Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Nowożytność" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Historia dworu i zamku Berezowiec Kmitów Stretowiczów w świetle źródeł pisanych z XVI - pierwszej połowy XVII wieku i badań archeologicznych, część 1
The history of the manor and castle of Berezowiec of the Kmita Stretowicz family in the light of written sources between the 16th and the first half of the 17th centuries, and archaeological research (part 1)
Autorzy:
Wawrzeniuk, Joanna
Poczobut, Natalia
Koledinskij, Leonid
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407291.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Berezowiec
zamek Kmity
źródła historyczne
nowożytność
Kmita manor
historical sources
modernity
Opis:
Na wschód od wsi Berezowiec (w rejonie korelickim, w obwodzie grodzieńskim na Białorusi), nad rzeką Serwecz, znajduje się wzgórze zamkowe, wpisane do rejestru zabytków jako grodzisko z epoki żelaza, średniowiecza i czasów nowożytnych. Dzięki analizie źródeł pisanych oraz genealogicznych, udało się ustalić przynależność zamku i dworu Berezowiec do rodu Kmitów Stretowiczów w okresie od końca XV do XVI wieku. Ponadto ustalono, że w pierwszej połowie XVI wieku nad rzeką Serwecz znajdowały się dwa majątki nazywane Berezowiec. Jedna posiadłość należała do podskarbich z rodziny Sołtanów, a druga do Kmitów Stretowiczów. Wpływ na rozpoczęcie badań na terenie grodziska miała miejscowa legenda mówiąca o tym, że w pobliżu wsi istniał zamek wojewody Kmity. Badania prowadzono w archiwach oraz w terenie, na wzgórzu zamkowym i u jego podnóża. W inwentarzach folwarku i majątku Berezowiec wymienia się domy, budynki gospodarcze i ogrodzenie dworu oraz zabudowania folwarku.
There is a castle hill to the east of the village of Berezowiec (Karelichy region, Grodno district, Belarus), on the Servech River, entered in the register of monuments as a stronghold from the Iron Age, the Middle Ages, and modern times. By analysing written and genealogical sources, it has beeen possible to establish that the Berezowiec castle and manor belonged to the Kmita Stretowicz family between the late 15th and 16th centuries. In addition, it can be demonstrated that in the first half of the 16th century, on the Servech River, there were two estates called Berezowiec. One estate belonged to treasurers of the Sołtan family, and the other to the Kmita Stretowicz family. The initiation of the research in the hillfort was influenced by a local legend, according to which there was a castle near the village of voivode Kmita. The research was conducted both in the archives and in the field, on the top of the hill and at its the foot. The inventories of the farm and the Berezowiec estate include houses, outbuildings, the manor fence, and farm buildings.
Źródło:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2023, 30, 2; 166-181
1232-1575
Pojawia się w:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zasoby Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie w pracy naukowej historyka okresu staropolskiego
Autorzy:
Jabłońska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33341023.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Gniezno Archdiocesan Archive
church history
medieval
modern
chapter
parish
social functions
clergy
post-Tridentine era
Gniezno Archdeaconry
Uniejów
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie
historia Kościoła
średniowiecze
nowożytność
kapituła
parafia
funkcje społeczne
duchowieństwo
epoka potrydencka
archidiakonat gnieźnieński
Opis:
Artykuł ma na celu ukazanie znaczenia Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie w pracy naukowej i życiu zawodowym historyka zajmującego się okresem staropolskim (średniowieczem i okresem nowożytnym). Na przestrzeni ponad 20 lat zasoby Archiwum Archidiecezjalnego stały się podstawą pracy doktorskiej i publikacji powstałej na jej kanwie, książki habilitacyjnej, a także zostały wykorzystane w ponad 20 artykułach naukowych oraz licznych referatach konferencyjnych, seminaryjnych, wykładach naukowych i popularnonaukowych.W niniejszej pracy podjęto zagadnienia należące do dziejów Kościoła, historii społecznej, historii kultury, historii gospodarki i ekonomii, biografistyki pedagogicznej. Zwrócono uwagę na instytucje, ale również na ludzi. Poruszono m.in. problematykę duchowieństwa świeckiego, kapituły, parafii, szpitalnictwa, szkolnictwa i bractw. Obejmowały one historię lokalną i regionalną Gniezna oraz jego okolic określonych granicami staropolskiego archidiakonatu gnieźnieńskiego / wschodniej Wielkopolski, a także Uniejowa (archidiakonat uniejowski).Kwerenda dotyczyła różnych zespołów archiwalnych: pozostałości po działalności konsystorza, kapituły metropolitalnej, arcybiskupów, akt parafialnych, listów i dyplomów. Praca z nimi wymagała znajomości różnych nauk pomocniczych historii oraz wiele czasu i cierpliwości.Wieloletnie badania naukowe w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie w ostatecznym rozrachunku pozwoliły lepiej poznać staropolskie społeczeństwo, mechanizmy jego funkcjonowania, struktury formalne i nieformalne, mentalność i horyzonty epoki potrydenckiej oraz zmiany zachodzące w czasie.Praca w Archiwum Archidiecezjalnym przyczyniła się również do interdyscyplinarnej współpracy ze specjalistami różnych dziedzin, a przede wszystkim z Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Dwudziestokilkuletni kontakt z Archiwum to także spotkania z ludźmi, którzy je tworzyli i tworzą oraz przygoda z Gnieznem i Wielkopolską.
The article aims to show the importance of the Gniezno Archdiocesan Archive in the academic work and professional life of a historian dealing with the Old Polish period (medieval and modern periods). Over the course of more than 20 years, the Archdiocesan Archive’s resources have formed the basis of a doctoral dissertation and the resulting publication, a habilitation book, and have been used in more than 20 scientific articles and numerous conference papers, seminars, scientific and popular science lectures.This work addresses issues concerning church history, social history, cultural history, economic history, and pedagogical biography. Attention was paid to institutions, but also to people. Among the issues addressed were the secular clergy, the chapter, parishes, hospitality, education and confraternities. These included the local and regional history of Gniezno and its environs defined by the boundaries of the Old Polish Gniezno Archdeaconry/Eastern Greater Poland Region, as well as Uniejów (Uniejów Archdeaconry).The search focused on various archival units: the remains of the consistory, metropolitan chapter, archbishops, parish records, letters and diplomas. Working with them required knowledge of various auxiliary sciences of history as well as much time and patience.Many years of research at the Gniezno Archdiocesan Archive have ultimately provided a better understanding of Old Polish society, the mechanisms of its functioning, its formal and informal structures, the mentality and horizons of the post-Tridentine era, and changes over time.Work at the Archdiocesan Archives has also contributed to interdisciplinary cooperation with specialists in various fields, and especially with the Museum of the Origins of the Polish State in Gniezno. Over twenty years of contact with the Archive also involved meetings with the people who created and are creating them, as well as a unique adventure with Gniezno and Greater Poland.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2023, 121; 135-154
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chronopoetyka (zwłaszcza dawna) i jej przekładnie
Chronopoetics (especially from the past) and its gears
Autorzy:
Śnieżko, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1987127.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
a chronopoetics
measures of time
a mechanical clock and watch
early modern period
chronopoetyka
miary czasu
zegar/zegarek mechaniczny
wczesna nowożytność
Opis:
Tematem artykułu są perspektywy chronopoetyki w ujęciu literaturoznawczym, rozumianej zarazem jako jeden z rejonów teorii i poetyki kulturowej, ze szczególnym wyeksponowaniem miar czasu i mechaniki zegarowej – głównie w odniesieniu do dziedzictwa epoki wczesnonowożytnej. Poruszone zostały m.in. następujące zagadnienia: termin „chronopoetyka” w polu terminologicznym, mechanika zegarowa jako czynnik rozwoju wczesnej nowożytności, zegar i zegarek w świecie przedstawionym, metaforyka zegara, miary zegarowe jako moduły kompozycyjne, inskrypcje na zegarkach i ich horyzonty badawcze.
The topic of the article are perspectives of the chronopoetics within the litterary criticism approach. It is also understood as one of the regions of the theory/poetics of culture, with particular stress on the measures of time and the clock mechanics – mostly in relation to the early modern heritage. The following issues have been taken up: the term chronopoetics in the terminology field, the clock mechanics as a factor for the development of the early modern civilization, a clock and a watch in the litterary representations, the metaphors of a clock, the measures of time as compositional modules, inscriptions on watches and their research horizons.
Źródło:
Autobiografia Literatura Kultura Media; 2021, 16; 21-38
2353-8694
2719-4361
Pojawia się w:
Autobiografia Literatura Kultura Media
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Działalność naukowo-dydaktyczna i archiwalna profesora Aleksandra Kossowskiego (1886–1965)
Autorzy:
Misiura, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2040854.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Aleksander Kossowski
Catholic University of Lublin
Lublin region
Lublin
archiving
modern history
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Lubelszczyzna
archiwistyka
nowożytność
Opis:
Artykuł poświęcony jest biografii profesora Aleksandra Kossowskiego – wieloletniego wykładowcy historii nowożytnej w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (1926–1939, 1944–1965) oraz archiwisty w Archiwum Państwowym w Lublinie (1928–1949). Jako pedagog przyczynił się do wychowania i wykształcenia nowych historyków, a jako naukowiec był badaczem niezwykle dociekliwym. Będąc archiwistą opracował wiele zespołów, które dzisiaj są często wykorzystywane przez badaczy dziejów Lubelszczyzny, a w czasie wojny przyczynił się do ocalenia licznych niemieckich dokumentów. Dzięki temu można odtworzyć działalność niemieckiej administracji oraz ślady licznych zbrodni. Przy pisaniu tekstu wykorzystano materiały archiwalne oraz wspomnienia studentów A. Kossowskiego, które dotychczas wykorzystywane były tylko pobieżnie. Wnikliwa ich analiza ukazała całość życia lubelskiego profesora.
The article is concerned with the biography of Professor Aleksander Kossowski – a lecturer of modern history at the Catholic University of Lublin for many years (1926–1939, 1944–1965) and an archivist at the State Archives in Lublin (1928–1949). As a teacher, he contributed to the upbringing and education of new historians, and as a scientist he is mentioned as an extremely inquisitive researcher. Working as an archivist, he prepared many fonds that today are often used by researchers of the history of the Lublin region, and during the war helped to save numerous German documents. Thanks to this, it is possible to reconstruct the activity of the German administration and the traces of their numerous crimes. When writing the text, archival materials and memories of his students were used, which until now were used only briefly. A thorough analysis of them showed the whole life of the Lublin professor.
Źródło:
Res Historica; 2021, 52; 417-438
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nazwy typów, części konstrukcyjnych oraz wyposażenia jednostek pływających w XVI-wiecznych drukowanych słownikach z polskim komponentem językowym
Names of types, construction parts and equipment of vessels in the 16th-century printed dictionaries with the Polish language component
Autorzy:
Kuliński, Bohdan A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2089430.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
nautology
lexicography
early modernity
Latin
Polish
nautologia
leksykografia
wczesna nowożytność
język łaciński
język polski
Opis:
The article analyzes the Polish language nomenclature of types, construction parts and equipment of vessels recorded in the 16th-century printed dictionaries with the Polish component. In addition, the text reviews the current state of research and discusses the sources in view of the terminology in question. The excerpted source material has been listed in three tables.
Źródło:
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki; 2021, 66, 4; 83--106
0023-589X
2657-4020
Pojawia się w:
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polyphonie im stadttext von Lemberg in der frühen neuzeit / polyphony in the text of the city of L᾿viv /
POLYPHONIE IM STADTTEXT VON LEMBERG IN DER FRÜHEN NEUZEIT / POLIFONIA TEKSTÓW O LWOWIE WE WCZESNEJ NOWOŻYTNOŚC
Autorzy:
Woldan, Alois
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2048514.pdf
Data publikacji:
2021-10-27
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
L´viv
the early modern period
multinationality
the Jewish population
polyphony
Mikhail Bakhtin
Lwów
wczesna nowożytność
wielonarodowość
ludność żydowska
polifonia
Michaił Bachtin
Opis:
The article analyses texts that describe the city of today’s L’viv at the turn of the 17th century, written by Ukrainian, Polish, and German authors in Church Slavonic, Prosta mova, Latin, and German. The names of some of these authors are known (e.g. the Polish Renaissance poet, Sebastian Fabian Klonowic, or the German merchant and traveller, Martin Gruneweg), while others remain anonymous (e.g. the author of a Ukrainian heraldic poem, a “lamentatio” addressed to the Polish king). These texts have some common aspects – they underline the multinationality of the city population as well as different religious denominations of every ethnic group (special attention is given to the Jewish population of the city) – and they represent conflicting points of view regarding privileges of various groups. Thus, the texts serve as an example of polyphony as defined by Mikhail Bakhtin. They combine different voices representing various national ideologies in one complex work, a text of the city of L᾿viv.
Źródło:
Prace Polonistyczne; 2021, 76; 397-422
0079-4791
Pojawia się w:
Prace Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The origins of "healthy architecture". Health, hygiene and the quality of life in theory and practice of pre-modern architecture - an outline of research issues
U źródeł „zdrowej architektury”. Zdrowie, higiena i jakość życia w teorii oraz praktyce architektury przednowoczesnej – zarys problematyki badawczej
Autorzy:
Kwaśniewski, Artur
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1848308.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
PWB MEDIA Zdziebłowski
Tematy:
architektura zdrowa
nowożytność
traktat architektoniczny
teoria architektury
zdrowie człowieka
healthy architecture
modernity
architectural treaty
architecture theory
human health
Opis:
The article presents the research issues related to the origins of healthy architecture - methodological assumptions, scope of the study, objectives, and main theses. The subject of study is the issue of human health, hygiene, and psychophysical well-being from the perspective of theory of pre-modern architecture, as well as the philosophical and medical basis of solutions proposed by architects and hygienists in the modern period (16th-19th centuries). The research is based on a critical analysis of source texts - such as architectural treatises, manuals of hygiene, and written statements concerning the rules of designing and using buildings. The author identifies the most relevant contexts, including the ancient and medieval traditions in architecture and medicine, the philosophy, culture, and customs of social elites, the level of knowledge about architecture, engineering, natural sciences, and medicine, building and urban code, and public health regulations. The article briefly discusses the evolution of views on health and disease prevention and the transformation of elements of the "health-promoting" architectural program of buildings.
Artykuł przedstawia problematykę badań nad początkami zdrowej architektury - założenia metodologiczne, zakres, cele, główne tezy. Przedmiotem badań jest kwestia zdrowia, higieny i psychofizycznego dobrostanu człowieka w ujęciu teorii architektury przednowoczesnej, jak również filozoficzno-medyczne podłoże rozwiązań postulowanych przez architektów i higienistów w okresie nowożytnym (XVI-XIX w.). Badania zostały oparte na krytycznej analizie tekstów źródłowych - takich jak traktaty architektoniczne, podręczniki higieny, wypowiedzi dotyczące reguł projektowania, a także użytkowania budynków. Autor wskazuje najistotniejsze konteksty: antyczną oraz średniowieczną tradycję w architekturze i medycynie, filozofię, kulturę, obyczajowość elit społecznych, poziom wiedzy architektonicznej, inżynieryjnej, przyrodoznawczej, medycznej, prawo budowlne, urbanistyczne oraz prawo o zdrowiu publicznym. Artykuł krótko omawia ewolucję poglądów na temat zdrowia, a także zapobiegania chorobom oraz przemiany elementów „prozdrowotnego” programu architektonicznego budowli.
Źródło:
Builder; 2021, 25, 3; 12-14
1896-0642
Pojawia się w:
Builder
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z genealogii nowożytnego doświadczenia świadomości. Chrześcijański rachunek sumienia
On the Genealogy of the Modern Experience of Consciousness. Christian Self-Examination
Autorzy:
Wawrzyniak, Szymon
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/18105159.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
subiektywizacja
jaźń
rachunek sumienia
kultura
historia
nowożytność
subjectivation
self
self-examination
culture
history
modernity
Opis:
The article aims to investigate the modern self-experience of an individual from the point of view of the historical conditions that make this experience possible. This undertaking will be supported by the turn to a theory and practice of self-examination as it appears in early Christianity. It is widely recognized that there is a connection between modernity and subjectivity. One of the areas where it is reflected is philosophy. By founding the paradigm of modern philosophy, Descartes finds in his turn to himself a certain basis of cognition and a space where forward progress in the process of building a new system of knowledge may take effect. For Descartes consciousness is, however, a means, not an end. This is one of the reasons why it is not "questioned" sufficiently. Among many questions that were not addressed at all for a long time, one should mention, how the experience on which Descartes bases his reasoning became possible. In the history preceding the Cartesian turn inward, we can identify many interesting moments - which can be found with great confirmation in early Christianity - that play a significant role in the constitution of the experience that will become so important for modernity.
Źródło:
Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris; 2021, 55, 4; 1-23
1689-4286
Pojawia się w:
Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zanik stawu przemysłowego w Furmanowie (Staropolski Okręg Przemysłowy)
Disapperance of the pond at Furmanów (Old-Polish Industrial District)
Autorzy:
Fularczyk, Karolina
Kalicki, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2037024.pdf
Data publikacji:
2021-12-23
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
river network changes
human impact
modernity
Old-Polish Industrial District
zmiany sieci rzecznej
antropopresja
nowożytność
Staropolski Okręg Przemysłowy
Opis:
Badany obszar leży w granicach, funkcjonującego w ostatnich stuleciach, Staropolskiego Okręgu Przemysłowego (SOP), w którym odpowiednie warunki środowiska, takie jak płytko występujące złoża rud żelaza, duża lesistość oraz dostępność energii wodnej dostarczonej przez rzeki, przyczyniły się do rozwoju górnictwa i hutnictwa. Działalność ta doprowadziła do transformacji den dolin i sieci rzecznej, która widoczna jest na historycznych oraz współczesnych materiałach kartograficznych, a także w morfologii terenu i osadach o różnej genezie. Praca jest studium przypadku dawnego zbiornika wodnego w Furmanowie na Czarnej Koneckiej (Wyżyna Małopolska), gdzie wstępna analiza materiałów kartograficznych pozwoliła wytypować obiekt do szczegółowych badań.
The research area lies within the Old-Polish Industrial District (OPID), which functioned in recent centuries, where appropriate environmental conditions such as shallow ironore deposits, high forest cover and the availability of hydropower supplied by rivers contributed to the development of mining and metallurgy. This activity led to changes in valley floors and the river n-twork that are visible on historical and contemporary cartographic materials, as well as in the relief and sediments of different origins. This work is a case study of a former waterbody at Furmanów in the Czarna Konecka River valley (Małopolska Upland), where the preliminary analysis of cartographic materials allowed to select the object for detailed research.
Źródło:
Acta Geographica Lodziensia; 2021, 111; 35-45
0065-1249
Pojawia się w:
Acta Geographica Lodziensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czym jest sakralny wymiar natury? Filozoficzna interpretacja twórczości Friedricha Hölderlina w dziełach Romano Guardiniego
What is the sacred realm of nature? Philosophical interpretation of Friedrich Hölderlin’s works in the writings of Romano Guardini
Autorzy:
Kobyliński, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1070405.pdf
Data publikacji:
2020-03-31
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
natura
sacrum
religia
nowożytność
ponowożytność
doświadczenie religijne
sekularyzacja
religijność postchrześcijańska
nature
religion
modernity
postmodernity
religious experience
secularization
post-Christian religiosity
Opis:
Głównym celem artykułu jest prezentacja sakralnego charakteru natury, analizowanej przez Romano Guardiniego (1885–1968) w opracowaniach filozoficznych poświęconych interpretacji twórczości Friedricha Hölderlina (1770–1843). Guardini prowadził swoje badania nad twórczością Hölderlina na gruncie filozofii religii. Twierdził, że w wierszach i poematach tego wybitnego myśliciela i poety szczególną rolę odgrywa natura rozumiana jako przestrzeń, w której zamieszkuje sacrum. W twórczości literackiej Hölderlina jest obecna nowa forma religijności postchrześcijańskiej, która polega na reinterpretacji symboli chrześcijańskich i metamorfozie fenomenu religijnego z rzeczywistości obiektywnej w różnorodne formy zindywidualizowane.
The principal objective of this article is to introduce the sacred realm of nature, discussed by Romano Guardini (1885–1968) in the philosophical works he devoted to the interpretation of the writings of Friedrich Hölderlin (1770–1843). Guardini conducted his research on Hölderlin’s output in the philosophy of religion. With respect to Hölderlin’s poems, Guardini noted the special role played in them by nature understood as the space inhabited by the sacrum. In fact, Hölderlin’s literary works are pervaded with a new form of Post-Christian religiosity, which consists in the practice of re-interpreting Christian symbols and translating the religious phenomenon from one objective reality to various, individualized forms.
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2020, 56, 1; 5-25
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Europa, la filosofía y el cristianismo
Europa, filozofia i chrześcijaństwo
Autorzy:
Merecki, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1916453.pdf
Data publikacji:
2020-12-04
Wydawca:
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu
Tematy:
christianity
philosophy
Europe
modernity
truth
chrześcijaństwo
filozofia
Europa
nowożytność
prawda
Opis:
In the first part, the author points out that every political community is based on so-called “foundational events.” In the case of European culture, such an event was an encounter with the message of Christianity. The second paragraph indicates that after the division of Christianity and after the religious wars, the political community in many European countries was based on a foundation independent of religion. It was recognized that since religion leads to conflicts, the political community should be based on reason itself. The age of totalitarianisms has shown that reason without reference to the transcendent truth also leads to conflict and war. In the third point, the author discusses J. Ratzinger’s proposal that the rights of every human being are better protected if members of the political community live “etsi Deus daretur.”
W pierwszym paragrafie autor wskazuje na to, że każda wspólnota polityczna opiera się na tak zwanych „wydarzeniach założycielskich”. W przypadku kultury europejskiej takim wydarzeniem było spotkanie z przesłaniem chrześcijaństwa. W paragrafie drugim autor zauważa, iż po podziale chrześcijaństwa i wojnach religijnych wspólnota polityczna w wielu krajach europejskich została oparta na fundamencie niezależnym od religii. Uznano, że ponieważ religia prowadzi do konfliktów, to wspólnotę polityczną należy oprzeć na samym rozumie. Wiek totalitaryzmów pokazał, że rozum pozbawiony odniesienia do transcendentnej prawdy również prowadzi do konfliktów i wojen. W trzecim punkcie autor omawia propozycję J. Ratzingera, według którego prawa każdej osoby ludzkiej są zabezpieczone lepiej, jeśli członkowie wspólnoty politycznej żyją etsi Deus daretur.
Źródło:
Wrocławski Przegląd Teologiczny; 2020, 28, 2; 285-294
2544-6460
Pojawia się w:
Wrocławski Przegląd Teologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lęk przed monizmem: Potworność, parapolityka i nowożytne źródła filozofii porównawczej.
The fear of monism: Monstrosity, parapolitics, and early modern sources of the comparative philosophy
Autorzy:
Janik, Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1009739.pdf
Data publikacji:
2020-10-15
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
early modernity
commons
parapolitics
monism
ontology
nowożytność
dobra wspólne
orientalizm
monizm
ontologia
Opis:
Poniższy tekst analizuje sposób przedstawienia monizmu jako doktryny usytuowanej na przecięciu europejskich i azjatyckich tradycji filozoficznych. Prezentacja stanowiska monistycznego w kategoriach potworności, charakterystyczna dla głównego nurtu nowożytnej myśli europejskiej, osadzona zostaje w szerszej perspektywie parapolitycznej krytyki pojęcia suwerenności oraz koncepcji kosmicznego horroru. Zestawienie to opiera się na równoczesnej lekturze przypisów do hasła „Spinoza” w Słowniku krytyczno-historycznym Pierra Bayle’a oraz opowiadania Zew Cthulhu Howarda P. Lovecrafta. W konkluzji artykułu przekonuję, że monizm należy traktować jako jeden z nurtów kolektywistycznie zorientowanej ontologii politycznej. Ontologia taka może stanowić podstawę dla nowego modelu studiów porównawczych, zbudowanych wokół pojęcia dóbr wspólnych i krytycznych wobec nowoczesnej aparatury poznawczo-politycznej, podtrzymującej i naturalizującej procesy akumulacji pierwotnej.
This text analysis the ways in which monism was depicted as a doctrine situated on the crossroads of European and Asian philosophical traditions. The depiction of monism as monstrous, characteristic of the mainstream of early modern European thought, is set against the wider context of parapolitical critique of the concept of sovereignty and the cosmic horror concept. This juxtaposition is founded on the simultaneous lecture of the entry “Spinoza” in Pierre Bayle’s An Historical and Critical Dictionary and Howard P. Lovecraft’s story The Call of Cthulhu. In the article’s conclusion the author argues that monism should be treated as one of the currents of collectively orientated political ontology. This ontology may provide a basis for a new model of comparative studies, centred around the concept of commons, and critical towards modern cognitive-political framework, sustaining and naturalising the primitive accumulation processes.
Źródło:
Praktyka Teoretyczna; 2020, 37, 3
2081-8130
Pojawia się w:
Praktyka Teoretyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Między podmiotem absolutnym a bytową nieokreślonością. O antyhumanistycznych źródłach współczesnej kultury
Between an absolute subject and an indefinite being. About anti-humanistic sources of contemporary culture
Autorzy:
Warzyński, Sylwester
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1070398.pdf
Data publikacji:
2020-03-31
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
podmiot
człowiek jako podmiot
„śmierć człowieka”
nowożytność
ponowoczesność
antyhumanizm
Nietzsche
Heidegger
Sartre
Foucault
Derrida
Delsol
realizm
subject
man as a subject
„death of man”
modernity
postmodernity
antihumanism
realism
Opis:
Artykuł jest próbą ukazania źródeł współczesnej kultury. Autor stawia w nim tezę, że u jej podstaw znajduje się dziś myślenie w gruncie rzeczy antyhumanistyczne – myślenie spod znaku „śmierci człowieka”, jego bytowej nieokreśloności, ale również spod znaku nowożytnego cogito, podmiotu zabsolutyzowanego, który staje się szczególnego rodzaju fundamentem, ostatecznym podłożem rzeczywistości. W pierwszej części autor przedstawia specyfikę nowożytnego rozumienia bytu ludzkiego, zgodnie z którą człowiek – jako podmiot myślący, poznający, samoświadomy, racjonalny – przypisuje sobie rolę nowożytnego suwerena, Demiurga, jedynego ustawodawcy i architekta nowego, prawdziwie ludzkiego świata. W ten sposób – zgodnie ze znaczeniem słowa „podmiot” – człowiek staje się „ostatecznym podłożem” rzeczywistości. Dalej autor wykazuje, że absolutyzowanie podmiotu, przypisywanie mu coraz to większych kompetencji, doprowadza ostatecznie do jego podważenia i zanegowania. Odwołując się do koncepcji takich filozofów jak Nietzsche, Heidegger, Sartre, Foucault, Derrida twierdzi, że negacja kartezjańskiego cogito, „śmierć” pewnej określonej wizji człowieka jako podmiotu rodzi myślenie, zgodnie z którym człowiek staje się bytowo nieokreślony.Zarówno nowoczesne jak i ponowoczesne spojrzenie zostały w pewien sposób naznaczone myśleniem antyhumanistycznym. W jednym i drugim przypadku mamy bowiem do czynienia z nierealistycznym spojrzeniem na człowieka. Autor mówi o „antyhumanizmie pana i władcy” oraz „antyhumanizmie zluzowanego” i wskazuje, że właśnie one stanowią swego rodzaju podglebie współczesnego humanizmu. W punkcie ostatnim pokazano, że sposób rozumienia roli podmiotu na przestrzeni ostatnich kilku wieków, został zbudowany na niezwykle prostej opozycji – wszystko albo nic. Ponieważ nieprawdą jest, że podmiot jest dla siebie całkowicie racjonalny, przejrzysty, że jest autonomicznym panem samego siebie, musi zniknąć, trzeba o nim zapomnieć, stąd idea „śmierci człowieka”. W tym kontekście, odwołując się do intuicji francuskiej profesor filozofii Chantal Delsol, autor przedstawia próbę wyjścia z aporii między nowoczesnym podmiotem absolutnym, samowystarczalnym, a ponowoczesnym podmiotem, którego właściwie nie ma. Wskazuje na konieczność realistycznego spojrzenia na człowieka, gdyż tylko na takim spojrzeniu można zbudować prawdziwie humanistyczną kulturę.
This paper is an attempt to identify the sources of contemporary culture. The author argues that at its bottom we can find a form of antihuman thinking. Such thinking derives from the perspective of „the death of a man”, his indefinite being, but also from the perspective of the modern cogito, the absolutized subject who becomes a special kind of foundation, the ultimate subject of reality. In the first part of the paper, the author describes in detail the contemporary understanding of human being, according to which man as a thinking, cognizing, self-aware, and rational subject assigns himself the role of a modern sovereign, a Demiurge, the only legislator and architect of a new, truly human world. In accordance with the meaning of the word „subject”, man thus becomes the „ultimate foundation” of reality. In the second part of the paper, however, the author argues that the absolutization of the subject, which assigns him more and more powers, leads to his undermining and negation. Taking into account the views of philosophers such as Nietzsche, Heidegger, Sartre, Foucault, and Derrida, he shows that the negation of the Cartesian cogito, or the „death” of a specific vision of man as a subject, leads to the thought that man becomes an indefinite being. In the third part of the paper, the author explains that both modern and post-modern thinking are influenced by antihuman thinking, which in both cases results in an unrealistic view of human beings. The author speaks of the „antihumanism of Lord and master”, and „antihumanism of the loosened up” and argues that these are the bedrock of modern humanism.Lastly, the author shows that the understanding of the role of the subject during the last centuries was built on a very simple opposition - everything or nothing. Since it is not true that the subject is completely rational, transparent, and that he is an autonomous master of himself, he must disappear, he must be forgotten. Hence, the idea of „man’s death”. In this context, taking into account the intuition of the French philosopher Chantal Delsol, the author attempts to break out the aporia between a modern, absolute, and self-sufficient subject, and a postmodern subject that does not actually exist. The author expresses the need for a realistic view of man as the only way to establish a truly humanistic culture.
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2020, 56, 1; 103-134
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Modern Wooden Coffins – A Biography of Things
Nowożytne trumny drewniane – biografia rzeczy
Autorzy:
Majorek, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1032028.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
trumny
biografia rzeczy
nowożytność
coffins
biography of things
modern era
Opis:
This paper discusses the issue of a biography of a coffin from the perspective of biographical events common to many modern artefacts from the Polish territory. The aim was to identify past and present functions by determining the life cycle of a coffin: from its manufacturing (determination of its manufacturer and recipient; manufacturing techniques; the shape; the size; ornamentation) through ‘participation’ in a funeral ceremony, including transportation of the dead to the church, viewing, inhumation, the period of ‘concealment’, to its revival (e.g. as a museum exhibit). It was determined that at each stage of its ‘life’, the coffin served informative and protective purposes. Additionally, at the stage of its revival, it serves an important verification and identification function from the perspective of researchers in the field. Moreover, preservation of individual burials in coffins and crypts promotes sacral tourism; coffins in the church space have enormous exhibition potential that can be used to build a national and local community.
W poniższym artykule omówiono zagadnienie biografii trumny przez pryzmat zdarzeń biograficznych wspólnych dla wielu nowożytnych obiektów z ziem polskich. Celem tych działań było wskazanie dawnej i obecnej funkcji trumny przez rozpoznanie ciągu jej życia – od jej powstania (ustalenie wytwórcy i odbiorcy; techniki wykonania, kształtu, wielkości, zdobień), poprzez „uczestnictwo” w ceremonii pogrzebowej, w tym eksportację zmarłego do świątyni, „wystawienie”, złożenie w grobie, czas „ukrycia” – do jej powrotu do życia (np. jako eksponat muzealny). Ustalono, że na każdym etapie „życia”, trumna pełniła rolę informacyjną i ochronną. Dodatkowo, na etapie powrotu do życia przyjmuje ona cenną dla badaczy tematu funkcję weryfikacyjną i identyfikującą. Ponadto konserwacja pochówków indywidualnych w trumnach oraz krypt sprzyja promowaniu turystyki obiektów sakralnych, a w przestrzeni świątyni trumny posiadają szczególny potencjał wystawienniczy, który może zostać wykorzystany w celu budowania narodowej i lokalnej wspólnoty.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2020, 35; 45-56
0208-6034
2449-8300
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prawo naturalne w ramach radykalnego oświecenia
Natural Law Within the Radical Enlightenment
Autorzy:
Wendland, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1202300.pdf
Data publikacji:
2020-12-11
Wydawca:
Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
Tematy:
prawo naturalne
radykalne oświecenie
nowożytność
materializm
naturalizm etyczny
natural law
radical Enlightenment
modernity
materialism
ethical naturalism
Opis:
Główna różnica pomiędzy klasycznymi (zarówno antycznymi jak I średniowiecznymi) a nowożytnymi koncepcjami prawa naturalnego dotyczy założenia o jego nadprzyrodzonym (boskim) źródle. Wczesnonowożytne propozycje filozoficzne wykazywały skłonność do kwestionowania i stopniowego odrzucenia Boga lub jakiegoś innego bytu metafizycznego jako źródła prawa naturalnego. Niektórzy współcześni myśliciele (m.in. Bobbio, Habermas) określają to zjawisko jako przejście (modernizację, racjonalizację, „upozytywnienie”) od tradycyjnego prawa naturalnego w kierunku uprawnień naturalnych i praw człowieka. Można wyróżnić przynajmniej trzy główne podejścia do problemu prawa naturalnego w XVII i XVIII wieku, a każde z nich było bardziej radykalne: Grocjusz ośmielił się rozważać prawo naturalne „tak, jak gdyby Boga nie było”. Filozofowie wczesnego oświecenia (m.in. Hobbes, Locke, Montesquieu, Voltaire) byli może bardziej odważni, ale byli jednak deistami, toteż „Istota Najwyższa” w ich pismach wciąż odgrywa rolę uzasadnienia prawa naturalnego. Celem niniejszego artykułu jest prześledzenie najbardziej radykalnych zapatrywań na problem prawa naturalnego reprezentowanych przez częściowo zapomnianych i niedocenionych francuskich materialistów (La Mettrie, Diderot, Holbach, Mably, Condorcet). Wszyscy oni należeli do ruchu, określanego przez J. Israela jako „radykalne oświecenie”, toteż byli materialistami i ateistami, zaś naturę i prawo naturalne ujmowali jako coś zupełnie niezależnego od Boga czy innych bytów nadprzyrodzonych. W przeciwieństwie do ich starszych kolegów, ci radykalni filozofowie formułowali również postulaty równości (także wobec kobiet i mniejszości etnicznych), pełnej emancypacji i sprawiedliwości społecznej. W tym tekście omawiana jest interpretacja prawa naturalnego w ramach radykalnego oświecenia, jak również niektóre polityczne konsekwencje tej interpretacji w czasie rewolucji francuskiej. Poglądy filozoficzne Diderota, Holbacha, Mably’ego czy Condorceta, silnie materialistyczne, postępowe i ateistyczne, były postrzegane jako politycznie niebezpieczne. Wszystkie rewolucyjne próby realizacji tych ideałów w praktyce społecznej i politycznej zakończyły się niepowodzeniem. Aczkolwiek zostały odrzucone, to jednak powróciły w XIX i XX wieku w ramach debaty nad prawami człowieka.
The main difference between classical (both ancient and medieval) and modern concepts of natural law lies in the assumption of its supernatural (divine) foundation. Early modern philosophical concepts tend to undermine and gradually to deny God or some other metaphysical entity as the source of natural law. Some contemporary scholars (e.g. Habermas, Bobbio) define this process as transition (modernization, rationalization, Positivisierung) of traditional natural law towards the idea of natural rights and human rights. We can distinguish at least three main schools of natural law during the 17th and 18th centuries, each one more radical than the others: de Groot dares to consider the natural law “as if there were no God”. The philosophers of early Enlightenment (e.g. Hobbes, Locke, Montesquieu, Voltaire) were perhaps more daring, nevertheless they were all deists and the “Supreme Being” still validates natural law in their writings. The article aims to examine the most radical view on natural law, i.e. partly forgotten and underestimated ideas of French materialists: La Mettrie, Diderot, Holbach, Mably, and Condorcet. For they were all thinkers of the radical Enlightenment (J. Israel), all of them were materialists and atheists, and they perceived the nature and natural law as completely separated from God or other supernatural being. Unlike their older colleagues, these radical philosophers demanded equality (for women and ethnical minorities as well), emancipation, and social justice for all classes. This papers describes the idea of natural law within the radical Enlightenment movement, and investigates some political consequences of this interpretation during the French Revolution. While strongly materialistic, progressive, and atheist, the ideas of Diderot, Holbach, Mably, and Condorcet were also perceived as politically dangerous. All revolutionary attempts to put these ideas into political and social practice have failed. Finally, these ideas were refuted, but they returned during the 19th- and 20th-century debates on human rights.
Źródło:
Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej; 2020, 4(25); 91-102
2082-3304
Pojawia się w:
Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies