Temat: Kresy północno-wschodnie - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Muzeum na kresach : kultura.
Powiązania:: Polska Zbrojna 2000, nr 14, s. 29
Data publikacji:: 2000
Tematy:: Muzeum Wojska (Białystok)
Zbiory muzealne
Opis:: Fot.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Ekspatrianci z Kresów Północno-Wschodnich widziani przez pryzmat sprawozdań starostów powiatowych województwa olsztyńskiego z lat 1946-1948
Autorzy:: Bojarski, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2049391.pdf
Data publikacji:: 2022-02-09
Wydawca:: Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:: Warmia i Mazury
ekspatrianci
Kresy Północno-Wschodnie
raporty sytuacyjne
starostwa powiatowe
Opis:: W tekście zaprezentowano spojrzenie władz powiatowych województwa olsztyńskiego na ekspatriantów z Kresów Północno-Wschodnich. Zagadnienie zostało opracowane w oparciu o raporty sytuacyjne poszczególnych starostów powiatowych znajdujące się w zasobie Archiwum Państwowego w Olsztynie. Urzędnicy powiatowi obok struktur Państwowego Urzędu Repatriacyjnego byli jednymi z pierwszych przedstawicieli „nowej” Polski, z którymi zetknęli się ekspatrianci. Raporty w wielowątkowy i często szczegółowy sposób przedstawiają wyżej wymienioną grupę społeczną, jej stosunek do władz, poglądy, a także współżycie z innymi osadnikami lub autochtonami. Uzmysławia to czytelnikowi, jak skomplikowana mozaika społeczna zaczęła się tworzyć na Warmii i Mazurach po 1945 roku. Artykuł został uzupełniony o wspomnienia przesiedleńców z Kresów Wschodnich oraz najnowszą literaturę.
Źródło:: Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2022, 314, 4; 644-658
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:: Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Konferencja naukowa "Kresy północno-wschodnie dawnej Rzeczypospolitej: źródła, stan badań"
Autorzy:: Parafiniuk, Bożena.
Powiązania:: Archeion 2000, t. 101, s. 296-298
Data publikacji:: 2000
Tematy:: Konferencja naukowa nt.: Kresy północno-wschodnie dawnej Rzeczypospolitej: źródła, stan badań (09-10.10.1999; Białystok, woj. podlaskie)
Opis:: Białystok, 9-10 X 1999 r.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego i Kresów północno-wschodnich w świetle ustaleń językoznawstwa erudycyjnego
Heritage of the Grand Duchy of Lithuania and the Polish Northeastern Borderlands in the light of erudite linguistics
Autorzy:: Węgorowska, Katarzyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/676413.pdf
Data publikacji:: 2014-12-31
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: erudite linguistics
extralinguistic facts
Grand Duchy of Lithuania
Polish Northeastern Borderlands
językoznawstwo erudycyjne
fakty pozajęzykowe
Wielkie Księstwo Litewskie
Kresy północno-wschodnie
Opis:: The essay contains reflections on the ways of using erudite linguistics, a young discipline created by me, in the study of the Grand Duchy of Lithuania and the Polish Northeastern Borderlands. Correlation of linguistic and extralinguistic conclusions (culture, history, art, gemology) permits us to look in a new way at many facts of the Polish Northeastern Borderlands that linguists had not been interested in before, such as old Polish Northeastern Borderlands museum artifacts, jewelry of Grand Duchy of Lithuania, icon of Our Lady of the Gate of Dawn, cult of the dead in the Polish Northeastern Borderlands, architecture of the old Vilnius, manor house in Czombrów – the prototype of Soplicowo (the village in Pan Tadeusz epic poem), descriptions of Henryk Poddębski’s daguerreotype images, Vilnius identity of Henryk Szylkin or symbolic-figurative nicknames of Vilnius.
Szkic jest refleksją o sposobach wykorzystywania stworzonego przeze mnie, kilkunastoletniego zaledwie, językoznawstwa erudycyjnego w badaniach nad problematyką wielkoksiążęcą i północnokresową. Korelacja ustaleń językoznawczych z ustaleniami pozajęzykowymi (kultura, historia, sztuka, gemmologia…) pozwoliła na nowe odczytanie wielu kresowych faktów, które nie były dotąd przedmiotem zainteresowania językoznawców, jak np.: artefakty dawnych północnokresowych muzeów, wielkoksiążęce precjoza, Ikona Ostrobramska, północnokresowy kult zmarłych, architektura dawnego Wilna, prototyp Soplicowa – dwór w Czombrowie, opisy dagerotypów Henryka Poddębskiego, wileńska tożsamość Henryka Szylkina czy symboliczno-metaforyczne nazwy Wilna.
Źródło:: Acta Baltico-Slavica; 2014, 38; 244-262
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:: Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Koniec kresowego świata – miasteczko Wołożyn i jego dzieje do 1941 r.
The end of the Eastern Borderlands – the history of the town of Wołożyn to 1941
Autorzy:: Głowiński, Tomasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/546783.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:: Kresy północno-wschodnie
Nowogródczyzna
Wołożyn
relacje polsko-białoruskie
relacje polsko-żydowskie
okupacja sowiecka
North-Eastern Confines
Polish-Belarussian relations
Polish-Jewish relations
Soviet occupation
Opis:: Województwo nowogródzkie, istniejące w latach 1921–1939, nie tylko było jednym z najbiedniejszych w II Rzeczypospolitej, ale dotykały go też liczne konflikty społeczno-narodowe i ekonomiczne, z trudnym i niekiedy gwałtownie wybuchającym sporem polsko-białoruskim i polsko-żydowskim na czele. Rolniczy charakter tego w większości bardzo mocno zacofanego regionu Polski podkreślały nie liczne i słabo tu rozwinięte miasta i miasteczka, z prowincjonalnym i nieprzekraczającym 10 tys. mieszkańców Nowogródkiem oraz największym ośrodkiem – Lidą, która miała ich 36 tysięcy. Wytyczone po I wojnie światowej nowe granice państwowe przecinały Województwo Nowogródzkie, w sposób sztuczny oddzielając je od zrośniętej z nim wcześniej Mińszczyzny. Skutkiem tego rozgraniczenia było rozdziel enie rodzin, tradycyjnych rynków i ukształtowanych historycznie krain, co potęgowało tylko zacofanie i biedę tej części Polski. Na obszarze województwa, jak chyba nigdzie indziej w okresie międzywojennym, czas zastygł w miejscu, konserwując kształtującą się wiele wieków rzeczywistość polskich Kresów Północno- -Wschodnich. Agresja sowiecka na Polskę z 17 września 1939 r. i następująca po niej okupacja tych ziem zniszczyła ten w równej mierze archaiczny, co senny, ubogi, ale i barwny w różnorodności etnicznej i kulturowej kresowy świat. Artykuł pokazuje ten koniec, zapisany we wspomnieniach polskich mieszkańców miasteczka Wołożyn, osady leżącej na styku ziemi wileńskiej, nowogródzkiej i mińskiej. Dla przybliżenia tego mało znanego w Polsce kresowego ośrodka przedstawiona też została pokrótce jego historia.
The Nowogródek Voivodeship, existing in the years 1921-1939, was not only one of the poorest in the Second Polish Republic, but also had experienced multiple social, national, and economic conflicts, primarily those difficult and violently breaking out at times: Polish-Belarussian and Polish-Jewish. The agricultural character of this mostly extremely backward region of Poland could have only been highlighted by its few underdeveloped cities and towns, such as Nowogródek, with less than ten thousand inhabitants, and the biggest center – Lida, inhabited by thirty-six thousand people. The new state borders, established after World War I, split the Nowogródek Voivodeship in an unnatural way, separating it especially from Mińszczyzna (Mińsk region), thus dividing families, traditional markets, and historically formed lands, only deepening the backwardness and poverty in the region. It had been a place, like probably nowhere else in the interwar period, where time seemed to have stood still, conserving the forming over many centuries reality of Polish North-Eastern Confines. The Soviet aggression against Poland, which started on the 17th September 1939, and the ensuing occupation, destroyed this borderland world: equally archaic, drowsy, and poor, but also colorful in its ethnicity and culture. This article presents that end, as preserved in the memories of the Polish inhabitants of the town of Wołożyn, a place located at the meeting point of Wileńszczyzna (Wilno region), Nowogródczyzna (Nowogródek regon), and Mińszczyzna. In order to provide a closer look into this little known Borderland town, the author also presented, as breifly as possible, its history.
Źródło:: UR Journal of Humanities and Social Sciences; 2019, 11, 2; 31-54
2543-8379
Pojawia się w:: UR Journal of Humanities and Social Sciences
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Życie polityczne mniejszości żydowskiej na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej w okresie międzywojennym. Zarys problematyki
Autorzy:: Kirwiel, Eleonora
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/687201.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Jewish minority, North-Eastern Borderlands, political life, political parties
mniejszość żydowska, Kresy Północno-Wschodnie, życie polityczne, partie polityczne
еврейское меньшинство, Северо-Восточные Кресы, политическая жизнь, политические партии
Opis:: During the interwar period in the North-eastern Borderlands of the Republic of Poland, there were numerous Jewish groups, representing various political and ideological directions: from orthodox to Zionist and so-called “folkists”, socialists ending. The Jewish communities were active in the Borderlands. The common feature of all Jewish groups was to oppose the attempts to discriminate against national and religious motives. Jewish activists were actively involved in interventions among the Jewish community for local authorities, participated in the work of local governments, and expressed their demands in the parliamentary forum.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego na Kresach Północno-Wschodnich RP funkcjonowały liczne ugrupowania żydowskie, reprezentujące różnorodne kierunki polityczne i ideowe, od ortodoksów poczynając, przez ugrupowania syjonistyczne i tzw. „folkistów”, na socjalistach kończąc. Partie żydowskie prężnie i aktywnie działały na ziemiach kresowych. Cechą wspólną, charakterystyczną dla wszystkich ugrupowań żydowskich było przeciwstawianie się próbom dyskryminacji z pobudek narodowych i religijnych. Działacze żydowscy aktywnie występowali z interwencjami w sprawach społeczności żydowskiej do władz lokalnych, uczestniczyli w pracach samorządów oraz przedstawiali postulaty na forum parlamentarnym.
В период межвоенного двадцатилетия на северо-восточных окраинах Речи Посполитой действовали многочисленные еврейские партии, представляющие различные политические и идеологические направления, начиная от ортодоксов, через сионистские группировки и т. н. „фолкистов”, заканчивая социалистами. Общей чертой, характерной для всех еврейских партии на этих землях, было выступление против попыток дискриминации на национальной и религиозной почве. Еврейские деятели активно выступали по вопросам еврейского сообщества к местным органам власти, участвовали в работе местных самоуправлений и предъявляли требования на парламентском форуме.
Źródło:: Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne; 2017, 3, 1
2450-4866
Pojawia się w:: Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Wileński socjolekt rzemieślniczy XVI–XVIII wieku w świetle badań pogranicza językowego. Zarys problematyki
Вільнюський соціолект ремісників XVI–XVIII ст. У світлі досліджень мовного пограниччя. Нарис проблематики
Autorzy:: Pihan-Kijasowa, Alicja
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2015572.pdf
Data publikacji:: 2021-12-14
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:: північно-східні креси
ремісничі цехи
соціолект ремісників
мовні інтерференціі
North-Eastern Borderlands
handicraft guilds
sociolect of craftsmen
language interference
kresy północno-wschodnie
cechy rzemieślnicze
socjolekt rzemieślniczy
interferencje językowe
Opis:: Działające w Wilnie od XV wieku organizacje zrzeszające rzemieślników jednej bądź kilku podobnych profesji – cechy rzemieślnicze – stworzyły warunki sprzyjające ukonstytuowaniu się właściwej dla tej grupy społecznej odmiany językowej – socjolektu. Ponieważ wytworzył się on i funkcjonował na terenie etnicznie, kulturowo i językowo mieszanym, wobec tego wchłonął elementy języków tych nacji, które do cechów należały. Językiem urzędowym do końca XVII wieku był na kresach północno-wschodnich język polski, więc on stanowił podstawę socjolektu rzemieślniczego. Ale obserwujemy w nim elementy także (biało)ruskie i niemieckie. Dokumenty cechów wileńskich XVI–połowy XVIII wieku, które są podstawą rozważań, to teksty pisane w językach: łacińskim, polskim i białoruskim, przy czym w dokumentach polskojęzycznych obserwujemy liczne wpływy ruskie, zaś w dokumentach białoruskich – wpływy języka polskiego. Są więc te dokumenty efektem skomplikowanej sytuacji językowej na tym terenie.
Ремісничі цехи – організації, які об’єднували ремісників однієї або декількох професій, що діяли у Вільнюсі з XV століття, створили сприятливі умови для утвердження варіанта мови – соціолекту, властивого цій суспільній групі. Оскільки він виник і функіонував на території етнічно, культурно і мовно неоднорідній, то поглинув елементи мов тих націй, які належали до цехів. Діловою мовою північно-східних кресів до кінця XVII століття була польська мова, тому саме вона стала основою ремісничого соціолекту. Крім того, у ньому помітні також численні (біло)руські та німецькі елементи. Документи вільнюських цехів XVI – першої половини XVIII ст., що є основою досліджень, це тексти, написані латинською, польською і білоруською мовами, причому у польськомовних документах спостерігаємо численні руські впливи, а в білоруських документах помітні впливи польської мови. Отже, ці документи є результатом складної мовної ситуації на описуваній території.
The organizations associating craftsmen of one or several similar trades—the handicraft guilds—operating in Vilnius from the 15th century, created the conditions conducive for the development of a sociolect – a linguistic variety characteristic of this social group. Because this variety was formed and used on the ethnically, culturally and linguistically diversified area, it absorbed the elements of languages of the nations which belonged to the guilds. The Polish language was the official language in North-Eastern Borderlands until the end of the 17th century, thus it was the foundation of the sociolect of craftsmen. But we also observe in it (Belo)Russian and German elements. The documents of the guilds from Vilnius from the 16th until mid-18th centuries, wich serve as the basis for our considerations, are texts written in Latin, Polish and Belorussian. However, in the Polish-language documents we can observe numerous Russian influences, whereas in the Belorussian documents, the influences of Polish. Consequently, these documents are the result of a complex linguistic situation in this area.
Źródło:: TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych; 2020, 6, Numer Specjalny; 237-249
1733-2249
Pojawia się w:: TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Zacofanie społeczno-gospodarcze na obszarach wiejskich Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej
Autorzy:: Kirwiel, Eleonora
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/687199.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: North-Eastern Borderlands of the Republic of Poland, interwar period, economic backwardness, rural areas
Kresy Północno-Wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej, okres międzywojenny, zacofanie gospodarcze, obszary wiejskie
северо-восточные окраины РП, межвоенный период, экономическая отста- лость, сельская местность
Opis:: The North-Eastern Borderlands of the Republic of Poland in the interwar period were the most economically and socially backward area, often called ‘Poland B’. It was primarily a rural region that significantly shaped the social and economic landscape of the area. The purpose of the article was to define and evaluate individual elements of the socio-economic backwardness of the rural areas in the North-Eastern Borderlands of the Second Republic of Poland. With the exception that the concept of socio-economic backwardness will be considered as an antonym of the concept of socio-economic development. Unlike the latter, which has a positive dimension and is included in the context of progress, the concept of backwardness is a determinant of reference to the category of backwardness, outdatedness, non-modernity and anachronism. In the case of the concept of backwardness, by analogy with the concept of development, the social aspect is a complementary feature of the economic approach, and vice versa, economic backwardness does not occur in isolation from the backwardness of the social structure. These two groups of factors will be the main sources of the research analysis, where the social approach will be analyzed in the group of specific terrain properties that significantly affected the image of the civilization backwardness in this area, while the conditions and economic processes will be covered separately. Such a presentation of the topic will give the opportunity for a broader perspective and a more in-depth analysis.
Kresy Północno-Wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej okresu międzywojennego były terenem najbardziej zacofanym gospodarczo i społecznie, często nazywanym Polską. Był to teren przede wszystkim obszarów wiejskich w istotny sposób kształtujących krajobraz społeczny i gospodarczy terenu. Celem artykułu było zdefiniowanie oraz ocena poszczególnych elementów zacofania społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich Kresów Północno-Wschodnich II RP. Z tym, że pojęcie zapóźnienia społeczno-gospodarczego będzie rozpatrywane jako antonim pojęcia „rozwój społeczno- -gospodarczy”. W odróżnieniu od tego ostatniego, które ma wymiar pozytywny i ujmowane jest w kontekście postępu, pojęcie „zapóźnienia” jest wyznacznikiem odwołania się do kategorii zacofania, przestarzałości, nienowoczesności oraz anachroniczności. W przypadku pojęcia zapóźnienia, analogicznie do ujęcia pojęcia rozwoju, aspekt społeczny stanowi komplementarną cechę ujęcia gospodarczego i na odwrót zacofanie gospodarcze nie następuje w oderwaniu od zacofania struktury społecznej. Te dwie grupy czynników będą stanowić główne źródła analizy badawczej. Z tym że ujęcie społeczne przeanalizowano w grupie specyficznych właściwości terenu, które w sposób zasadniczy wpłynęły na obraz zapóźnień cywilizacyjnych tego terenu, a uwarunkowania oraz procesy gospodarcze zostaną ujęte odrębnie. Takie przedstawienie tematu da możliwość szerszej perspektywy oraz głębszej analizy.
Северо-восточные приграничные районы Польской Республики в межвоенный период были наиболее экономически и социально отсталыми, часто называемыми "Польшей Б" (второй категории). Целью статьи было определить и оценить отдельные элементы соци- ально-экономической отсталости сельских районов северо-восточных окраин Второй Речи По- сполитой. Концепция социально-экономической отсталости, в данном случае, будет рассматри- ваться как антоним концепции социально-экономического развития. В отличие от последнего, который имеет позитивное измерение и включен в контекст прогресса, концепция отсталости является определяющим фактором для ссылки на категорию отсталости, устаревания, немод- ности и анахронизма. В случае концепции отсталости, по аналогии с концепцией развития, со- циальный аспект является дополнительным признаком экономического подхода, и, наоборот, экономическая отсталость не возникает в отрыве от отсталости социальной структуры. Эти две группы факторов станут основными источниками анализа исследований. Такое представ- ление темы даст возможность для более широкой перспективы и более глубокого анализа.
Źródło:: Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne; 2019, 5, 2
2450-4866
Pojawia się w:: Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki