władzy a niespełnionymi oczekiwaniami obywateli. Pokazuje, jak analizowane filmy odbiegają od modelu hollywoodzkiego w nastawieniu do pracy i rozrywki, a także w jaki sposób wypełniają zadania propagandowe i kompensacyjne. W rezultacie peerelowski musical okazuje się czymś więcej niż nieudolnym naśladownictwem – staje się „muzykolem”, kulturową metaforą PRL.
The article is an attempt to use the category of the musical as a tool for describing the society of the Polish People’s Republic (PPR) era. PPR film musical is shown here to be a rare phenomenon, but a symptomatic one. The author reinterprets the theory of Rick Altman in relation to socialist mass culture, ascribing the duality of cultural and counter-cultural on to the conflict between the interests of disliked powers and the unfulfilled expectations of the citizens. He shows how the analysed films differ from the Hollywood model in the attitude towards work and entertainment, and how they fulfil propaganda and compensatory functions. As a result, the communist musical turns out to be something more than an inept imitation - it becomes a “muzykol” [locally made musical like film, that is not up to Western standards], a cultural metaphor for the communist era in Poland.
Źródło:
Kwartalnik Filmowy; 2015, 91; 121-140
0452-9502
2719-2725
Pojawia się w:
Kwartalnik Filmowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uwag kilka na temat książki Piotra Sitarskiego, Marii B. Gardy, Krzysztofa Jajko, Nowe Media w PRL, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020, ss. 250
Autorzy:
Skotarczak, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2040866.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
New media
Polish People’s Republic
nowe media
PRL
Opis:
Artykuł dotyczy nowych mediów, czyli takich, które pojawiły się pod koniec lat siedemdziesiątych XX w. Pretekstem do rozważań na ten temat jest książka P. Sitarskiego, M. B. Gardy i K. Jajko pt. Nowe media w PRL. Autorka idąc tropem wyznaczonym przez troje łódzkich badaczy, snuje rozważania o komputerach i magnetowidach, które w ostatniej dekadzie Polski Ludowej uchodziły za najbardziej nowoczesne techniki w zakresie mediów. Jako takie odegrały one ważną rolę w społeczeństwie polskim.
The article deals with new media, that is, the media that have emerged since the late 1970s. A pretext for considering this topic is the book: P. Sitarski, M.B. Garda, K. Jajko, Nowe Media w PRL. Following in the footsteps of three Łódź scholars, the author discusses computers and video, which in the last decade of the Polish People’s Republic were considered the most modern media techniques. As such, they played an important role in Polish society.
Źródło:
Res Historica; 2021, 52; 681-690
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Spektakl gościnności. „Party przy świecach” Antoniego Krauzego
Spectacle of Hospitality: “The Candlelight Party” by Antoni Krauze
Autorzy:
Ossowska-Zwierzchowska, Aldona
Zwierzchowski, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341193.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Antoni Krauze
Jan Himilsbach
PRL
Polish People’s Republic
Opis:
Party przy świecach (1980) Antoniego Krauzego, zrealizowane na podstawie opowiadania Jana Himilsbacha, jest opowieścią o wynikających z aspiracji naśladownictwie i chęci wyróżnienia się, stanowiąc zarazem krytyczne nawiązanie do socjalistycznego konsumeryzmu epoki Gierkowskiej. Bohaterowie chcą zaakcentować swój status przez zorganizowanie przyjęcia, w znacznej mierze odwołując się do imitacji obyczajów i postaw. Niezależnie od tego tytułowe party nie przestaje przecież być czymś wyjątkowym, pozwalającym wykroczyć poza codzienność. Tworzenie identyfikacji społecznej przez przygotowanie przyjęcia, sposób zachowania, dobór potraw i alkoholi jest czymś uniwersalnym, a zarówno aspiracje bohaterów, jak i obyczaje biesiadne nie są związane jedynie z kulturą PRL. Właśnie ten kontekst ma w filmie fundamentalne znaczenie. Party przy świecach, jak również inne przywoływane przez autorów filmy z lat 70., stanowią zatem także fascynujący opis obyczajów, zarówno ówczesnej codzienności, jak i świętowania.
The Candlelight Party (1980) by Antoni Krauze, based on a story by Jan Himilsbach, is a story about the imitation and the desire to stand out resulting from aspirations, constituting at the same time a critical reference to the socialist consumerism of the era of Edward Gierek The protagonists want to accentuate their status by organizing the party, to a large extent referring to the imitation of customs and attitudes. Regardless, the title party does not cease to be something special, allowing you to go beyond everyday life. The creation of social identification through the preparation of the party, the manner of behaviour, the selection of dishes and alcohol is something universal, and both the aspirations of the heroes and feasting customs are not associated only with the culture of the Polish People’s Republic. This context has a fundamental meaning in the film. The Candlelight Party, as well as other films from the 70s cited by the authors, are also a fascinating description of customs of everyday life and celebration.
Źródło:
Kwartalnik Filmowy; 2017, 100; 193-204
0452-9502
2719-2725
Pojawia się w:
Kwartalnik Filmowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Znaczenie obchodów jubileuszu trzydziestolecia kinematografii Polski Ludowej (1975)
The Meaning of 30th Jubilee Celebration of the Polish People’s Republic Cinematography (1975)
Autorzy:
Szczutkowska, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341162.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
PRL
Edward Gierek
ideologia
propaganda
Polish People’s Republic
ideology
Opis:
Obchody 30-lecia kinematografii PRL, odpowiadające partyjno-rządowym rytuałom Polski Ludowej, miały wieloraki sens. Poza samą ideą upamiętnienia aktu upaństwowienia kinematografii polskiej dekretem Rady Ministrów O utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego Film Polski z 13 listopada 1945 r. oczywiste było ich znaczenie polityczne. Dla władz PRL jubileusz stanowił jedną z okazji, aby podkreślić wkład PZPR w osiągnięcia polskiej kultury i nakłonić do współpracy jak największą liczbę twórców. W związku z tym kluczowe miejsce w programie obchodów zajmowały spotkania władz z filmowcami. W dniu 4 listopada 1975 r. I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek wysokimi odznaczeniami państwowymi uhonorował 60 twórców. Uroczystości rocznicowe służyły wspólnocie socjalistycznej za bodźce rozwijające filmowe związki. Z tej okazji do Polski przybył przewodniczący Państwowego Komitetu Kinematografii Rady Ministrów ZSRR Filip Jermasz, dyrektor generalny kinematografii czechosłowackiej Jiří Purš oraz wiceminister kultury NRD Hans Starke. Obchodom towarzyszyła kampania propagandowa w mediach.
Celebrations of the 30th anniversary of the cinematography of the Polish People’s Republic, that were part of the party-state rituals of the Socialist Poland, had multiple meanings. In addition to the very idea of commemorating the act of nationalizing Polish cinematography by a decree of the Council of Ministers, On the establishment of the state-owned Polish Film [Film Polski] enterprise from November 13, 1945 it had obvious political dimension. For the authorities of the Polish People’s Republic, the jubilee was one of the occasions to emphasize the PZPR’s contribution to the achievements of Polish culture and to induce as many artists as possible to cooperate. Therefore, a key place in the celebration were the meetings authorities held with the filmmakers. On November 4, 1975, the First Secretary of the Central Committee of the PZPR Edward Gierek honoured 60 artists with high state decorations. Anniversary celebrations served the socialist community as stimuli developing film relationships. On this occasion, the chairman of the State Committee of Cinematography of the Council of Ministers of the USSR Filip Jermasz, general director of Czechoslovak cinematography Jiri Purs and the deputy minister of culture of the GDR Hans Starke visited Poland. The celebrations were accompanied by a propaganda campaign in the media.
Źródło:
Kwartalnik Filmowy; 2017, 100; 44-54
0452-9502
2719-2725
Pojawia się w:
Kwartalnik Filmowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„O konieczności i celowości represji świadczy wynik wyborów”. Aparat bezpieczeństwa w „akcji wyborczej” i wyborach do Sejmu PRL I kadencji 26 października 1952 r. na Warmii i Mazurach w świetle sprawozdania ppłk. Franciszka Szlachcica1 szefa Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Olsztynie
“The result of the elections demonstrates the necessity and purposefulness of repression.” The security apparatus in the “election action” and elections to the Sejm of the Polish People’s Republic of the first term, 26 October, 1952 in Warmia and Masuria, in the light of the report of Lt. Franciszek Szlachcic, head of the Provincial Public Security Office in Olsztyn
Autorzy:
Syrwid, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1365711.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
aparat bezpieczeństwa
Franciszek Szlachcic
PRL
stalinizm
Warmia i Mazury
wybory parlamentarne w 1952 r.
Security Apparatus
Polish People’s Republic (PRL)
Stalinism
1952 Polish legislative election
Opis:
This article presents an assessment of the involvement and impact of the activities of the public safety apparatus in Warmia and Masuria during the “election campaign” and elections to the Sejm of the People’s Republic of Poland on 26 October 1952. It focuses on the previously unpublished post-election report of Lt. Franciszek Szlachcic, head of the Provincial Public Security Office in Olsztyn, which was prepared for the Ministry of Public Security in Warsaw. The findings and statistical data, as well as the opinions and conclusions relating to the operational work of the coercion apparatus, represent valuable material for research on the forms and scale of repressions against the inhabitants of the then Olsztyn voivodeship during the Stalinist period.
Artykuł przedstawia ocenę zaangażowania i skutków działalności aparatu bezpieczeństwa publicznego na Warmii i Mazurach podczas „akcji wyborczej” i wyborów do Sejmu PRL I kadencji 26 października 1952 roku. Przedmiotem analizy objęto niepublikowane dotąd sprawozdanie powyborcze ppłk. Franciszka Szlachcica szefa Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Olsztynie, sporządzone na potrzeby Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie. Zawarte w nim ustalenia i dane statystyczne, a także opinie i wnioski dotyczące pracy operacyjnej organów aparatu przymusu, stanowią wartościowy materiał do badań nad formami i skalą represji stosowanych wobec mieszkańców ówczesnego województwa olsztyńskiego w okresie stalinizmu.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2021, 311, 1; 148-174
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Establishing the Great Economic Organizations: Assumptions of the industry reform of the Polish People’s Republic in the 1970s
Utworzenie Wielkich Organizacji Gospodarczych – założenia reformy
Autorzy:
Budziński, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/630345.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Tematy:
the Polish People’s Republic
industry
WOG
Edward Gierek
PRL
przemysł
Opis:
Artykuł opisuje działania podjęte przez władze PRL w ramach wdrażaniach reformy Wielkich Organizacji Gospodarczych (tzw. reforma WOG). Była to szeroko zakrojona reforma zarządzania przemysłem w gospodarce centralnie planowanej. Jej głównym założeniem była decentralizacja zarządzania produkcją przemysłową poprzez przyznanie organizacjom gospodarczym szeregu uprawnień. Druga część tekstu poświęcona jest ogólnym zasadom funkcjonowania organizacji gospodarczych w nowym systemie ekonomiczno-finansowym, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii produkcji, funduszu płac oraz inwestycji. Zastosowaną metodą badawczą jest analiza treści, zarówno istniejących opracowań z epoki, jak i archiwalnych dokumentów urzędowych.
The article describes the actions taken by the communist authorities as part of the implementation of the reform of the Great Economic Organizations (the so-called WOG reform). It was an extensive reform of industry management in a centrally planned economy. Its main assumption was the decentralization of industrial production management by granting a number of allowances to economic organizations. The second part of the text is devoted to the general principles of functioning of economic organizations in the new economic and financial system, focusing on the issue of production, wage fund and investment. The research method used is the analysis of the content, both of the existing studies from the period and archival official documents.
Źródło:
Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace; 2018, 3 (35); 163-177
2082-0976
Pojawia się w:
Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ochrona operacyjna dużych zakładów przemysłowych przez aparat bezpieczeństwa PRL. Przykład huty żelaza w Częstochowie 1950–1990
Operational Control of Large Industrial Plants by the Security Apparatus of the Polish People’s Republic. The Example of the Częstochowa Steelworks during 1950–1990
Autorzy:
Sikora, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20204382.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
economic history of the Polish People’s Republic
special services of the Polish People’s Republic
Częstochowa
metallurgy
historia gospodarcza PRL
służby specjalne PRL
hutnictwo
Opis:
Tematem artykułu jest zabezpieczenie przez Służbę Bezpieczeństwa MSW ważnego dla gospodarki PRL obiektu przemysłowego, jakim była Huta im. Bolesława Bieruta w Częstochowie. Zaprezentowano czynności podejmowane przez SB wobec załogi huty, podstawy prawne tych działań, a także stosowane metody inwigilacji. Przegląd aktywności SB autor rozpoczyna od czasów stalinizmu i poprzez bunty społeczne przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych oraz rok 1976 prowadzi czytelnika do burzliwych lat osiemdziesiątych. Dzięki zachowanym w Archiwum IPN dokumentom możemy śledzić niepokoje w środowisku robotniczym, sprzeciw jego przedstawicieli wobec władz PRL, a także wzajemne tarcia w trójkącie pracownicy fizyczni – nadzór – administracja huty. Nieprawidłowości i „zagrożenia” o charakterze politycznym, społecznym (strajki) oraz gospodarczym (zwłaszcza niegospodarność), z przestępczością gospodarczą i incydentami na tle szpiegowskim włącznie, to główne obszary działań analitycznych, operacyjno-rozpoznawczych i śledczych komunistycznego aparatu bezpieczeństwa i represji. Rekonstrukcja historii ochrony operacyjnej HBB daje podstawy do wysnucia kilku generalnych wniosków, m.in. takiego, że zadania SB w dużych państwowych zakładach pracy wpisywały się w wachlarz zadań stawianych służbom specjalnym w nowoczesnych państwach w ogóle (także demokratycznych), co było związane z ochroną interesów ekonomicznych państwa jako takiego. Zarazem SB z determinacją realizowała funkcję policji politycznej, prześladując pracowników za ich poglądy. Zaskakującym wnioskiem z dokonanych przez autora pomiarów statystycznych jest niski współczynnik przekwalifikowywania spraw o charakterze rozpoznawczym na sprawy śledcze. SB na ogół nie potrafiła zgromadzić przekonującego prokuraturę lub sąd materiału dowodowego, toteż wyroki skazujące za wrogą działalność (z wyjątkiem stanu wojennego) oraz za przestępstwa kryminalne i gospodarcze były rzadkością.
The subject of this article is the protection by the Ministry of the Interior’s Security Service of an industrial facility that was important for the economy of the Polish People’s Republic, namely the Bolesław Bierut Steelworks in Częstochowa. The actions taken by the Security Service against the Steelworks’ staff, the legal basis for these actions and the surveillance methods used are presented. The author’s overview of the Security Service’s activity begins with the Stalinist era and leads the reader through the social revolts of the late 1960s and early 1970s as well as the year 1976 to the turbulent 1980s. Thanks to the documents preserved in the Archive of the Institute of National Remembrance, we can follow the unrest in the workers’ environment, the opposition of its representatives to the authorities of the Polish People’s Republic, and the mutual friction within the triangle of the steelwork’s blue-collar workers, supervisors and administration. Irregularities and ‘threats’ of a political, social (strikes) and economic (especially mismanagement) nature, including economic crime and espionage incidents, were the main areas of the analytical, operational and investigative activities of the communist security and repression apparatus. A reconstruction of the history of the operational control of the HBB Steelworks allows us to draw several general conclusions. These include the conclusion that the Security Service’s tasks in large state-owned workplaces were part of the range of tasks posed to secret services in modern states in general (including democratic ones), which were related to the protection of the economic interests of the state as such. At the same time, the Secret Service was also determined to carry out its political police function, persecuting workers for their views. A surprising conclusion from the author’s statistical measurements is the low rate of reclassification of exploratory cases into investigative cases. The Secret Service was generally unable to gather convincing evidence for the prosecution or the court, so convictions for hostile activities (with the exception of martial law) and for criminal and economic offences were rare. 
Źródło:
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989; 2022, 20; 15-81
1733-6996
Pojawia się w:
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kościół katolicki w PRL 1980-1981 w dokumentach władz NRD
The Catholic Church in the Polish People’s Republic in 1980–1981 According to the Documents of the Authorities of the German Democratic Republic
Autorzy:
Gańczak, Filip
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2156724.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
Kościół
PRL
NRD
Solidarność
Church
Polish People’s Republic
German Democratic Republic
Solidarity
Opis:
Odmienna polityka kościelna przyjęta po 1956  r. przez PZPR i Socjalistyczną Partię Jedności Niemiec (SED) niejednokrotnie prowadziła do tarć między Warszawą a wschodnim Berlinem. Jeszcze po wielu latach władze NRD wypominały PZPR rzekome błędy popełnione po śmierci Bolesława Bieruta: poluzowanie sojuszu ze Związkiem Sowieckim, odejście od kolektywizacji rolnictwa i właśnie złagodzenie polityki wobec Kościoła katolickiego1. Pozycja katolików w NRD była jednak nieporównanie słabsza niż w PRL2. „Szacunkowo ocenia się, że [wschodnioniemiecki] Kościół [katolicki] liczy jedynie 1 mln wyznawców w porównaniu do kilku milionów protestantów”3 - czytamy w notatce Departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL ze stycznia 1980 r. Dodajmy, że NRD miała w tym czasie ponad 16,7 mln mieszkańców. Wysiłki na rzecz ateizacji społeczeństwa, podejmowane przez komunistów wschodnioniemieckich od lat czterdziestych XX w., okazały się dość skuteczne. „Wzorem dla SED […] była polityka zwalczania Kościołów metodami zaczerpniętymi z ZSRR”4 - pisał Janusz Ruszkowski. Ernst-Alfred Jauch, w latach 1965-1985 kierownik biura Katolickiej Agencji Informacyjnej (KNA) w Berlinie, wyliczał środki stosowane przez władze NRD w ramach tej walki, takie jak propaganda antyklerykalna, wychowywanie młodzieży w duchu ateistycznym, wymuszanie udziału
Źródło:
Pamięć i Sprawiedliwość; 2021, 37, 1; 435-454
1427-7476
Pojawia się w:
Pamięć i Sprawiedliwość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dla aparatu i dla mas – modele prezentowania święta w Polskiej Kronice Filmowej
For the Political Apparatus and for the Masses – Models of Presenting Celebrations in Polish Film Newsreel
Autorzy:
Cieśliński, Marek Kosma
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341165.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Polska Kronika Filmowa
PRL
święto
Polish Film Chronicle
Polish People’s Republic
celebration
Opis:
Kalendarz świąt społecznych, historycznych i religijnych był w Polsce Ludowej bardzo bogaty, a częstotliwość pojawiania się relacji o tych wydarzeniach w środkach masowego przekazu podlegała dużej dynamice w zależności od sytuacji politycznej. W całym dorobku ukazującej się co tydzień Polskiej Kroniki Filmowej są widoczne okresy wzmożonej aktywności kreowania celebry w pejzażu życia publicznego (stalinizm, propaganda sukcesu) oraz typowo filmowe środki warsztatowe i estetyczne (monotematyczność wydań, dobór taśmy, czas trwania) wykorzystywane przez operatorów do kreowania święta – z różnym skutkiem. Ekranowa obfitość rozmaitych świątecznych wydarzeń, nieraz o niewielkim rzeczywistym odzewie społecznym (Dzień Hutnika, Dzień Milicji Obywatelskiej), była narzędziem kształtowania postaw społecznych, a sama obecność kamer PKF była elementem tych ceremonii. Poetyka relacji świątecznych wielokrotnie się jednak zmieniała, występowała z rożną intensywnością, a czasami zanikała zupełnie.
The calendar of social, historical and religious holidays was very rich in Polish People’s Republic and the frequency of appearing of the material about these events in the mass media was subject to dynamic changes depending on the political situation. In the entire output of the weekly Polish Film Chronicle, there are visible periods of increased presence of celebrations in the public landscape (Stalinism, propaganda of success) and typical technical means and aesthetic measures (monothematic editions, film tape selection, duration) used by operators to create and show festivities - with different results. The abundance of various holiday events on film, sometimes with little real social response (the Steelworker’s Day, Civic Militia Day), was a tool for shaping social attitudes, and the very presence of Polish Film Chronicle cameras was part of these ceremonies. The poetics of reports on celebrations, however, changed many times, with varying intensity and sometimes it disappeared altogether.
Źródło:
Kwartalnik Filmowy; 2017, 100; 55-67
0452-9502
2719-2725
Pojawia się w:
Kwartalnik Filmowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Struktury podziemnej „Solidarności” rolniczej na Lubelszczyźnie w latach 1982-1989
Underground structures of the “Solidarity” farmers’ union in the Lublin region (Poland) in 1982–1989
Autorzy:
Wilkowski, Eugeniusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/564063.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
Tematy:
communism
PRL
Polish People’s Republic
Solidarity
Lublin
farmers
komunizm
Solidarność
rolnicy
Opis:
The history of the Solidarity trade union is divided into four periods: until December 13, 1981, the time of underground activity (until the beginning of 1989), the breakthrough years (1989–91) and after 1991. The article discusses in detail the sources for the history of the union on in the Lublin Province, the state of research, the history of undertaking scientific work in this area, to move on to presenting the structures of “Solidarity” farmers in the region and the history of their development by the communist political police.
Historia związku zawodowego „Solidarność” dzieli się na cztery okresy: do 13 grudnia 1981 r., czas działalności podziemnej (do początku 1989 r.), lata przełomu (1989–1991) oraz po 1991 r. Artykuł szczegółowo omawia źródła do dziejów związku na terenie województwa lubelskiego, stan badań, dzieje podejmowania prac naukowych w tym zakresie, by przejść do przedstawienia struktur „Solidarności” rolników w regionie i historii ich rozpracowania przez komunistyczną policję polityczną.
Źródło:
Radzyński Rocznik Humanistyczny; 2020, 18; 93-118
1643-4374
Pojawia się w:
Radzyński Rocznik Humanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Od kohabitacji do nienawiści. Polska Kronika Filmowa w potyczkach z Kościołem katolickim (1946-1951)
From Cohabitation to Hatred: The Skirmishes of Polish Newsreels With the Catholic Church (1946-1951)
Autorzy:
Cieśliński, Marek Kosma
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31342056.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Polska Kronika Filmowa
PRL
Kościół katolicki
Polish Newsreels
Polish People’s Republic
Catholic Church
Opis:
W okresie ustanawiania nowego ustroju w Polsce po II wojnie światowej dla komunistów istotne było zachowanie harmonijnej współpracy z większością środowisk i utrzymanie pozorów tolerancji wyznaniowej. Informacje prezentowane w Polskiej Kronice Filmowej wiernie i obiektywnie przedstawiały wydarzenia religijne zachodzące w kraju. Sytuacja uległa zmianie z początkiem 1948 r., kiedy to PKF stała się aktywnym współtwórcą antyklerykalnych kampanii propagandowych. Do często poruszanych tematów należały pokazowe procesy polityczne dotyczące duchownych, zmanipulowane reportaże na temat społecznego poparcia dla antykościelnych działań władzy, promocja postaw ruchu księży patriotów, a także relacje ze składania przez księży aktów ślubowania na wierność i lojalność Polsce Ludowej. Analiza poszczególnych wydań Kroniki przedstawia retorykę wykorzystywanego w tym celu komentarza oraz rekonstruuje działania kompozycyjne podejmowane podczas realizacji niektórych wydań.
During the establishment of the new regime in Poland after the war for Communists it was important to maintain harmonious relationship with most circles and maintain a semblance of religious tolerance. Information presented in Polish Newsreels faithfully and objectively presented religious events taking place in the country. The situation changed at the beginning of 1948, when Polish Newsreels had become an active co-creator of anti-clerical propaganda campaigns. Commonly discussed topics included political show trials of the clergy, manipulated reports about public support for Government anti-Church activities, promotion of the attitudes displayed by the Patriot Priests Movement, as well as reports of the oath of allegiance and loyalty to Polish People’s Republic made by members of the clergy. Analysis of various editions of The Newsreel presents the rhetoric used for this purpose and reconstructs film composition and editing techniques employed in some of the editions.
Źródło:
Kwartalnik Filmowy; 2015, 92; 76-86
0452-9502
2719-2725
Pojawia się w:
Kwartalnik Filmowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ogólnopolskie Forum Literackie w 1979 roku jako przykład infiltracji środowisk literackich w PRL
The Polish Literary Forum in 1979 as an Example of the Infiltration of Literary Circles in the Polish People’s Republic
Autorzy:
Gross, Radosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2056196.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
writers
surveillance
Polish People’s Republic
Security Service
pisarze
inwigilacja
PRL
Służba Bezpieczeństwa
Opis:
W okresie PRL pisarze mieli odgrywać szczególną rolę. Według słów Stalina byli „inżynierami dusz ludzkich”. Poprzez swoją twórczość mieli kształtować pożądane przez rządzących postawy społeczne. Literatura stała się więc literaturą zaangażowaną, służącą ówczesnej władzy i jej celom. Z powodu takiego postrzegania roli literatury w kreowaniu swoistej inżynierii społecznej środowiska literackie musiały być poddane inwigilacji. Wszelkie konferencje, zjazdy, fora i spotkania były bacznie obserwowane przez funkcjonariuszy policji politycznej. Szeroki wachlarz zastosowanych środków, a także treść pozyskanych informacji świadczą o dużej wadze, jaką Służba Bezpieczeństwa przywiązywała do roli środowisk literackich w ówczesnej Polsce oraz o ich głębokiej infiltracji.
During the Polish People’s Republic, writers played a special role. In the words of Stalin, they were “engineers of human souls”. Through their creativity, they were to shape the social attitudes desired by the rulers. Thus, literature became engaged literature, serving the then authorities and their goals. Due to this perception of the role of literature in creating a specific social engineering, literary circles had to be subjected to surveillance. All conferences, conventions, forums and meetings were closely watched by political police officers. The wide range of measures used, as well as the content of the information obtained, testify to the great importance that the Security Service attached to the role of literary circles in Poland at that time and to their deep infiltration.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia; 2020, 75; 25-44
0239-4251
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Protegowani Jakuba Bermana jako przykład klientelizmu i nepotyzmu w elicie władzy PRL.
People Protected by Jakub Berman as an Example of Clientelism and Nepotism in the Power Elite of the Polish People᾽s Republic
Autorzy:
Szumiło, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/478040.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
elita władzy
klientelizm
PRL
Jakub Berman
power elite
clientelism
the Polish People‘s Republic
Opis:
Tworzenie się sieci klientelistycznych oraz nepotyzm w elicie władzy PRL nie były do tej pory przedmiotem odrębnych badań. Są one z reguły trudno uchwytne w dokumentach. Za jeden z przykładów funkcjonowania klientelizmu i nepotyzmu można uznać grupę osób protegowanych przez człowieka nr 2 w hierarchii władzy okresu stalinowskiego, Jakuba Bermana (jego znajomych, krewnych i spowinowaconych). Zachowane dokumenty polskie i sowieckie oraz relacje członków elity komunistycznej wskazują na główną rolę Bermana w polityce kadrowej kierownictwa PZPR, a także na funkcjonowanie grupy jego znajomych i członków rodziny usadowionych w rożnych strukturach władzy w Polsce. W dokumentach sowieckich zarzucano Bermanowi preferowanie „ludzi niepolskiej narodowości”, jak eufemistycznie nazywano osoby pochodzenia żydowskiego. Podawano konkretne przykłady osób z centralnego aparatu partyjnego (kierowników wydziałów KC PZPR), Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Zdrowia oraz frontu propagandowego (Polskiego Radia i centralnych organów prasowych). Przedstawiony w niniejszym artykule przykład sieci powiązań personalnych stworzonej przez Jakuba Bermana oraz jego krewnych i znajomych z pewnością nie był odosobniony. Wymaga to skrupulatnych badań z wykorzystaniem relacji oraz informacji rozproszonych w rożnych źródłach.
The creation of clientelist networks and nepotism in the power elite of the Polish People’s Republic have not been subjects of separate studies. They are usually hard to spot in documentation. Examples of the functioning of clientelism and nepotism include the group of proteges of number 2 in the hierarchy of the authorities of the Stalinist era, Jakub Berman (his friends, relatives and those of kin). The preserved Polish and Soviet documents, as well as stories of the members of the communist elite, point to Berman’s main role in the staff policy of the Polish United Workers’ Party and to the functioning of a group of his friends and family members positioned in various structures of power in Poland. In the Soviet documents, Berman was accused of preferring “people of non-Polish nationality”, a euphemism for people of Jewish origin. Specific examples were provided of people from the central party apparatus (heads of departments of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party), the Ministry of Foreign Affairs and the propaganda front (the Polish Radio and central press bodies). The example, presented in the article, of the network of personal connections created by Jakub Berman and his friends and relatives was certainly not an isolated case. This requires detailed studies, using stories and information dispersed throughout various sources.
Źródło:
Pamięć i Sprawiedliwość; 2019, 34; 456-477
1427-7476
Pojawia się w:
Pamięć i Sprawiedliwość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Demografia współczesnej historii w wojskowych służbach specjalnych PRL
Demographics of modern history in the military special services of the Polish People’s Republic
Autorzy:
Winogrodzki, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/452129.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie
Tematy:
the Polish People’s Republic
Jews
communism
special services
PRL
Żydzi
komunizm
służby specjalne
Opis:
The 21st century has brought communities a number of challenges related to local armed conflicts (eg. In Syria and Ukraine). That resulted in the migration of people to the scale, which last time took place during the World War II. Then, this dilemma also affected Polish military special services but the problem was much more complex, because during the WWII, the Polish military intelligence was massacred. That gap in the military staff was filled by commanders of the tormentors. The purpose of this article is illustrate the nature and complexity of demographic, Polish military special forces after 1945 and set out the key issues related to the security of the Polish society in that period.
Dwudziesty pierwszy wiek przyniósł społecznościom szereg wyzwań związanych z lokalnymi konfliktami zbrojnymi (np. w Syrii czy na Ukrainie), co pociągnęło za sobą migrację ludności na skalę, jaka ostatnio wystąpiła podczas II wojny światowej. Ten dylemat bardzo boleśnie dotknął również polskie wojskowe służby specjalne. Problem był o tyle bardziej złożony, że podczas II wojny światowej wojskową inteligencję polską w dosłownym znaczeniu wymordowano. A zatem powstałą lukę kadrową wypełniono dowódcami (oficerami) oprawców, którzy wcześniej czy później zostali rozliczeni przez „chichot” historii.
Źródło:
Journal of Modern Science; 2017, 32, 1; 355-373
1734-2031
Pojawia się w:
Journal of Modern Science
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Niesporczaki, lasery i przemiany w stali. Atrakcje polskiego kina oświatowego
Tardigrades, Lasers and Transformations in Steel: Attractions of Polish Educational Cinema
Autorzy:
Jajko, Krzysztof
Pabiś-Orzeszyna, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341687.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
film edukacyjny
Roman Woźniakowski
PRL
Jerzy Popiel-Popiołek
educational film
Polish People’s Republic
Opis:
Artykuł dotyczy funkcji spektaklu – wraz z metodami jego wytwarzania oraz poświęconymi mu dyskusjami – w filmach oświatowych powstałych w okresie Polski Ludowej. Podstawowe pytanie badawcze, jakie stawiają sobie autorzy tekstu, dotyczy napięcia między ideologiczną i estetyczną integralnością dyskursu edukacyjno-naukowego (dla którego film oświatowy miał być wehikułem) a teatralnością i rozpraszającym ekshibicjonizmem charakterystycznym dla estetyki triku, która bywa w tych filmach eksponowana. A zatem: jakie miejsce w realizacjach idei filmu oświatowego zajmowały rozmaite zabiegi „uniezwyklające” (takie jak chociażby zdjęcia mikroskopowe czy poklatkowe) i jak funkcje te były rozumiane przez twórców filmowych? Kompleksowa odpowiedź na to podwójne pytanie zakłada: 1) naszkicowanie historiograficznej perspektywy badania trikowości w filmach oświatowych; 2) ustalenie wyjściowego paradygmatu instytucjonalnego i stylistycznego, w ramach którego filmy te funkcjonowały w Polsce Ludowej; 3) analizę prób wyjścia poza schemat „efektu dydaktycznego” podejmowanych przez Włodzimierza Puchalskiego oraz Karola Marczaka i innych; 4) analizę alternatywnych wobec Puchalskiego i Marczaka metod problematyzowania relacji między widowiskiem a „efektem dydaktycznym” na przykładzie Jerzego Popiela-Popiołka i Romana Woźniakowskiego.
The article deals with the function of the spectacle - along with the methods of its production and discussions devoted to it - in educational films created during the period of Polish People’s Republic. The basic research question put forward by the authors concerns the tension between the ideological and aesthetic integrity of the educational and scientific discourse (for which the educational film was a vehicle) and the theatricality and distractive exhibitionism characteristic of the aesthetics of the trick that is often part of these films. So: what place in the realization of the idea of the educational film did the various spectacle generating techniques (such as microscopic photographs or time-lapse photography) occupy and how were these functions understood by the filmmakers? The complex answer to this double question demands: 1) sketching the historiographical perspective of the study of tricks in educational films; 2) establishing the initial institutional and stylistic paradigm in which these films functioned in Polish People’s Republic; 3) analysis of attempts of going beyond the scheme of “didactic effect” undertaken by Włodzimierz Puchalski, Karol Marczak and others; 4) analysis of alternative methods of problematic relations between the spectacle and the “didactic effect” using the example of work by Jerzy Popiel-Popiołek and Roman Woźniakowski.
Źródło:
Kwartalnik Filmowy; 2017, 99; 101-118
0452-9502
2719-2725
Pojawia się w:
Kwartalnik Filmowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jak likwidowano polską szkołę filmową
How the Polish Film School Was Terminated
Autorzy:
Hendrykowski, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341060.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
polska szkoła filmowa
kino polskie
PRL
Polish Film School
Polish cinema
People’s Republic of Poland
Opis:
Uchwała Sekretariatu Komitetu Centralnego PZPR z czerwca 1960 r. prezentuje stanowisko władz partyjnych zaniepokojonych „negatywnymi” skutkami decentralizacji kinematografii dokonanej w roku 1956. Uwaga autora skupia się zwłaszcza na pierwszej części tego dokumentu poświęconej ocenie twórczości. Utworzenie zespołów filmowych i seria niezmiernie doniosłych dzieł, jakie za ich sprawą powstały, zmieniły status społeczny i rangę kina w PRL. Choć dążenia twórcze środowiska zostały przejściowo ograniczone, pomimo restrykcji w ciągu następnych kilkunastu lat powstało wiele wybitnych filmów, będących w istocie kontynuacją polskiej szkoły filmowej.
The resolution of the Secretariat of the Central Committee of the PZPR (Polish United Worker’s Party) from June 1960 presents the position of party authorities concerned about the “negative” effects of the decentralization of cinematography in 1956. The author’s attention is focused in particular on the first part of this document devoted to the assessment of creativity. The creation of film groups and a series of immensely important works created by them have changed the social status and rank of cinema in the People’s Republic of Poland. Although the creative aspirations of the community have been temporarily limited, despite the restrictions over the next dozen or so years, many outstanding films were made, which are in fact a continuation of the Polish Film School.
Źródło:
Kwartalnik Filmowy; 2018, 103; 126-137
0452-9502
2719-2725
Pojawia się w:
Kwartalnik Filmowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kreatywność projektantów zabawek zatrudnionych w spółdzielniach pracy w okresie PRL a czynniki ją ograniczające
Autorzy:
Wieczorek, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/606717.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
toy, design, cooperatives, toys designers, Polish People`s Republic
zabawki, projektanci, wzornictwo, spółdzielnie, PRL
Opis:
During the communistic time period in Poland (Polish PRL state) people bought toys at the toys shops, the “RUCH” chain retailer and press shops, dedicated equipment stores for the scouts (Skladnica Harcerska) and at the church consecration festivals.Only few people got US dollar or other western currencies to buy imported western toys at special designated foreign currency shops “Pewex”. The majority of the teddy bears, toy cars and plastic blocks have been made domestically. Despite of the material and production technology shortage there have been many different toys in diverse quality on the market. Some of them good made and very popular. This was in major cases thanks to good designers. Those toys have been produced between 1940-1980 and distributed in special retail shops (PDT). In my article I will illustrate their history and daily problems and challenges of the employees working there.
W 1980 roku Janos Kornai opublikował pracę pt. „Gospodarka niedoboru”. Zdefiniował w ten sposób centralnie sterowaną gospodarkę Komunistyczną. Także w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, kraju, w którym po II wojnie światowej władzę przejęła Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, brakowało wielu artykułów. Choć osobom żyjącym w czasach PRL w pamięci zapisał się głównie brak podstawowych artykułów spożywczych czy przemysłowych, także ilość (i jakość) zabawek pozostawiała wiele do życzenia. Brakowało nie tylko tkanin, surowców i innych materiałów potrzebnych do produkcji zabawek, ale także specjalistycznych maszyn i innych urządzeń. Nie było także odpowiedniej ilości wykwalifikowanych pracowników, m.in. z tego powodu w okresie PRL-u nie każde przedsiębiorstwo produkujące zabawki zatrudniało własnych projektantów. Mimo to w spółdzielniach pracy (bo to właśnie stamtąd pochodziła większość lalek czy samochodzików, które można było kupić w sklepach czy kioskach ruchu) powstawało wiele ciekawych wzorów. W artykule opisałam zarówno działalność zakładowych wzorcowni i prototypowni, jak i przywołałam nazwiska projektantów pracujących w przemyśle zabawkarskim.
Źródło:
Lubelski Rocznik Pedagogiczny; 2019, 38, 1
0137-6136
Pojawia się w:
Lubelski Rocznik Pedagogiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Korespondencja rodzinna Marii Dąbrowskiej w zbiorach Książnicy Pomorskiej
Family correspondence of Maria Dąbrowska in the collections of the Pomeranian Library
Autorzy:
Skiba, Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1590997.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
Maria Dąbrowska (1889–1965)
Polish letters
everyday life
Polish People’s Republic
listy polskie
życie codzienne
PRL
Opis:
Artykuł prezentuje nieanalizowane dotychczas listy Marii Dąbrowskiej do siostry, Heleny Hepke i siostrzenicy, Danuty Hepke-Kelch z lat 1934-1965 przechowywane w bibliotece szczecińskiej. Autorka weźmie pod uwagę sylwetki adresatek, charakterystykę formalną i zawartość rzeczową korespondencji. Cechy zewnętrzne będą dotykać problemu niezachowanej części listów, a także ogólny opis Archiwum Heleny Hepke-Kelch i zdigitalizowanej kolekcji dokumentów będących własnością Miejskiej Biblioteki Publicznej w Choszcznie, ale stanowiącej integralną część zbioru. W rozdziale poświęconym zawartości rzeczowej zostaną omówione krótko charakterystyczne cechy form epistolograficznych stosowanych przez Marię Dąbrowską i, przede wszystkim, tematyka podejmowana przez pisarkę w listach. Zasygnalizowany zostanie problem autokreacji, perlustracji, a także zagadnienie zmian społecznych w Polsce w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w. Tematyka listów zostanie omówiona dzięki metodzie porównawczej, a głównym materiałem analizy będą, obok korespondencji, Dzienniki pisarki opublikowane bez cenzorskich skrótów w roku 2009.
The article presents the letters written in the years 1934–1965 by Maria Dąbrowska to her sister, Helena Hepke, and her niece, Danuta Hepke-Kelch, never analysed before and kept in the Pomeranian Library. The article describes the addressees and contains an analysis of the form and contents of the letters. Among the external features the following factors may be mentioned: the fact that part of the letters have not been found, the general description Archiwum Heleny Hepke-Kelch and the digitalised group of the documents that are the property of the Public Library in Choszczno and an integral part of the whole collection. In the chapter devoted to the contents there is a short characterisation of the features of the epistolographic forms used by Maria Dąbrowska and of the topics the writer took up in her letters. The article mentions the problem of self-creation and the question of social changes that took place in Poland in the 1950s and 1960s. The topics of the letters have been discussed using comparative methods, and the main material for the analysis has been, in addition to the correspondence, Dzienniki (Diaries) written by Maria Dąbrowska and published in 2009 without any censor’s changes.
Źródło:
Przegląd Zachodniopomorski; 2019, 3; 49-68
0552-4245
2353-3021
Pojawia się w:
Przegląd Zachodniopomorski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metodologiczne problemy badania kina PRL-u
Methodological Problems in Researching the Cinema of the Polish People’s Republic Era
Autorzy:
Zwierzchowski, Piotr
Kornacki, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28408601.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
PRL
Nowa Historia Kina
historiografia filmowa
Polish People’s Republic
New Cinema History
film historiography
Opis:
Artykuł składa się z dwóch części: próby diagnozy aktualnego stanu badań nad kinem PRL-u oraz części postulatywnej. Zdaniem autorów polska historiografia filmowa koncentruje się głównie na zagadnieniach estetycznych (dominacja opisu twórczości reżyserów filmów fabularnych uznanych za artystów i autorów). Odwołując się do metodologicznych założeń nowego historycyzmu oraz Nowej Historii Kina, autorzy wyrażają zaniepokojenie ahistoryzmem historiografii kina PRL-u. Postulują w związku z tym m.in.: hasło „powrotu do źródeł”, głównie archiwalnych; częstsze niż dotychczas powściąganie ambicji interpretacyjnych na rzecz solidnej pracy filmograficznej pozwalającej opisać losy konkretnych projektów filmowych w ich uzależnieniu od kontekstu ekonomicznego, społecznego i politycznego; badanie tzw. kultury produkcji kina polskiego; badanie paratekstów filmowych (fotosy, plakaty, zwiastuny, reklamy filmowe itp.) i marginalizowanych zjawisk (takich jak kino oświatowe czy „polska szkoła dubbingu”); badanie recepcji (zarówno widowni, jak i piśmiennictwa filmowego).
The article consists of two parts: a diagnosis of the current state of research on the cinema of the socialist period, and a postulate. According to the authors Polish film historiography focuses mainly on the aesthetic aspect (the description of the work of film directors recognised as authors and artists dominates). Referring to the methodological assumptions of the new historicism and New Cinema History, the authors express concern caused by a lack of historism in the historiography of cinema of the socialist era. They therefore suggest “a return to the source”, that is the archives; a certain restrain in one’s interpretative ambitions, thorough research allowing the description of specific film projects in relation to their economic, social and political context; research on the culture of production in Polish cinema; research of film para-texts (stills, posters, trailers, movie advertising, etc.) and marginalised phenomena (such as educational cinema or “Polish school of dubbing”) and research on film reception (both audience and written film reviews).
Źródło:
Kwartalnik Filmowy; 2014, 85; 28-39
0452-9502
2719-2725
Pojawia się w:
Kwartalnik Filmowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
La Repubblica Popolare di Polonia in traduzione russa e inglese. Il caso di Lubiewo di Michał Witkowski
Autorzy:
Mafrica, Lidia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2084500.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Michał Witkowski
Lubiewo
translation studies
cultural elements
Polish People’s Republic
Traduktologia
Elementy kulturowe
PRL
Opis:
Lubiewo (2005) by Michał Witkowski presents a particularly high number of cultural elements related to the last decades of the Polish People’s Republic (1952–1989), which far from serving exclusively as a historical background, turn the latter into one of the novel’s main characters. The present paper aims at investigating and comparing the way these elements, whose translation is known to be problematic, have been transferred into the Russian (Любиево 2007) and English (Lovetown 2010) translations.
Lubiewo (2005) Michała Witkowskiego cechuje szczególnie wysoka frekwencja elementów kulturowych odnoszących się do ostatnich dekad PRL‑u (1952–1989). Elementy te nie służą wyłącznie budowaniu tła historycznego: to ostatnie staje się za ich sprawą jednym z bohaterów powieści. Celem niniejszego artykułu jest analiza porównawcza strategii tłumaczeniowych w zakresie wspomnianych elementów, stanowiących, jak wiadomo, poważny problem translatorski, w przekładach rosyjskim (Любиево 2007) i angielskim (Lovetown 2010).
Źródło:
Kwartalnik Neofilologiczny; 2021, 2; 212-228
0023-5911
Pojawia się w:
Kwartalnik Neofilologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Polish People’s Republic in the context of elections to the European Parliament of the European Community (1979)
PRL wobec wyborów do Parlamentu Europejskiego Wspólnot Europejskich z 1979 roku
Autorzy:
Barabasz, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/625747.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
European Parliament
elections
European Community
Polish People’s Republic
Parlament Europejski
wybory
Wspólnoty Europejskie
PRL
Opis:
W artykule przybliżono polskie reakcje na organizację wyborów do Parlamentu Europejskiego w 1979 roku. Skoncentrowano się na opiniach publicystów prasy polskiej, zwrócono także uwagę na reakcje Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL na zapowiadany po 1975 roku proces unifikacji politycznej EWG. Przedstawiono również reakcje społeczeństw państw „dziewiątki” na niebagatelne wydarzenie, jakim były wybory do Parlamentu Europejskiego.
The paper shows insight into the Polish response to the elections to the European Parliament held in 1979. It focuses on the opinions presented by journalists in the Polish press, and also highlights the response of the Ministry of the Interior of the Polish People’s Republic to the EEC’s political unification process announced after 1975. The paper also presents the response of the public in the EEC ‘nine’ to the important event that the elections to the European Parliament were.
Źródło:
Rocznik Integracji Europejskiej; 2018, 12; 371-380
1899-6256
Pojawia się w:
Rocznik Integracji Europejskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mięso
Autorzy:
Jarosz, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689929.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
mięso
braki żywnościowe
PRL
„afera mięsna”
meat
food shortages
Polish People’s Republic
“meat scandal”
Opis:
Artykuł zawiera ustalenia dotyczące problemów aprowizacyjnych, w tym przede wszystkim braków mięsa w szerokim kontekście historii politycznej, kulturowej i społecznej Polski w latach 1945–1989. Dokonana została analiza „kwestii mięsnej” w polityce władz komunistycznych (działania zmierzające do ograniczenia popytu, zwiększenia podaży i karania za nadużycia w instytucjach zajmujących się produkcją, dystrybucją i sprzedażą mięsa). Podjęta została próba określenia roli mięsa w życiu polskich rodzin, społecznych reakcji na jego braki (od dowcipów z wątkiem „aprowizacyjnym” do roli braków mięsa w genezie i przebiegu buntów antysystemowych w PRL).
The article presents findings regarding food supply problems, including in particular shortages of meat in a broad contexts of Poland’s political, cultural and social history in 1945–1989. An analysis of the “meat issue” in the policy of the communist authorities was made (measures to reduce demand, increase supply and punish abuse in institutions involved in the production, distribution and sale of meat). An attempt was made to determine the role of meat in the lives of Polish families, social reactions to its deficiencies (from jokes about food supplies to the role of meat shortages in the genesis and course of anti-system rebellions in the Polish People’s Republic).
Źródło:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały; 2019, 17
2450-8365
Pojawia się w:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prezydent jako strażnik przestrzegania międzypaństwowych sojuszy wojskowych w świetle Ustawy o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 7 kwietnia 1989 roku
Autorzy:
Tokarski, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1041671.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Fundacja Niepodległości
Tematy:
prezydent prl
układ warszawski
nowelizacja konstytucji prl
funkcje głowy państwa
president of the polish people’s republic
warsaw pact
novelization of the constitution of the polish people’s republic
roles of the head of state
Opis:
The novelisation of the Constitution of the Polish People’s Republic of 7 April 1989 granted the President the role of a preserver of observing international military alliances, which is commonly linked in doctrine with Poland’s membership in the Warsaw Pact. The first part of the article presents the origin of the discussed novelisation of the Constitution of the Polish People’s Republic and motives of reinstating the office of the President to the Polish constitutional order. The second part of the article contains characteristics of formal and actual aspects of the Warsaw Pact. The third part presents the geopolitical situation of Poland in the second half of the eighties in the 20th century, with a particular emphasis put on dangers related thereto. The next part covers the analysis of the President’s competencies which enable him to perform the title role. The fifth part describes the road of Wojciech Jaruzelski to the presidency and characterizes the way of pursuing Poland’s international policy after the victory of the Solidarity camp in the June election. The last, sixth part indicates the reasons the legislator was guided by entrusting the President with the title role.
Źródło:
Prawo i Polityka; 2018, 8; 46-61
2080-5799
Pojawia się w:
Prawo i Polityka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Drugorzędny drugi obieg. W trzydziestą rocznicę zniesienia cenzury w Polsce
Secondary Second Circulation. On the Thirtieth Anniversary of the Abolition of Censorship in Poland
Autorzy:
Okoński, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1038418.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
cenzura
prl
komunizm
drugi obieg
pamięć kulturowa
censorship
polish people’s republic
communism
samizdat
cultural remembrance
Opis:
Literatura podziemna istnieje obecnie tylko w archiwach historycznych lub w zbiorach prywatnych i nie ma szansy wpłynąć na współczesny dyskurs. Któż byłby dziś naprawdę zainteresowany prezentowanymi w niej liberalnymi poglądami, jej różnorodnością tematyczną i estetyczną, kiedy radykalne siły, fake newsy i trolle w coraz większym stopniu kształtują komunikację w przestrzeni publicznej? Czy eskalacja konfliktów ideologicznych w Polsce może prowadzić do instrumentalizacji mitu literatury i prasy dysydenckiej przez uczestników życia politycznego? Jaki potencjał dla badań literaturo-i kulturoznawczych oraz dydaktyki tkwi w podziemnej literaturze i prasie? Czy digitalizacja druków drugoobiegowych ułatwia kultywowanie pamięci o tych publikacjach? I wreszcie – czy nadszedł czas demitologizacji niektórych aspektów kultury niezależnej? 30 lat po zniesieniu cenzury nadal aktualne jest pytanie o nieobecność w popularnych formach pamięci bohaterów polskiej historii – drukarzy, kolporterów i autorów.
Underground literature exists only in historical archives or in private collections – and stands no chance of affecting the contemporary debate. Who would be now really interested in liberal views or thematic and aesthetic diversity of underground literature when radical forces, fake news and trolls increasingly shape communication in the public space? Can the escalation of ideological conflicts in Poland lead to a more instrumental approach towards the myth of dissident literature and the press by political actors? What potential for literary and cultural research (but also for teaching) does the underground literature and press have? Does the transition from samizdat to digitization facilitate cultivating memory about these publications? And last but not least, is it time to demythologize some aspects of this culture? 30 years after the abolition of censorship, a question can still be asked why heroes of the Polish history such as printers, distributors and authors are not present in popular forms of remembrance.
Źródło:
Perspektywy Kultury; 2020, 31, 4; 285-301
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:
Perspektywy Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Praca zawodowa kobiet a relacje małżeńskie w powojennej Polsce. Analiza materiałów konkursów pamiętnikarskich z lat 1963, 1964 i 1974
Professional Work of Women and Marriage Relations in Post-War Poland. An Analysis of Materials of Memoir Competitions Held in 1963, 1964, and 1974
Autorzy:
Jarska, Natalia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2019331.pdf
Data publikacji:
2020-12-09
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
kobiety
płeć kulturowa
praca zawodowa
małżeństwo
PRL
women
gender
professional career
marriage
Polish People’s Republic
Opis:
Artykuł omawia wpływ pracy zawodowej kobiet na stosunki w małżeństwie. Podstawą źródłową analizy są oryginalne pamiętniki konkursowe pochodzące z trzech konkursów z lat 1964, 1965 i 1974. W artykule stawiam tezę, że praca zawodowa, szczególnie związana z wykształceniem i pozycją zawodową, wpływała na podniesienie statusu kobiety w małżeństwie, choć była rozumiana jako drugorzędna. Innym czynnikiem wpływającym na zmianę pozycji kobiety w małżeństwie było upowszechnianie się partnerskiego modelu małżeństwa, co także pokazują omawiane pamiętniki.
The article discusses the impact of women’s work on relations in marriage. The source basis of the study are original personal memoirs written for three competitions organised in 1964, 1965, and 1974. I argue that professional work, especially related to education and professional position, raised the status of women in marriage, even though the women’s employment was regarded as of secondary importance. Another factor changing the role of women in marriage was the popularisation of the partnership model of marriage, which is also mirrored in the analysed.
Źródło:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały; 2020, 18; 83-105
2450-8365
Pojawia się w:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Kogo będą chcieli wybrać, to wybiorą, czy my będziemy głosować, czy nie” – wybory do sejmu w 1952 roku w Nowej Hucie w świetle dokumentów partyjnych i materiałów Urzędu Bezpieczeństwa
“Whom they want to elect they will elect, whether we will vote or not” – the 1952 Sejm elections in Nowa Huta in the light of party documents and Security Office materials
Autorzy:
Mazur, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34111939.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
elections to the Sejm of the Polish People’s Republic
special services of the Polish People’s Republic
Public Security Office
Nowa Huta
PZPR (Polish United Workers’ Party)
wybory do Sejmu PRL
służby specjalne PRL
Urząd Bezpieczeństwa Publicznego
PZPR
Opis:
W artykule został poruszony temat wyborów do Sejmu PRL, które odbyły się 26 października 1952 r. i rozpoczęły serię głosowań w Polsce „ludowej” będących zaprzeczeniem takich pojęć, jak wolność i demokracja. Podjęto próbę analizy działań Komitetu Zakładowego PZPR Kombinatu Nowa Huta oraz funkcjonariuszy tamtejszego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, prowadzonych w ramach przygotowania i ochrony wyborów w Okręgu nr 58, który obejmował Kraków-Miasto i Nową Hutę. W odniesieniu do działań hutniczej organizacji partyjnej omówiono m.in. powstanie Zakładowego Komitetu Wyborczego Frontu Narodowego oraz jego struktur na poszczególnych wydziałach kombinatu. Analizie poddano sferę propagandy i reakcji pracowników huty oraz społeczeństwa nowohuckiego na pracę agitatorów wyborczych. Postawy mieszkańców w kontekście zbliżających się wyborów i kampanii wyborczej znajdowały się także w obszarze zainteresowania komunistycznej tajnej policji. Z tego względu w artykule poddano analizie działania nowohuckiego aparatu bezpieczeństwa w zakresie poszukiwania tzw. wroga. Scharakteryzowano pracę UBP, polegającą m.in. na monitorowaniu meldunków związanych z zakłócaniem porządku publicznego czy kontaktach funkcjonariuszy z podległą im agenturą. W ostatniej części artykułu została przedstawiona ocena wyborów dokonana przez nowohuckie czynniki partyjne i tamtejsze władze bezpieczeństwa.
The article deals with the elections to the Sejm of the Polish People’s Republic, which took place on 26 October 1952 and which began a series of elections in the Polish People’s Republic that contradicted concepts such as freedom and democracy. An attempt is made to analyse the activities the PZPR Works Committee of the Nowa Huta metallurgical plant and the officers of the local Public Security Office carried out in the preparation and protection of the elections in District No. 58, which included the city of Cracow and Nowa Huta. With regard to the activities of the party organisation at the metallurgical plant, the establishment of the Company Election Committee of the National Front and its structures in the various departments of this industrial combine were discussed. The sphere of propaganda and the reaction of the workers of the steelworks and the society of Nowa Huta to the work of election agitators is analysed. The attitudes of residents in the context of the upcoming elections and during the election campaign were also in the area of interest of the communist secret police. For this reason, the article analyses the activities of the Nowa Huta security apparatus in the search for the so-called enemy. The work of the UBP (Public Security Office) was characterised, which involved, among other things, the monitoring of reports related to public order disturbances or the officers’ contacts with subordinate agents. The last part of the article presents an assessment of the elections by Nowa Huta party functionaries and the local security authorities.
Źródło:
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989; 2023, 21; 504-536
1733-6996
Pojawia się w:
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Protection of Client’s Interests, as Arising from the Right (Requirement) to Rely on Legal Professional Privilege in China, Compared to Polish Solutions – the Development of the System. Part II
Autorzy:
Bednaruk, Waldemar
Kisiel, Olga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1803179.pdf
Data publikacji:
2019-10-28
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
history of the Bar
the Second Republic of Poland
the Polish People’s Republic (PPR)
historia adwokatury
II Rzeczpospolita
PRL
Opis:
Ochrona interesów klienta wynikająca z prawa (obowiązku) zachowania tajemnicy adwokackiej w Chinach na tle rozwiązań polskich – narodziny systemu. Część II. Rys historyczny rozwiązań polskich od upadku I Rzeczypospolitej do czasów współczesnych Po długotrwałym okresie rozwoju rodzimej kultury prawnej, systematycznego wzrostu znaczenia palestry w życiu społeczno-politycznym kraju oraz umacniania jej wpływów, nastąpił czas zdecydowanie gorszy dla prawników. Utrata niepodległości na ponad sto lat i konieczność funkcjonowania w strukturach monarchii absolutnych wywołały szereg negatywnych skutków we wzajemnych relacjach adwokatów z ich klientami, przede wszystkim w zakresie prawa do zachowania tajemnicy adwokackiej. Kolejne stulecie zaś, mimo odzyskania niepodległości przez Polskę, przyniosło nowe, trudne wyzwania w procesie kształtowania stosunków uczestników postępowania sądowego.
The Protection of Client’s Interests, as Arising from the Right (Requirement) to Rely on Legal Professional Privilege in China, Compared to Polish Solutions – the Development of the System. Part II. A Historical Overview of Polish Solutions from the Fall of the First Republic of Poland until Modern Times After a long period of the native legal culture development, a systematic increase in the importance of the Bar in the social and political life of the country and the strengthening of its influence, there was a period much worse for lawyers. The loss of independence for more than one hundred years and the necessity of functioning in the structures of absolute monarchies caused many negative effects in the mutual relations between attorneys and their clients, primarily in the area of the legal professional privilege. Despite the fact that Poland regained its independence, the next century brought new, difficult challenges in the process of shaping the relations between lawsuit participants.
Źródło:
Roczniki Nauk Prawnych; 2019, 28, 2; 7-17
1507-7896
2544-5227
Pojawia się w:
Roczniki Nauk Prawnych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pacyfikacje społecznych inicjatyw w zakresie budownictwa sakralnego na przykładzie Szklar w archidiecezji krakowskiej
Pacification of Social Initiatives with Regard to Construction of Sacred Buildings as Illustrated by the Case of Szklary in Kraków Archdiocese
Autorzy:
Gryz, Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/477329.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
budownictwo sakralne
stosunki państwo–Kościół
PRL
Karol Wojtyła
sacred buildings
Church–State relations
Polish People’s Republic
Opis:
The article is a case study on the origin, course and consequences of the actions on 12th August 1974, which pacified the resistance of the residents of Szklary, a village in the Kraków Archdiocese, who opposed the demolition of a room added to a catechetical building. The estate was owned by Fr Józef Pochopień, the vicar at the home parish of Racławice Olkuskie, who also commissioned the modification of the building. According to the wishes of the Catholic residents of Szklary, he planned to established an independent ministry in the village. The party and state leadership of the Olkusz Poviat and the Kraków Voivodeship recognised the construction as illegal. Before the administrative decision to block the construction came into force, representatives of the Party, officers competent for religious denominations and officers of the security apparatus had prepared a plan to demolish the unauthorised construction and decided to conduct the operation by force. The intervention involved security and police forces, who beat over thirty people, mainly women, who defended the estate on the behalf of their absent prefect. The course of the brutal action was documented in the operational materials of the Security Service. The incident proved discrimination of Catholics under the Polish People’s Republic when the construction permits concerning religious buildings were strictly regulated. The result of the conflict was positive for the residents of Szklary, who had a parish established in their village a few years later and built a church. This project became positive due to the personal effort and support by the Metropolitan Archbishop of Kraków, Cardinal Karol Wojtyła. A person strongly involved in provision of legal protection for the victims was Advocate Andrzej Rozmarynowicz. Despite the persecution, Fr Józef Pochopień, who was sentenced to suspended imprisonment, underwent financial persecution, was spied on and experienced attempted recruitment for cooperation with the Security Service, did not give up. The case of Szklary was used by the authorities of the Polish People’s Republic to create a model of combating social initiatives related to construction of sacred buildings.
Źródło:
Pamięć i Sprawiedliwość; 2017, 30; 434-450
1427-7476
Pojawia się w:
Pamięć i Sprawiedliwość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Obraz służb mundurowych w kinie PRL (1968–1990)
The Image of the Uniformed Services in the Cinema of the People’s Republic of Poland (1968–1990)
Autorzy:
Domke, Radosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341438.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
film motifs
cinema of the People’s Republic of Poland
uniformed services
Citizens’ Militia
Armed Forces of the Polish People’s Republic
motywy filmowe
kino PRL
służby mundurowe
Milicja Obywatelska
Siły Zbrojne PRL
Opis:
W artykule omówiono motywy filmowe skoncentrowane wokół wizerunku milicjanta, agenta Służby Bezpieczeństwa, strażnika więziennego, żołnierza, wopisty oraz strażaka w polskim filmie telewizyjnym i kinowym. Aby jak najszerzej uchwycić wizerunek służb mundurowych PRL, przeanalizowano wszelkie tego typu motywy dostępne polskiemu widzowi, nie wydzielono jednak gatunków filmowych jako osobnego kryterium. W sensie chronologicznym autor koncentruje się na filmach nakręconych po Marcu ’68, wcześniejsze jedynie sygnalizuje. Cezura ta wydaje się o tyle istotna, że po brutalnych działaniach Milicji Obywatelskiej skierowanych przeciwko polskim intelektualistom na fali marca 1968 roku oraz interwencji Sił Zbrojnych PRL w Czechosłowacji w sierpniu tego roku władzom partyjno-państwowym zależało, aby wpłynąć na pozytywny obraz służb mundurowych wśród polskiego społeczeństwa. Ramy chronologiczne zamykają się na 1990 roku – ostatnim, jeżeli chodzi o wejście na ekrany kin dzieł nakręconych jeszcze w Polsce Ludowej. Obraz służb mundurowych, który wyłania się z analizy, jest wielobarwny i wieloaspektowy. Z pewnością cechą wspólną jest ukazanie Polaków noszących mundury jako jednostek karnych, zdyscyplinowanych i pokornych względem władzy. Różnic jest znacznie więcej. Podstawowe jest rozróżnienie szeregowych funkcjonariuszy czy żołnierzy i oficerów. Ci pierwsi często nie grzeszą zbytnio inteligencją i zazwyczaj są ośmieszani, zwłaszcza milicjanci. Oficerowie zaś ukazywani są niejednokrotnie wzorowo, jako inteligentni mężczyźni z wysokim poziomem kultury osobistej. Jednym i drugim nie brakuje odwagi. Najpełniej przedstawiony został wizerunek milicjanta, a najsłabiej – celnika, wopisty i strażaka.
The article discusses film motifs focused on the image of a militiaman, a Security Service agent, a prison guard, a soldier, a border guard, and a fireman in Polish television and cinema films. In order to capture the image of the uniformed services of the Polish People’s Republic as broadly as possible, all such motifs available to the Polish viewer were analyzed, but film genres were not distinguished as a separate criterion. In a chronological sense, the author focuses on films shot after March ’68, only mentioning earlier ones. This caesura seems important because after the brutal actions of the Citizens’ Militia against Polish intellectuals in March 1968 and the intervention of the Armed Forces of the Polish People’s Republic in Czechoslovakia in August of that year, the party and state authorities wanted to influence a positive image of the uniformed services among Polish society. The chronological framework ends in 1990 – the last year when it comes to the cinema screens of works shot in the People’s Republic of Poland. The image of uniformed services that emerges from the analysis is multicolored and multifaceted. Certainly, a common feature is the portrayal of Poles wearing uniforms as punitive, disciplined, and humble towards the authorities. There are many more differences. It is basic to distinguish between rank-and-file officers or soldiers and officers. The former are often not very intelligent and are often ridiculed, especially the militiamen. Officers are often portrayed in an exemplary manner, as intelligent men with a high level of personal culture. Both of them have courage. The image of a militiaman was presented most fully, while the image of a customs officer, a border guard, and a fireman was presented least well.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia; 2023, 78; 229-235
0239-4251
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Posłanki na Sejm PRL II kadencji (1957–1961). Cechy socjopolityczne i aktywność poselska
The socio-political characteristics and parliamentary activity of female MPs in the Polish People’s Republic Sejm of the second term (1957–1961)
Autorzy:
CHROBACZYŃSKA-PLUCIŃSKA, EDYTA
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/561540.pdf
Data publikacji:
2019-12-30
Wydawca:
Wydawnictwo HUMANICA
Tematy:
historia kobiet
parlamentaryzm
Sejm PRL
posłanki
women’s history
parliamentarism
Sejm of the Polish People’s Republic
female MPs
Opis:
Autorka koncentruje się na analizie cech socjopolitycznych i kierunkach aktywności parlamentarnej posłanek zasiadających w Sejmie PRL II kadencji (1957–1961). Z jednej strony celem badań jest charakterystyka posłanek z uwzględnieniem takich kryteriów, jak wiek, wykształcenie, zawód, orientacja polityczna, a także przynależność do klubów i kół poselskich. Z drugiej zaś przeanalizowano obszary aktywności w wybranych komisjach parlamentarnych, składane interpelacje oraz zagadnienia poruszane w przemówieniach sejmowych. Autorka chciałaby częściowo wypełnić lukę w najnowszych badaniach nad historią kobiet w okresie PRL. W sferze metodologii odwołano się do krytycznej analizy treści. Podstawę źródłową stanowią biuletyny prasowe, sprawozdania stenograficzne z posiedzeń sejmu oraz dokumenty zgromadzone w archiwach.
The author focuses on analysing socio-political characteristics and trends in the parliamentary activity of female MPs serving in the Polish People’s Republic Sejm of the second mandate (1957–1961). On the one hand, her research aims at characterising those MPs taking into account such criteria as age, education, profession, political orientation as well as membership in political groups and circles. The other aspect of the research concerns the areas of their activity in selected parliamentary committees, the parliamentary questions they submitted and the subjects raised by them in parliamentary speeches. The author seeks, if only partially, to fill the gap in most recent studies of women’s history in the period of the Polish People’s Republic (PPR). In terms of methodology, critical content analysis is used. The source base is press bulletins, stenographic transcripts of Sejm sittings and archive documents.
Źródło:
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2019, 2(7); 59-76
2451-3539
2543-7011
Pojawia się w:
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Agentura Stasi w PRL w czasach pierwszej „Solidarności”. Wstęp do dyskusji
The Stasi agentry within the People’s Republic of Poland during early Solidarity. Introduction to the discussion
Autorzy:
Gańczak, Filip
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/478499.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
NRD
PRL
Stasi
służby specjalne
agentura
PZPR
„Solidarność”
GDR
Polish People’s Republic
intelligence
Polish United Workers’ Party
„Solidarity”
Opis:
Until recently, researchers have believed that in the eighties Poland was strongly infiltrated by the East German intelligence – the Ministry for State Security (MfS) of the German Democratic Republic (GDR), commonly known as the Stasi. However, latest scientific publications seem to suggest that the East German grip was not quite as strong. The Stasi did in fact make efforts to direct more agents to the People’s Republic of Poland after August 1980. An operational group was established in Warsaw. The central office of the MfS and its local units developed their networks of secret informers in Poland, primarily made up of citizens of the GDR with ties to Poland and the Poles. Along with the standard recruitment of human agents, efforts were made to establish and maintain both official and unofficial contacts with representatives of the Polish government and other state institutions. Officers and secret informers of the MfS would often acquire valuable information directly from the Polish United Workers’ Party, the Polish Army, the Catholic Church or the Independent and Self-Governing Trade Union “Solidarity” (NSZZ “Solidarność”). Still, these efforts weren’t accompanied by adequate analytical studies of the situation in Poland – those available were often repetitive and overly ideological.
Źródło:
Pamięć i Sprawiedliwość; 2017, 30; 451-465
1427-7476
Pojawia się w:
Pamięć i Sprawiedliwość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Modernizacja wsi na Ziemiach Zachodnich i Północnych Polski Ludowej w refleksji socjologicznej
Modernization of villages in the Western and Northern Lands of People’s Poland in sociological reflection
Autorzy:
Walerski, Konrad
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30146187.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
history of Polish sociology
socialist modernization
Western and Northern Lands
rural areas during the Polish People’s Republic (PRL)
socialized economy
historia polskiej socjologii
modernizacja socjalistyczna
Ziemie Zachodnie i Północne
wieś w okresie PRL
gospodarka uspołeczniona
Opis:
Procesy modernizacyjne wdrożone przez władze Polski Ludowej objęły ze szczególnym nasileniem polską wieś. Zjawiska, takie jak industrializacja i urbanizacja, reorganizacja systemu rolnictwa czy wprowadzenie obowiązku szkolnego miały gwarantować awans społeczny mas chłopskich oraz przyczynić się do budowy nowego społeczeństwa socjalistycznego w powojennej Polsce. Ziemie Zachodnie i Północne, na których rozwój gospodarki uspołecznionej odbywał się znacznie szybciej niż w Polsce Centralnej i Wschodniej, stanowiły swoiste laboratorium społeczne, a zarazem obszar szczególnie interesujący dla badań socjologicznych. Niniejszy artykuł ma na celu udzielenie odpowiedzi na pytanie, w jakiej mierze polska socjologia przyczyniła się w okresie PRL do analizy oraz udokumentowania procesu socjalistycznej modernizacji na wspomnianym terytorium.
The modernization processes implemented by the authorities of People’s Poland particularly affected the Polish countryside. Phenomena such as industrialization, urbanization, the reorganization of the agricultural system, and the introduction of compulsory education were meant to guarantee social advancement for the rural masses and contribute to the construction of a new socialist society in post-war Poland. The Western and Northern Lands, where the development of a socialized economy occurred much more rapidly than in Central and Eastern Poland, served as a unique social laboratory and an area of special interest for sociological research. This article aims to answer the question of the extent to which Polish sociology contributed during the PRL era to the analysis and documentation of the socialist modernization process in the mentioned territory.
Źródło:
Przegląd Zachodniopomorski; 2023, 38; 337-359
0552-4245
2353-3021
Pojawia się w:
Przegląd Zachodniopomorski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Generał Zygmunt Duszyński – dowódca polskiego frontu nadmorskiego. Zarys biografii
Autorzy:
Pałka, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689862.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
PRL
Ludowe Wojsko Polskie
biografia
generalicja
Układ Warszawski
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Polish People’s Republic
Polish People’s Army
biography
generals
Warsaw Pact
Polish United Workers’ Party
Opis:
Artykuł jest zarysem biografii Zygmunta Duszyńskiego, wiceministra obrony narodowej i szefa Głównego Inspektoratu Szkolenia z końca lat pięćdziesiątych i początku sześćdziesiątych. Ten przedwojenny oficer rezerwy, w czasie okupacji niemieckiej był bliskim współpracownikiem Mariana Spychalskiego w podziemnej komunistycznej partyzantce (Gwardia Ludowa/Armia Ludowa). W 1947 r. jako jeden z najmłodszych oficerów Ludowego Wojska Polskiego otrzymał szlify generalskie i dowodził dywizją piechoty, walczył z sukcesami z podziemiem niepodległościowym. W czasie czystek stalinowskich odsunięty został na „boczny tor”. Gdy w 1956 r. władzę objął Władysław Gomułka, Duszyńskiego mianowano zastępcą szefa Sztabu Generalnego, a w 1959 r. wiceministrem obrony narodowej, zastępcą Spychalskiego. Był on także członkiem KC PZPR. Duszyński postrzegany był jako wysokiej klasy generał, fachowiec, w przypadku wybuchu III wojny światowej miał zostać dowódcą Frontu Polskiego działającego w ramach Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego w ofensywie przeciwko państwom NATO. W połowie lat sześćdziesiątych odsunięty został od władzy w wyniku rozgrywek w kierownictwie partii i wojska (konflikt pomiędzy „puławianami” i „natolińczykami” oraz „partyzantami”). General Zygmunt Duszyński – the first commander of the Polish Coastal Front. A brief biography The following article provides an outline of the biography of Zygmunt Duszyński, the Deputy Minister of National Defence and the chief of the Main Inspectorate of Training in the late ‘50s and the early ‘60s. This prewar reserve officer during the Nazi occupation served in the underground communist guerrilla (People’s Guard/People’s Army), where he was a close co-operator of Marian Spychalski, which paved him the way to the highest positions in the afterwar army. In 1947 Duszyński – as one of the youngest officers of the People’s Polish Army – became a general; right after the war he was leading an infantry division, he also successfully fought the Polish afterwar anti-communist resistance movement. During the Stalinist purges he was “sidelined”. In the 1956, when Władysław Gomułka took the power, Duszyński became the Deputy Chief of General Staff, then the Deputy Minister of National Defence, he was also a member of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party. He was perceived as a high-class general and a specialist, in the case of World War III he was supposed to lead a Polish Front within the Unified Armed Forces of the Warsaw Pact against NATO. In the mid-1960s, due to the internal political turmoil within the leadership of both the party and the army (a conflict between the party’s fractions called “puławianie”, “natolińczycy” and “partisans”), he was removed from power.
Źródło:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały; 2017, 15
2450-8365
Pojawia się w:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Działalność Fan Clubu The Beatles w Lublinie
Autorzy:
Werner, Krzysztof Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689908.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
The Beatles
muzyka w PRL
fanklub
Lublin
music
music in the Polish People’s Republic
Fan Club
Opis:
Głównym przedmiotem rozważań niniejszego artykułu jest wyjątkowe zjawisko kulturowego, które w ówczesnych realiach PRL teoretycznie nie powinno było zaistnieć. Celem badań jest przeprowadzenie analizy poszczególnych wydarzeń i opracowanie kalendarium, obrazującego całokształt działalności fanklubu. Przedstawione wydarzenia, informacje oraz etapy działań fanklubu są rozmieszczone chronologicznie.
The following article shows the specific activity of the Beatles Fan Club in Lublin, in difficult realities of the 1980s, and its evolution from a neighbourhood circle of interest to the fan club of international activity. The article outlines not only a general description of the history of the fan club, but also recollections of its members and guests, who participated in meetings of the Beatles’ fans, among others journalists: Jerzy Janiszewski, Hirek Wrona and the author of Beatlemania. Obsession or madness? Marek Szpejankowski. There are also presented numerous fan-club’s members, for example editor Peter Metz, and events, together with a description of fan-club gadgets, all against the backdrop of the realities of the eighties. One of the purposes of the article is to contribute to our knowledge about the life in the Polish People’s Republic as well as open a discussion about the unique cultural phenomenon that under the circumstances of communist Poland should not have come into being. The Fan Club events, information and milestones are arranged in a chronological order.
Źródło:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały; 2016, 14
2450-8365
Pojawia się w:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W szpiegowskim labiryncie. Powieść szpiegowska w PRL (na przykładzie serii „Labirynt”)
In a spy maze. Spy novel in the Polish People’s Republic (on example of the “Maze” series)
Autorzy:
Kaczyński, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2231118.pdf
Data publikacji:
2023-06-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
powieść szpiegowska
powieść milicyjna
PRL
wywiad
kontrwywiad
spy novel
milicja novel
Polish People’s Republic
intelligence
counterintelligence
Opis:
Artykuł prezentuje w ujęciu historycznoliterackim powieść szpiegowską okresu PRL. Analiza książek z serii „Labirynt” wskazuje, że funkcja propagandowa dominuje w nich nad rozrywkową, co jest charakterystyczne dla różnych obszarów kultury popularnej w PRL. Serię „Labirynt” wydawało w latach 1957–1991 Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. Ukazywały się w niej „zwykłe” powieści milicyjne, ale przede wszystkim powieści szpiegowskie. Podobnie jak powieść milicyjna, również powieść szpiegowska w PRL obok funkcji rozrywkowej musiała spełniać funkcję propagandową. Przejawia się to m.in. nawiązaniem do konwencji wczesnych powieści szpiegowskich w literaturze europejskiej z przełomu XIX i XX wieku, czyli przedstawianiem PRL jako kraju, który tylko broni się przed szpiegami, sam natomiast nie wykrada tajemnic innych państw. Równie daleki od rzeczywistości i wyłącznie propagandowy był obraz Polski jako kraju wytwarzającego liczne wynalazki i technologie, na które polują szpiedzy z Zachodu. Propagandowy charakter ma też obraz wroga i skontrastowany z nim wizerunek własnych agentów. Szpiedzy z BND czy CIA nie cofają się przed morderstwami, są bezwzględni także dla swoich współpracowników i ogólnie reprezentują bardzo niski poziom moralny. Często są byłymi nazistami, a zależy im tylko na zarobku. Z kolei funkcjonariusze kontrwywiadu PRL to ludzie ideowi, z oddaniem służący ojczyźnie, przewyższający pod każdym względem swych przeciwników, także na płaszczyźnie życia prywatnego. Każda z tych historii kończy się oczywiście zwycięstwem „naszych” i – podobnie jak powieść milicyjna – nie pozostawia czytelnikowi żadnych wątpliwości co do tego, po czyjej stronie są w tym konflikcie wszystkie racje – zarówno polityczne, jak i moralne.
The article presents a spy novel of the period of the Polish People’s Republic in historical-literary shot. The analysis of the books from the “Maze” series shows that the propaganda function dominates in them over the entertainment function, which is characteristic of various areas of popular culture in the Polish People’s Republic. The “Maze” series was issued by the Publishing House of the Ministry of National Defence in the years 1957–1991. What appeared in it were “ordinary” milicja novels, but primarily spy novels. In the Polish People’s Republic spy novel, same as milicja novel, had to perform a propaganda function besides the entertainment one. It manifests itself, among other things, in referring to the conventions of the early European spy novels from the turn of the 19th and 20th century, that means showing the Polish People’s Republic as a country, which only defends itself against spies, not stealing secrets of other countries. Far from reality and only propaganda was also the picture of Poland as a country producing numerous inventions and technologies, for which spies from the West hunt. The picture of the enemy and the image of own agents contrasted with it have a propaganda character too. The spies from BND or CIA don’t hesitate to murder, they are also ruthless to their co-workers, generally represent very low moral level. They are often former Nazis, they only care about earning. On the other hand, officers of the counterintelligence of the Polish People’s Republic are people with ideas, serving the motherland devotedly, better in every way than their opponents, also in terms of private life. Each of those stories ends, of course, with victory of “ours” and – same as milicja novel – doesn’t leave readers any doubts about who is absolutely right in this conflict – talking about both political and moral reasons.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 2023, 66, 1; 149-176
1505-9057
2353-1908
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rozwój regionalny w warunkach centralnego planowania. Przypadek Polski w latach 1960–1973
Regional development in conditions of the centrally planned economy. Case of Poland in 1960–1973
Autorzy:
Koryś, Piotr
Tymiński, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519689.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
PRL
wydatki inwestycyjne
konwergencja
PKB
rozwój regionalny
Polish People’s Republic
investment expenditure
convergence
GDP
regional development
Opis:
Artykuł koncentruje się na wpływie polityki inwestycyjnej na konwergencję regionalną w Polsce w latach 1960–1973. Na podstawie oficjalnych statystyk dotyczących regionalnego produktu materialnego netto i brutto oraz struktury zawodowej (sektor materialny/niematerialny) zrekonstruowano poziom PKB dla poszczególnych regionów Polski. Przeprowadzona analiza wykazała brak konwergencji regionalnej zarówno typu sigma, jak i beta. W rezultacie przeprowadzone badanie potwierdziło, że przestrzenna alokacja inwestycji w Polsce okresu rządów Gomułki i Gierka nie sprzyjała polityce konwergencji, a ze względu na inne cechy gospodarki centralnie planowanej spontanicznie wyłaniający się polaryzacyjny model rozwoju również okazał się nieefektywny.
The article focuses on the impact of investment policy on regional convergence in Poland between 1960 and 1973. On the basis of official statistics on the regional net, gross material product, and occupational structure (material/non-material sector), the author reconstructs the level of GDP for individual Polish regions. The analysis revealed a lack of regional convergence of both sigma and beta types. As a result, the study confirmed that the spatial allocation of investment in Poland during the rule of the Gomułka and Gierek governments was not conducive to the convergence policy, and – due to other characteristics of the centrally planned economy – the spontaneously emerging polarised development model also proved ineffective.
Źródło:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2023, 84; 231-263
0080-3634
Pojawia się w:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
History Under Censorship: Józef Piłsudski’s Eastern Policy in Polish Marxist Historiography (1945–1989)
Historia pod cenzurą: polityka wschodnia Józefa Piłsudskiego w polskiej historiografii marksistowskiej (1945–1989)
Autorzy:
Borymskyi, Vitalii
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38586289.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Józef Piłsudski
polityka wschodnia
PRL
polityka historyczna
historiografia
Eastern policy
Polish People’s Republic
history policy
historiography
Opis:
The article examines the historiography and history policy in the communist Polish People’s Republic (1945–1989) regarding the Eastern policy of Józef Piłsudski. Poland was one of the most important countries in the socialist camp, and it had a complicated history of relations with the USSR. Under Moscow’s influence, Poland had to adapt its official history to the Soviet one. This was especially difficult to accomplish considering recent hostile Polish-Soviet relations. Consequently, implementing such a history policy was a complex and uneven process. Piłsudski’s policy was treated extremely negatively during the Stalinist period, a view that softened in subsequent years under the influence of a gradual liberalisation of the history policy of the state. Although the general interpretation of Piłsudski’s Eastern policy remained negative until 1989, it became significantly different from Soviet dogmas. The source of this study were both propaganda texts, professional historiography and historical essays.
Artykuł analizuje historiografię i politykę historyczną władz w PRL (1945–1989) w odniesieniu do polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego. Polska była jednym z najważniejszych krajów obozu socjalistycznego i miała skomplikowaną historię stosunków z ZSRR. Pod wpływem Moskwy musiała dostosować swoją oficjalną historię do sowieckiej. Było to szczególnie trudne do osiągnięcia, biorąc pod uwagę niedawne wrogie stosunki polsko-sowieckie. Zatem wdrożenie takiej polityki historycznej było procesem złożonym i skomplikowanym. Polityka Piłsudskiego była w latach stalinowskich traktowana zdecydowanie negatywnie, w kolejnych latach spojrzenie to łagodniało pod wpływem stopniowej liberalizacji polityki historycznej państwa. Niemniej, chociaż ogólna interpretacja polityki wschodniej Piłsudskiego pozostawała negatywna do 1989 roku, z czasem coraz bardziej różniła się od dogmatów sowieckich. Źródłem tego opracowania były zarówno teksty propagandowe, profesjonalna historiografia, jak i eseje historyczne.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2023, 47
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Gospodyni” – społeczny magazyn dla kobiet mieszkających na terenach wiejskich. Charakterystyka zawartości i pełnionych funkcji w latach 1985–1986
”Gospodyni” – a social magazine for women living in rural areas. Characteristics of content and functions in 1985–1986
Autorzy:
Mikosz, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/685397.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
prasa dla kobiet
prasa PRL
funkcje prasy kobiecej
women’s press
Polish People Republic’s press
functions of the women’s press
Opis:
The aim of the article is to present a social magazine for women living in rural areas. The analysis concerns the years 1985–1986. The publication consists of two parts. In the first one the content of the periodical was discussed, in the second one it was indicated what functions the journal performed in selected years.
Celem artykułu jest zaprezentowanie społecznego magazynu dla kobiet mieszkających na terenach wiejskich. Analiza dotyczy lat 1985–1986. Publikacja składa się z dwóch części. W pierwszej z nich omówiono zawartość periodyku, w drugiej wskazano, jakie funkcje pełniło pismo w wybranych latach.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum; 2019, 2, 29; 139-157
0860-7435
2450-1336
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Trauma czy raj utracony? Reminiscencje okresu PRL w powieści Ono Doroty Terakowskiej
Trauma or Paradise Lost? Reminiscing Polish People’s Republic in Dorota Terakowska’s Ono
Autorzy:
Pielorz, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1203235.pdf
Data publikacji:
2020-06-29
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Dorota Terakowska
Ono
Guma do żucia
trauma
Polish People’s Republic (Polska Rzeczpospolita Ludowa – PRL)
rape
Polska Rzeczpospolita Ludowa (PRL)
gwałt
Opis:
Artykuł stanowi próbę opisania sposobów funkcjonowania przeszłości w pamięci bohaterów powieści Ono Doroty Terakowskiej, zwłaszcza postrzegania przez nich czasów Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Wydarzenia z tego okresu pozostały głęboko zakorzenione w ich świadomości, jednak Teresa, Jan oraz Irena diametralnie różnią się sposobem zarówno postrzegania ówczesnej rzeczywistości, jak i przekazywania swych wspomnień innym. Po scharakteryzowaniu właściwych tym postaciom typów pamięci PRL oraz omówieniu ich przy użyciu kategorii traumy uwaga zostaje przeniesiona na Ewę – główną bohaterkę książki, która musi mierzyć się ze swoją własną traumą, jaką stanowi gwałt. Interpretacja tego wątku pozwala m.in. pokazać, że fikcyjne wydarzenia pisarka wykorzystała, by wypowiedzieć ważne prawdy dotyczące przemocy o charakterze seksualnym, a szczególnie jej społecznego postrzegania. Rozważania dotyczące (traumatycznej) przeszłości zostają uzupełnione o wątek autobiograficzny, co umożliwia paralelna lektura Ono oraz quasi‑politycznego, autobiograficznego utworu Terakowskiej, zatytułowanego Guma do żucia.
This article is an attempt to describe the ways in which the past – the especially Polish People’s Republic (Polska Rzeczpospolita Ludowa – PRL) – performs in the memory of the protagonists of Dorota Terakowska’s novel Ono. Teresa, Jan and Irena vary in both perceiving those realities and passing these memories on to their descendants. After discussing different types of the memory of PRL and describing them using the concept of trauma the author focuses on Ewa – the main protagonist of the book in question. She has to deal with her own trauma, which is a consequence of rape. Shedding light on this motif enables one to see that Terakowska used fictional situations to voice some serious observations concerning the real problem of sexual assault and its social perception. Those remarks are supplemented with autobiographicalelement provided by parallel reading of Ono and Guma do żucia (Terakowska’s autobiographical quasi‑political text).
Źródło:
Rana. Literatura, Doświadczenie, Tożsamość; 2020, 1; 125-148
2719-5767
Pojawia się w:
Rana. Literatura, Doświadczenie, Tożsamość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wybrane aspekty jakości prawa finansowego a funkcje systemu opodatkowania dochodów w PRL
The chosen aspects of the quality of financial law and the functions of income taxation system in the Polish People’s Republic
Autorzy:
Klimek, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/476333.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Tematy:
financial law
income tax
functions
quality
the Polish People’s Republic
Prawo finansowe
podatek dochodowy
funkcje
jakość
PRL
Opis:
The chosen aspects of the quality of financial law and the functions of income taxation system in the Polish People’s Republic have been presented in five contexts. Th e first one is the doctrinal context, which allows to distinguish the taxation rules and the rules of the financial law from the functions of income taxation system. Furthermore, such context allows to divide the mentioned functions into four function groups: technical, fiscal and budgetary, justice related and ethical, economic and social. The second context constitutes the legislative technique context – enabling the analysis of the income taxation system in the Polish People’s Republic with the consideration of the technical functions. In turn, the third context corresponds with the title of the 16th Scientific Conference ‘State, Economy, Society’, organized annually by Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University. Thus, the income taxation system in the Polish People’s Republic has been subject to analysis with consideration of its influence on the Polish economic sphere within the years 1945-1989. However, due to the limited frames of this study the political and social sphere has been omitted. Nevertheless, conclusions made on these basis underline the importance of such functions of income taxation system in the Polish People’s Republic, as some functions: fiscal and budgetary, justice related and ethical, economic and social. The functions of income taxation system in the Polish People’s Republic have also been subject to analysis in the fourth context, that is the chosen functions of income taxation systems of the leading countries of the western block within the years 1945-1989. Therefore, it may be assumed that the functions of income taxation system in the Polish People’s Republic constituted one of the reasons of the failure of this country in the so called Cold War. Above all, however, the assessment of the functions of the income taxation system in the Polish People’s Republic (in the fifth context) has been referred to the chosen contemporary solutions, which paradoxically allows to come to conclusions de lege ferenda, which still remain up to date in reference to the income taxation system in the Third Polish Republic.
Wybrane aspekty jakości prawa finansowego i funkcje systemu opodatkowania dochodów w PRL przedstawiono w pięciu kontekstach. Pierwszym jest kontekst doktrynalny, który zasady podatkowe i zasady prawa podatkowego pozwala odróżnić od funkcji systemu opodatkowania dochodów. Co więcej kontekst ten umożliwia podział wspomnianych funkcji na cztery grupy funkcji: technicznych, fiskalno-budżetowych, sprawiedliwościowo-etycznych i gospodarczo-społecznych. Natomiast drugim kontekstem jest kontekst techniki legislacyjnej – umożliwiający analizę systemu opodatkowania dochodów w PRL z uwagi na funkcje techniczne. Z kolei kontekst trzeci koresponduje z tytułem XVI Konferencji Naukowej „Państwo, gospodarka, społeczeństwo”, organizowanej corocznie przez Krakowską Akademię im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Dlatego system opodatkowania dochodów w PRL poddano analizie z uwzględnieniem tego, jak w latach 1945–1989 oddziaływał on na polską płaszczyznę gospodarczą. Niemniej z uwagi na ograniczone ramy niniejszego opracowania pominięto płaszczyzny polityczną i społeczną. Mimo to wyciągnięte na tej podstawie wnioski podkreślają znaczenie takich funkcji systemu opodatkowania dochodów w PRL, jak niektóre funkcje: fiskalno-budżetowe, sprawiedliwościowo-etyczne oraz gospodarczo-społeczne. Funkcje systemu opodatkowania dochodów w PRL poddano analizie także w kontekście czwartym, a mianowicie wybranych funkcji systemów opodatkowania dochodów czołowych państw bloku zachodniego z lat 1945–1989. Dlatego można też postawić tezę, iż funkcje systemu opodatkowania dochodów w PRL stanowiły jedną z przyczyn klęski, jaką państwo to poniosło w tzw. zimnej wojnie. Przede wszystkim jednak ocenę funkcji systemu opodatkowania dochodów w PRL (w kontekście piątym) odniesiono do wybranych rozwiązań współczesnych, co paradoksalnie pozwala na wyciągnięcie wniosków de lege ferenda, które wciąż pozostają aktualne w odniesieniu do systemu opodatkowania dochodów w III Rzeczypospolitej.
Źródło:
Studia Prawnicze: rozprawy i materiały; 2017, 1(20); 171-188
1689-8052
2451-0807
Pojawia się w:
Studia Prawnicze: rozprawy i materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Warianty biografii Zbigniewa Herberta (1924–1998)
Autorzy:
Kosiński, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/608322.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Zbigniew Herbert
literatura
XX wiek
Lwów
Paryż
PRL
literature
20th century
Lvov
Paris
Polish People’s Republic
Opis:
Zbigniew Herbert był jednym z najwybitniejszych poetów polskich XX w. W artykule poddano analizie trzy monografie mu poświęcone, autorstwa Joanny Siedleckiej, Andrzeja Franaszka, Rafała Żebrowskiego. Uwzględniono edycje korespondencji oraz wspomnień o poecie. Pokazano różnice w ujmowaniu biografii Herberta na tle sporów o historię najnowszą.
Zbigniew Herbert was one of the most outstanding Polish poets of the twentieth century. The article presents an analysis of three monographs devoted to him, written by Joanna Siedlecka, Andrzej Franaszek, and Rafał Żebrowski. The editions of his correspondence and memories of the poet are taken into consideration. Differences in the depiction of Herbert’s biography are shown against the background of disputes about the recent history.
Źródło:
Dzieje Najnowsze; 2020, 52, 2
0419-8824
Pojawia się w:
Dzieje Najnowsze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dwie próby rozliczenia się środowiska literackiego ze stalinizmem
Autorzy:
Olaszek, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689910.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Październik 1956
Solidarność
stalinizm
literaci w PRL
October 1956
“Solidarity”
Stalinism
writers in the Polish People’s Republic
Opis:
W artykule zestawione zostały dwie książki, będące próbą rozliczenia się polskiego środowiska literackiego ze stalinizmem: Rachunek pamięci pod redakcją Władysława Bieńkowskiego, Heleny Boguszewskiej, Pawła Jasienicy i Jerzego Kornackiego oraz Hańba domowa Jacka Trznadla. W tekście przedstawiono okoliczności powstania obu prac i ich recepcję. Przeanalizowano zamieszczone w nich wypowiedzi pisarzy pod kątem oceny literatury w czasach stalinowskich i ówczesnej atmosfery w środowisku literackim, stosunku do rozliczenia oraz czynników, które decydowały o poparciu dużej części środowiska dla ustroju komunistycznego w tym okresie.
The article compares two books being an attempt of the Polish literary community to settle with Stalinism: Rachunek pamięci (An Examination of Remembrance) under the joint scientific editorship of Władysław Bieńkowski, Helena Boguszewska, Paweł Jasienica, and Jerzy Kornacki; and Jacek Trznadel’s Hańba domowa (Home Disgrace). The study presents the circumstances of the creation of these two books and their reception, together with an analysis of the statements and opinions of writers contained in the text in terms of assessing literature in Stalinist times and the atmosphere in the literary milieu at the time, their attitude to settling accounts with the past and to the factors that determined the support of a large part of the community for the communist system in the period.
Źródło:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały; 2019, 17
2450-8365
Pojawia się w:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Alkohol w PRL
Alcohol in the Polish People’s Republic
Autorzy:
Kosiński, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2019267.pdf
Data publikacji:
2020-12-09
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
pijaństwo
alkoholizm
„pijany budżet”
patologia społeczna
PRL
alcohol drinking
alcoholism
‘drunk budget’
social pathology
Polish People’s Republic
Opis:
Jednym z najważniejszych problemów społecznych i gospodarczych w latach 1945– 1989 okazało się pijaństwo i alkoholizm. W artykule poddano analizie strukturę i skalę spożycia alkoholu, znaczenie monopolu spirytusowego dla gospodarki, próby przeciwdziałania skutkom pijaństwa i alkoholizmu, społeczne mechanizmy nadmiernego spożycia alkoholu, zjawisko picia alkoholu bez okazji oraz podczas pracy, postawy Polaków wobec pijaństwa i alkoholizmu.
One of the most important social and economic problems in 1945–89 turned out to be excessive drinking and alcoholism. The article presents an analysis of the structure and scale of the alcohol consumption, the significance of the spirit monopoly for the state economy, attempts to counteract the effects of alcohol drinking and abuse, social mechanisms of excessive alcohol consumption, the phenomenon of drinking alcohol without occasion and at work, and the attitudes of Poles towards drinking and alcoholism.
Źródło:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały; 2020, 18; 255-268
2450-8365
Pojawia się w:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Wychowanie na tradycjach” na szczeblu jednostek wojskowych LWP (1956–1980). Środki i metody oraz ich skuteczność w oddziaływaniu na pamięć zbiorową żołnierzy
Autorzy:
Leszkowicz, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689876.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Polish People’s Republic
Polish People’s Army
collective memory
hall of tradition
political training
military unit
PRL
Ludowe Wojsko Polskie
pamięć zbiorowa
sala tradycji
szkolenie polityczne
jednostka wojskowa
Opis:
The author, interested in the history of the Polish People’s Army (political work on the level of military units), focuses his attention on the problem of shaping collective memory of Poles in Poland under communists. The article is devoted to one of the elements of political and educational work in the Polish People’s Army – to the so-called “education based on tradition”, which was a tool of inculcation of the special vision of history in line with the political principles (emphasising “progressive traditions”, the history of workers’ movement and activities of communists during the World War II). Tools used for this “education based on tradition” included halls of tradition (which were the centres of this activity), political training, celebrations of important feast days and anniversaries, visual propaganda and cultural-educational work. In the closing part of the article the author presented also some limitations of this education, together with a selection of results of sociological research conducted in the army in the 1960s, which evidenced the effectiveness of propaganda work.
Tematem artykułu jest sposób, w jaki w Ludowym Wojsku Polskim w latach 1956– 1980 prowadzono działania na rzecz przekazania żołnierzom określonej wizji historii i oddziaływania tym samym na ich pamięć zbiorową. Analiza, oparta na materiałach wojskowych, dotyczy działań obserwowanych na poziomie jednostki wojskowej. Wraz z ukazaniem różnych narzędzi oddziaływania zadano pytanie o jego ograniczenia oraz skuteczność.
Źródło:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały; 2016, 14
2450-8365
Pojawia się w:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czytanie (o) PRL-u. Z Ryszardem Ćwirlejem rozmawiają Justyna Tuszyńska i Dariusz Brzostek
Autorzy:
Ćwirlej, Ryszard
Brzostek, Dariusz
Tuszyńska, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2029067.pdf
Data publikacji:
2021-12-23
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
kryminał
powieść neo-milicyjna
pamięć
komunizm
PRL
detective fiction
neo-militia literature
memory
communism
The Polish People’s Republic
Opis:
Ryszard Ćwirlej: sociologist, journalist, and writer; former Polish Television reporter and editor-in-chief of the newscast Telekurier. A lecturer at the Faculty of Political Science and Journalism, Adam Mickiewicz University in Poznań. An author of numerous detective novels and an inventor of Polish “neo-militia literature”, a literary genre depicting the everyday life of the militiamen in the PRL (The Polish People’s Republic).
Źródło:
Literatura Ludowa; 2021, 3; 81-89
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badanie kultury w PRL i ZSRR oraz nowe spojrzenie na kulturę w polskiej i rosyjskiej socjologii po przełomie ustrojowym
STUDIES ON CULTURE IN THE TIMES OF COMMUNIST POLAND AND THE USSR AND A FRESH LOOK AT CULTURE IN THE POLISH AND RUSSIAN SOCIOLOGIES AFTER THE FALL OF COMMUNISM
Autorzy:
Dunaeva, Victoria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/781928.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Polish People’s Republic
USSR
sociology of culture after the political change
PRL
ZSRR
socjologia kultury po przełomie ustrojowym
Opis:
The author analyses a history of research on culture in communist Poland and the USSR (later Russian Federation). She finds similarities and differences. During the time of communist Poland a tendency was to standardize the supply of culture and make the access to it more democratic. The basic task of the sociology of culture in communist Poland was to control the advancement process of culture dissemination and research into the various forms of participation. However, in the second half of the 70s attention was more and more focused on the directions of cultural sociology development and functions. Following the fall of communism this discipline was faced with a challenge of embracing all the important directions of changes while indicating a now socio-cultural model at the same time. In the USSR, on the other hand, the government was interested only in the cultural research which was to confirm a hypothesis on fast cultural development of masses. Sociology of culture did not exist as a science, though. Following years of deep crisis, when perestroika period began, sociologists of post soviet Russia faced a serious challenge: how to move from “the only one true” Marxist paradigm to the mastering and usage of various theories which functioned in sociology around the world. The Author indicated the contribution in this respect i.a. of Vladimir Yadov or academics circled around Yurij Levada. In general one can say that in Poland as well as in Russia, the sociology of culture following the fall of communist regime and following certain major political, economic, social and cultural changes, found itself in entirely new reality.
Źródło:
Kultura i Społeczeństwo; 2011, 55, 2-3; 113-129
2300-195X
Pojawia się w:
Kultura i Społeczeństwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Emigracja polska w Wielkiej Brytanii wobec wyborów do Sejmu PRL pierwszej kadencji z 26 października 1952 r.
Autorzy:
Zaćmiński, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/608635.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Polish authorities in exile
Polish emigration in Great Britain
Polish People’s Republic
elections to the Sejm of the Polish People’s Republic of the first term
parliamentarism of the Polish People’s Republic
władze RP na obczyźnie
emigracja polska w Wielkiej Brytanii
Polska Ludowa
wybory do Sejmu PRL I kadencji
parlamentaryzm Polski Ludowej
Opis:
The changes that took place in the Polish People’s Republic after World War II were closely monitored by Polish political emigrants in Great Britain. Understandably, special attention was paid to political problems. The author discusses the attitude of the Polish government in exile and the Polish émigré press towards the elections to the People’s Poland Sejm in 1952: i.e. their assessment of the electoral law, the National Front, its programme, candidates to the Sejm, the electoral campaign, and election results. In the closing part of the text, the author comments on the success allegedly achieved by the Ministry of Public Security in that part of the “Cezary” Operation which concerned disinformation of émigré community in the area of electoral propaganda.
Zmiany zachodzące w Polsce Ludowej po II wojnie światowej były bacznie obserwowane przez polskie uchodźstwo polityczne w Wielkiej Brytanii. Szczególną uwagę zwracano na sprawy polityczne. W artykule omówiono stosunek władz RP na obczyźnie oraz prasy emigracyjnej do wyborów do Sejmu PRL w 1952 r.: tzn. jak oceniano prawo wyborcze, Front Narodowy, jego program, kandydatów do sejmu, kampanię wyborczą oraz wyniki wyborów. W końcowej części tekstu skomentowano sukces, jaki rzekomo odniosło Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego w tej części operacji „Cezary”, która dotyczyła dezinformacji środowisk emigracyjnych w zakresie propagandy wyborczej.
Źródło:
Dzieje Najnowsze; 2019, 51, 4
0419-8824
Pojawia się w:
Dzieje Najnowsze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Autorytety instytucjonalne polskiej młodzieży w badaniach socjologicznych ostatniej dekady PRL i po 1989 roku
Polish youths’ institutional authorities in sociological research of the last decade of the Polish People’s Republic and after 1989
Autorzy:
Rewera, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1852483.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
młodzież
autorytety instytucjonalne
PRL
ideologia socjalistyczna
zmiana ustrojowa
III Rzeczpospolita Polska
youths
institutional authorities
Polish People’s Republic
socialist ideology
systemic change
III Polish Republic
Opis:
The special interest of the author of the article are the Polish youths’ institutional authorities in two different social-political epochs: the last decade of the Polish People’s Republic and III Polish Republic. The article is a review of selected empirical materials concerning this problem explicitly or implicitly. Its aim was to recognize similarities and differences in the way various institutions were perceived (the school, political and non-political institutions, and the Church) by youths living under different systemic conditions, and verifying two theses on this basis: one assuming similarity of the institutional authorities in the awareness of the youths living in the last decade of the PPR and those living in the III PR, resulting from too short a period in which the democratic system prevailed in Poland to bring about fundamental changes in perceiving the institutions by young people living in the period of III RP as compared to the youths of the 1980’s; and a second one, assuming differences in perceiving the institutions by young Poles of the two periods, resulting from the systemic change in Poland initiated in 1989. Young people living in the last decade of the PPR and in the III RP perceived the school, teachers and non-political institutions (television, radio, the military) in a similar way. A continuation of the trend to negatively assess the school and teachers, and positively assess non-political institutions occurred here. The systemic change in Poland did not effect a change in the young people’s scale of respect towards those institutions. However, it resulted in a decrease in young people’s trust in political institutions and the Catholic Church.
Źródło:
Roczniki Nauk Społecznych; 2006, 34, 1; 161-181
0137-4176
Pojawia się w:
Roczniki Nauk Społecznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Współpraca resortów spraw wewnętrznych Polski i Węgier w epoce Edwarda Gierka (1970–1980) – wybrane aspekty w świetle dokumentów z Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej
Cooperation between the Interior Ministries of Poland and Hungary in the Edward Gierek era (1970–1980) – selected aspects in light of documents from the Archives of the Institute of National Remembrance
Autorzy:
Sylburska, Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33955941.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
Polish-Hungarian relations
history of the Polish People’s Republic,
history of the Hungarian People’s Republic
Security Services (Poland)
civilian counterintelligence
surveillance
stosunki polsko-węgierskie
historia PRL
historia WRL
służby bezpieczeństwa
kontrwywiad cywilny
inwigilacja
Opis:
Artykuł jest poświęcony wybranym aspektom współpracy MSW PRL oraz MSW WRL w latach 1970–1980. Dekada ta stanowiła szczególny okres w historii obu krajów, którego cechą charakterystyczną było przede wszystkim otwarcie się na Zachód. Z jednej strony zapewniało to dostęp do zagranicznych kredytów i technologii, tak bardzo potrzebnych gospodarkom polskiej i węgierskiej, z drugiej zaś stwarzało ryzyko przenikania szpiegów z wrogiego obozu, a wraz z nimi – „kontrrewolucyjnych” poglądów. Sytuację opresyjnych reżimów komunistycznych utrudniało podpisanie w 1975 r. w Helsinkach Aktu końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, który nakładał na sygnatariuszy pewne zobowiązania i dawał pretekst do ingerowania Zachodu w sytuację wewnętrzną krajów „demokracji ludowej”. Większa swoboda przekraczania granic i inne zmiany zachodzące w latach siedemdziesiątych stawiały przed służbami bezpieczeństwa oraz kontrwywiadem cywilnym zupełnie nowe wyzwania. Konsekwencją względnej liberalizacji życia w Polsce i na Węgrzech była wzmożona inwigilacja ich obywateli.
The article is devoted to selected aspects of cooperation between the Ministry of the Interior of the Polish People’s Republic and the Interior Ministry of the Hungarian People’s Republic in the years 1970–1980. This decade was a special period in the history of both countries, characterised above all by their opening to the West. On the one hand, this provided access to foreign loans and technology, sorely needed by the Polish and Hungarian economies, while on the other hand, it posed the risk of infiltration by spies from the enemy camp and, with them, of “counter-revolutionary” views. The situation of the oppressive communist regimes was made more difficult by the signing of the Final Act of the Conference on Security and Cooperation in Europe in Helsinki in 1975, which imposed certain obligations on the signatories and gave a pretext for Western interference in the internal situation of the “people’s democracy” countries. Greater freedom to cross borders and other changes in the 1970s posed entirely new challenges for the security services and civilian counterintelligence. A consequence of the relative liberalisation of life in Poland and Hungary was the increased surveillance of their citizens.
Źródło:
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989; 2023, 21; 39-68
1733-6996
Pojawia się w:
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The intelligentsia over the one hundred years of the existence of the Polish state
Inteligencja na przestrzeni stu lat istnienia państwa polskiego
Autorzy:
Podolska-Meducka, Aldona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/630347.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Tematy:
Polish intelligentsia
intellectual ethos
history
the Second Republic of Poland
Polish People’s Republic
the Third Republic of Poland
polska inteligencja
inteligencki etos
historia
Druga Rzeczpospolita
PRL
Trzecia Rzeczpospolita
Opis:
Trudna droga, którą przeszła inteligencja polska od swoich początków aż po czasy współczesne, nauczyła ją strategii przetrwania. Kult wykształcenia, poczucie obowiązku względem innych i odpowiedzialności za państwo pozwoliły jej zapisać się trwale w historii walki o utrzymanie substancji narodowej w różnych okresach. Nawet bardzo osłabiona podczas ostatniej wojny zdołała w latach PRL-u zachować własną tożsamość i stać się wzorem do naśladowania dla „nowej” inteligencji. Po roku 1989, w warunkach tworzącego się w Polsce kapitalizmu, przeszła na pozycje tzw. autorytetów, osób godnych publicznego zaufania i potrafiących myśleć samodzielnie oraz, coraz częściej, bardzo przedsiębiorczych. W nowoczesnym społeczeństwie kapitalistycznym (przez jego część być może nieuświadomiona) jest więc miejsce i potrzeba trwania przez inteligencję przy swoich zasadach i wartościach, które mają pomóc społeczeństwu odnaleźć się w zmieniającym się ciągle świecie.
The difficult path that the Polish intelligentsia has had to tread from its beginnings to modern times has taught it the strategy of survival. The cult of education, a sense of duty towards others and responsibility for the state enabled it to leave a permanent mark in the history of the struggle to maintain the national substance at different times. Although considerably weakened during the last war, in the years of the Polish People’s Republic, it managed to maintain its own identity and to become a role model for the ‘new’ intelligentsia. After 1989, under capitalism that was forming in Poland, it took the role of the so-called authorities – people worthy of public trust and able to think independently and, more often, very entrepreneurial. In a modern capitalist society there is both room and need (of which some may be unaware) for the intelligentsia to stand by its principles and values, which are to help the society to find itself in a constantly changing world.
Źródło:
Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace; 2018, 3 (35); 179-197
2082-0976
Pojawia się w:
Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Awans społeczny kobiet w czasach PRL. Dynamika struktury i sprawczości
Social upward mobility of women in the People’s Republic of Poland. Dynamics of structure and agency
Autorzy:
Andrejuk, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/413210.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
narracje biograficzne
awans społeczny
kobiety w PRL
biographical narratives
social upward mobility
women in the Polish People’s Republic
Opis:
Artykuł opisuje doświadczenie awansu społecznego kobiet w PRL-u w świetle specyfiki trajektorii zawodowych okresu Polski Ludowej. Podstawą analizy jest badanie biograficzne przeprowadzone wśród respondentów w wieku 72+ na przełomie 2014 i 2015 r. Analiza uwidacznia zarówno aspekty indywidualnego sprawstwa, jak i rolę czynników makrostrukturalnych w przemianach karier kobiet. W PRL-u detradycjonalizacji ról zawodowych towarzyszyło nadal bardzo tradycyjne pojmowanie roli kobiety w rodzinie. Narracje biograficznie wielokrotnie pokazują wybory życiowe respondentek, priorytetyzujące obowiązki domowe i rodzinne ponad rolą pracownicy czy osoby dokształcającej się. W narracjach obecny jest etos pracy skupiony na zespołowości i interesie zakładu pracy, a nie indywidualnej samorealizacji. Badanie biograficzne pokazało też pewne prawidłowości oraz schematy opowiadania, dotyczące poczucia sprawstwa i systemowej konieczności w narracjach biograficznych. Podkreślanie jednostkowej aktywności, indywidualnych aspiracji i zasług pojawia się częściej w relacjach dotyczących tych zdarzeń, które napawają rozmówczynie szczególną dumą, zwłaszcza w wypowiedziach na temat zdobywania wykształcenia związanego z awansem międzygeneracyjnym. Brak poczucia sprawstwa, akcentowanie uwarunkowań systemowych i przypadków losowych, jest charakterystyczny dla narracji o zdarzeniach uznawanych dziś przez rozmówczynie za kłopotliwe, takich jak np. wstąpienie do PZPR.
This article describes the experience of upward social mobility of women in the Polish People’s Republic, in the context of specificity of professional trajectories in communist Poland. The basis for analysis is biographical research, which was conducted among respondents aged 72+ in 2014 and 2015. The analysis presents aspects of individual agency as well as macro-structural factors in shaping and transforming women’s careers. In the Polish People’s Republic the de-traditionalisation of professional roles appeared together with the still traditional understanding of a woman’s role in the family. The biographical narratives expose multiple instances when the respondents’ life choices prioritised household and family duties over career or education. The narratives also present a work ethos focused on team spirit and not individual self-realisation. The biographical research also shows some regularities concerning feelings of agency and systemic necessity in the narratives about life. An emphasis on individual necessity, aspirations, and merits is present in the relations about event which the respondents are proud of (e.g. education). Lack of agency, emphasis on structural factors, and coincidences are more visible in narratives about events which may be evaluated as negative and problematic, e.g. membership in the Polish United Workers’ Party (PZPR).
Źródło:
Przegląd Socjologiczny; 2016, 65, 3; 157-179
0033-2356
Pojawia się w:
Przegląd Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prymas Stefan Wyszyński w okresie przełomu 1956-1957
Primate Stefan Wyszyński in the time of political change in 1956-1957
Autorzy:
Łatka, Rafał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1195629.pdf
Data publikacji:
2021-01-20
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
prymas Stefan Wyszyński
Kościół katolicki
władze PRL
primate Stefan Wyszyński
Catholic Church
government of the Polish People’s Republic
Opis:
Wydarzenia, jakie miały miejsce w Polsce w październiku 1956 r., przyniosły szereg istotnych zmian w systemie politycznym PRL. Kardynał Wyszyński w ich wyniku powrócił do sprawowania swoich funkcji kościelnych. Stało się to na warunkach prymasa, który wymusił na władzach spełnienie swoich postulatów. W czasie kolejnych miesięcy przełomu politycznego 1956-1957 kard. Wyszyński wykazał się wielkim zmysłem analizy rzeczywistości społecznej oraz wyczuciem realiów, w jakich przyszło mu działać. Uporządkował sytuację wewnętrzną Kościoła i zapewnił mu możliwość autonomicznego działania, nakreślił priorytety na kolejne lata oraz nie dał się nabrać na fałszywe deklaracje władz.
The events that took place in Poland in October 1956 brought about a number of significant changes in the political system of the Polish People’s Republic. As a result, Cardinal Stefan Wyszyński returned to the execution of his ecclesial functions. It happened on the terms of the Primate who forced the authorities to meet his demands. During the following months of the political breakthrough of 1956-1957, Cardinal Wyszyński showed a great sense of analysis of the socio-political sphere and a sense of reality in which he had to act. He put order in the internal situation of the Church and provided it with the opportunity to act autonomously; he outlined priorities for the coming years and was not deceived by the authorities' false declarations.
Źródło:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2020, 27, 2; 207-218
1232-1575
Pojawia się w:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Likwidacja państwowych gospodarstw rolnych i pierwszy etap przekształceń własnościowych państwowego sektora rolnego. Przyczynek do badań
Liquidation of state-owned farms and the first stage of ownership transformation in the state agricultural sector. A contribution to research
Autorzy:
Machałek, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519692.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
PRL
państwowe gospodarstwa rolne
transformacja ustrojowa
gospodarka
rolnictwo
Polish People’s Republic
state-owned farms
political transformation
economy
agriculture
Opis:
Artykuł przedstawia uwarunkowania i przebieg likwidacji państwowych gospodarstw rolnych w latach 1991–1996 oraz początek przekształceń własnościowych w państwowym sektorze rolnym. Zostały omówione wybrane konsekwencje gospodarcze i społeczne tego procesu oraz zasygnalizowane główne pola kontrowersji związanych z oceną celów, strategii i skutków transformacji własnościowej państwowych gospodarstw rolnych. Tekst jest wprowadzeniem do dalszych badań.
The article presents the conditions and the course of liquidation of state-owned farms in 1991–1996 and the beginning of ownership transformation in the state-owned agricultural sector. It discusses selected economic and social consequences of this process and signals the main fields of controversy related to assessing the goals, strategies, and effects of the ownership transformation of state-owned farms. The text is an introduction to further research.
Źródło:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2023, 84; 265-296
0080-3634
Pojawia się w:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Ciche bohaterki”? Kobiety w powstaniu styczniowym w historiografii i edukacji historycznej PRL
“Silent Heroines”? Women in the January Uprising in the Historiography and Historical Education of the Polish People’s Republic
Autorzy:
Młynarczyk-Tomczyk, Anita
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341393.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
historiography
women
historical education
January Uprising
Polish People’s Republic
heroines
historiografia
kobiety
edukacja historyczna
powstanie styczniowe
PRL
bohaterki
Opis:
W 2023 roku będziemy obchodzić 160. rocznicę wybuchu powstania styczniowego. Zachęca ona do kolejnych refleksji nad tym wydarzeniem i biorącymi w nim udział bohaterami. Były nimi również kobiety, co skłania do dalszych badań nad tą formą ich aktywności niepodległościowej. Podjęty, aczkolwiek bardzo wyrywkowo, aspekt udziału kobiet w powstaniu w świetle historiografii (do 1918 roku) skłonił autorkę do dalszych badań w tym zakresie. Prezentowany w artykule przegląd literatury naukowej i popularnonaukowej, choć z pewnością nie wyczerpuje tematu, przypomina z imienia i nazwiska wiele kobiet – bohaterek, czynnie zaangażowanych w powstanie styczniowe. Z pewnością historiografia PRL przyczyniła się do tego, że kobiety – bierne i czynne uczestniczki wydarzeń z lat 1860–1863/64 – zostały zauważone i dowartościowane nie tylko jako „ciche bohaterki powstania”. Wiele z nich swoją odwagę przypłaciło życiem, zsyłką, więzieniem, dlatego pamięć o ich bohaterstwie powinna znaleźć odzwierciedlenie zarówno w historiografii, jak i w edukacji historycznej.
In 2023, we will celebrate the 160th anniversary of the January Uprising outbreak. It provokes further reflection on this event and its main protagonists. Among them were also women, which encourages further research on this form of their involvement in the independence movement. The aspect of the place of women in the historiography of the January Uprising (up to 1918), taken up, albeit very randomly, has prompted the author to conduct further research in this field. The review of scientific and popular literature presented in the article, although it certainly does not cover the entire subject, has reminded the names of women – heroines, actively involved in the January Uprising. Certainly, the historiography of the People’s Republic of Poland contributed to the fact that women – passive and active participants of the events of 1860–1863/64 – were noticed and valued not only as “silent heroines of the uprising”. Many of them paid for their bravery with their lives, with deportation or imprisonment, therefore the memory of their heroism should not be overlooked, both in historiography and in historical education.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia; 2022, 77; 143-169
0239-4251
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Powstanie i początki działalności Milicji Obywatelskiej na Dolnym Śląsku w 1945 roku (w świetle dokumentacji Komendy Wojewódzkiej MO we Wrocławiu)
Inception and the beginning of Citizens’ Militia in Lower Silesia in 1945 (in the light of Wrocław Citizens’ Militia Provincial Headquarters documentation)
Autorzy:
Żak, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/472720.pdf
Data publikacji:
2016-06-01
Wydawca:
Collegium Witelona Uczelnia Państwowa
Tematy:
Milicja Obywatelska,
Dolny Śląsk 1945,
Polska Ludowa (PRL),
przestępczość,
bezpieczeństwo
Citizens’ Militia, Lower Silesia 1945, Polish People’s Republic, crime
Opis:
Powstanie i pierwsze miesiące funkcjonowania Milicji Obywatelskiej na terenie Dolnego Śląska nie należały do najłatwiejszych. Powoli formująca się struktura organizacyjna jednostek MO w województwie na przestrzeni całego 1945 roku była poddawana nieustannym poprawkom i korektom. Permanentny brak ludzi do służby sprawił, że do pracy w milicji dostawały się jednostki całkowicie się do tej roli nie nadające. Spora ich część była ludźmi zdemoralizowanymi oraz nie posiadającymi jakiegokolwiek wykształcenia, a tym bardziej przygotowania do służby. Pierwsze próby indoktrynacji politycznej z powodu braku możliwości jej rzetelnego przeprowadzenia spełzły na niczym. Należy do tego dodać również dramatyczne warunki aprowizacyjne oraz stojące na podobnym poziomie wyposażenie pierwszych milicjantów (odzież, broń). Wszystko to sprawiało, iż w starciu z szalejącym wówczas w regionie żywiołem przestępczym, dolnośląska Milicja Obywatelska, była skazana na porażkę. Jednakże ciężka praca milicjantów na rzecz podniesienia poziomu bezpieczeństwa zaczęła przynosić pierwsze efekty. Chociaż wyniki w dalszym ciągu były mierne, to jednak dawały dobre perspektywy na przyszłość.
The inception and first working months of Citizens’ Militia on the territory of Lower Silesia were a complicated process. Citizens’ Militia’s organizational structures in the voivodeship, developing in great effort, were under constant amendments and adjustments throughout the year 1945. Permanent shortage of people for service led to a situation where people working in Citizens’ Militia were highly unqualified. A fair amount of them consisted of depraved and uneducated men without any preparation for public service. Because of the impossibility of righteous execution of political indoctrination, first attempts at it were utterly in vain. Tragic conditions of victualling and equipment of the first police officers (clothing, weapon) constituted another problem. All these circumstances resulted in Citizens’ Militia of Lower Silesia being condemned to failure when confronted with raging crime in the region. However, the hard work of police officers to raise safety on the territory of the voivodeship started to bring positive results. Although the latter were rather mediocre, the prospects for the future were relatively good.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy; 2016, 2, 19
1896-8333
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wojsko podczas kampanii wyborczej i wyborów do Sejmu PRL z 20 stycznia 1957 roku
The Army during the Electoral Campaign and the Election to the Sejm of the Polish People’s Republic on 20 January 1957
Autorzy:
Skobelski, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/950949.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
propaganda campaign
election to the Sejm of the Polish People’s Republic
army
kampania propagandowa
wybory do Sejmu PRL
wojsko
Opis:
The article deals with a little known participation of the army in the electoral campaign and the election to the Polish Sejm in 1957; it relates mainly to the units of the Polish Army under the command of the Ministry of National Defence, but also to the formations subordinates to the Ministry of Internal Affairs, that is the Frontier Defence Army and the Internal Security Corps. Soldiers were both the target audience of the propaganda content and voted in the elections, being at the same time an important factor in rallying actions conducted in cooperation with the local apparatus of the Polish United Workers’ Party. Another question was, however, the part played by the army in supporting the law enforcement services, with the Citizens Militia (the Police) at the head, responsible for ensuring peace and security during the electoral campaign and the election itself.
Artykuł jest poświęcony mało znanemu udziałowi wojska w kampanii wyborczej i wyborach do Sejmu PRL w 1957 r. i odnosi się przede wszystkim do jednostek WP pozostających pod zwierzchnictwem MON, ale także formacji podlegających MSW, czyli WOP oraz KBW. Żołnierze byli zarówno odbiorcami treści promujących wybory i uczestnikami głosowania, stanowiąc jednocześnie ważny czynnik w działaniach agitacyjnych realizowanych we współpracy z terenowym aparatem PZPR. Odrębną kwestią była natomiast rola wojska we wspieraniu organów porządkowych na czele z MO w zapewnieniu spokoju w trakcie kampanii wyborczej oraz podczas samego głosowania. 
Źródło:
Dzieje Najnowsze; 2018, 50, 4; 155-179
0419-8824
Pojawia się w:
Dzieje Najnowsze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Współpraca Departamentu I MSW z Hauptverwaltung Aufklärung MfS w zakresie tajnego pozyskiwania nowych technologii dla przemysłu PRL i NRD w latach 1975–1990
Cooperation between Department I of the Ministry of Internal Affairs and Hauptverwaltung Aufklärung of the MfS with Regard to the Acquisition of New Technologies for the Polish People’s Republic and the German Democratic Republic in 1975–1990
Autorzy:
Sikora, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/478252.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
wywiad
szpiegostwo
technologia
nauka
PRL
NRD
zimna wojna
intelligence
espionage
technology
science
Polish People’s Republic
East Germany
Cold War
Opis:
The intelligence services of the Warsaw Pact and the Council for Mutual Economic Assistance member states cooperated from the moment the Iron Curtain fell over Central and Eastern Europe. As the specific branches of the intelligence expanded following the example of the KGB, information exchange encompassed an increasing range of issues. In the 1950s, following the example set by the USSR, the Polish and East German leaderships of the party and the state started to lay the foundations for the so-called scientific and technical intelligence (WNT), whose task was to provide the economy with innovative technologies, including ones subject to the trade embargo imposed by the capitalist countries. The first half of the 1970s brought dynamic development in the field of organisation and staff of the scientific and technological intelligence across COMECON, which can be seen both in the case of the Polish People’s Republic and the German Democratic Republic. Both countries tried to correlate the tasks of the scientific and technological intelligence (which was known as SWT – Sektor für Wissenschaft und Technik – in East Germany) with the national research and development goals set for the economy. As regards the general technology level, the GDR had advantage over all other COMECON countries, including the USSR, which also had impact on relations with Poland, which was much more underdeveloped. The author begins his tale by outlining the economic position of both countries and their joint projects in the areas of research and development and the industry. The author’s primary intention was to determine the chronology of clandestine contact between both scientific and technological intelligence services, show the thematic spectrum and the scale of information exchange, and to define the points of gravity of the cooperation. The analysis of archival documents created by Department I of the Ministry of Internal Affairs on one hand and by various divisions in the Ministerium für Staatssicherheit on the other makes it possible to determine that components of both countries’ intelligence active in the field of science and technology submitted analyses and informational materials to each other, particularly in the field of nuclear energy and the military complex of NATO countries, as early as the late 1950s. The cooperation deepened around the mid-1970s, where annual consultation between the managements of the WNT and the SWT combined with exchange of experience with regard to industrial espionage became a standard. With the passage of time, the interest of both services expanded into all key branches of the industry such as metallurgy and exploitation of natural deposits, polymer chemistry and biotechnology, and particularly microelectronics and information technology. In the 1980s, the cooperation reached its most advanced stage and encompassed mutual exchange of construction and technological documentation and designs, as well as samples of materials and chemical compounds obtained on the “black market” (i.e. through informers recruited in Western companies).
Źródło:
Pamięć i Sprawiedliwość; 2017, 29; 506-539
1427-7476
Pojawia się w:
Pamięć i Sprawiedliwość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zakres zainteresowania radzieckiego cywilnego wywiadu naukowo-technicznego w okresie rządów Michaiła Gorbaczowa. Z perspektywy wymiany informacji wywiadowczej pomiędzy MSW PRL a KGB ZSRR
The spectrum of Soviet interests in the field of civil scientific intelligence in Mikhail Gorbachev’s time. From the perspective of the intelligence exchange between Polish People’s Republic and the USSR
Autorzy:
Sikora, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/501880.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
Tematy:
technologia
nauka
wywiad
szpiegostwo
zimna wojna
ZSRR
PRL
technology
science
intelligence
espionage
cold war
Soviet Union
Polish People’s Republic
Opis:
Już w latach 50. XX w. luka technologiczna pomiędzy państwami kapitalistycznymi a blokiem komunistycznym była ewidentna, na niekorzyść tego ostatniego. Wraz z odprężeniem w relacjach międzynarodowych w latach 70. kraje RWPG zdołały przyswoić część zachodnich technologii, zakupując licencje. Najważniejsze rozwiązania, zwłaszcza w zakresie elektronicznych systemów sterowania oraz chemii organicznej, były jednak nadal poddane przez zachodnioeuropejskie koncerny ścisłej ochronie. Transfer technologii hamowało dodatkowo zaostrzone u progu dekady lat 80. amerykańskie embargo na tzw. produkty podwójnego zastosowania. W niniejszym przyczynku autor wysuwa tezę, że ZSRR zmobilizował wywiady państw RWPG na rzecz masowego przenikania do zachodnich ośrodków naukowo-badawczych i produkcyjnych w celu zdobycia pożądanych z punktu widzenia gospodarki ZSRR (oraz pozostałych państw RWPG) technologii, i tym samym przełamania zachodnich restrykcji handlowych. Akcent został położony na stronę radziecką w celu sygnalnego wypełnienia luki obejmującej – z punktu widzenia badań nad wywiadem naukowo- -technicznym KGB ZSRR – drugą połowę lat 80. XX w. Analizą objęto przede wszystkim katalogi i opisy zadań przekazywanych przez KGB polskiemu MSW, a także raporty polskiego wywiadu ze spotkań roboczych z radzieckimi partnerami. Dzięki zachowanym w Archiwum IPN dokumentom można określić jakość i ilość przemycanych i wymienianych materiałów, a ponadto zidentyfikować kraje, instytucje i firmy, które znajdowały się w zainteresowaniu wywiadu ZSRR. Oprócz wiedzy dotyczącej samych technologii oba wywiady wymieniały się także doświadczeniem w zakresie pozyskiwania i obsługi agentów. Wśród najważniejszych konkluzji analizy należy wymienić: systematyczny wzrost ilości przekazywanych w obie strony informacji; pozornie zrównoważone zainteresowanie ZSRR technologiami cywilnymi i wojskowymi przy rzeczywistym transferze informacji do i z Polski zdominowanym przez zastosowania cywilne; przewagę technologii elektronicznych i informatycznych, a także biotechnologicznych i medycznych, przy mniejszym zainteresowaniu obu stron wymianą w zakresie przemysłu ciężkiego i energetyki.
Technological gap in development between both sides of iron curtain became obvious already during the fifties of the twentieth century. Along with the détente-era communists countries managed to import some vital technological solutions by purchasing production-lines or signing license-agreements. However real high-tech, especially in such branches as automatic control or organic chemistry, was either protected by private companies interested in maintaining its export-monopoly, or embargoed as so called dual-use components, by western governments, inspired by USA especially since the beginning of the eighties. Main thesis of this paper claims that Moscow encouraged satellite-states to launch massive clandestine undertakings, in order to break those legal restrictions and acquire modern solutions for the economy of the Soviet Union and their own as well. The accent is put on the Russian partner, because the activity of the scientific-technical arm within KGB in the late eighties – comparing to the previous period – is still not enough examined by historians. Analysis involved lists of requested technologies and task-descriptions passed from KGB to Polish intelligence as well as Polish reports on debriefings with the representatives of the Russian partner. Insight in those files, stored in the Archive of IPN, enables to estimate profile and quantity of smuggled and exchanged material. Moreover we can point out targeted countries, state’s organizations or private companies. Both sides exchanged experience in recruiting, handling and paying agents, which is also discussed in the paper. Basic conclusions are as follows: the amount of the information being shared was growing systematically; theoretically the spectrum of Soviet interest in the area of science and technology was rather evenly distributed between the civil and military applications; however the information transfer to and from Poland was de facto predominantly of the civil nature; electronic and IT on one hand, biotechnology and medicine on the other hand dominated information-stream, making heavy industry and energetic a secondary field of activity
Źródło:
Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego; 2015, 7, 12; 66-87
2080-1335
2720-0841
Pojawia się w:
Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Plakacistki PRL-u – artystki (niemal) zapomniane
Female Posters Designers of the People’ Republic of Poland – Artists (Almost) Forgotten
Autorzy:
Kulpińska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2027802.pdf
Data publikacji:
2022-03-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
herstoria
plakat PRL-u
polskie plakacistki w PRL-u
Polska Szkoła Plakatu
kształcenie artystyczne
nieobecność plakacistek PRL-u we współczesnym dyskursie
Anna Huskowska
Maria Ihnatowicz
Liliana Baczewska
Hanna Bodnar
herstory
poster of the People’s Republic of Poland
Polish female poster designers in the People’s Republic of Poland
Polish Poster School
art education
absence of Polish female poster designers from the People’s Republic of Poland in contemporary poster discourse
Opis:
Tekst poświęcono polskim artystkom uprawiającym w okresie PRL-u plakat – dziedzinę grafiki użytkowej uważaną jeszcze pod koniec XX wieku za męską domenę. Zawiera krótki zarys aktywności kobiet w tej dyscyplinie – od sytuacji pierwszych polskich artystek tworzących plakaty w ramach duetów projektowych lub spółek reklamowych w latach 30. XX wieku poprzez kształcenie artystyczne i dokonania projektantek w dziedzinie plakatu w okresie PRL-u aż do przełomu XX i XXI wieku, kiedy nastąpiła zasadnicza zmiana w statusie i postrzeganiu pracy polskich projektantek. W tekście podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, dlaczego dorobek polskich plakacistek jest bardzo słabo reprezentowany w licznych opracowaniach poświęconych polskiemu plakatowi XX wieku i dlaczego w przypadku małżeńskich par artystów zajmujących się (indywidualnie) tworzeniem plakatów rozpoznawalność i prestiż stawały się zazwyczaj udziałem mężczyzny. Pomijanie roli kobiet na tym polu widoczne jest także we współczesnym dyskursie dotyczącym polskiego plakatu, szczególnie w badaniach skoncentrowanych na Polskiej Szkole Plakatu (dostrzeganie niemal wyłącznie męskiej reprezentacji tego zjawiska).
The paper is dedicated to Polish women artists involved in poster design during the People’s Republic of Poland, an area of graphic design still considered a male domain at the end of the 20th century. The text provides a brief overview of women’s activity in this discipline – from the situation of the first Polish female poster artists creating posters as design duos or advertising companies in the 1930s, through the artistic education and achievements of female poster designers during the communist era, to the turn of the 20th and 21st century, when a fundamental change in the status and perception of the work of Polish female designers occurred. The paper attempts to answer the question why the output of Polish female poster artists is very poorly represented in numerous studies devoted to the Polish poster of the 20th century and why in the case of married couples of artists involved (individually) in poster creation, recognition and prestige usually went to the man. Overlooking the role of women in this field is also evident in the contemporary discourse on the Polish poster art, notably in studies focused on the Polish Poster School which, almost exclusively, recognize the male representation in this phenomenon.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica; 2022, 80; 59-76
0208-600X
2353-4850
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Determinanty współczesnej polityki etnicznej III Rzeczpospolitej Polskiej
Determinants of contemporary ethnic policy of the Third Republic of Poland
Autorzy:
Urbanik, Amadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2231824.pdf
Data publikacji:
2021-03-23
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
polska polityka etniczna
polityka narodowościowa PRL
polityka etniczna III RP
polish ethnic policy
nationality policy of the Polish People’s Republic
ethnic policy of the Third Republic of Poland
Opis:
CEL NAUKOWY: Głównym celem artykułu jest przybliżenie czytelnikowi głównych czynników determinujących kształt współczesnej polityki etnicznej III RP. PROBLEMY I METODY BADAWCZE: W badaniach wykorzystano paradygmat badawczy polityki etnicznej sformułowany przez Henryka Chałupczaka. PROCES WYWODU: Tekst składa się z ośmiu części, odpowiadających poszczególnym determinantom: ustrojowym, ideologicznym, politycznym, geopolitycznym, prawnym, demograficznym, geograficznym oraz historycznym. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Wpływ na współczesną politykę etniczną w Polsce miał każdy z ośmiu wyróżnionych przez Chałupczaka determinantów: ustrojowych, ideologicznych, politycznych, geopolitycznych, prawnych, demograficznych, geograficznych oraz historycznych. Najważniejszymi spośród nich były te o charakterze prawnym. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Polityka etniczna państwa polskiego jest podatna na oddziaływanie, ze szczególnym uwzględnieniem zmian prawnych.
RESEARCH OBJECTIVE: The main aim of the article is to present to the reader a major determinants of contemporary ethnic policy of the Third Republic of Poland. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: A tool used in the research was ethnic policy paradigm that has been formulated by Henryk Chałupczak. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The article consists of eight parts. Each is dedicated to one of the determinants – constitutional, ideological, political, geopolitical, legal, demographic, geographical or historical. RESEARCH RESULTS: Influence on the contemporary ethnic policy in Poland had each of the eight determinants named by Chałupczak - constitutional, ideological, political, geopolitical, legal, demographic, geographical or historical. The biggest impact had the legal changes. CONLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS: Polish ethnic policy is susceptible to changes, especially legal.
Źródło:
Horyzonty Polityki; 2021, 12, 38; 93-109
2082-5897
Pojawia się w:
Horyzonty Polityki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Antykomunizm w myśli politycznej Solidarności Walczącej. Zarys zagadnienia
Anti-communism in the political thought of the Fighting Solidarity. An outline of the issue
Autorzy:
Siedziako, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1595469.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
anti-communism
political thought
the Fighting Solidarity
the Polish People’s Republic
the 80s.
antykomunizm
myśl polityczna
Solidarność Walcząca
PRL
lata 80.
Opis:
Solidarność Walcząca (SW) była jedną z głównych organizacji opozycji demokratycznej w Polsce lat 80. XX w. Na tle innych ugrupowań opozycyjnych wyróżniała się radykalnym antykomunizmem, objawiającym się m.in. postulatem odsunięcia Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej od władzy i obalenia reżimu komunistycznego. W tekście poddano analizie te elementy myśli politycznej SW, które odnosiły się do oceny komunizmu w teorii i praktyce jego funkcjonowania w ostatniej dekadzie istnienia tzw. bloku państw socjalistycznych.
The Fighting Solidarity was one of the main organizations of the democratic opposition in Poland in the 80s of the 20th century. In comparison with the other opposition groups its distinguishing feature was the radical anti-communism, which was expressed in the postulate of overthrowing the rules of the Polish United Workers’ Party and the communist regime. The paper analyses that elements of the political thought of the Fighting Solidarity, which applied to its assessments about the communism in theory and practice of its functioning in the last decade of the existence of the so-called socialist countries bloc.
Źródło:
Acta Politica Polonica; 2018, 44, 2; 75-86
2451-0432
2719-4388
Pojawia się w:
Acta Politica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Liga Kobiet Polskich w okręgu łódzkim w latach 1982–1989. Główne kierunki działalności w świetle materiałów sprawozdawczych organizacji
Autorzy:
Dajnowicz, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1628422.pdf
Data publikacji:
2021-09-23
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Liga Kobiet Polskich
praca zawodowa kobiet
ruch kobiecy w PRL
Komitet Gospodarstwa Domowego
Polish Women’s League
women’s professional work
women’s movement of Polish People’s Republic
Household Committee
Opis:
Liga Kobiet Polskich, akceptowana przez władze komunistyczne organizacja kobieca, usiłowała umocnić swoje wpływy zwłaszcza wśród kobiet pracujących. Jako priorytetowy cel działalności wskazywała także upowszechnianie znaczenia szerokich działań Komitetu Gospodarstwa Domowego, w ramach którego organizowano szkolenia zawodowe, promowano gospodarność w prowadzeniu przez kobiety gospodarstw domowych. Schyłek jej działalności przypadł na koniec lat osiemdziesiątych, biorąc pod uwagę zarówno zmniejszającą się liczbę członkiń, jak i słabnącą pozycję jako oficjalnej reprezentacji kobiet polskich.
The Polish Women’s League, a women’s organisation accepted by the communist authorities, tried to strengthen its influence, especially among working women. Its other priority was popularising the Household Committee activities, which organised vocational education and promoted household economics. Unfortunately, it was declining in the late 1980s because of decreasing number of female members and its waning position as the official representation of Polish women.
Źródło:
Dzieje Najnowsze; 2021, 53, 2; 143-160
0419-8824
Pojawia się w:
Dzieje Najnowsze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Moda i praktyka. „Przyjaciółka” jako materiał do badań
Fashion and Practice. Przyjaciółka as Material for Research
Autorzy:
Zajko-Czochańska, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28410052.pdf
Data publikacji:
2023-12-15
Wydawca:
Wydawnictwo HUMANICA
Tematy:
„Przyjaciółka”
moda
prasa dla kobiet wiejskich
moda w PRL
fashion
press for rural women
fashion in the Polish People’s Republic
Opis:
W artykule przedstawiono sposób prezentowania zagadnienia mody przez redakcję najpopularniejszego pisma dla kobiet okresu Polski Ludowej – „Przyjaciółki”. Analizie poddano numery z lat 1957–1975. Celem badań była odpowiedź na pytania: W jakim stopniu analizowany periodyk podejmował tematykę mody? Jaki charakter przybierały treści prezentujące zagadnienie związane z modą? Czy publikowane artykuły miały realny wpływ na kształtowanie gustów, poczucie estetyki oraz potrzeby podążania za trendami modowymi przez kobiety wiejskie?
The article discusses the way of presenting the issue of fashion by the editors of the most popular magazine for women of the Polish People’s Republic – Przyjaciółka. The years 1957–1975 were analyzed. The aim of the research was to answer the following questions: to what extent did the analyzed periodical take up the subject of fashion? What was the nature of the content presenting the issue related to fashion? Did the published articles have a real impact on shaping tastes, a sense of aesthetics and the need to follow fashion trends in rural women?
Źródło:
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2023, 2(15); 111-122
2451-3539
2543-7011
Pojawia się w:
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wywiad naukowo-techniczny PRL a technologie wojskowe. Wybrane zagadnienia
Scientific and Technical Intelligence of the Polish People’s Republic and Military Technologies – Selected Issues
Autorzy:
Sikora, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20434515.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
Polish People’s Republic
Cold War
scientific and technical intelligence
arms race
embargo
PRL
zimna wojna
wywiad naukowo-techniczny
wyścig zbrojeń
Opis:
Artykuł ma na celu rekonesans nowego pola badań historycznych. Może ono być zdefiniowane roboczo jako efekty pracy wywiadu naukowo-technicznego PRL w zakresie technologii o przeznaczeniu wojskowym. Badania nad technologiami cywilnymi są stosunkowo zaawansowane, podczas gdy transfer (głównie zachodnich) rozwiązań z dziedziny przemysłu zbrojeniowego stanowił dotychczas jedynie margines różnych prac historycznych dotyczących wywiadu PRL, w tym wywiadu wojskowego, a także historii nauki i techniki. Autor skoncentrował się na omówieniu kilku wybranych aspektów. Pierwszym z nich jest szeroko rozumiany rynek uzbrojenia w PRL, zobowiązania Polski wynikające z tytułu przynależności do Układu Warszawskiego, a także polityczne i ekonomiczne uzależnienie od ZSRS. W części drugiej omówiona została optyka państw NATO, starających się spowolnić postęp technologiczny bloku wschodniego głównie poprzez kontrolę i utrudnienie państwom takim jak PRL zakup nowoczesnych dóbr tzw. podwójnego (tj. cywilnego i wojskowego) zastosowania. W kolejnym rozdziale autor omawia najbardziej spektakularny bodaj przykład udanego przeniknięcia wspólnoty wywiadowczej państw Układu Warszawskiego do programów zbrojeniowych Pentagonu. Zaznacza jednak, że Polska osiągnęła znikome korzyści z tej operacji, choć przeprowadzono ją głównie w oparciu o jej aktywa agenturalne. Ostatnia sekcja artykułu poświęcona jest perspektywicznemu teatrowi konfliktu zbrojnego mocarstw, za jaki najpóźniej od lat osiemdziesiątych uważany był kosmos. Wyścig w zakresie broni orbitalnego stacjonowania rozpoczął się w momencie, gdy państwa komunistyczne, w tym zwłaszcza ZSRS i PRL, popadać zaczęły w nieodwracalny kryzys gospodarczy. Mimo to wywiady tych państw usiłowały przynajmniej zorientować się w postępie USA na polu militaryzacji kosmosu. Kwerendę prowadził autor głównie w oparciu o źródła zgromadzone w Archiwum IPN. Ważnym uzupełnieniem są jednak dokumenty pozyskane z Archiwum MSZ Francji.
The aim of this article is to reconnoitre a new field of historical research. It may be defined as: the effects of the work of the scientific and technical intelligence of the Polish People’s Republic (PRL) in the field of technologies of military use. Research on civilian technologies is relatively advanced, while the transfer of (mainly Western) solutions from the field of armaments industry has so far constituted only a margin of various historical works on the history of intelligence of the People’s Republic of Poland, including military intelligence, as well as the history of science and technology. The author focuses on a few selected aspects. The first is the widely understood arms market in the People’s Republic of Poland (PRL), including Poland’s obligations as a member of the Warsaw Pact, as well as its political and economic dependence on the Union of Soviet Socialist Republics (USSR). The second part discusses the approach of NATO countries trying to slow down the technological progress of the Eastern Bloc, mainly by controlling and hindering the purchase of modern products of so-called dual (i.e. civilian and military) use by countries such as the PRL. In the next chapter, the author discusses perhaps the most spectacular example of the successful infiltration by the intelligence community of the Warsaw Pact countries into the Pentagon’s armament programmes. He points out, however, that Poland achieved marginal gains from this operation, mainly based on its agent assets. The last section of the article is devoted to the prospective theatre of armed conflict between the superpowers, which, since the 1980s at the latest, was space. The orbital weapons race began as the communist states, especially the Union of Soviet Socialist Republics (USSR) and the People’s Republic of Poland, fell into irreversible economic crisis. Despite this, the intelligence services of these states at least tried to get an idea of the progress of the USA in the field of militarisation of space. The author conducted his research mainly based on sources held in the Archives of the Institute of National Remembrance (IPN). However, documents obtained from the archives of the French Ministry of Foreign Affairs are an important supplement.
Źródło:
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989; 2021, 19; 242-274
1733-6996
Pojawia się w:
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Koncepcje dezinformacji obcych wywiadów. Nowe ślady w strukturalnej historii Departamentu II Ministerstwa Spraw Wewnętrznych po 1956 r.
Concepts of the Disinformation of the Foreign Intelligence Services. New Traces in the Structural History of Department II of the Ministry of Internal Affairs after 1956
Autorzy:
Pleskot, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22180843.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
counterintelligence
disinformation
operational combinations
Western special services
Polish People’s Republic
diplomats
kontrwywiad
dezinformacja
kombinacje operacyjne
zachodnie służby specjalne
PRL
dyplomaci
Opis:
Ujawnione po likwidacji tzw. zbioru zastrzeżonego IPN dokumenty pozwalają rzucić nowe światło na ewolucję strukturalną i zakres kompetencji Wydziału VIII Departamentu II MSW, zwłaszcza w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Okazuje się, że planowano stworzyć z tego wydziału jednostkę do prowadzenia działań ofensywnych w stosunku do zachodnich wywiadów: chodziło przede wszystkim o dezinformację. Ostatecznie, w wyniku nakładania się kompetencji różnych jednostek kontrwywiadu, pierwotne ambicje musiały zostać ograniczone: wydział stał się komórką pełniącą głównie funkcje ewidencyjne i analityczne w zakresie dezinformujących gier kontrwywiadowczych organizowanych na szczeblu centralnym i wojewódzkim.
Following the lifting of restrictions on the so-called ‘restricted resource’ held by the Institute of National Remembrance, those documents threw a new light on the structural evolution and competences of Section VIII, in Department II of Poland’s Ministry of Internal Affairs, especially in the 1970s and 1980s. As it turns out, plans were in place for the section to form a unit for offensive activity against the Western intelligence services, primarily through disinformation. Ultimately, those original ambitions were scaled down on account of competency conflicts between different counterintelligence structures, and the section became a unit with a predominant focus on information and analytics for disinformation counterintelligence activity at central and regional levels.
Źródło:
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989; 2020, 18; 56-70
1733-6996
Pojawia się w:
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Działalność prymasa Stefana Wyszyńskiego w perspektywie aparatu bezpieczeństwa
The activities of Primate Stefan Wyszyński from the perspective of the security apparatus
Autorzy:
Dziurok, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2139255.pdf
Data publikacji:
2022-10-03
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
prymas Stefan Wyszyński
aparat bezpieczeństwa
relacje Kościół–państwo
PRL
Primate Stefan Wyszyński
security apparatus
Church-state relations
Polish People’s Republic
Opis:
Funkcjonariusze aparatu bezpieczeństwa, którzy inwigilowali prymasa Stefana Wyszyńskiego przez cały okres jego urzędowania, kreślili uproszczoną wizję jego działalności, zredukowaną do aktywności na płaszczyźnie politycznej i  społecznej. Podkreślali jego antykomunistyczne nastawienie, odnotowując przy tym systematycznie „wrogie” wystąpienia. Zwracano uwagę na centralizm i autokratyzm  w zarządzaniu Kościołem, ale równocześnie dostrzegano w nim osobowość wielkiego formatu oraz człowieka oddanego bez reszty Kościołowi. Pod sam koniec życia prymasa aparat bezpieczeństwa kreślił już nieco inny jego obraz, wskazując na jego patriotyzm, zdolność do porozumienia i polityczny rozsądek.
The functionaries of the security apparatus, who kept Primate Stefan Wyszyński under surveillance throughout his term in office, drew a simplified vision of his activities, reduced to the political and social sphere. They emphasized his anti-communist attitude, noting at the same time systematically “hostile” speeches. Attention was paid to his centralism and autocratic management of the Church, but at the same time he was perceived as a personality of great format, completely devoted to the Church. At the very end of his life, the security apparatus painted a slightly different picture of the Primate, pointing to his patriotism, ability to reach agreement and political sense.
Źródło:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2022, 29, 1; 258-269
1232-1575
Pojawia się w:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Historia Domu Rekolekcyjnego Konferencji Episkopatu Polski „Księżówka” w Zakopanem w latach 1945–1990
The History of the “Księżówka” Retreat House of the Polish Bishops Conference in Zakopane in 1945–1990
Autorzy:
Szczepaniak, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/595450.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
Tematy:
Catholic Church in the Polish People’s Republic
Polish Bishops Conference
Zakopane
retreat house
“Księżówka”
Kościół w PRL
Konferencja Episkopatu Polski
domy rekolekcyjne
„Księżówka”
Opis:
Artykuł jest kontynuacją historii „Księżówki” – Domu Rekolekcyjnego Konferencji Episkopatu Polski w Zakopanem. Autor ukazuje w nim funkcjonowanie domu w peerelowskim okresie zmagań z władzami administracyjno-politycznymi o byt w warunkach narzucanych przez totalitarny ustrój.
The article is continuation of the history of “Księżówka” – the retreat house of the Polish Bishops Conference in Zakopane. The author shows the functioning of the house during the time of the Polish People’s Republic and the struggles with the administrative-political authorities for existence under conditions imposed by the Communist regime.
Źródło:
Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego; 2017, 37, 2; 191-208
0137-3420
Pojawia się w:
Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Proza nurtu chłopskiego wobec hegemonicznego dyskursu o przemianach społecznych lat 1944–1956. Rekonesans
Autorzy:
Tarnowska, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2028585.pdf
Data publikacji:
2022-02-21
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
literatura polska XX w.
PRL
proza nurtu chłopskiego
ludowość
zwrot ludowy
Polish contemporary literature
rural movement in Polish prose
Polish People’s Republic
folk turn
Opis:
Celem artykułu jest prezentacja wstępnych wyników badań nad prozą nurtu chłopskiego powstającą w Polsce w latach 60., 70. i 80. XX w. w kontekście dominującego w PRL dyskursu o awansie społecznym wsi. Kategorie dyskursów hegemonicznych i kontrhegemonicznych posłużą autorce do roboczego określenia dwóch skrajnych wersji opowieści o chłopskości: tej konstruowanej przez władze PRL i tej podważającej ją, a niekiedy sutuującej się do niej w kontrze, która wyłania się z prozy nurtu chłopskiego. Przegląd literatury pokazuje, że proza ta była ważną uczestniczką procesów komunikacyjnych dotyczących kształtowania figury chłopskości w polskiej kulturze powojennej i jako taka może stanowić jedno ze źródeł rewizji historii Polski w ramach „zwrotu ludowego”.
The article aims to present preliminary results of research on the so-called rural movement in Polish prose which emerged in Soviet Poland in the 60s and prevailed until the early 80s, within the framework of the dominant discourse on contryside of that time. Two categories of narratives concerning rurality and peasanrty can be distinguished by employing hegemonic and counterhegemonic discourses; one of these categories is construed by the authorities and one undermines them, emerging from the Polish rural movement prose. The analysis shows that the prose played a significant role in communication processes that shaped the meaning of rurality and peasantry in Polish post-war culture, and as such can prove a meaningful resource in reimagining Polish history in the kontext of the so-called folk turn.
Źródło:
Literatura Ludowa; 2022, 4; 77-89
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Walka z „babkami” o zdrowie kobiet: medykalizacja przerywania ciąży w Polsce w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku
Autorzy:
Kuźma-Markowska, Sylwia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689886.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
aborcja
PRL
„babki”
medykalizacja
medycyna ludowa
medycyna naukowa
abortion
the Polish People’s Republic
granny midwives
medicalisation
folk medicine
scientific medicine
Opis:
Artykuł ukazuje ustawę o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z 1956 r. jako element walki z „babkarstwem” prowadzonej przez władze oraz przedstawicieli socjalistycznej medycyny. Dążąc do wyeliminowania tradycyjnych, ludowych praktyk medycznych oraz do objęcia zdrowia reprodukcyjnego kobiet naukowym nadzorem medycznym, władze PRL i sprzyjające im środowisko lekarskie oficjalnie ukazywali ustawę z 1956 r. jako prowadzącą do wyeliminowania nielegalnych i nieprofesjonalnych aborcji i dzięki temu chroniącą życie i zdrowie kobiet. Jednocześnie, przerywanie ciąży było ukazywane w debacie publicznej i w dyskursie medycznym jako skomplikowany zabieg medyczny, do którego zmedykalizowania i spatologizowania dążyli przedstawiciele socjalistycznej medycyny. Fight with granny midwives over women’s health: the medicalisation of abortion in socialist Poland (1950s and 1960s)In 1956 the communist state authorities liberalized the anti-abortion law that the Polish People’s Republic inherited from the interwar period. Using the rhetoric of women’s health and framing their decision as a safety measure, the legislators intended to curb the high number of clandestine abortion procedures performed outside the realm of socialist medicine. As I argue in my paper, in the official political and medical discourse abortion legislation passed in Poland in the 1950s constituted an element of the war against traditional medicine which was waged by the authorities of socialist Poland. One of the targets of this fight were “granny midwives”: traditional folk female healers who were helping peasant women in many aspects of their reproductive lives and who were customarily accused of performing high numbers of criminal abortions. Thus it was against these “granny midwives” that the socialist state had to fight over the life and health of Polish women. Presenting abortion as an intricate medical procedure whose success depended on the skills of a highly qualified and experienced personnel, socialist doctors and authorities did not only medicalise abortion, but also pathologised it, depicting the termination of a pregnancy as a disease requiring the care of a professional medical practitioner. What was also at stake at the fight against “granny midwives” was the shift from pre-modern, traditional healing practices to modern, scientific medicine that was regarded as a tenet of state socialism.
Źródło:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały; 2017, 15
2450-8365
Pojawia się w:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kultura polska w przekładzie. Problemy ekwiwalencji
Polish culture in translation. The problems of equivalence
Autorzy:
Szafraniec, Kamil
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/966994.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
translation studies
glottodidactics
equivalence
Polish culture
cultural reality
People’s Republic of Poland
przekładoznawstwo
glottodydaktyka
ekwiwalencji
kultura polska
realia kulturowe
PRL
Opis:
Celem artykułu jest przedstawienie problemów przekładoznawczych w procesie tłumaczenia realiów kulturowych z języka polskiego na język słoweński. Zakres analizy ograniczono do aspektów związanych z życiem codziennym za czasów PRL. Za materiał posłużyła powieść Lubiewo M. Witkowskiego, przetłumaczona na język słoweński przez B. Kerna. Rozważaniom przekładoznawczym towarzyszy refleksja nad przydatnością przedstawionego materiału w nauczaniu języka polskiego jako obcego.
The aim of the article is to present the problems in the process of translating cultural issues from the Polish language into the Slovene language. The analysis is focused on the aspects of everyday life in the times of communism in Poland. The examples were excerpted from the Slovene translation of the novel Lubiewo by M. Witkowski. The translation into Slovene has been made by B. Kern. A part of the article combines the presented material with the glottodidactic aspects.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2014, 21
0860-6587
2449-6839
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czerwone wampiry. Geneza i funkcjonowanie kulturowego dyskursu lustmordu w PRL
The Red Vampires: Cultural Discourse of Lustmörd in the People’s Republic of Poland
Autorzy:
Kamińska, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2135683.pdf
Data publikacji:
2022-09-30
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Lustmord
lust murder
sexual murder
Polish People’s Republic
cultural discourse
zabójstwo z lubieżności
zabójstwo z motywów seksualnych
PRL
dyskurs kulturowy
Opis:
Artykuł omawia genezę dyskursu zabójstw z motywów seksualnych, których sprawcy nazywani byli „zabójcami z lubieżności”, a potocznie „wampirami”. Postaci te przedstawiane były – zgodnie z formatem ukształtowanym przez kryminalistykę i prasę początku XX wieku – jako emanacje silnie przekształconego antropogennie woundscape’u ( M. Seltzer ). Proces konstruowania postaci „wampira” poprzez othering wchodził tym samym w konflikt z dynamiką procesów modernizacji. Po następujących po sobie przełomach politycznych opowieści o „wampirach” poddawano kolejnym rewizjom, a obecnie w Polsce narracje o ich czynach wpisują się w hauntologiczny nurt „peerelowskiego gotyku”.
The article discusses the genesis of the cultural discourse of sexual murders perpetuated by perpetrators called “lust murderers,” or colloquially “vampires.” These characters were portrayed—in accordance with the format shaped by criminology and the press of the beginning of the twentieth century—as emanations of the highly anthropogenically changed “woundscape” ( M. Seltzer ). The process of constructing the figure of the “vampire” through othering thus came into conflict with the dynamics of modernization. After the political breakthroughs, the stories of the “vampires” were revised, and today the narratives about their deeds became part of the hauntological trend of “communist Gothic.”
Źródło:
Porównania; 2022, 31, 1; 359-378
1733-165X
Pojawia się w:
Porównania
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Socjalistyczny zakład pracy” w listach do władz z pierwszej połowy lat siedemdziesiątych
Autorzy:
Miernik, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689892.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
PRL
historia gospodarcza
gospodarka centralnie planowania
zakłady pracy
pracownicy
Polish People’s Republic
history of economy
centrally-planned economy
work plants
employees
Opis:
Artykuł zawiera analizę opinii na temat państwowych zakładów pracy, zawartych w listach nadesłanych w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych do Biura Listów i Inspekcji KC PZPR oraz do Polskiego Radia i Telewizji. Zdecydowana większość tej korespondencji została napisana z pobudek osobistych. Autorzy, najczęściej nie mogąc pogodzić się z doznanymi krzywdami i stosunkami panującymi w miejscu zatrudnienia, podawali wiele szczegółowych, krytycznych informacji, które pozwalają na wskazanie najważniejszych problemów w funkcjonowaniu tych zakładów, tak w aspekcie produkcji, warunków pracy, jak i stosunków społecznych.
The article analyses the opinions on state-owned enterprises expressed in the letters sent in the first half of the seventies to the Office of Letters and Inspection of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party and Polish Radio and Television. The vast majority of this correspondence was written for personal reasons. The authors, most often unable to accept the harms and relationships at the place of their employment, provided a lot of detailed critical information that allows to indicate the most important problems in the functioning of these plants, in terms of production, working conditions and social relations.
Źródło:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały; 2019, 17
2450-8365
Pojawia się w:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O myśleniu życzeniowym w badaniach historycznych… Replika na recenzję Pytania, które nie zostały zadane…
On Wishful Thinking in Historical Research... A Response to the Review ‘Questions not asked’...
Autorzy:
Łatka, Rafał
Musiał, Filip
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2233614.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Henryk Gulbinowicz
Kościół katolicki w PRL
Służba Bezpieczeństwa
rozmowy operacyjne
Catholic Church in the Polish People’s Republic
Security Service
operational talks
Opis:
Tekst stanowi odpowiedź na recenzję tomu źródłowego „Dialog należy kontynuować…” Rozmowy operacyjne Służby Bezpieczeństwa z ks. Henrykiem Gulbinowiczem z lat 1969–1985. Studium przypadku, wybór, wstęp, oprac. Rafał Łatka, Filip Musiał, Warszawa– Kraków 2020, a właściwie wprowadzenia do niego, przygotowaną przez Wojciecha Polaka i Włodzimierza Suleję. Autorzy tekstu podważają tezy recenzji, bagatelizujące trwający 16 lat dialog operacyjny ks. Gulbinowicza z SB. Wzmacniają kwestionowane przez Polaka i Suleję tezy z książki „Dialog należy kontynuować…”, w oparciu o niewykorzystane wcześniej materiały źródłowe, wskazując, że obraz niezłomnego hierarchy, który funkcjonował przez lata w sferze publicznej, wymaga skorygowania.
This text is a reply to a review of the source volume “Dialog należy kontynuować…” Rozmowy operacyjne Służby Bezpieczeństwa z ks. Henrykiem Gulbinowiczem z lat 1969–1985. Studium przypadku, selected, prefaced and edited by Rafał Łatka and Filip Musiał (Warsaw–Cracow, 2020), which is actually introduction to the volume by Wojciech Polak and Włodzimierz Suleja. The authors of this text contest the theses of the reviews which challenge Father Gulbinowicz’s 16-year-long operational dialog with the Security Service (Służba Bezpieczenstwa, SB). They reinforce the contested Polak’s and Suleja’s claims from “Dialog należy kontynuować…”, on previously unused source materials, indicating that the image of the relentless hierarch that had functioned for years in the public sphere needs to be corrected.
Źródło:
Dzieje Najnowsze; 2021, 53, 4; 105-121
0419-8824
Pojawia się w:
Dzieje Najnowsze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Maoizm nad Wisłą? Działalność Komunistycznej Partii Polski Kazimierza Mijala
Maoism on the Vistula? Activity of Kazimierz Mijal’s Communist Party of Poland
Autorzy:
Gasztold, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/478382.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
maoizm
komunizm
Kazimierz Mijal
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR)
dogmatyzm
Polska Rzeczpospolita Ludowa (PRL)
Albania
Maoism
Communism
Polish United Worker’s Pasty (PUWP)
dogmatism
Polish People’s Republic (PPR)
Opis:
Komuniści, którzy krytykowali politykę kierownictwa PZPR z pozycji pryncypialnych, w grudniu 1965 r. założyli nielegalną organizację pod nazwą Komunistyczna Partia Polski. Niekwestionowanym liderem tej grupy został Kazimierz Mijal, który w 1966 r. uciekł do Albanii i stamtąd nadzorował działalność KPP. Organizacja ta nielegalnie drukowała i kolportowała tysiące ulotek oraz broszur, w których potępiano „rewizjonistyczną” politykę Gomułki oraz Gierka, za wzór stawiając albańskie oraz chińskie rozwiązania doktrynalne. Infiltracja środowiska polskich maoistów przez aparat bezpieczeństwa PRL w latach siedemdziesiątych doprowadziła do marginalizacji tej struktury. Artykuł na podstawie dokumentów zgromadzonych m.in. w Archiwum IPN i Archiwum Akt Nowych przybliża kulisy powstania KKP, jej naj ważniejszych liderów, program polityczny i tajną współpracę z albańskimi dyplomatami, podsumowuje także działalność Kazimierza Mijala na tle rozdźwięku w obozie komunistycznym w latach sześćdziesiątych, wśród wielu przyczyn porażek polskich „maoistów” wskazuje na dogmatyczny program polityczny, który nie zyskał szerszej akceptacji w społeczeństwie.
The communists who criticized the policy of the PUWP’s leadership from the principled positions in December 1965 established an illegal organisation called the Communist Party of Poland (CCP). The unquestionable leader of this group was Kazimierz Mijal who in 1966 fled to Albania and supervised the activity of the CPP from there. This organisation illegally printed and distributed thousands of leaflets and brochures in which the “revisionist” policies of Gomułka and Gierek were condemned, holding the Albanian and Chinese doctrinal solutions as a model. The infiltration of the Polish Maoist circles by the security apparatus of the PPR in the seventies led to the marginalisation of this structure. The article, based on documents collected, among others, in the Archives of the Institute of National Remembrance and the Central Archives of Modern Records, presents the inside story of the founding of the CPP, its major leaders, political programme and secret cooperation with Albanian diplomats, and summarises the activity of Kazimierz Mijal in the background of the discord in the communist camp in the 60s, indicating among many reasons for the failures of Polish “Maoists” a dogmatic political programme which did not gained wider acceptance in society.
Źródło:
Pamięć i Sprawiedliwość; 2018, 32; 290-318
1427-7476
Pojawia się w:
Pamięć i Sprawiedliwość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ewolucja celów Ligi Kobiet w latach 1945–1989 w świetle jej statutów
EVOLUTION OF THE AIMS OF THE LEAGUE OF WOMEN IN THE YEARS 1945–1989 IN THE LIGHT OF ITS STATUTES
Autorzy:
Bauchrowicz-Tocka, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/561571.pdf
Data publikacji:
2020-06-30
Wydawca:
Wydawnictwo HUMANICA
Tematy:
Liga Kobiet
organizacja kobieca
polityka w PRL
system komunistyczny
the League of Women
women’s organization
politics in the Polish People’s Republic
the Communist system
Opis:
W 1945 r. została powołana Społeczno-Obywatelska Liga Kobiet (SOLK). Była masową organizacją kobiecą, która w latach 1945–1989, wyznaczających zmiany ustroju w kraju, dwukrotnie zmieniała nazwę i ośmiokrotnie statut. W 1949 r. kontynuatorką SOLK była Liga Kobiet, a w 1982 r. Liga Kobiet Polskich. Artykuł prezentuje ewolucję celów i zadań Ligi w latach 1945–1989. Do jej przedstawienia posłużyły kolejne statuty organizacji. Ich analiza prowadzi do wniosku, że Liga Kobiet służyła popieraniu ówczesnego ustroju i kształtowaniu politycznej świadomości kobiet, a jednocześnie zabiegała o ich szeroko pojęte prawa (podnoszenie kwalifikacji, warunki pracy, aktywność zawodową i społeczną). Ewolucja celów organizacji ukazana została na tle przełomowych wydarzeń w kraju.
In 1945, the Socio-Civic League of Women (SCLW) had been established. It was a women’s mass organization which in the years 1945–1989 changed its name twice and the statute eight times. The mentioned period of time was significant for the changes of the political system of the country. In 1949, the League of Women continued the works of SCLW and in 1982 the League of Polish Women took this role. The article presents the changes in aims and tasks of the League in the years 1945–1989. In order to describe them, the organization’s statutes were used. Their analysis leads to the conclusion that the Women’s League was a tool to support the political system in the country at the time and to raise political awareness among women; at the same time it advocated for their broadly understood rights (improving qualifications, working conditions, professional and social activity). The evolution of the organization’s aims is presented against the backdrop of the key events in the country.
Źródło:
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2020, 1(8); 176-193
2451-3539
2543-7011
Pojawia się w:
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pytania, które nie zostały zadane… „Dialog należy kontynuować…” Rozmowy operacyjne Służby Bezpieczeństwa z ks. Henrykiem Gulbinowiczem z lat 1969–1985. Studium przypadku, wybór, wstęp, oprac. Rafał Łatka, Filip Musiał, Warszawa–Kraków 2020, Instytut Pamięci Narodowej, ss. 262
Questions that Were Not Asked… "Dialog należy kontynuować…" Rozmowy operacyjne Służby Bezpieczeństwa z ks. Henrykiem Gulbinowiczem z lat 1969–1985. Studium przypadku, selected, prefaced, and prepared by Rafał Łatka, and Filip Musiał, IPN, Warszawa–Kraków, 2020, 262 pp.
Autorzy:
Polak, Wojciech
Suleja, Włodzimierz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2233541.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Henryk Gulbinowicz
Kościół katolicki w PRL
Służba Bezpieczeństwa
rozmowy operacyjne
Catholic Church in the Polish People’s Republic
Security Service
operational talks
Opis:
Artykuł koncentruje się na polemice z obszernym wstępem, który Rafał Łatka i Filip Musiał zamieścili na początku omawianego wydawnictwa źródłowego. Autorzy tekstu podważają tezę o mocno obciążającym dla Henryka Gulbinowicza charakterze rozmów z funkcjonariuszami SB. Podkreślają też, że ksiądz prowadził ze służbami rodzaj gry i to on określał ramy swoistego dialogu. Gra ta niekoniecznie toczyła się bez wiedzy prymasa Stefana Wyszyńskiego. Autorzy artykułu zgadzają się natomiast w pełni z twierdzeniem redaktorów książki, że ks. Gulbinowicz nie był nigdy osobowym źródłem informacji SB.
The article focuses on the polemic with a comprehensive introduction by Rafał Łatka and Filip Musiał to the analysed source edition. The authors of the present text question the thesis about the highly incriminating character of Henryk Gulbinowicz’s conversations with functionaries of the Security Service (SB). They also emphasise that Gulbinowicz played a certain game with the Service, and it was he who defined the framework of the specific dialogue. This game was not necessarily played without the knowledge of Primate Stefan Wyszyński. The authors of the article, however, fully agree with the opinion of the book’s editors that Henryk Gulbinowicz was never a personal source of information to SB.
Źródło:
Dzieje Najnowsze; 2021, 53, 1; 327-340
0419-8824
Pojawia się w:
Dzieje Najnowsze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Włamywacze z SB”. Akcje penetracyjne kontrwywiadu PRL w Konsulacie USA w Krakowie (lata osiemdziesiąte XX w.) – szkic źródłoznawczy
“Burglars from the Security Service”. Penetration Actions of the Counterintelligence of the Polish People’s Republic in the US Consulate in Cracow (1980s) – A Source Sketch
Autorzy:
Pleskot, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20243035.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
Security Service
counterintelligence
Polish People’s Republic
US consulate in Cracow
special operations
SB
PRL
Konsulat USA w Krakowie
akcje specjalne
kontrwywiad
Opis:
W artykule przedstawiono wybrane źródła dotyczące problematyki akcji penetracyjnych organizowanych przez Wydział IX Departamentu II MSW w Konsulacie USA w Krakowie w latach osiemdziesiątych. Badacze i dziennikarze zyskali możliwość analizowania tych i pokrewnych działań dopiero w ostatnim czasie, w miarę likwidowania tzw. zbioru zastrzeżonego IPN. Choć zachowała się jedynie niepełna dokumentacja podejmowanych akcji penetracyjnych i środków technicznych wykorzystywanych do ich realizacji, pozwala ona uświadomić sobie skalę działań, jakie prowadził kontrwywiad cywilny PRL w szerokich ramach inwigilacji zachodnich dyplomatów.
This article presents selected sources on the issue of penetration actions organised by Division IX of Department II of the Ministry of the Interior at the US consulate in Cracow in the 1980s. Researchers and journalists have only recently gained the opportunity to analyse these and related activities, as the so-called restricted collection of the Institute of National Remembrance has been liquidated. Although only incomplete documentation of the penetration actions undertaken and the technical means used to carry them out has survived, it shows the scale of the activities carried out by the civilian counterintelligence of the Polish People’s Republic in the broad framework of the surveillance of Western diplomats.
Źródło:
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989; 2022, 20; 209-225
1733-6996
Pojawia się w:
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wiedza – technologia – New Age. UFO w filmach schyłku PRL
Knowledge – Technology – New Age: UFOs in Films of the Declining Polish People’s Republic
Autorzy:
Piepiórka, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38621979.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
UFO
science fiction
transformacja ustrojowa
kino schyłku PRL
ponowoczesność
New Age
systemic transformation
cinema of the declining Polish People’s Republic
postmodernity
Opis:
W ostatnich latach Polski Ludowej powstało kilka filmów o UFO. Komentowały one nastroje społeczne schyłku systemu – odbijały ówczesne lęki i zdawały sprawę z kulturowych sprzeczności. Ujawniały niepokoje społeczne okresu transformacji. Zwrócenie się w stronę tego, co irracjonalne i tajemnicze, sugerowałoby odrzucenie dotychczasowego porządku socjalistycznego, fundowanego na oświeceniowej ideologii modernizacji. Tymczasem filmy te zarówno zwracają się ku płynnej rzeczywistości nowej duchowości, jak i zdradzają ślady fascynacji tym, co naukowe, przede wszystkim technologią. Analizowane w artykule produkcje zdają sprawę z napięć kulturowych, które skutkowały tworzeniem ambiwalentnych, wręcz sprzecznych narracji. Odwoływały się one do wartości wywodzących się jeszcze ze starego systemu, a zarazem zapowiadały nowy, odsyłający do wartości tak socjalistycznych, jak i kapitalistycznych. Okazuje się zatem, że filmy o UFO przygotowywały społeczeństwo na bliskie spotkanie trzeciego stopnia z nową rzeczywistością transformacji.
In the last years of the Polish People’s Republic, several films about UFOs were made. They commented on the social mood during the decline of the system. These films reflected the fears of the time and brought awareness of the cultural contradictions. They revealed the social unrest of the transition period. Turning towards the irrational and mysterious would suggests the rejection of the current socialist order, founded on the Enlightenment ideology of modernization. Meanwhile, these films, as much as they turn to the fluid reality of New Age, are fascinated by the scientific, especially technology. The movies analysed in the article reflect the cultural tensions that resulted in the production of ambivalent, even contradictory narratives. The films referred to values derived from the old system and heralding the new one, both socialist and capitalist. It turns out that UFO films were preparing the society for a close encounter of the third kind with the new reality of transformation.
Źródło:
Kwartalnik Filmowy; 2024, 126; 53-77
0452-9502
2719-2725
Pojawia się w:
Kwartalnik Filmowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Jest nas już trzysta tysięcy”. Autotematyczne spojrzenie na słuchaczy i wykonawców w polskich piosenkach bigbeatowych z lat 60. i początku lat 70. XX wieku
“There are already three hundred thousand of us:” A self-referential look at fans and performers in Polish big-beat songs from the 1960s and early 1970s
Autorzy:
Mamczur, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2143256.pdf
Data publikacji:
2022-08-11
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
popular music
rock
big beat
Polish music
history of the People’s Republic of Poland
muzyka popularna
muzyka młodzieżowa
muzyka polska
historia PRL
Opis:
Autor skupia się na polskiej muzyce bigbeatowej z lat 60. i początku lat 70. XX wieku. Analizując teksty wybranych utworów z tego okresu, wskazuje na występujący w nich autotematyzm – prezentuje różne sposoby, na jakie wykonawcy bigbeatowi wypowiadali się w piosenkach o swoich słuchaczach, o samych sobie i o muzyce młodzieżowej jako zjawisku. Wykorzystuje przy tym zarówno utwory popularnych zespołów, jak i mniej znanych, lokalnych grup. Rozważania umieszczone są w szerszym kontekście społecznym i politycznym, a źródła muzyczne uzupełniono cytatami z ówczesnej prasy, wypowiedziami polityków oraz organizatorów życia kulturalnego. Autor wykazuje, że autotematyzm obecny w tekstach piosenek bigbeatowych świadczy o sporej samoświadomości polskich artystów w omawianym okresie.
The author focuses on Polish big-beat music from the 1960s and early 1970s. He analyzes the lyrics of selected songs from that period, pointing to their self-referential nature and explaining how big beat performers described their fans, themselves, and teenage music in their songs. Songs by both popular and less known local bands are analyzed. The analysis functions in a broader social and political context, and the study of lyrics is further supplemented with quotations from the contemporary press and statements by politicians, journalists, and managers. The author shows that the self-referentiality present in the lyrics of big-beat songs proves that Polish artists in the 1960s and early 1970s were aware of their lyrical and musical strategies.
Źródło:
Forum Poetyki; 2022, 27; 8-27
2451-1404
Pojawia się w:
Forum Poetyki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Równouprawnienie płci w debacie parlamentarnej Sejmu Ustawodawczego 1947–1952. Zarys problemu
Gender equality in the parliamentary debate of the Legislative Sejm of 1947–1952. An outline
Autorzy:
Chrobaczyńska-Plucińska, Edyta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/651706.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
PRL
historia kobiet
parlamentaryzm
posłanki
równouprawnienie płci
ochrona praw dziecka
Polish People’s Republic (PPR)
women’s history
parliamentarism
female MPs
gender equality
protection of children’s rights
Opis:
The article contains an analysis of the nature of the parliamentary debate concerning equal rights of men and women – including protection of children’s rights – that took place at the Polish Legislative Sejm in the period from 1947 to 1952. The discussion offered here applies the method of critical analysis of the content of available source material as well as the biographical method seeking to answer the questions who were the female MPs fighting for women’s rights in the period of Stalinism and whether their activity proved their agency. The source basis is transcripts of Sejm sittings, the press and literary memoirs. Female MPs such as M. Jaszczukowa, E. Pragierowa, I. Sztachelska, S. Garncarczyk and Z. Tomczyk were seeking to amend legislation so as to ensure the practical implementation of the gender equality principle. That was also a flagship slogan of the new communist people’s authorities at the start of the period known in historiography as Poland’s Stalinisation. Standards and regulations were debated that were to constitute a legal environment, and thus to make it possible for women to be active in various fields on an equal footing with men. The discord between postulates justified by ideology and cultural norms did not stop legislative amendments. The female MPs initiating that change could have felt the sense of agency and their actions certainly contributed to other changes towards gender equality in Poland of that time.
Artykuł zawiera analizę charakteru debaty sejmowej dotyczącej równouprawnienia kobiet i mężczyzn, z uwzględnieniem problematyki ochrony praw dzieci, która toczyła się w Sejmie Ustawodawczym RP w latach 1947–1952. W podjętych rozważaniach wykorzystano metodę krytycznej analizy treści dostępnych materiałów źródłowych oraz metodę biograficzną, poszukując odpowiedzi na pytanie, kim były posłanki walczące o prawa kobiet w okresie stalinizmu, a także, czy ich aktywność nosiła znamiona sprawczości? Podstawę źródłową stanowią sprawozdania stenograficzne z posiedzeń sejmu, prasa oraz literatura wspomnieniowa. Intencją posłanek, m.in. M. Jaszczukowej, E. Pragierowej, I. Sztachelskiej, S. Garncarczykowej oraz Z. Tomczyk, była realizacja postulatu zmiany przepisów prawnych w taki sposób, aby zasada równouprawnienia kobiet stała się możliwa w praktyce. Było to również sztandarowe hasło przedstawicieli nowej, komunistycznej władzy ludowej i jednocześnie początek okresu określanego w historiografii mianem stalinizacji kraju. Procedowano normy i przepisy, które miały stworzyć warunki prawne, a tym samym urealnić możliwość podejmowania przez kobiety aktywności na różnych polach na równi z mężczyznami. Istniejący dysonans pomiędzy postulatami uprawomocnianymi ideologią a normami kulturowymi nie przeszkodził w nowelizacji prawa. Posłanki inicjujące te zmiany mogły mieć poczucie sprawstwa, a ich działania z pewnością przyczyniły się do zmian na rzecz równouprawnienia płci w Polsce tego okresu.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica; 2019, 70; 17-38
0208-600X
2353-4850
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Biblioteki związków zawodowych w latach 50. XX wieku
Trade union libraries in the 1950s of the 20th century
Autorzy:
Chamera-Nowak, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/472082.pdf
Data publikacji:
2018-12-28
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
Tematy:
biblioteki
związki zakładowe
biblioteki związkowe
lata 50. XX wieku
PRL
libraries
trade unions
trade union libraries
1950s of the 20th century
Polish People’s Republic
Opis:
Trade union libraries were supervised by the Trade Unions’ Central Council, defining areas of their activity, together with management boards of the unions of particular economic sectors. Regional councils of trade unions and management boards mentioned above were responsible for tasks’ realisation. Direct supervision belonged to a trade union council and management of particular work places. Trade union libraries did not belong to the official library network. They fulfilled educational and community functions. Referring to the documents from the Archives of Modern Recordings, in 50s particular the acts of the Central Office for Publishing, Printing Industry and Bookselling, the Central Library Management, and the Central Committee of the Polish United Workers’ Party, the author discussed briefly selected issues of the trade union libraries in the 50s of the 20th century.
Źródło:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2018, 12; 327-344
1897-0788
2544-8730
Pojawia się w:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Medical Faculties or Medical Academies? Czechoslovak Plans and Discussions in the 1950s
Autorzy:
Svobodný, Petr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689946.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
wydziały medyczne
edukacja medyczna
Czechosłowacja
model sowiecki
Związek Radziecki
PRL
NRD
Węgry
medical faculties
medical education
Czechoslovakia
soviet model
Soviet Union
Polish People’s Republic
German Democratic Republic
Hungary
Opis:
Autor artykułu, zaprezentowawszy zwięźle sieci i struktury medycznych szkół i jednostek badawczych w bloku państw komunistycznych (Związek Radziecki, Czechosłowacja, NRD, Polska i Węgry) w okresie od zakończenia II wojny światowej do końca lat pięćdziesiątych XX w., analizuje powody, dla których w Czechosłowacji nie dokonało się przekształcenie tradycyjnych wydziałów medycznych w wyspecjalizowane akademie medyczne, jak miało to miejsce w innych państwach bloku (np. w Polsce). Medical Faculties or Medical Academies? Czechoslovak Plans and Discussions in the 1950sIn post-war Czechoslovakia, the re-organisation of public health care was closely linked to problems and new challenges in organising the academic education in medicine and medical science. Reforms in this area were seen as one of the basic starting points of health care reforms whose aim was to improve the health care and health of the population. Alongside elements such as the nationalisation of health care system, the system at this time focused not only on curative but also preventive medicine and hygiene. Similar trends were at that time in evidence in other countries of the then forming Soviet Bloc.In the early 1950s, medical faculties were in some countries of the Soviet Bloc (Poland, Hungary) removed from the structure of traditional universities and transformed into medical academies. These medical academies were supposed to take over the existing functions of academic faculties of medicine and provide teaching, research, and curative medicine, but newly also preventive care. In other countries (Czechoslovakia, GDR), medical faculties remained part of both the traditional and newly established universities, though their transformation into medical academies had also been discussed.The contribution includes: 1. a brief description of the network of academic medical education in 1945–1950s in countries of the Soviet Bloc (Soviet Union, Czechoslovakia, GRD, Poland, and Hungary); 2. analysis of reasons why in Czechoslovakia the transformation of faculties into academies was not carried out, while in other countries it was. These reasons include references to the strength of tradition, factual arguments, or ideologically based argumentation pointing to “Soviet models”.
Źródło:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały; 2017, 15
2450-8365
Pojawia się w:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Heritage of the anti-communist civil resistance in the Polish People’s Republic of the years 1968–1989. Introduction to the classification of collections
Spuścizna opozycji antykomunistycznej w PRL lat 1968–1989. Wstęp do klasyfikacji zbiorów
Autorzy:
Michalski, Artur
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1933004.pdf
Data publikacji:
2018-06-26
Wydawca:
Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
Tematy:
anti-communist civil resistance in Polish People’s Republic
Polish underground press
censorship
notations
second circulation
collections
opozycja antykomunistyczna PRL
bibuła
cenzura
notacje
drugi obieg
zbiory
kolekcje
Opis:
2018 we are commemorating the hundredth anniversary of Polish independence regained after the years of partitions of Poland. Special celebrations are on all over the country; many events are planned to be continued up to 2021 in line with, inter alia, the programme of the Ministry of Culture and National Heritage named Niepodległa 2017– 2021. The article presents the results of research on the material artefacts left behind by the not easily defined historic formation of the years 1968–1989, which can be generally described as an anti-communist civil resistance in the Polish People’s Republic. The actions taken by the resistance started from the so-called March events as well as the foundation of the “Ruch” Organisation. It was followed by: the Workers’ Defence Committee, the Committee for Social Self-Defence “KOR”, the Movement for Defence of Human and Civic Rights, the Confederation of Independent Poland, the Movement of Young Poland; next came: the Independent Self-governing Labour Union “Solidarity”, the Independent Students’ Association, and many smaller organisations or parties, up to the negotiations of the so-called Round Table. The opposition to communist regime was a major factor in the process of regaining by Poland its full independence, restoration of market economy, and putting an end to censorship that had been affecting the freedom of speech. The huge amount of published prohibited materials from this historic period, the so-called second circulation, remained: books, periodicals, leaflets, photos, posters, stamps, badges, cassette tapes, as well as printing machines, duplicating machines, broadcasting equipment, and other material remains. They are presently collected by Polish museums, some of them still in the process of organisation; they are also in possession of associations and foundations as well as private owners who often create remarkable collections, e.g. Krzysztof Bronowski’s “Muzeum Wolnego Słowa” (Museum of Free Speech) containing 700 000 items that arouse interest of foreign museums. Information about the individual oppositionists, events, underground prints and organisations published in the Internet also adds to the legacy of anticommunist resistance; among the available sources are: mentioned above “Muzeum Wolnego Słowa”, Dictionary Niezależni dla Kultury 1976–1989 by the Association of Free Speech, or collection of the “Karta” Centre. The author of the article attempts to classify these collections after interviewing the representatives of relevant institutions and organisations or private owners.
W roku 2018 przypada 100. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości po latach zaborów. Obchodzimy ją uroczyście w całym kraju, a liczne wydarzenia będą trwać aż do 2021 r., zgodnie m.in. z programem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Niepodległa 2017–2021. Artykuł prezentuje wyniki badań zasobów spuścizny materialnej po trudno definiowalnej formacji historycznej z lat 1968–1989, którą można szeroko i ogólnie nazwać opozycją antykomunistyczną w PRL. Działania opozycji rozpoczęły się od tzw. wydarzeń marcowych i powstania Organizacji „Ruch”, potem powstawały: Komitet Obrony Robotników, Komitet Samoobrony Społecznej „KOR”, Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Konfederacja Polski Niepodległej, Ruch Młodej Polski, następnie: Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”, Niezależne Zrzeszenie Studentów i wiele mniejszych organizacji lub partii, aż po obrady tzw. Okrągłego Stołu. Działania opozycji przyczyniły się do odzyskania przez Polskę pełnej suwerenności, przywrócenia gospodarki rynkowej i usunięcia cenzury, ograniczającej wolność słowa. Pozostała po tym okresie olbrzymia liczba wydawnictw tzw. drugiego obiegu w postaci książek, czasopism, druków ulotnych, zdjęć, plakatów, znaczków, plakietek czy kaset magnetofonowych, ale także maszyn drukarskich, powielaczy, sprzętu nadawczego czy innych świadectw materialnych. Gromadzone są one obecnie w istniejących w Polsce muzeach, czasami dopiero się tworzących, są własnością stowarzyszeń lub fundacji, a także pozostają w rękach prywatnych, tworząc często znaczące kolekcje, jak np. Muzeum Wolnego Słowa Krzysztofa Bronowskiego – liczący ponad 700 000 pozycji zbiór, którym interesują się muzea zagraniczne. Spuścizną po opozycji są także informacje o osobach, wydarzeniach, wydawnictwach lub formacjach opozycyjnych publikowane w internecie, m.in. wspomniane już Muzeum Wolnego Słowa, Słownik Niezależni dla Kultury 1976–1989 Stowarzyszenia Wolnego Słowa czy zbiory Ośrodka „Karta”. Artykuł podejmuje próbę klasyfikacji tych zbiorów na podstawie wywiadów z przedstawicielami posiadających je instytucji, organizacji lub właścicielami kolekcji.
Źródło:
Muzealnictwo; 2018, 59; 98-106
0464-1086
Pojawia się w:
Muzealnictwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-100 z 190

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies