Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Mieszczaństwo" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-39 z 39
    Tytuł:
    Pielgrzymki mieszczan z dużych miast pruskich w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych
    Autorzy:
    Tandecki, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/chapters/23203228.pdf
    Data publikacji:
    2015-12-21
    Wydawca:
    Archiwum Główne Akt Dawnych
    Tematy:
    pielgrzymki
    mieszczaństwo
    Prusy
    średniowiecze
    pobożność
    Źródło:
    Historia. Memoria. Scriptum. Księga jubileuszowa z okazji osiemdziesięciolecia urodzin Profesora Edwarda Potkowskiego; 258-271
    9788394002664
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Imagining the Urban Poland: Revolution and Reconceptualization of Urban Society in the Kingdom of Poland, 1905‒1914
    Wyobrażając sobie miejską Polskę. Rewolucja i rekonceptualizacja społeczeństwa miejskiego w Królestwie Polskim (1905‒1914)
    Autorzy:
    Śmiechowski, Kamil
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1623086.pdf
    Data publikacji:
    2021-05-22
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    antisemitism, intelligentsia, Łódź, mieszczaństwo (burghers), modernization, urban society, Warsaw
    antysemityzm, inteligencja, Łódź, mieszczaństwo, nowoczesność, społeczeństwo miejskie, Warszawa
    Opis:
    The aim of this article is to analyze how the concept of mieszczaństwo was redefined in Polish political discourse between 1905 and 1914 in conjunction with concepts of intelligentsia and bourgeoisie. My hypothesis is that before the Great War, in a time of powerful social and political revolutions that took place on the streets of Warsaw, Łódź and other cities, new ways of conceptualizing the urban society emerged. I shall discuss the circumstances that led to the forming of the concept of the Polish mieszczaństwo during the debate about the urban self-government in the Kingdom of Poland after the 1905 Revolution. As the city itself became the subject of political competition, and the right to govern the city became a demand of the Polish public opinion. For National Democratic Party it was an excellent occasion to expand anti-Semitic rhetoric and promote the idea of the Polonization of cities as a long-term goal. However, I argue that this rhetoric would not find public response if the intelligentsia itself would not redefined its attitude to other groups of urban dwellers. The mieszczaństwo, which had no political meaning previously, became the main factor of the imagined modernization of Poland. Despite the price of the ethnic conflict it became obvious that Poland had to be urbanized to be modernized.
    Celem artykułu jest analiza zmiany znaczenia pojęcia „mieszczaństwo” (w powiązaniu z takimi kategoriami, jak inteligencja czy burżuazja) w polskim dyskursie politycznym w latach 1905–1914. Hipoteza autora jest taka, że przed Wielką Wojną, w czasach rewolucji społeczno-politycznej, której areną były ulice Warszawy, Łodzi i innych miast, pojawiły się nowe sposoby konceptualizacji społeczeństwa miejskiego. Tekst omawia zatem okoliczności, które doprowadziły do uformowania się sposobów rozumienia mieszczaństwa w ramach szerszej debaty na temat samorządu miejskiego w Królestwie Polskim po rewolucji 1905 roku. Z uwagi na fakt, że w interesującym autora okresie samo miasto stało się przedmiotem rywalizacji politycznej, postulat prawa do rządzenia miastem był głośno formułowany w przestrzeni polskiej debaty publicznej. Dla narodowej demokracji była to doskonała okazja dla szerzenia retoryki antysemickiej i propagowania idei polonizacji miast jako celu długofalowego. Autor twierdzi jednak, że retoryka ta nie znalazłaby posłuchu, gdyby sama inteligencja nie przedefiniowała swojego stosunku do poszczególnych grup mieszkańców miast. W ten sposób mieszczaństwo, które wcześniej nie miało większego znaczenia politycznego, stało się istotnym elementem postulowanej modernizacji Polski; choć ceną za to posunięcie było rozpalenie konfliktu etnicznego. Tym samym, dla protagonistów ówczesnych sporów stało się jasne, że Polska nowoczesnato Polska zurbanizowana.
    Źródło:
    Praktyka Teoretyczna; 2021, 39, 1; 96-118
    2081-8130
    Pojawia się w:
    Praktyka Teoretyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przeobrażenia społeczne w Gdyni po 1939 roku w świetle „biegu życia” działaczy i sympatyków obozu narodowego
    Social Transformations in Post–1939 Gdynia in the Lives of Polish National Movement Members and Supporters
    Autorzy:
    Turek, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2168237.pdf
    Data publikacji:
    2015-12-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    ruch narodowy
    Gdynia
    mieszczaństwo
    national movement
    middle class
    Opis:
    In 1939 Gdynia was one of the biggest centres gathering supporters of the National Camp (Endecja). After the outbreak of the Second World War, in changed circumstances, the burgher community integrated around the concept of national Catholic identity did not cease to exist in a day. Thanks to the application of the biographical method, it is possible to establish its later history: the community of the National Party activists and supporters was not permanently disintegrated in years 1939–1945 but revived itself after 1945. Final disintegration of Gdynia pre-war burgher community did not take place earlier than in years 1946–1949. Ruling communists employed a wide variety of repressive measures not only against the persons undertaking anti- -government activity, but also against professional and social groups treated as „reactionary” (doctors, lawyers, traders, real property owners). Analysis of the statistical samples revealed that arrests, displacements, discrimination and non-formal actions led to liquidation of the private sector in trade, and disintegration of the community being the base for the Endecja in the pre-war period. From sociological standpoint, described social transformations bore serious consequences: firstly, the continuity of development of the conservative burger community was disrupted; secondly, disintegration of the Endecja burgher community meant the failure in possible symbiosis of local, Kashubian identity with national, collective identity. The ways of two social groups: local Kashubians and new Gdynia inhabitants separated.
    W 1939 r. Gdynia stanowiła jeden z największych ośrodków skupiających zwolenników Stronnictwa Narodowego. Po wybuchu wojny, w zmienionych okolicznościach, zintegrowane wokół narodowo-katolickiej tożsamości środowisko mieszczańskie nie przestało istnieć z dnia na dzień. Dzięki zastosowaniu metody biograficznej można ustalić jego dalsze losy: środowisko działaczy i zwolenników SN nie uległo trwałej dezintegracji w latach 1939–1945, natomiast odrodziło się po 1945 r. Dezintegracja środowiska przedwojennego mieszczaństwa w Gdyni nastąpiła dopiero w latach 1946–1949. Rządzący komuniści zastosowali szereg działań represyjnych nie tylko wobec osób podejmujących antyrządową działalność, ale również w odniesieniu do grup zawodowych i społecznych (lekarzy, adwokatów, kupców, właścicieli nieruchomości) uznanych za „reakcyjne”. Analiza prób statystycznych wykazała, że aresztowania, wysiedlenia, dyskryminacja i nieformalne działania, doprowadziły do likwidacji sektora prywatnego w handlu oraz dezintegracji środowiska stanowiącego przed wojną zaplecze „endecji”. W ujęciu socjologicznym opisane przeobrażenia społeczne miały ważne konsekwencje: po pierwsze przerwana została ciągłość rozwoju mieszczaństwa o konserwatywnym światopoglądzie; po drugie dezintegracja „endeckiego” mieszczaństwa oznaczała przerwanie możliwości symbiozy lokalnej tożsamości kaszubskiej z ogólnopolską tożsamością zbiorową. Rozeszły się drogi dwóch grup społecznych: miejscowych Kaszubów i nowych gdynian.
    Źródło:
    Polish Biographical Studies; 2015, 3; 73-98
    2353-9291
    Pojawia się w:
    Polish Biographical Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nowi mieszczanie – nowi aktorzy na miejskiej scenie
    New bourgeoisie – new actors on the urban stage
    Autorzy:
    Kubicki, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/412947.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    miasto
    tożsamość
    mieszczaństwo
    Kraków
    Wrocław
    city
    identity
    bourgeoisies
    Opis:
    Artykuł poświęcony jest problematyce miasta i mieszczaństwa w polskiej kulturze. W pierwszej części autor, w odniesieniu do procesów długiego trwania, analizuje problem wyobcowania miasta i mieszczaństwa w polskiej kulturze i społeczeństwie. W drugiej części, w odniesieniu do badań własnych, prezentuje skutki szybkich i głębokich zmian zachodzących w ostatnich dwóch dekadach. Jedną z istotnych konsekwencji tych przeobrażeń jest tworzenie się tzw. nowego mieszczaństwa – głównie trzeciego pokolenia wielkich migracji powojennych, oraz beneficjentów rewolucji edukacyjnej i integracji europejskiej, którzy w istotny sposób dokonują rekonstrukcji tożsamości miejskich i pozycji miasta w polskiej kulturze.
    This article discusses the question of the role of a city and bourgeoisie in Polish culture. In the first part, the author analyses the process of alienation of bourgeoisie and urban culture in Polish national discourse. In the second part, the author refers to his own data on emergence of new forms of collective identities – the so-called ‘new bourgeoisie’ – formed by the recent social and cultural changes and its influence on Polish urban culture and city identities.
    Źródło:
    Przegląd Socjologiczny; 2011, 60, 2-3; 203-227
    0033-2356
    Pojawia się w:
    Przegląd Socjologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nazistowskie wodzostwo w świetle paradygmatu nadczłowieka Fryderyka Nietzschego
    Autorzy:
    Chmiel, Damian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/421174.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    Nietzsche
    nadczłowiek
    Übermensch
    nazizm
    narodowy socjalizm
    Führer
    mieszczaństwo
    umwertung
    Opis:
    Niniejszy artykuł stanowi próbę diagnozy historycznego fenomenu nazistowskiej idei wodzostwa podjętą z perspektywy antropozofii Fryderyka Nietzschego, której ukoronowaniem jest projekt nadczłowieka. Posługujac się analizą kulturowych, historycznych oraz  psychospołecznych uwarunkowań bytu społeczeństwa niemieckiego, traktuje tenże projekt jako filozoficzne tło, na którym zarysowuje polityczny profil wodza III Rzeszy. Celem tego zabiegu jest próba wskazania ideowych zniekształceń pomiędzy koncepcją „przełomowości” narodowosocjalistycznej rewolucji a ahistorycznie pojmowaną zasadą immoralistycznego przełomu ujawnioną w nietzscheańskim postulacie „przewartościowania wszystkich wartości”. Wyniki tychże obserwacji zostają  przedstawione w dwóch, jak się okazuje, zasadniczo odmiennych koncepcjach człowieka jako podmiotu działania społeczno-politycznego.
    Źródło:
    Horyzonty Polityki; 2012, 3, 5; 251-272
    2082-5897
    Pojawia się w:
    Horyzonty Polityki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Delegaci miasta Kowna na sejmach Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVIII wieku
    Autorzy:
    Glemža, Liudas
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/690123.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    miasta
    mieszczaństwo
    Sejm
    delegacje
    Kowno
    towns
    burghers
    delegations
    Kowno (Kaunas)
    Opis:
    W okresie panowania Stanisława Augusta magistrat miasta Kowna wysyłał swoich delegatów na sejmy aż osiem razy: od sejmu elekcyjnego 1764 r. do ostatniego grodzieńskiego w 1793 r. Najprawdopodobniej do czasu reform Sejmu Czteroletniego zainteresowanie kownian było ograniczone do spraw lokalnych ich miasta. W 1789 r. pod wpływem Wiadomości o pierwiastkowej miast zasadzie w Polszcze Michała Swinarskiego w kowieńskiej instrukcji znalazły się pierwsze żądania o treści politycznej, dotyczące całej Rzeczypospolitej – aby delegaci miast mieli prawo głosu na każdym sejmie. Z drugiej strony Kowno zawsze orientowało się na największe miasta Wielkiego Księstwa – Wilno i Grodno. W prośbach do sejmu kownianie skupiali uwagę na handlu, rzemiośle, komunikacji miasta, ale dążąc do swoich celów, starali się wykorzystać zmiany zachodzące w całym państwie. Na podstawie kowieńskiego przykładu można zaryzykować tezę, że aktywność polityczna mieszczan litewskich była większa niż dotychczas sądzono w historiografii. During the reign of King Stanislaus Augustus, the burghers of Kowno (Kaunas) sent their delegates to the Sejm of the Commonwealth as many as eight times, starting from the Election Sejm of 1764 to the last, Grodno (Hrodna) Sejm, in 1793. But, most probably, until the reforms of the Four-Year Sejm (1788–1792), their interests focused on local problems and matters concerning their city. In 1789, under the influence of Michał Swinarski’s text Wiadomości o pierwiastkowej miast zasadzie w Polsce (Knowledge of the Primary Principle of Cities in Poland), the instruction of the Kowno sejmik included the first political demands applying to the whole Commonwealth – that representatives of townsmen should participate, with voting rights, in every sejm. On the other hand, Kaunas had always been oriented toward the largest cities of the Grand Duchy of Lithuania – Wilno (Vilnius) and Grodno. In their requests to the Sejm, the burghers focused mainly on local affairs: commerce, crafts, city’s transport, but – in pursuing their objectives – they tried to build on changes within the whole Polish-Lithuanian Commonwealth. The example of Kowno allows us to presume that Lithuanian townsmen were more active politically than previously thought in the literature on the subject.
    Źródło:
    Rocznik Lituanistyczny; 2017, 3
    2450-8454
    2450-8446
    Pojawia się w:
    Rocznik Lituanistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A Demonic Chrysalis: The Concept of Bourgeoisie in Poland
    Autorzy:
    Kożuchowski, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2131465.pdf
    Data publikacji:
    2021-01-19
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    bourgeoisie
    mieszczaństwo
    philistinism
    patriciate
    plutocracy
    middle class
    Marxism
    avant-garde
    Opis:
    This paper investigates the history of the concept of bourgeoisie in Poland, emphasising troubles with its assimilation into the Polish language, and its special entanglement with the socialist and modernist discourse. The concept, it is argued, was borrowed in the late nineteenth century from France, where it concerned the urban upper-middle class; it arrived in Poland as part of the socialist discourse of the time, which gave it strong negative and derogatory connotations. The ambiguity that arose was further complicated by a number of other factors as well. First, the understanding of the term ‘bourgeoisie’ within the leftist discourse was itself ambivalent, combining the strictly theoretical definition encompassing the class of capitalist owners of the means of production, and the practical and emotional label attached to the urban classes. Second, also for the reasons indicated above, the concept of bourgeoisie was not able to replace the older Polish concepts regarding the urban population [mieszczaństwo], and the differences between them remained vague, and occasionally disputable. Third, not only did the term ‘bourgeoisie’ never fully emancipate itself from the domination of the indigenous concepts, but it also suffered from its translation into Polish, where it was regularly omitted when regarding Western European realities, but where it was a permanent fixture in the case of Russian and Soviet literature. Finally, the paper searches for the reasons behind the relative elimination of the concept from the Polish discourse, or at least large segments thereof, in the last half-century.
    Źródło:
    Acta Poloniae Historica; 2021, 122; 79-107
    0001-6829
    Pojawia się w:
    Acta Poloniae Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nowe mieszczaństwo jako wykluczająca grupa interesu
    Autorzy:
    Krysiński, Dawid
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/584407.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
    Tematy:
    aktywizacja społeczna
    wykluczenie społeczne
    dominacja społeczna
    nowe mieszczaństwo
    studia miejskie
    Opis:
    Celem artykułu jest próba pokazania, jak zaangażowanie społeczne nowych mieszczan przybiera wykluczający charakter, mimo inkluzywnej narracji, która towarzyszy tym działaniom i sugeruje, że odbywają się w imię ogółu mieszkańców. Opisano specyfikę nowego mieszczaństwa i przedstawiono dwa obszary życia miejskiego, które mogą prowadzić do dominacji nowych mieszczan – tj. kształtowanie miejskiej przestrzeni konsumpcji oraz działania mające na celu aktywizację innych kategorii mieszkańców w celu wspólnego rozwiązywania problemów. W końcowej części artykułu skoncentrowano się na drugim ze wskazanych przypadków, zarysowując trzy wymiary symboliczne, które mogą rodzić wspomnianą dominację i prowadzić do transmisji partykularnego systemu wartości nowego mieszczaństwa poprzez wspólne działania w przestrzeni miasta. Wskazano też, w jaki sposób rodzi to konflikty między nowymi mieszczanami a pozostałymi mieszkańcami oraz prowadzi do wycofania drugiej ze wskazanych grup.
    Źródło:
    Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu; 2018, 534; 9-20
    1899-3192
    Pojawia się w:
    Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    GDAŃSKI DOM UPHAGENA – MUZEUM WNĘTRZ MIESZCZAŃSKICH. W STRONĘ DAWNEJ TRADYCJI
    THE UPHAGEN HOUSE IN GDAŃSK – MUSEUM OF MIDDLE-CLASS INTERIORS. TOWARDS AN ANCIENT TRADITION
    Autorzy:
    Ewa, Barylewska-Szymańska,
    Wojciech, Szymański,
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/433410.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
    Tematy:
    Johann Uphagen (1731–1802)
    Gdańsk
    muzeum wnętrz
    kamienica
    mieszczaństwo
    rewaloryzacja
    Opis:
    It has been eighteen years since the Uphagen House in the centre of historical Gdańsk was re-opened after five years of restoration. The museum of that name refers to Johann Uphagen (1731–1802), the property’s former owner; however, it is not a biographical museum. The Uphagen House has a more universal role; it shows a building typical of Gdańsk’s Main Town. This is a task of particular importance in Gdańsk, where the historical centre ceased to exist in March 1945. After the reconstruction of the interior (1949–1953), the building was left in an unfinished state. The decision to restore museum traditions to this place was postponed for a long time. In the early 1980s, it was decided to rebuild two outbuildings from scratch, but the construction work stopped in the state of an open shell in 1989. The Museum acquired funding from the Foundation for Polish-German Cooperation, which allowed a significant part of renovation in 1993–1998. The decor of the rooms was recreated. The assumptions made also determined decisions were taken regarding the interior design. The furnishings currently on display in the Uphagen House are the result of a compromise between the long-term objectives and the real possibilities. Despite this, when wandering from one room to another visitors to the Uphagen House are able to feel the space which was available to the citizens of Gdańsk in past centuries. The concept of the Museum assumed that the people supervising the exhibition will serve as the guides, and enter into active contact with the visitors, while the verbal or written commentary in each room is limited to a minimum. What is important is to preserve the continuity of the tradition. The format of a museum of interiors makes the use of modern means of exhibitions unnecessary. The most important thing is to remain in direct contact with the space of the house, to wander through the successive rooms unhurriedly. Especially since in the rebuilt Gdańsk it is an encounter with history of an extraordinary kind. Salvaged from the ravages of war, the passages are arranged like a jigsaw, the pieces of a whole which had seemingly been irretrievably lost.
    Minęło 18 lat od czasu, gdy w centrum historycznego Gdańska udostępniono – po 5 latach rewaloryzacji – Dom Uphagena. Muzeum w swej nazwie odwołuje się do dawnego właściciela posesji – Johanna Uphagena (1831–1802), jednak nie reprezentuje typu muzeum biograficznego. Domowi Uphagena przypada bardziej uniwersalna rola przedstawiania typowej dla gdańskiego Głównego Miasta struktury zabudowy posesji. Jest to zadanie szczególnie ważne współcześnie w Gdańsku – mieście, którego historyczne centrum przestało istnieć w marcu 1945 roku. Po odbudowie (1949–1953) wnętrze kamienicy pozostawiono w nieukończonym stanie. Przez długi czas oddalana była decyzja o przywróceniu temu miejscu muzealnej tradycji. W początku lat 80. XX w., zdecydowano o odbudowie od podstaw dwóch oficyn. Prace budowlane przerwano w stanie surowym otwartym w 1989 roku. Pozyskanie przez muzeum dofinansowania ze środków Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej pozwoliło na przeprowadzenie w latach 1993–1998 znaczącej części prac rewaloryzacyjnych. Odtworzono wystrój. Przyjęte założenia zdeterminowały także decyzje dotyczące wnętrz. Wyposażenie, które można obecnie oglądać w Domu Uphagena jest wynikiem kompromisu pomiędzy wytyczonymi długofalowymi celami a realnymi możliwościami. Mimo tego zwiedzający Dom Uphagena, wędrując po kolejnych pomieszczeniach, są w stanie odczuć przestrzeń jaką w minionych wiekach mieli do dyspozycji gdańszczanie. W koncepcji muzeum założono, że osoby nadzorujące ekspozycję pełnić będą rolę cicerone, wchodząc aktywnie w kontakt ze zwiedzającymi. Natomiast komentarz słowny ograniczony został w każdym pomieszczeniu do niezbędnego minimum. Ważne jest natomiast zachowanie ciągłości tradycji. Formuła Muzeum Wnętrz Mieszczańskich powoduje, że zbędne wydają się nowoczesne środki muzealne. Najważniejszy pozostaje bezpośredni kontakt z przestrzenią domu, niespieszne wędrowanie przez poszczególne pomieszczenia. Zwłaszcza, że w odbudowanym Gdańsku jest to spotkanie z historią ze wszech miar niezwykłą, ocalonymi z pożogi wojny fragmentami, ułożonymi jak puzzle ponownie w – zdawałoby się – bezpowrotnie utraconą całość
    Źródło:
    Muzealnictwo; 2016, 57; 207-215
    0464-1086
    Pojawia się w:
    Muzealnictwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mieszczańskie kolekcje książek w siedemnastowiecznym Lublinie
    Autorzy:
    Torój, Elżbieta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/681150.pdf
    Data publikacji:
    2005
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Mieszczaństwo
    Bibliofilstwo
    Lublin
    17 wiek
    Middle class
    Bibliophily
    17th century
    Źródło:
    Folia Bibliologica; 2004-2005, 46-47; 19-37
    2449-8246
    1230-2376
    Pojawia się w:
    Folia Bibliologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uwagi i uzupełnienia do książki Rafała Kubickiego o testamentach elbląskich
    Comments and additions to the book by Rafał Kubicki about the last wills of Elbląg
    Autorzy:
    Krajniak, Radosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28762193.pdf
    Data publikacji:
    2023-08-14
    Wydawca:
    Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
    Tematy:
    testamenty
    średniowiecze
    duchowieństwo
    mieszczaństwo
    Elbląg
    last wills
    Middle Ages
    clergy
    burghers
    Elblag
    Opis:
    Artykuł prezentuje uwagi i uzupełnienia do książki Rafała Kubickiego o testamentach elbląskich w średniowieczu. Choć całościowo monografię należy zaliczyć do udanych, niezbędne okazały się chociażby uzupełnienia i sprostowania do danych biograficznych na temat pojawiających się w pracy duchownych. Nie wszystkie podawane informacje były bowiem ścisłe, poprawne i zgodne z aktualnym stanem wiedzy. W artykule zwrócono także uwagę na kilka pominiętych źródeł z zasobu Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie, zwłaszcza na dokumentację poświęconą, szeroko opisywanej w monografii sprawie testamentu mieszczanki Urszuli Emyke. Drobne korekty zgłoszono także do dołączonego do recenzowanej pracy indeksu osób.
    The article presents comments and additions to the book written by Rafał Kubicki on the last wills written in Elbląg in the Middle Ages. Although the monograph as a whole should be considered successful, additions and corrections of the biographical data on the clergymen appearing therein turned out to be necessary. Not all information was accurate, correct and up to date. The article also draws attention to several omitted sources found in the Archives of the Archdiocese of Warmia in Olsztyn, especially the documentation devoted to the last will of Urszula Emyke, widely described in the monograph. Minor corrections are also essential in the index of persons attached to the reviewed work
    Źródło:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2023, 321, 2; 358-369
    0023-3196
    2719-8979
    Pojawia się w:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ius caducum w Lublinie w pierwszej ćwierci XVII w.
    Ius Caducum in Lublin in the First Quarter of the 17th Century
    Autorzy:
    Seroka, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27308707.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Ius caducum
    escheat
    Lublin
    bourgeoisie
    inheritance
    monarch
    prawo kaduka
    mieszczaństwo
    spadek
    monarcha
    Opis:
    Cel badawczy opracowania koncentruje się wokół funkcjonowania prawa kaduka w obrębie miast. Badania, choć podjęte w ograniczonym zakresie chronologicznym, mogą przyczynić się do poznania zagadnienia dotąd bliżej nierozpoznanego. Przedmiotem ustaleń są kwestie szczegółowe funkcjonowania prawa kaduka w dawnej Polsce, w szczególności realizacja prerogatywy monarchy wobec jej ograniczeń nałożonych w konstytucjach sejmowych, zakres majątkowy prawa kaduka oraz zagadnienie udziału w egzekucji postanowień królewskich miejscowych władz państwowych, tj. urzędu starościńskiego oraz władz samorządowych, czyli miejskich. W postępowaniu spadkowym oprócz osób powołanych do spadku z mocy prawa lub testamentu mógł uczestniczyć również monarcha. Bezdziedziczny lub beztestamentowy spadek przypadał królowi, który na podstawie prawa kaduka (ius caducum), obejmował masę spadkową, nazywaną w dawnej Polsce puścizną. Uprawnienia władcy w zakresie ius caducum ograniczały konstytucje sejmowe nakazujące królowi nadawanie szlacheckich dóbr nabytych na podstawie prawa kaduka wyłącznie na rzecz zasłużonych osób spośród stanu szlacheckiego. Ograniczenia znane z konstytucji sejmowych nie obejmowały dysponowania i rozporządzania przez króla mieszczańskimi dobrami kadukowymi. Przedmiotowy proces nadawania przez króla majątków kadukowych po mieszczanach na rzecz szlachty przedstawiony został na podstawie dokumentów królewskich dotyczących spadków po mieszkańcach Lublina w pierwszej ćwierci XVII w. Źródłami wykorzystanymi w badaniach jest osiemnaście dokumentów odnalezionych w księgach Metryki Koronnej prowadzonych przez kancelarię królewską. Zastosowana metoda badawcza odnosi się do badań nad źródłami prawa. Cechą prezentowanych ustaleń jest oparcie się na źródłach archiwalnych niepublikowanych, wymagających uwzględnienia metody filologicznej i paleograficznej związanej z przygotowaniem źródeł do analizy.
    The research objective of the study focuses on the functioning of the escheat law within cities. The research, although undertaken in a limited chronological scope, may contribute to the introduction of an issue that has not yet been recognized. The subject of the findings are the detailed issues of the functioning of the escheat law in former Poland, in particular the implementation of the monarch’s prerogative in the light of its limitations imposed in the parliamentary constitutions, the property scope of the escheat law and the issue of the participation of local royal state authorities, i.e. the starost’s office and local (municipal) government authorities, in the execution of the monarch’s decisions. Apart from persons appointed to the inheritance by virtue of law or will, the monarch could also participate in the inheritance proceedings. A heirless or testamentless inheritance fell to the king who, under the law of the escheat (ius caducum), embraced such an inheritance, which was then known in Poland as the “puścizna”. The ruler’s powers in the field of ius caducum were limited by the parliamentary constitutions requiring the king to grant noble goods acquired under the escheat law only to distinguished persons from among the nobility. These restrictions did not apply to the king’s administration and disposal of the bourgeois escheat goods. The process of granting by the king the caduceus estates of the burghers to the nobility are presented on the basis of royal documents concerning the inheritance of Lublin residents passing down to the nobility in the first quarter of the 17th century. The sources used in the research are eighteen documents found in the books of the Crown Record kept by the royal chancellery. The applied research method relates to research on the sources of law. A feature of the presented findings is reliance on unpublished archival sources, which require taking into account the philological and palaeographic methods related to the preparation of sources for analysis.
    Źródło:
    Miscellanea Historico-Iuridica; 2022, 21, 2; 77-90
    1732-9132
    2719-9991
    Pojawia się w:
    Miscellanea Historico-Iuridica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kaplice i mauzolea na cmentarzach Warszawy w XIX i pierwszej połowie XX wieku. T. 2, Źródła inspiracji
    Autorzy:
    Wiraszka, Marta (1973- ).
    Współwytwórcy:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Wydawca
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Warszawa : Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
    Tematy:
    Architektura polska
    Arystokracja
    Mauzolea i kaplice grobowe
    Mieszczaństwo
    Katalog zabytków
    Opis:
    Bibliografia na stronach [343]-367. Indeks.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Książka
    Tytuł:
    Czy u schyłku XVIII wieku miasta leżące w najdalej na wschód wysuniętej części Galicji rzeczywiście były miastami?
    Were the Towns in the Easternmost Part of Galicia Really Towns at the End of the Eighteenth Century?
    Autorzy:
    Ślusarek, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28763528.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Galicja
    miasta
    mieszczaństwo
    gospodarka miejska
    agraryzacja miast
    Galicia
    towns
    burghers
    urban economy
    urban agrarianisation
    Opis:
    Ostatnie ćwierćwiecze XVIII w. to w dziejach Galicji czas intensywnych reform ustrojowych. Najważniejsze z nich dotyczyły m.in. prawnego położenia ludności chłopskiej, szlachty i duchowieństwa, organizacji aparatu administracyjnego i skarbowego, a przede wszystkim systemu poboru podatków. Reformy te zapoczątkowały proces głębszych zmian, które objęły wiele dziedzin życia społecznego, politycznego i gospodarczego. Wpłynęły one także na miasta, co po kilkudziesięciu latach doprowadziło do ograniczenia liczby miejscowości oficjalnie uznawanych za miasta lub miasteczka.
    The last quarter of the eighteenth century was a time of substantial reforms of the political system in Galicia. The most important of these concerned, among other matters, the legal position of the peasantry, nobility and clergy, the organisation of the administrative and fiscal apparatus, and, above all, the tax collection system. These reforms initiated a process of more profound changes that covered many areas of social, political, and economic life. They also impacted towns which, after several decades, reduced the number of settlements officially recognised as cities or towns.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2022, 129, 3; 659-675
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ojcowskie troski i radości Bazylego Rudomicza, czyli o dzieciach w rodzinie zamojskiego patrycjusza w drugiej połowie XVII wieku
    Fatherly Worries and Joys of Basil Rudomicz; or, about the Children in the Family of a Patrician of Zamość in the Second Half of the Seventeenth Century
    Autorzy:
    Szamik, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27316037.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    dzieciństwo
    ojcostwo
    Bazyli Rudomicz (ok. 1620–1672)
    mieszczaństwo
    Zamość
    childhood
    fatherhood
    Bazyli Rudomicz
    townspeople
    Opis:
    Celem artykułu jest analiza dzieciństwa widzianego z perspektywy ojca i jego roli w życiu dzieci w rodzinie nowożytnej. Brak opracowań na ten temat wynika m.in. z przewagi przydatnych w takich badaniach źródeł narracyjnych wytworzonych przez kobiety nad tymi wytworzonymi przez mężczyzn. Na tym tle wyróżnia się słabo znany diariusz zamojskiego mieszczanina Bazylego Rudomicza (ok. 1620—1672). Zawiera on liczne zapiski o udziale autora w wychowaniu dzieci i ich codzienności. Badania nad tym źródłem pokazują w nowym świetle rolę ojca w rodzinie nowożytnej i umożliwiają porównywanie różnych sposobów jej realizowania.
    Monika Szamik aim in this article is to analyze childhood from the perspective of the father and his role in the life of children in the modern family. Lack of studies on this subject results, among other reasons, from the fact that relevant narrative sources are mostly produced by women over rather than men. Against this background, the poorly known diary of the Zamość burgher Basil Rudomich (approx. 1620—1672) stands out, containing numerous notes about his participation in the upbringing of children and their everyday life. The analysis undertaken by Szamik sheds new light on the role of the father in the modern family, enabling comparisons of different ways of fulfilling this role.
    Źródło:
    Wieki Stare i Nowe; 2023, 18, 23; 1-18
    1899-1556
    2353-9739
    Pojawia się w:
    Wieki Stare i Nowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Miejsce dla śmierci
    Autorzy:
    Kutyła, Dorota Halina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/15052107.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
    Tematy:
    śmierć
    umieranie
    kapitalizm
    mieszczaństwo
    lęk przed śmiercią
    doświadczenie
    opowiadanie
    bioetyka
    W. Benjamin
    P. Tillich
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 2; 187-197
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wyobrażenie miasta i mieszczaństwa w języku Sienkiewiczowskiej Trylogii
    The image of city and townspeople in Sienkiewicz’s Trilogy
    Autorzy:
    Pałucka-Czerniak, Iwona
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/684295.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    leksyka
    powieść historyczna
    miasto
    mieszczaństwo
    stereotyp
    innowacja
    lexis
    historical novel
    city
    middle class
    stereotyping
    innovation
    Opis:
    The aim of this paper is to reconstruct the image of the role of the city and bourgeoisie in the seventeenth century, settled in the Trilogy of Henryk Sienkiewicz. The lexemes naming the city appear in the definitions of the various terms of space, they serve its scratching. The reader, however, must complement a spatial arrangement drawn up by the storyteller. Imaging the city is followed by the exploitation of key words, which name the elements of the architecture of the city. The lexemes specifying the residents of the city, their activities and competitions appear sporadically. Quite often H. Sienkiewicz exploits anthropomorphisation efforts and metonymy, applied to the conceptual category of the city, which allows to talk about the features and social functions of the middle class. The lexicon associated with the city shows that, seen from the perspective of a noble, is a symbol of a self-sufficient residence that fills many needs of a noble: it provides money, soldiers, goods, serves as a refuge in times of war or bad weather, can resist the invaders. A noble point of view of the narrator is also expressed in attention to a defensive function of the city and the brave or cowardly attitudes of townspeople. A full overview of the lexical resource serving the definition of the city and the bourgeoisie reveals, in addition to standard and repetitive efforts also non-standard ones, breaking stereotypes, heterogeneous and difficult to classify. It is manifested in the exis by a large group of colocations, which occur at a time. Language creation of the middle class is on the one hand firmly schematic, and surprisingly unique on the other hand.
    -
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2016, 50; 75-89
    0208-6077
    2450-0119
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    W stronę nowej syntezy historii społecznej? Uwagi nad Ludową historią Polski Adama Leszczyńskiego
    Towards a New Synthesis of Social History? Notes on the People’s History of Poland by Adam Leszczyński
    Autorzy:
    Wyżga, Mateusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2105971.pdf
    Data publikacji:
    2022-04-25
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    serfdom
    corvée
    peasants
    burghers
    social history
    economy
    synthesis
    poddaństwo
    pańszczyzna
    chłopi
    mieszczaństwo
    historia społeczna
    gospodarka
    synteza
    Opis:
    Celem artykułu recenzyjnego jest ujęcie popularnej syntezy historycznej Adama Leszczyńskiego pt. Ludowa historia Polski w kontekście zapotrzebowania na nową syntezę historii społecznej. Skupiono się przede wszystkim na partii książki odnoszącej się do okresu przed XIX w. Omówiona została przyjęta przez Autora oś narracji, skoncentrowana na wyzysku mas społecznych przez elity w długim, obejmującym prawie całe pasmo dziejowe Polski, okresie. Zwrócono uwagę na nie dość krytyczne wykorzystanie starszej historiografii, pominięte lub zbyt słabo zaakcentowane różne aspekty życia poddanych, jak również uwzględnienie pewnych istotnych pozycji literatury przedmiotu.
    The purpose of this review article is to review Adam Leszczyński’s popular historical synthesis, Ludowa historia Polski (A People’s History of Poland), in the context of the need for a new synthesis of social history. The focus is primarily on the part of the book devoted to the period before the nineteenth century. It discusses the narrative axis adopted by the Author, focused on the exploitation of social masses by elites over a long period, covering almost the entire history of Poland. Attention is drawn to the insufficiently critical use of older historiography and the omission or underemphasis of various aspects of subjects’ lives. Also, the extent to which some important items from the literature on the subject have been included is also discussed.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2022, 129, 1; 195-229
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Religijność mieszkańców polskich miast w świetle wybranych przekazów piśmiennictwa religijnego XVII i XVIII wieku
    The religiousness of residents of polish towns in the light of selected religious literature of the 17th and 18th century
    Autorzy:
    Łukarska, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/502959.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
    Tematy:
    mieszczaństwo
    literatura staropolska
    obrazy maryjne
    patronat świętych
    the middle class
    Old Polish Literature
    Marian images
    patron saints
    Opis:
    The text presents the most common rites of the above mentioned period. The article is divided into four essential parts, namely: 1) a town in the face of threats, 2) Marian piety in a town, 3) Religious festivals in a town, 4) Pious foundations and confraternities in the town. Excerpts from texts of varied composition, subjects and literary value are an illustration of particular problems. The literary images the author refers to show church events which were important for the Old Polish society. They are indirect evidence that the Old Polish religious ritual with its whole diversity of common piety forms had a clear positive aspect, uniting the whole society in terms of a practiced and cultivated system of values.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Teologiczne; 2016, 25, 2; 133-147
    1231-1634
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Potwierdzenie testamentu wileńskiego złotnika Wincentego Slegla (1519). Przyczynek do dziejów elity mieszczańskiej Wilna i jej związków z Poznaniem
    Confirmation of the last will of Vilnius goldsmith Vincent Slegel (1519). A contribution to the history of the Vilnius bourgeois elite and its ties with Poznań
    Autorzy:
    Manyś, Bernadetta
    Sliesoriūnas, Gintautas
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2120075.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    Wilno
    Poznań
    mieszczaństwo
    złotnik
    rzemieślnik
    testament
    potwierdzenie ostatniej woli
    Vilnius
    Poznan
    bourgeoisie
    craftsman
    confirmation of the will
    Opis:
    In the following paper the author attemps to analyse the confirmation of the testament of the Vilnian burger – craftsman, goldsmith and town councillor – Vincenty Slegel, written in the 1519.
    Źródło:
    Historia Slavorum Occidentis; 2022, 2 (33); 11-34
    2084-1213
    Pojawia się w:
    Historia Slavorum Occidentis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Lustracja trzynastu miast z 1773 r. jako przyczynek do badań nad sytuacją religijną dawngo Spisza
    The inspection report of the thirteen cities (1773) as a contribution to the research on religious situation of old Scepusium (Spiš)
    Autorzy:
    Staniszewska, Maria Kazimiera
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/545143.pdf
    Data publikacji:
    2017-06-30
    Wydawca:
    Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
    Tematy:
    Spisz
    nowożytność
    tożsamość
    architektura sakralna
    starostwo spiskie
    mieszczaństwo
    Spiš (Scepusium)
    Modern period
    identity
    religious architecture
    the Scepusian capitaneatus
    bourgeoisie
    Opis:
    Dawną Koronę (a potem Rzeczpospolitą Obojga Narodów) i Królestwo Węgierskie łączyły w średniowieczu i epoce nowożytnej liczne skomplikowane relacje. To spe-cyficzne sąsiedztwo szczególnie widoczne są na Spiszu, w latach 1412—1772 po-dzielonym między oba państwa. W artykule przedstawiona zostały wybrane wiadomości z lustracji prowadzonej przez urzędnika Pawła Tisztę, zlecona przez władze węgierskie już po likwidacji starostwa spiskiego. Dokument z 1773 r. dostarcza licznych informacji dotyczących sytuacji trzynastu miast spiskich znajdujących się do niedawna pod polską władzą. Obok ukazania polityczno-gospodarczego tła życia codziennego poruszone zostały w nich kwestie mogące zainteresować badacza tak życia religijnego, jak i sztuki sakralnej na Spiszu: liczba wyznawców katolicyzmu i luteranizmu, pochodzenie wykształcenie i obowiązki lokalnych plebanów i pastorów, stan zachowania kościołów oraz – słabo rozpoznane w dotychczasowej literaturze – wzmianki o oratoriach wyznania augsburskiego, powstałych w starostwie za zgodą Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. Miasta spiskie około roku 1773 r. rysują się w lustracji jako obszar zróżnicowany religijnie, którego mieszkańcy reprezentowali złożone podejście do tożsamości i miejscowej tradycji.
    Historically, the Crown of the Kingdom of Poland (later the Polish-Lithuanian Commonwealth) and Kingdom of Hungary shared very complicated realations during the Middle Ages and Early Modern period. This specific neighbourhood can be especially visible in the case of Spiš (Scepusium), in the years 1412-1772 divided between both countries. The article presents the selected information from the inspection report conducted by Paul Tiszta, ordered by Hungarian authority after the liquidation of the Scepusian capitaneatus (starostwo). Written in 1773, the document provides many records on the situation of thirteen cities, which not much earlier had been under the Polish administration. Besides showing the political and economical background of everyday life, it presents the information important for researchers interested in both Scepusian religious life and local art, concerning: number of Catholics and Lutherans, provenience and education of local parsons and ministers, condition of the church building and – almost absent in the previous literature – records on the Lutheran oratories in the cities of capitaneatus, build with the consent of Stanisław Herakliusz Lubomirski. In this report, Scepusian cities are presented as the religiously diverse territory which inhabitants manifested complex approach to the issue of their identity and local tradition.
    Źródło:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2017, 127; 53-80
    0137-3218
    2720-0590
    Pojawia się w:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Brytyjskie grupy wyznaniowe w Gdańsku w XVII – XVIII (XIX) wieku
    British religious groups in Gdańsk in the 17th-18th (19th) centuries
    Autorzy:
    Kościelak, Sławomir
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2147337.pdf
    Data publikacji:
    2020-12
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
    Tematy:
    Prusy Królewskie
    koegzystencja międzywyznaniowa
    mniejszości religijne
    mieszczaństwo
    Gdańsk
    Royal Prussia
    British Isles
    Scots
    interfaith coexistence
    religious minorities
    middle class
    Opis:
    Niniejszy artykuł przedstawia religijne aspekty funkcjonowania w Gdańsku społeczności emigrantów z Wysp Brytyjskich, przede wszystkim Szkotów. O zaopatrzenie swoich potrzeb religijnych zabiegali oni już w średniowieczu, o czym świadczy istnienie kaplic i ołtarzy w niektórych z gdańskich kościołów. Po sukcesie reformacji osiedlali się w Gdańsku przede wszystkim szkoccy prezbiterianie. Do ich posługi sprowadzono duchownych z kraju macierzystego. Zarówno prezbiteriańscy duchowni jak i zamożna szkocka elita kupiecka tego wyznania zdominowała pozyskany w 1707 r. obiekt sakralny, tzw. Kościół Angielski. Tylko część zamieszkałych w Gdańsku prezbiterian identyfikowała się jednakże z tym obiektem – zgodnie z prawnymi ustaleniami, mającym charakter świątyni „etnicznej” – symultanicznej z anglikanami. Większość Szkotów – zawierając związki familijne – wtapiała się powoli w społeczność miasta nad Motławą, korzystając z innych obiektów kalwińskich. Obok prezbiterian oraz śladowo występujących tu anglikanów i katolików próbowali osiedlić się w Gdańsku również angielscy radykałowie, chiliaści i kwakrzy, ale nieprzychylne im ustawodawstwo miejskie oraz akcje prewencyjne skutecznie uniemożliwiły ten transfer.
    The article presents religious aspects of the functioning of the emigrant community from the British Isles in Gdańsk, especially the Scots. They strove for their religious needs from the Middle Ages, as evidenced by the existence of chapels and altars in some of Gdansk’s churches. After the success of the Reformation, mainly Scottish Presbyterians settled in Gdańsk. Clergy from their home country were brought to their service. Both Presbyterian clergy and the wealthy Scottish merchant elite (also Presbyterian) dominated the religious object obtained in 1707, the so-called English Church. However, only some of the Presbyterians living in Gdańsk identified with this object, which in accordance with legal arrangements was having the character of an „ethnic” temple simultaneous with Anglicans. Most Scots slowly merged into the community of Gdańsk by creating family relationships was usingother Calvinist objects. In addition to Presbyterians and few Anglicans and Catholics also English radicals like Chiliasts and Quakers tried to settle in Gdańsk but unfavourable citylegislation and preventive actions effectively prevented this transfer.
    Źródło:
    Studia Elbląskie; 2020, 21; 27-46
    1507-9058
    Pojawia się w:
    Studia Elbląskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Szlachcic mieszczaninem? Zmiany społeczne na przykładzie wybranych bohaterów XIX-wiecznych powieści realistycznych. Przypadek niemiecki i polski
    The Gentleman Bourgeois? Social Changes on the Example of Selected Characters of Nineteenth-Century Realistic Novels: A German and a Polish Case
    Autorzy:
    Cymbrowski, Borys
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1832999.pdf
    Data publikacji:
    2020-04-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    XIX wiek
    powieść realistyczna
    bohater literacki
    szlachta
    mieszczaństwo
    szlachcic
    mieszczanin
    kapitalizm
    19th century
    realistic novel
    literary character
    nobility
    bourgeoisie
    gentleman (nobleman)
    bourgeois (burgher)
    capitalism
    Opis:
    Niniejszy artykuł jest próbą analizy dwóch wybranych postaci powieściowych: barona Rothsattela z Soll und Haben Gustava Freytaga i Stanisława Wokulskiego z Lalki Bolesława Prusa, uwikłanych w działanie kapitalizmu – jeden we wschodniej części ówczesnych Prus, drugi zaś w warunkach Królestwa Kongresowego. Obie powieści opowiadają o różnicach stanowych, konieczności rezygnacji (przynajmniej częściowej) z dotychczasowego stylu życia, a ich dwaj bohaterowie łączą w sobie cechy szlacheckie i mieszczańskie i – co bardzo ciekawe – w obydwu przypadkach można zastanawiać się nad proporcjami „szlachcica” i „mieszczanina” w ich osobach. Idea analizy postaci literackich pod kątem ich położenia pomiędzy szlachtą a mieszczaństwem została zainspirowana lekturą prac Norberta Eliasa, przede wszystkim zaś jego Die höfische Gesellschaft („Społeczeństwa dworskiego”) .
    The article is an attempt to analyze two selected novel characters: baron Rothsattel from Soll und Haben (“Debit and Credit”) by Gustav Freytag and Stanisław Wokulski from Lalka (“The Doll”) by Bolesław Prus, entangled in the workings of capitalism — the one in the eastern part of the then Prussia, and the other in the conditions of the Kingdom of Poland as part of the Russian Empire. Both novels discuss status and class differences, the necessity of resignation (at least partially) from the current lifestyle, as their respective characters combine “gentleman” and “bourgeois” traits and — what is very interesting — in both cases one may wonder about the proportions of a “gentleman” and a “bourgeois” in them. The idea of analyzing literary characters in terms of their position between nobility and bourgeoisie was inspired by reading the works of Norbert Elias, especially Die höfische Gesellschaft (“The Court Society”).
    Źródło:
    Roczniki Nauk Społecznych; 2014, 45, 4; 187-209
    0137-4176
    Pojawia się w:
    Roczniki Nauk Społecznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Emancypacje Heleny Rumiszewskiej w powieści Kazimiery Alberti Ci, którzy przyjdą a fenomen Nowej Kobiety
    The emancipation of Helena Rumiszewska from Kazimiera Albertis novel Ci, którzy przyjdą ( Those Who Will Come) and the figure of the New Woman
    Autorzy:
    Banot, Aleksandra E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2172228.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    the interwar period
    women's literature
    emancipation
    the bourgeois
    the New Woman
    Kazimiera Alberti (1898–1962)
    Polish literature of the 20 th century
    Kazimiera Alberti
    literatura polska dwudziestolecia międzywojennego
    mieszczaństwo
    emancypacja
    Nowa Kobieta
    Opis:
    Current research into the life and work of Kazimiera Alberti, a poet and writer popular in the interwar period, connected from 1930 with Biała Krakowska, owes a great deal to Jacek Proszyk, who in 2009 staged a spectacle based on her biography at the Teatr Polski in Bielsko Biała called The Literary Salon of Kazimiera Alberti. It was followed by a spate of publications which, at this point, form a body of work ready for reassessment. This article deals with one of them, written by Karolina Pospiszil, where it is claimed that the heroine of Ci, którzy przyjdą (Those Who Will Come, 1934), Helena Rumiszewska, is both a stereotyped, idealized female character. Focusing on the episodes which belie that description and show a character of considerable complexity driven by an emancipatory desire. She is not free from doubt when faced with various dilemmas, yet does she represent the ideal of the New Woman? This article addresses this question and discusses the issue of emancipation in the broader context of bourgeois culture and class, i.e. the social milieu o which Helena belongs.
    Źródło:
    Ruch Literacki; 2022, 1; 33-55
    0035-9602
    Pojawia się w:
    Ruch Literacki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Elementy wschodniosłowiańskie w imiennictwie kobiet warstwy mieszczańskiej i chłopskiej środkowo-zachodniego Podlasia (XVII–XVIII w.)
    Eastern Slavic Elements in the Women’s Forenames of the Bourgeois and Peasant Classes of Central-Western Podlasie (17th–18th Centuries)
    Autorzy:
    Złotkowski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32223137.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    historical anthroponymy
    women’s forenames
    East Slavic linguistic elements
    Podlasie region
    bourgeoisie
    peasantry
    antroponimia historyczna
    imiennictwo kobiet
    wschodniosłowiańskie elementy językowe
    Podlasie
    mieszczaństwo
    chłopstwo
    гістарычная антрапаніміка
    жаночыя імёны
    усходнеславянскія моўныя элементы
    Падляшша
    мяшчанства
    сялянства
    Opis:
    Środkowo-zachodnie Podlasie to teren pograniczny, na którym od czasu jego zasiedlenia ścierały się etniczne, językowe, religijne i kulturowe wpływy zachodnio- i wschodniosłowiańskie. Takie terytoria są niezwykle interesującymi obszarami badań z uwagi na różnorodność czynników działających na badane obiekty w płaszczyźnie synchronicznej i diachronicznej. W niniejszym opracowaniu przedmiotem dociekań są imiona kobiet warstwy mieszczańskiej i chłopskiej tego terenu w okresie od początku XVII do końca XVIII w. Autora opracowania interesowały szczególnie imiona, wykazujące wschodniosłowiańskie cechy językowe. Formalnymi wyznacznikami owych cech okazały się fonetyczne i morfologiczne właściwości derywatów onimicznych, będące rezultatem adaptacji imion na lokalnym podłożu językowym. Głównym celem artykułu było zbadanie, czy występowanie w imionach elementów wschodniosłowiańskich jest zdeterminowane pochodzeniem onimów. Aby to osiągnąć, konieczne było dokonanie klasyfikacji genetycznej materiału imienniczego, zarówno całości, jak również grupy zawierającej elementy wschodniosłowiańskie. W wyniku przeprowadzanego badania okazało się, że ogromna większość imion ze wschodniosłowiańskimi cechami językowymi to miana hagiograficzne pochodzenia greckiego. Jednostki te wystąpiły w znacznej liczbie wariantów fonetyczno-morfologicznych, co świadczy o żywotności onimicznych procesów transformacyjnych na lokalnym gruncie. Wnioskiem wynikającym z dokonanej analizy jest konkluzja, że forma i geneza imion związana była z przynależnością konfesyjną ich nosicielek, w tym wypadku wyznawczyń prawosławia lub katolicyzmu obrządku bizantyjskiego.
    Central-western Podlasie is a border area where Western and Eastern Slavic ethnic, linguistic, religious and cultural influences have clashed since its settlement. Such territories are extremely interesting research areas due to the variety of factors acting on the studied objects on a synchronic and diachronic levels. This study examines the forenames of women of the bourgeois and peasant classes of this area in the period from the beginning of the 17th to the end of the 18th century. The author of the study was particularly interested in the forenames showing East Slavic linguistic features. The formal determinants of these features turned out to be the phonetic and morphological properties of onymic derivatives, resulting from the adaptation of names on a local linguistic basis. The main aim of the article was to examine whether the occurrence of East Slavic elements in the forenames is determined by the origin of the onyms. To achieve this, it was necessary to make a genetic classification of the forenames, both as a whole and as a group containing East Slavic elements. As a result of the research, it turned out that the vast majority of the forenames with East Slavic linguistic features are hagiographic forenames of Greek origin. These units appeared in a significant number of phonetic and morphological variants, which proves the vitality of onymic transformation processes in the local area. The conclusion resulting from the analysis is that the form and origin of the forenames were related to the confessional affiliation of their bearers, in this case, followers of Orthodox Christianity or Byzantine Catholicism.
    Цэнтральна-заходняе Падляшша – гэта памежная тэрыторыя, на якой з даўніх часоў сутыкаюцца заходне- і ўсходнеславянскія этнічныя, моўныя, рэлігійныя і культурныя ўплывы. Падобныя тэрыторыі з’яўляюцца надзвычай цікавым аб’eктам даследавання па прычыне разнастайнасці фактараў, якія дзейнічаюць як на сінхранічным, так і дыяхранічным узроўнях. У дадзеным даследаванні разглядаюцца жаночыя імёны, якія выступалі на данай тэрыторыі ў перыяд XVII–XVIII стст., адносіліся яны да асоб жаночага полу мяшчанскага і сялянскага саслоўяў. Асаблівую цікаўнасць аўтара даследавання выклікалі назвы з усходнеславянскімі моўнымі рысамі. Фармальным дэтэрмінантам гэтых асаблівасцей аказаліся фанетычныя і марфалагічныя ўласцівасці анімічных дэрыватаў, якія ўзніклі ў выніку адаптацыі назваў на мясцовай моўнай аснове. Асноўнай мэтай артыкула было высветліць, ці ўсходнеславянскія элементы ў імёнах жанчын звязваны з паходжаннем онімаў. Для гэтага неабходна было правесці генетычную класіфікацыю анімічнага матэрыялу як у цэлым, так і размеркаваць у класы паводле характэрных усходнеславянскіх элементаў. У выніку даследавання высветлілася, што большасць назваў з усходнеславянскімі моўнымі асаблівасцямі – грэчаскага паходжання. Гэтыя адзінкі выступалі ў значнай колькасці фанетычных і марфалагічных варыянтаў, што сведчыць аб устойлівым характары анімічных трансфармацыйных працэсаў на данай тэрыторыі. Вывад, які вынікае з аналізу, заключаецца ў тым, што форма і паходжанне імён былі звязаныя з канфесійнай прыналежнасцю іх носьбітаў, у дадзеным выпадку асоб жаночага полу, вызнаўцаў праваслаўнага хрысціянства або каталіцкай царквы візантыйскага абраду.
    Źródło:
    Studia Białorutenistyczne; 2023, 17; 277-304
    1898-0457
    Pojawia się w:
    Studia Białorutenistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Scalanie obrazów, czyli o potrzebie i sposobach odkrywania miasta w piśmiennictwie polskiego wieku świateł
    Merging images — the need and ways to explore the city in the polish literature of the era of light
    Autorzy:
    Norkowska, Aleksandra
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/690227.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    miasto
    mieszczanin
    mieszczaństwo
    drama mieszczańska
    literatura oświecenia
    publicystyka oświecenia antyurbanizm
    Franciszek Salezy Jezierski
    Stanisław Kublicki
    Maria Wirtemberska
    Julian Ursyn Niemcewicz
    city
    burgess
    the bourgeoisie
    bourgeois drama
    Enlightenment literature
    Enlightenment journalism anti-urbanism
    Stanislaw Kublicki
    Opis:
    The subject of the city is one of under-recognised areas of research in the Polish Enlightenment literature. This issue requires a more careful investigation in order to reveal, as far as possible, the overall picture. The purpose of the sketch is to indicate the need for re-examination of the sources and for complementation of the existing knowledge with the image of urban space and communities which inhabits it depicted in the eighteenth century texts. The fi rst part of the considerations recalls the image based on the negation of the city which dominated in the times of king Stanislaus. The second part provides various perspectives on the issue that refl ect a multiplicity of experiences presented in the social, historical, cultural, political, architectural, aesthetic, sensual, as well as anthropological and existential aspect.
    Źródło:
    Prace Polonistyczne; 2013, 68; 28-42
    0079-4791
    Pojawia się w:
    Prace Polonistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Staropolskie księgi sądowe z zasobów Narodowego Archiwum Państwowego Białorusi w Mińsku w Bibliotece Cyfrowej Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie. Historia, zawartość, charakter zbioru
    Old-Polish court records from the resources of the National Archives of Belarus in Minsk in the Digital Library of the Hieronim Łopaciński Regional Public Library in Lublin. History, contents, characteristics of the collection
    Старопольские судебные книги из фондов Национального архива Бела- руси в Минске в цифровой библиотеке Люблинской Воеводской Публич- ной Библиотеки им. Иеронима Лопацинского. История, содержание и характер коллекции
    Autorzy:
    Ścibor, Edyta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2051682.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie
    Tematy:
    Mińsk
    Lublin
    księgi sądowe
    księgi ziemskie
    księgi grodzkie
    księgi miejskie
    sądy ziemskie
    sądy grodzkie
    rada miejska
    ława
    sądy miejskie
    szlachta
    mieszczaństwo
    Zamość
    Minsk
    court records
    land records
    borough records
    municipal records
    land courts
    borough courts
    town council
    bench
    municipal courts
    nobility
    bourgeoisie
    Минск
    Люблин
    Замостье
    судебные книги
    земские книги
    гродские книги
    городские книги
    земские суды
    гродские суды
    городской совет
    присяжные
    городские суды
    дворянство
    мещанство
    Opis:
    Artykuł poświęcony jest staropolskim księgom sądowym, znajdującym się w zbiorach Narodowego Archiwum Historycznego Białorusi w Mińsku, pochodzącym z lubelskiego Archiwum Akt Dawnych. Dzięki wykorzystaniu możliwości programu „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą”, realizowanego przez Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA, Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego, przy współudziale Archiwum Państwowego w Lublinie, pozyskała do swoich zbiorów cyfrowych kolekcję ksiąg sądowych, wywiezionych z Lublina w 1887 r. W pierwszej części artykułu autorka przedstawiła dzieje ksiąg tworzących kolekcję, pochodzących z dawnych województw lubelskiego i bełskiego oraz przynależnej do województwa ruskiego ziemi chełmskiej, będących produktem działalności następujących kancelarii: ziemskiej lubelskiej, grodzkich horodelskiej i chełmskiej, miejskiej lubelskiej oraz kancelarii wyższego sądu dominialnego (Trybunał Zamojski dla Miasta Ordynacji Zamojskiej). Następna część artykułu została poświęcona strukturze zbioru z uwzględnieniem jego przynależności do białoruskich zasobów archiwalnych. W ostatnim fragmencie pracy autorka przybliżyła charakterystykę poszczególnych typów ksiąg składających się na omawianą kolekcję.
    This article presents the old-Polish court records held in the collection of the National Historical Archive of Belarus in Minsk, originating from the Archives of Historical Records in Lublin. Making use of the opportunities offered by the “Preservation of Cultural Heritage Abroad” programme, implemented by POLONIKA The National Institute of Polish Cultural Heritage Abroad, the Hieronim Łopaciński Regional Public Library in Lublin, in cooperation with the State Archive in Lublin, has acquired for its digital collection the court records transported out of Lublin in 1887. In the first part of the article the author presents the history of the records forming the collection originating from the former Lublin and Belz Voivodeships and the Chełm land belonging to the Ruthenian Voivodeship and being a product of the following offices: the land office of Lublin, the borough offices of Horodło and Chełm, the municipal office of Lublin and the office of the higher dominion court (Zamość Tribunal for the Town of Zamość Entail). The next part of the article focuses on the structure of the collection, taking into account its affiliation to Belarusian archival resources. In the last part of the article the author presents the characteristics of particular types of records comprising the discussed collection.
    Статья посвящена старинным польским судебным книгам находящимся в фондах Национального исторического архива Беларуси в Минске, изначально хранящимся в Люблинском Губернском Архиве Древних Актов. Используя возможности программы «Охрана культурного наследия за рубежом», реализуемой Национальным институтом польского культурного наследия за рубежом «Полоника», Люблинская Воеводская Публичная Библиотека им. Иеронима Лопацинского в сотрудничестве с Государственным архивом в Люблине приобрела цифровую коллекцию судебных книг, вывезенных из Люблина в 1887 году. В первой части статьи автор представила историю книг, составляющих коллекцию происходящих из бывших люблинского и белзкого воеводств, а также принадлежащей к русскому воеводству холмской земли, являющихся продуктом деятельности следующих канцелярий: люблинской земской, городельской и холмской гродских, городской люблинской, а также канцелярии высшего доминиального суда (Замосцкого Трибунала для городов Замойской Ординации). Следующая часть статьи посвящена структуре фонда в контексте его принадлежности к белорусским архивам. В последней части работы автор представила характеристики отдельных типов книг, составляющих рассматриваемую коллекцию.
    Źródło:
    Bibliotekarz Lubelski; 2021, 64; 29-51
    0137-9895
    Pojawia się w:
    Bibliotekarz Lubelski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-39 z 39

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies