Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Mieszczaństwo" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 39
Tytuł:
Elementy wschodniosłowiańskie w imiennictwie kobiet warstwy mieszczańskiej i chłopskiej środkowo-zachodniego Podlasia (XVII–XVIII w.)
Eastern Slavic Elements in the Women’s Forenames of the Bourgeois and Peasant Classes of Central-Western Podlasie (17th–18th Centuries)
Autorzy:
Złotkowski, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32223137.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
historical anthroponymy
women’s forenames
East Slavic linguistic elements
Podlasie region
bourgeoisie
peasantry
antroponimia historyczna
imiennictwo kobiet
wschodniosłowiańskie elementy językowe
Podlasie
mieszczaństwo
chłopstwo
гістарычная антрапаніміка
жаночыя імёны
усходнеславянскія моўныя элементы
Падляшша
мяшчанства
сялянства
Opis:
Środkowo-zachodnie Podlasie to teren pograniczny, na którym od czasu jego zasiedlenia ścierały się etniczne, językowe, religijne i kulturowe wpływy zachodnio- i wschodniosłowiańskie. Takie terytoria są niezwykle interesującymi obszarami badań z uwagi na różnorodność czynników działających na badane obiekty w płaszczyźnie synchronicznej i diachronicznej. W niniejszym opracowaniu przedmiotem dociekań są imiona kobiet warstwy mieszczańskiej i chłopskiej tego terenu w okresie od początku XVII do końca XVIII w. Autora opracowania interesowały szczególnie imiona, wykazujące wschodniosłowiańskie cechy językowe. Formalnymi wyznacznikami owych cech okazały się fonetyczne i morfologiczne właściwości derywatów onimicznych, będące rezultatem adaptacji imion na lokalnym podłożu językowym. Głównym celem artykułu było zbadanie, czy występowanie w imionach elementów wschodniosłowiańskich jest zdeterminowane pochodzeniem onimów. Aby to osiągnąć, konieczne było dokonanie klasyfikacji genetycznej materiału imienniczego, zarówno całości, jak również grupy zawierającej elementy wschodniosłowiańskie. W wyniku przeprowadzanego badania okazało się, że ogromna większość imion ze wschodniosłowiańskimi cechami językowymi to miana hagiograficzne pochodzenia greckiego. Jednostki te wystąpiły w znacznej liczbie wariantów fonetyczno-morfologicznych, co świadczy o żywotności onimicznych procesów transformacyjnych na lokalnym gruncie. Wnioskiem wynikającym z dokonanej analizy jest konkluzja, że forma i geneza imion związana była z przynależnością konfesyjną ich nosicielek, w tym wypadku wyznawczyń prawosławia lub katolicyzmu obrządku bizantyjskiego.
Central-western Podlasie is a border area where Western and Eastern Slavic ethnic, linguistic, religious and cultural influences have clashed since its settlement. Such territories are extremely interesting research areas due to the variety of factors acting on the studied objects on a synchronic and diachronic levels. This study examines the forenames of women of the bourgeois and peasant classes of this area in the period from the beginning of the 17th to the end of the 18th century. The author of the study was particularly interested in the forenames showing East Slavic linguistic features. The formal determinants of these features turned out to be the phonetic and morphological properties of onymic derivatives, resulting from the adaptation of names on a local linguistic basis. The main aim of the article was to examine whether the occurrence of East Slavic elements in the forenames is determined by the origin of the onyms. To achieve this, it was necessary to make a genetic classification of the forenames, both as a whole and as a group containing East Slavic elements. As a result of the research, it turned out that the vast majority of the forenames with East Slavic linguistic features are hagiographic forenames of Greek origin. These units appeared in a significant number of phonetic and morphological variants, which proves the vitality of onymic transformation processes in the local area. The conclusion resulting from the analysis is that the form and origin of the forenames were related to the confessional affiliation of their bearers, in this case, followers of Orthodox Christianity or Byzantine Catholicism.
Цэнтральна-заходняе Падляшша – гэта памежная тэрыторыя, на якой з даўніх часоў сутыкаюцца заходне- і ўсходнеславянскія этнічныя, моўныя, рэлігійныя і культурныя ўплывы. Падобныя тэрыторыі з’яўляюцца надзвычай цікавым аб’eктам даследавання па прычыне разнастайнасці фактараў, якія дзейнічаюць як на сінхранічным, так і дыяхранічным узроўнях. У дадзеным даследаванні разглядаюцца жаночыя імёны, якія выступалі на данай тэрыторыі ў перыяд XVII–XVIII стст., адносіліся яны да асоб жаночага полу мяшчанскага і сялянскага саслоўяў. Асаблівую цікаўнасць аўтара даследавання выклікалі назвы з усходнеславянскімі моўнымі рысамі. Фармальным дэтэрмінантам гэтых асаблівасцей аказаліся фанетычныя і марфалагічныя ўласцівасці анімічных дэрыватаў, якія ўзніклі ў выніку адаптацыі назваў на мясцовай моўнай аснове. Асноўнай мэтай артыкула было высветліць, ці ўсходнеславянскія элементы ў імёнах жанчын звязваны з паходжаннем онімаў. Для гэтага неабходна было правесці генетычную класіфікацыю анімічнага матэрыялу як у цэлым, так і размеркаваць у класы паводле характэрных усходнеславянскіх элементаў. У выніку даследавання высветлілася, што большасць назваў з усходнеславянскімі моўнымі асаблівасцямі – грэчаскага паходжання. Гэтыя адзінкі выступалі ў значнай колькасці фанетычных і марфалагічных варыянтаў, што сведчыць аб устойлівым характары анімічных трансфармацыйных працэсаў на данай тэрыторыі. Вывад, які вынікае з аналізу, заключаецца ў тым, што форма і паходжанне імён былі звязаныя з канфесійнай прыналежнасцю іх носьбітаў, у дадзеным выпадку асоб жаночага полу, вызнаўцаў праваслаўнага хрысціянства або каталіцкай царквы візантыйскага абраду.
Źródło:
Studia Białorutenistyczne; 2023, 17; 277-304
1898-0457
Pojawia się w:
Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W stronę nowej syntezy historii społecznej? Uwagi nad Ludową historią Polski Adama Leszczyńskiego
Towards a New Synthesis of Social History? Notes on the People’s History of Poland by Adam Leszczyński
Autorzy:
Wyżga, Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2105971.pdf
Data publikacji:
2022-04-25
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
serfdom
corvée
peasants
burghers
social history
economy
synthesis
poddaństwo
pańszczyzna
chłopi
mieszczaństwo
historia społeczna
gospodarka
synteza
Opis:
Celem artykułu recenzyjnego jest ujęcie popularnej syntezy historycznej Adama Leszczyńskiego pt. Ludowa historia Polski w kontekście zapotrzebowania na nową syntezę historii społecznej. Skupiono się przede wszystkim na partii książki odnoszącej się do okresu przed XIX w. Omówiona została przyjęta przez Autora oś narracji, skoncentrowana na wyzysku mas społecznych przez elity w długim, obejmującym prawie całe pasmo dziejowe Polski, okresie. Zwrócono uwagę na nie dość krytyczne wykorzystanie starszej historiografii, pominięte lub zbyt słabo zaakcentowane różne aspekty życia poddanych, jak również uwzględnienie pewnych istotnych pozycji literatury przedmiotu.
The purpose of this review article is to review Adam Leszczyński’s popular historical synthesis, Ludowa historia Polski (A People’s History of Poland), in the context of the need for a new synthesis of social history. The focus is primarily on the part of the book devoted to the period before the nineteenth century. It discusses the narrative axis adopted by the Author, focused on the exploitation of social masses by elites over a long period, covering almost the entire history of Poland. Attention is drawn to the insufficiently critical use of older historiography and the omission or underemphasis of various aspects of subjects’ lives. Also, the extent to which some important items from the literature on the subject have been included is also discussed.
Źródło:
Kwartalnik Historyczny; 2022, 129, 1; 195-229
0023-5903
Pojawia się w:
Kwartalnik Historyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kaplice i mauzolea na cmentarzach Warszawy w XIX i pierwszej połowie XX wieku. T. 2, Źródła inspiracji
Autorzy:
Wiraszka, Marta (1973- ).
Współwytwórcy:
Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Wydawca
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Warszawa : Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Tematy:
Architektura polska
Arystokracja
Mauzolea i kaplice grobowe
Mieszczaństwo
Katalog zabytków
Opis:
Bibliografia na stronach [343]-367. Indeks.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Książka
Tytuł:
Przeobrażenia społeczne w Gdyni po 1939 roku w świetle „biegu życia” działaczy i sympatyków obozu narodowego
Social Transformations in Post–1939 Gdynia in the Lives of Polish National Movement Members and Supporters
Autorzy:
Turek, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2168237.pdf
Data publikacji:
2015-12-31
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
ruch narodowy
Gdynia
mieszczaństwo
national movement
middle class
Opis:
In 1939 Gdynia was one of the biggest centres gathering supporters of the National Camp (Endecja). After the outbreak of the Second World War, in changed circumstances, the burgher community integrated around the concept of national Catholic identity did not cease to exist in a day. Thanks to the application of the biographical method, it is possible to establish its later history: the community of the National Party activists and supporters was not permanently disintegrated in years 1939–1945 but revived itself after 1945. Final disintegration of Gdynia pre-war burgher community did not take place earlier than in years 1946–1949. Ruling communists employed a wide variety of repressive measures not only against the persons undertaking anti- -government activity, but also against professional and social groups treated as „reactionary” (doctors, lawyers, traders, real property owners). Analysis of the statistical samples revealed that arrests, displacements, discrimination and non-formal actions led to liquidation of the private sector in trade, and disintegration of the community being the base for the Endecja in the pre-war period. From sociological standpoint, described social transformations bore serious consequences: firstly, the continuity of development of the conservative burger community was disrupted; secondly, disintegration of the Endecja burgher community meant the failure in possible symbiosis of local, Kashubian identity with national, collective identity. The ways of two social groups: local Kashubians and new Gdynia inhabitants separated.
W 1939 r. Gdynia stanowiła jeden z największych ośrodków skupiających zwolenników Stronnictwa Narodowego. Po wybuchu wojny, w zmienionych okolicznościach, zintegrowane wokół narodowo-katolickiej tożsamości środowisko mieszczańskie nie przestało istnieć z dnia na dzień. Dzięki zastosowaniu metody biograficznej można ustalić jego dalsze losy: środowisko działaczy i zwolenników SN nie uległo trwałej dezintegracji w latach 1939–1945, natomiast odrodziło się po 1945 r. Dezintegracja środowiska przedwojennego mieszczaństwa w Gdyni nastąpiła dopiero w latach 1946–1949. Rządzący komuniści zastosowali szereg działań represyjnych nie tylko wobec osób podejmujących antyrządową działalność, ale również w odniesieniu do grup zawodowych i społecznych (lekarzy, adwokatów, kupców, właścicieli nieruchomości) uznanych za „reakcyjne”. Analiza prób statystycznych wykazała, że aresztowania, wysiedlenia, dyskryminacja i nieformalne działania, doprowadziły do likwidacji sektora prywatnego w handlu oraz dezintegracji środowiska stanowiącego przed wojną zaplecze „endecji”. W ujęciu socjologicznym opisane przeobrażenia społeczne miały ważne konsekwencje: po pierwsze przerwana została ciągłość rozwoju mieszczaństwa o konserwatywnym światopoglądzie; po drugie dezintegracja „endeckiego” mieszczaństwa oznaczała przerwanie możliwości symbiozy lokalnej tożsamości kaszubskiej z ogólnopolską tożsamością zbiorową. Rozeszły się drogi dwóch grup społecznych: miejscowych Kaszubów i nowych gdynian.
Źródło:
Polish Biographical Studies; 2015, 3; 73-98
2353-9291
Pojawia się w:
Polish Biographical Studies
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mieszczańskie kolekcje książek w siedemnastowiecznym Lublinie
Autorzy:
Torój, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/681150.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Mieszczaństwo
Bibliofilstwo
Lublin
17 wiek
Middle class
Bibliophily
17th century
Źródło:
Folia Bibliologica; 2004-2005, 46-47; 19-37
2449-8246
1230-2376
Pojawia się w:
Folia Bibliologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pielgrzymki mieszczan z dużych miast pruskich w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych
Autorzy:
Tandecki, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/chapters/23203228.pdf
Data publikacji:
2015-12-21
Wydawca:
Archiwum Główne Akt Dawnych
Tematy:
pielgrzymki
mieszczaństwo
Prusy
średniowiecze
pobożność
Źródło:
Historia. Memoria. Scriptum. Księga jubileuszowa z okazji osiemdziesięciolecia urodzin Profesora Edwarda Potkowskiego; 258-271
9788394002664
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ojcowskie troski i radości Bazylego Rudomicza, czyli o dzieciach w rodzinie zamojskiego patrycjusza w drugiej połowie XVII wieku
Fatherly Worries and Joys of Basil Rudomicz; or, about the Children in the Family of a Patrician of Zamość in the Second Half of the Seventeenth Century
Autorzy:
Szamik, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27316037.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
dzieciństwo
ojcostwo
Bazyli Rudomicz (ok. 1620–1672)
mieszczaństwo
Zamość
childhood
fatherhood
Bazyli Rudomicz
townspeople
Opis:
Celem artykułu jest analiza dzieciństwa widzianego z perspektywy ojca i jego roli w życiu dzieci w rodzinie nowożytnej. Brak opracowań na ten temat wynika m.in. z przewagi przydatnych w takich badaniach źródeł narracyjnych wytworzonych przez kobiety nad tymi wytworzonymi przez mężczyzn. Na tym tle wyróżnia się słabo znany diariusz zamojskiego mieszczanina Bazylego Rudomicza (ok. 1620—1672). Zawiera on liczne zapiski o udziale autora w wychowaniu dzieci i ich codzienności. Badania nad tym źródłem pokazują w nowym świetle rolę ojca w rodzinie nowożytnej i umożliwiają porównywanie różnych sposobów jej realizowania.
Monika Szamik aim in this article is to analyze childhood from the perspective of the father and his role in the life of children in the modern family. Lack of studies on this subject results, among other reasons, from the fact that relevant narrative sources are mostly produced by women over rather than men. Against this background, the poorly known diary of the Zamość burgher Basil Rudomich (approx. 1620—1672) stands out, containing numerous notes about his participation in the upbringing of children and their everyday life. The analysis undertaken by Szamik sheds new light on the role of the father in the modern family, enabling comparisons of different ways of fulfilling this role.
Źródło:
Wieki Stare i Nowe; 2023, 18, 23; 1-18
1899-1556
2353-9739
Pojawia się w:
Wieki Stare i Nowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lustracja trzynastu miast z 1773 r. jako przyczynek do badań nad sytuacją religijną dawngo Spisza
The inspection report of the thirteen cities (1773) as a contribution to the research on religious situation of old Scepusium (Spiš)
Autorzy:
Staniszewska, Maria Kazimiera
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/545143.pdf
Data publikacji:
2017-06-30
Wydawca:
Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
Tematy:
Spisz
nowożytność
tożsamość
architektura sakralna
starostwo spiskie
mieszczaństwo
Spiš (Scepusium)
Modern period
identity
religious architecture
the Scepusian capitaneatus
bourgeoisie
Opis:
Dawną Koronę (a potem Rzeczpospolitą Obojga Narodów) i Królestwo Węgierskie łączyły w średniowieczu i epoce nowożytnej liczne skomplikowane relacje. To spe-cyficzne sąsiedztwo szczególnie widoczne są na Spiszu, w latach 1412—1772 po-dzielonym między oba państwa. W artykule przedstawiona zostały wybrane wiadomości z lustracji prowadzonej przez urzędnika Pawła Tisztę, zlecona przez władze węgierskie już po likwidacji starostwa spiskiego. Dokument z 1773 r. dostarcza licznych informacji dotyczących sytuacji trzynastu miast spiskich znajdujących się do niedawna pod polską władzą. Obok ukazania polityczno-gospodarczego tła życia codziennego poruszone zostały w nich kwestie mogące zainteresować badacza tak życia religijnego, jak i sztuki sakralnej na Spiszu: liczba wyznawców katolicyzmu i luteranizmu, pochodzenie wykształcenie i obowiązki lokalnych plebanów i pastorów, stan zachowania kościołów oraz – słabo rozpoznane w dotychczasowej literaturze – wzmianki o oratoriach wyznania augsburskiego, powstałych w starostwie za zgodą Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. Miasta spiskie około roku 1773 r. rysują się w lustracji jako obszar zróżnicowany religijnie, którego mieszkańcy reprezentowali złożone podejście do tożsamości i miejscowej tradycji.
Historically, the Crown of the Kingdom of Poland (later the Polish-Lithuanian Commonwealth) and Kingdom of Hungary shared very complicated realations during the Middle Ages and Early Modern period. This specific neighbourhood can be especially visible in the case of Spiš (Scepusium), in the years 1412-1772 divided between both countries. The article presents the selected information from the inspection report conducted by Paul Tiszta, ordered by Hungarian authority after the liquidation of the Scepusian capitaneatus (starostwo). Written in 1773, the document provides many records on the situation of thirteen cities, which not much earlier had been under the Polish administration. Besides showing the political and economical background of everyday life, it presents the information important for researchers interested in both Scepusian religious life and local art, concerning: number of Catholics and Lutherans, provenience and education of local parsons and ministers, condition of the church building and – almost absent in the previous literature – records on the Lutheran oratories in the cities of capitaneatus, build with the consent of Stanisław Herakliusz Lubomirski. In this report, Scepusian cities are presented as the religiously diverse territory which inhabitants manifested complex approach to the issue of their identity and local tradition.
Źródło:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2017, 127; 53-80
0137-3218
2720-0590
Pojawia się w:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Imagining the Urban Poland: Revolution and Reconceptualization of Urban Society in the Kingdom of Poland, 1905‒1914
Wyobrażając sobie miejską Polskę. Rewolucja i rekonceptualizacja społeczeństwa miejskiego w Królestwie Polskim (1905‒1914)
Autorzy:
Śmiechowski, Kamil
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1623086.pdf
Data publikacji:
2021-05-22
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
antisemitism, intelligentsia, Łódź, mieszczaństwo (burghers), modernization, urban society, Warsaw
antysemityzm, inteligencja, Łódź, mieszczaństwo, nowoczesność, społeczeństwo miejskie, Warszawa
Opis:
The aim of this article is to analyze how the concept of mieszczaństwo was redefined in Polish political discourse between 1905 and 1914 in conjunction with concepts of intelligentsia and bourgeoisie. My hypothesis is that before the Great War, in a time of powerful social and political revolutions that took place on the streets of Warsaw, Łódź and other cities, new ways of conceptualizing the urban society emerged. I shall discuss the circumstances that led to the forming of the concept of the Polish mieszczaństwo during the debate about the urban self-government in the Kingdom of Poland after the 1905 Revolution. As the city itself became the subject of political competition, and the right to govern the city became a demand of the Polish public opinion. For National Democratic Party it was an excellent occasion to expand anti-Semitic rhetoric and promote the idea of the Polonization of cities as a long-term goal. However, I argue that this rhetoric would not find public response if the intelligentsia itself would not redefined its attitude to other groups of urban dwellers. The mieszczaństwo, which had no political meaning previously, became the main factor of the imagined modernization of Poland. Despite the price of the ethnic conflict it became obvious that Poland had to be urbanized to be modernized.
Celem artykułu jest analiza zmiany znaczenia pojęcia „mieszczaństwo” (w powiązaniu z takimi kategoriami, jak inteligencja czy burżuazja) w polskim dyskursie politycznym w latach 1905–1914. Hipoteza autora jest taka, że przed Wielką Wojną, w czasach rewolucji społeczno-politycznej, której areną były ulice Warszawy, Łodzi i innych miast, pojawiły się nowe sposoby konceptualizacji społeczeństwa miejskiego. Tekst omawia zatem okoliczności, które doprowadziły do uformowania się sposobów rozumienia mieszczaństwa w ramach szerszej debaty na temat samorządu miejskiego w Królestwie Polskim po rewolucji 1905 roku. Z uwagi na fakt, że w interesującym autora okresie samo miasto stało się przedmiotem rywalizacji politycznej, postulat prawa do rządzenia miastem był głośno formułowany w przestrzeni polskiej debaty publicznej. Dla narodowej demokracji była to doskonała okazja dla szerzenia retoryki antysemickiej i propagowania idei polonizacji miast jako celu długofalowego. Autor twierdzi jednak, że retoryka ta nie znalazłaby posłuchu, gdyby sama inteligencja nie przedefiniowała swojego stosunku do poszczególnych grup mieszkańców miast. W ten sposób mieszczaństwo, które wcześniej nie miało większego znaczenia politycznego, stało się istotnym elementem postulowanej modernizacji Polski; choć ceną za to posunięcie było rozpalenie konfliktu etnicznego. Tym samym, dla protagonistów ówczesnych sporów stało się jasne, że Polska nowoczesnato Polska zurbanizowana.
Źródło:
Praktyka Teoretyczna; 2021, 39, 1; 96-118
2081-8130
Pojawia się w:
Praktyka Teoretyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czy u schyłku XVIII wieku miasta leżące w najdalej na wschód wysuniętej części Galicji rzeczywiście były miastami?
Were the Towns in the Easternmost Part of Galicia Really Towns at the End of the Eighteenth Century?
Autorzy:
Ślusarek, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28763528.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Galicja
miasta
mieszczaństwo
gospodarka miejska
agraryzacja miast
Galicia
towns
burghers
urban economy
urban agrarianisation
Opis:
Ostatnie ćwierćwiecze XVIII w. to w dziejach Galicji czas intensywnych reform ustrojowych. Najważniejsze z nich dotyczyły m.in. prawnego położenia ludności chłopskiej, szlachty i duchowieństwa, organizacji aparatu administracyjnego i skarbowego, a przede wszystkim systemu poboru podatków. Reformy te zapoczątkowały proces głębszych zmian, które objęły wiele dziedzin życia społecznego, politycznego i gospodarczego. Wpłynęły one także na miasta, co po kilkudziesięciu latach doprowadziło do ograniczenia liczby miejscowości oficjalnie uznawanych za miasta lub miasteczka.
The last quarter of the eighteenth century was a time of substantial reforms of the political system in Galicia. The most important of these concerned, among other matters, the legal position of the peasantry, nobility and clergy, the organisation of the administrative and fiscal apparatus, and, above all, the tax collection system. These reforms initiated a process of more profound changes that covered many areas of social, political, and economic life. They also impacted towns which, after several decades, reduced the number of settlements officially recognised as cities or towns.
Źródło:
Kwartalnik Historyczny; 2022, 129, 3; 659-675
0023-5903
Pojawia się w:
Kwartalnik Historyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ius caducum w Lublinie w pierwszej ćwierci XVII w.
Ius Caducum in Lublin in the First Quarter of the 17th Century
Autorzy:
Seroka, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27308707.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
Ius caducum
escheat
Lublin
bourgeoisie
inheritance
monarch
prawo kaduka
mieszczaństwo
spadek
monarcha
Opis:
Cel badawczy opracowania koncentruje się wokół funkcjonowania prawa kaduka w obrębie miast. Badania, choć podjęte w ograniczonym zakresie chronologicznym, mogą przyczynić się do poznania zagadnienia dotąd bliżej nierozpoznanego. Przedmiotem ustaleń są kwestie szczegółowe funkcjonowania prawa kaduka w dawnej Polsce, w szczególności realizacja prerogatywy monarchy wobec jej ograniczeń nałożonych w konstytucjach sejmowych, zakres majątkowy prawa kaduka oraz zagadnienie udziału w egzekucji postanowień królewskich miejscowych władz państwowych, tj. urzędu starościńskiego oraz władz samorządowych, czyli miejskich. W postępowaniu spadkowym oprócz osób powołanych do spadku z mocy prawa lub testamentu mógł uczestniczyć również monarcha. Bezdziedziczny lub beztestamentowy spadek przypadał królowi, który na podstawie prawa kaduka (ius caducum), obejmował masę spadkową, nazywaną w dawnej Polsce puścizną. Uprawnienia władcy w zakresie ius caducum ograniczały konstytucje sejmowe nakazujące królowi nadawanie szlacheckich dóbr nabytych na podstawie prawa kaduka wyłącznie na rzecz zasłużonych osób spośród stanu szlacheckiego. Ograniczenia znane z konstytucji sejmowych nie obejmowały dysponowania i rozporządzania przez króla mieszczańskimi dobrami kadukowymi. Przedmiotowy proces nadawania przez króla majątków kadukowych po mieszczanach na rzecz szlachty przedstawiony został na podstawie dokumentów królewskich dotyczących spadków po mieszkańcach Lublina w pierwszej ćwierci XVII w. Źródłami wykorzystanymi w badaniach jest osiemnaście dokumentów odnalezionych w księgach Metryki Koronnej prowadzonych przez kancelarię królewską. Zastosowana metoda badawcza odnosi się do badań nad źródłami prawa. Cechą prezentowanych ustaleń jest oparcie się na źródłach archiwalnych niepublikowanych, wymagających uwzględnienia metody filologicznej i paleograficznej związanej z przygotowaniem źródeł do analizy.
The research objective of the study focuses on the functioning of the escheat law within cities. The research, although undertaken in a limited chronological scope, may contribute to the introduction of an issue that has not yet been recognized. The subject of the findings are the detailed issues of the functioning of the escheat law in former Poland, in particular the implementation of the monarch’s prerogative in the light of its limitations imposed in the parliamentary constitutions, the property scope of the escheat law and the issue of the participation of local royal state authorities, i.e. the starost’s office and local (municipal) government authorities, in the execution of the monarch’s decisions. Apart from persons appointed to the inheritance by virtue of law or will, the monarch could also participate in the inheritance proceedings. A heirless or testamentless inheritance fell to the king who, under the law of the escheat (ius caducum), embraced such an inheritance, which was then known in Poland as the “puścizna”. The ruler’s powers in the field of ius caducum were limited by the parliamentary constitutions requiring the king to grant noble goods acquired under the escheat law only to distinguished persons from among the nobility. These restrictions did not apply to the king’s administration and disposal of the bourgeois escheat goods. The process of granting by the king the caduceus estates of the burghers to the nobility are presented on the basis of royal documents concerning the inheritance of Lublin residents passing down to the nobility in the first quarter of the 17th century. The sources used in the research are eighteen documents found in the books of the Crown Record kept by the royal chancellery. The applied research method relates to research on the sources of law. A feature of the presented findings is reliance on unpublished archival sources, which require taking into account the philological and palaeographic methods related to the preparation of sources for analysis.
Źródło:
Miscellanea Historico-Iuridica; 2022, 21, 2; 77-90
1732-9132
2719-9991
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Iuridica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Staropolskie księgi sądowe z zasobów Narodowego Archiwum Państwowego Białorusi w Mińsku w Bibliotece Cyfrowej Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie. Historia, zawartość, charakter zbioru
Old-Polish court records from the resources of the National Archives of Belarus in Minsk in the Digital Library of the Hieronim Łopaciński Regional Public Library in Lublin. History, contents, characteristics of the collection
Старопольские судебные книги из фондов Национального архива Бела- руси в Минске в цифровой библиотеке Люблинской Воеводской Публич- ной Библиотеки им. Иеронима Лопацинского. История, содержание и характер коллекции
Autorzy:
Ścibor, Edyta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2051682.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie
Tematy:
Mińsk
Lublin
księgi sądowe
księgi ziemskie
księgi grodzkie
księgi miejskie
sądy ziemskie
sądy grodzkie
rada miejska
ława
sądy miejskie
szlachta
mieszczaństwo
Zamość
Minsk
court records
land records
borough records
municipal records
land courts
borough courts
town council
bench
municipal courts
nobility
bourgeoisie
Минск
Люблин
Замостье
судебные книги
земские книги
гродские книги
городские книги
земские суды
гродские суды
городской совет
присяжные
городские суды
дворянство
мещанство
Opis:
Artykuł poświęcony jest staropolskim księgom sądowym, znajdującym się w zbiorach Narodowego Archiwum Historycznego Białorusi w Mińsku, pochodzącym z lubelskiego Archiwum Akt Dawnych. Dzięki wykorzystaniu możliwości programu „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą”, realizowanego przez Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA, Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego, przy współudziale Archiwum Państwowego w Lublinie, pozyskała do swoich zbiorów cyfrowych kolekcję ksiąg sądowych, wywiezionych z Lublina w 1887 r. W pierwszej części artykułu autorka przedstawiła dzieje ksiąg tworzących kolekcję, pochodzących z dawnych województw lubelskiego i bełskiego oraz przynależnej do województwa ruskiego ziemi chełmskiej, będących produktem działalności następujących kancelarii: ziemskiej lubelskiej, grodzkich horodelskiej i chełmskiej, miejskiej lubelskiej oraz kancelarii wyższego sądu dominialnego (Trybunał Zamojski dla Miasta Ordynacji Zamojskiej). Następna część artykułu została poświęcona strukturze zbioru z uwzględnieniem jego przynależności do białoruskich zasobów archiwalnych. W ostatnim fragmencie pracy autorka przybliżyła charakterystykę poszczególnych typów ksiąg składających się na omawianą kolekcję.
This article presents the old-Polish court records held in the collection of the National Historical Archive of Belarus in Minsk, originating from the Archives of Historical Records in Lublin. Making use of the opportunities offered by the “Preservation of Cultural Heritage Abroad” programme, implemented by POLONIKA The National Institute of Polish Cultural Heritage Abroad, the Hieronim Łopaciński Regional Public Library in Lublin, in cooperation with the State Archive in Lublin, has acquired for its digital collection the court records transported out of Lublin in 1887. In the first part of the article the author presents the history of the records forming the collection originating from the former Lublin and Belz Voivodeships and the Chełm land belonging to the Ruthenian Voivodeship and being a product of the following offices: the land office of Lublin, the borough offices of Horodło and Chełm, the municipal office of Lublin and the office of the higher dominion court (Zamość Tribunal for the Town of Zamość Entail). The next part of the article focuses on the structure of the collection, taking into account its affiliation to Belarusian archival resources. In the last part of the article the author presents the characteristics of particular types of records comprising the discussed collection.
Статья посвящена старинным польским судебным книгам находящимся в фондах Национального исторического архива Беларуси в Минске, изначально хранящимся в Люблинском Губернском Архиве Древних Актов. Используя возможности программы «Охрана культурного наследия за рубежом», реализуемой Национальным институтом польского культурного наследия за рубежом «Полоника», Люблинская Воеводская Публичная Библиотека им. Иеронима Лопацинского в сотрудничестве с Государственным архивом в Люблине приобрела цифровую коллекцию судебных книг, вывезенных из Люблина в 1887 году. В первой части статьи автор представила историю книг, составляющих коллекцию происходящих из бывших люблинского и белзкого воеводств, а также принадлежащей к русскому воеводству холмской земли, являющихся продуктом деятельности следующих канцелярий: люблинской земской, городельской и холмской гродских, городской люблинской, а также канцелярии высшего доминиального суда (Замосцкого Трибунала для городов Замойской Ординации). Следующая часть статьи посвящена структуре фонда в контексте его принадлежности к белорусским архивам. В последней части работы автор представила характеристики отдельных типов книг, составляющих рассматриваемую коллекцию.
Źródło:
Bibliotekarz Lubelski; 2021, 64; 29-51
0137-9895
Pojawia się w:
Bibliotekarz Lubelski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 39

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies