Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Konstytucja marcowa 1921" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-8 z 8
Tytuł:
Powstanie i kulisy uchwalenia ustawy przechodniej z dnia 18 maja 1921 r. do Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 marca 1921 r. w sprawie czasowej organizacji władzy zwierzchniej Rzeczypospolitej
Establishment of and Behind the Scenes of the Adoption at the Transitive Act of May 18, 1921 to the Constitutional Act of March 17, 1921 on the Temporary Organization of the Supreme Power of the Republic of Poland
Autorzy:
Stokowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2108818.pdf
Data publikacji:
2022-06-15
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
the transitive act
the March constitution
the Constitutional Commission
ustawa przechodnia
konstytucja marcowa 1921
Komisja Konstytucyjna
Opis:
10 lutego 1919 r. na pierwsze posiedzenie zebrał się Sejm Ustawodawczy, którego głównym celem było przygotowanie projektu ustawy zasadniczej dla odrodzonej Polski. Przez najbliższe miesiące, w specjalnie utworzonej do tego celu Komisji Konstytucyjnej, pracowano nad utworzeniem i przedstawieniem Sejmowi Ustawodawczemu projektu nowej konstytucji. W celu jednak zapewnienia choćby podstawowych ram funkcjonowania państwa już 20 lutego 1919 r. podjęto uchwałę Sejmu Ustawodawczego w sprawie powierzenia Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa. Uchwała ta, potocznie zwana małą konstytucją, obowiązywała formalnie do 1 czerwca 1921 r., czyli dnia ogłoszenia konstytucji marcowej. Mimo formalnego uchylenia tychże przepisów, funkcjonowały one nadal. W stosunku do Sejmu Ustawodawczego przepisy Małej Konstytucji obowiązywały do 28 listopada 1922 r., zaś w stosunku do Naczelnika Państwa do 14 grudnia 1922 r. Z uwagi jednak na zauważenie błędu legislacyjnego w małej konstytucji oraz w przepisach przechodnich w konstytucji marcowej uchwalono 18 maja 1921 r. ustawę przechodnią do Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 marca 1921 r. w sprawie tymczasowej organizacji władzy zwierzchniej Rzeczypospolitej, która „załatała” błędnie sformułowane przepisy w małej konstytucji. Praca została oparta na literaturze poświęconej ustawie zasadniczej z 1921 r., projektach ustaw oraz poprawkach przedstawionych w Komisji Konstytucyjnej, a także na licznych stenogramach z posiedzenia Sejmu Ustawodawczego, Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Zgromadzenia Narodowego.
On February 10, 1919, the Legislative Seym met for the first session, whose main goal was to prepare a draft of the basic law for the reborn Poland. Over the next few months, in a specially created constitutional commission, work was carried out to create and submit to the Legislative Seym a draft of a new constitution. However, in order to ensure at least the basic framework for the functioning of the state, on February 20, 1919, a resolution of the Legislative Seym was passed entrusting Józef Piłsudski with the further exercise of the office of the Head of State. This resolution, commonly known as the Small Constitution, was formally in force until June 1, 1921, i.e. the day the March Constitution was announced. Despite the formal repeal of these provisions, they continued to function. In relation to the Seym, the provisions of the Small Constitution were formally in force until November 28, 1922, and in relation to the Head of State until December 14, 1922. However, due to noticing a legislative error in the Small Constitution and in the passing regulations, the provisions of the March Constitution were adopted on May 18, 1921; the Act passed to the Constitutional Act of March 17, 1921 on the temporary organization of the supreme power of the Republic, which “patched up” the incorrectly formulated provisions in the Small Constitution. The work was based on the literature on the Basic Law of 1921, draft laws and amendments presented in the Constitutional Committee, as well as on numerous shorthandings from the sessions of the Legislative Seym, the Seym of the Republic of Poland and the National Assembly.
Źródło:
Miscellanea Historico-Iuridica; 2021, 20, 2; 57-69
1732-9132
2719-9991
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Iuridica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Concepts of local government in the Polish constitutions of the interwar period (1918–1939)
Koncepcje samorządu terytorialnego w polskich konstytucjach dwudziestolecia międzywojennego (1918–1939)
Autorzy:
Cichoń, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2189309.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Tematy:
local government
Second Polish Republic
the March Constitution 1921
the April Constitution 1935
samorząd terytorialny
II Rzeczpospolita
konstytucja marcowa 1921 r.
konstytucja kwietniowa 1935 r.
Opis:
The article outlines concepts of local government based on the provisions of the Constitution of the Republic of Poland of 17 March 1921 (the March Constitution) and the Constitutional Act of 23 April 1935 (the April Constitution). In the first place, the assumptions of the March Constitution concerning the political system in relation to local government are presented, and then its influence on the formation of this local government in the Second Polish Republic is shown. The author outlines challenges and difficulties accompanying the attempts to adopt statutes on local government in line with the spirit of the March Constitution and outlines the legal basis for the organisation and activity of local government in Poland during the interwar period (1918–1939). Attention is also drawn to the changes in the approach of those in power to the role of local government which followed the May Coup in 1926 and were introduced in the Act of 23 March 1933 on the Partial Change of the Local Government System. The author also presents the legal position of local government in the April Constitution and indicates the ideas that underlay the creation of constitutional concepts of local government and how they were externalised in the specific political conditions. The article also provides a comparative analysis of the concept of local government resulting from the Constitutions mentioned above.
Artykuł przedstawia w ogólnym zarysie koncepcje samorządu terytorialnego oparte na przepisach Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 17 marca 1921 r. (konstytucji marcowej) oraz Ustawy konstytucyjnej z 23 kwietnia 1935 r. (konstytucji kwietniowej). W pierwszej kolejności przedstawiono założenia ustrojowe konstytucji marcowej odnoszące się do samorządu terytorialnego, a następnie ukazano jej wpływ na kształtowanie się tego samorządu w II RP. Opisano wyzwania i trudności towarzyszące próbom uchwalenia ustaw samorządowych zgodnych z duchem konstytucji marcowej. Wskazano na podstawy prawne organizacji i działalności samorządu terytorialnego w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym (1918–1939). Zwrócono również uwagę na zmiany w podejściu rządzących do roli samorządu terytorialnego, które nastąpiły po zamachu majowym w 1926 r. i zostały wprowadzone w ustawie z dnia 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego. Następnie przedstawiono pozycję prawną samorządu terytorialnego w konstytucji kwietniowej. Wskazano też idee, które legły u podstaw tworzenia konstytucyjnych koncepcji samorządu terytorialnego i to, w jaki sposób zostały uzewnętrznione w konkretnych warunkach politycznych. W artykule dokonano także analizy porównawczej koncepcji samorządu terytorialnego wynikających z ww. konstytucji.
Źródło:
Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego; 2022, XXV, 25; 139-158
1733-0335
Pojawia się w:
Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Narodowy Chrześcijański Klub Robotniczy – działalność i myśl polityczna w Sejmie Ustawodawczym
National Christian Workers’ Club – Activity and Political Thought in the Legislative Assembly
Autorzy:
Rabiński, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2154501.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
chrześcijańska demokracja
Sejm Ustawodawczy
II Rzeczpospolita Polska
Konstytucja marcowa 1921
Narodowy Chrześcijański Klub Robotniczy
christian democracy
Legislative Sejm
Second Polish Republic
March Constitution
National Christian Workers’ Club
Opis:
W tekście ukazano działalność reprezentacji nurtu chrześcijańsko-demokratycznego w Sejmie Ustawodawczym II RP. Przedstawiono skład osobowy Chrześcijańskiego Narodowego Klubu Robotniczego, jego władze oraz dynamikę zmian liczebności jego członków. Dokonano analizy chadeckiej myśli politycznej, zrekonstruowanej na podstawie pierwszego programu Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictwa Pracy z 1920 r. zestawionego z analizą aktywności posłów chadeckich na forum plenarnym Sejmu Ustawodawczego (tu zasadniczą podstawą źródłową były stenogramy posiedzeń Sejmu Ustawodawczego). Ukazano dorobek chadeckiej myśli politycznej przez pryzmat zagadnień: usytuowania religii w życiu publicznym, roli oświaty i wychowania, kwestii społecznej (zwłaszcza robotniczej), ustroju (zwłaszcza wkładu chadeków w prace nad Konstytucją marcową 1921) i polityki. W wyniku przeprowadzonej analizy udało się zrekonstruować zasadnicze elementy chadeckiej myśli politycznej, przede wszystkim ich oparcie na konkretnym systemie aksjologicznym, oraz wykazać spójność założeń programowych z inicjatywami ustawodawczymi podejmowanymi na forum parlamentu.
Źródło:
Pamięć i Sprawiedliwość; 2021, 2; 252-273
1427-7476
Pojawia się w:
Pamięć i Sprawiedliwość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ewolucja ustroju samorządu terytorialnego w konstytucjach Polski XX w.
Evolution of the Local Government System in Polish Constitutions of the 20th Century
Autorzy:
Lis, Artur
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/3200872.pdf
Data publikacji:
2022-07-06
Wydawca:
Wyższa Szkoła Humanitas
Tematy:
konstytucja marcowa 1921
konstytucja kwietniowa 1935
Konstytucja PRL 1952
Konstytucja RP z 1997 roku
samorząd terytorialny
March Constitution 1921
April Constitution 1935
Constitution of the People’s
Republic of Poland 1952
Constitution of the Republic of Poland of 1997
local government
Opis:
Artykuł recenzyjny został poświęcony publikacji Marka Klimka pt. „Samorząd terytorialny w konstytucjach Polski XX wieku. Wybrane aspekty politologiczno-ustrojowe”. Mimo przyjętej w tytule monografii cezury czasowej XX wieku, czytelnik znajdzie lapidarne ujęcie uregulowań konstytucyjnych z XVIII (prawo o miastach jako integralna część Konstytucji 3 maja 1791 roku) i XIX wieku (konstytucja Księstwa Warszawskiego, konstytucje Królestwa Polskiego czy konstytucje Rzeczypospolitej Krakowskiej). Publikacja M. Klimka dotyczy regulacji odnoszących się do samorządu terytorialnego z perspektywy politologiczno-ustrojowej. W pierwszej części Autor scharakteryzował pojęcie i istotę samorządu terytorialnego, rolę konstytucji w regulacji prawa samorządowego oraz regulacje konstytucyjne dotyczące samorządu terytorialnego przed XX wiekiem na ziemiach polskich. Następnie omówiono konstytucję z 17 marca 1921 roku, przeobrażenia ustrojowe samorządu po przewrocie majowym i nowelizacji konstytucji, a także konstytucję z 1935 roku. Dalej znajduje się analiza administracji terenowej w latach 1944-1950 oraz omówienie Konstytucji PRL z 1952 roku i jej nowelizacji. W ostatniej część monografii scharakteryzowano „małą konstytucję” z 1992 roku oraz konstytucję z 2 kwietnia 1997 roku. Ewolucję rozwiązań konstytucyjnych ukazano na tle ogólnych przeobrażeń politycznych i ustrojowych. W szczególności podjęto próbę określenia, jakie miejsce zajmował samorząd terytorialny w uregulowaniach konstytucji XX wieku w Polsce; w jaki sposób określano w nich miejsce samorządu w całym systemie administracji publicznej w państwie; jak odnoszono się do jego podmiotowości prawnej; jak określano jego strukturę oraz zadania; jak regulowano jego relacje z organami administracji rządowej; jaki wpływ miały obce rozwiązania ustrojowe na konstytucyjne regulacje samorządowe w Polsce; jakie miejsce dla samorządu przewidywano w ustroju państwa podczas poszczególnych etapów jego ewolucji w XX wieku.
The review article was devoted to the publication of Marek Klimek entitled “Local government in the constitutions of Poland of the 20th century. Selected political and political aspects ”. Despite the time limit of the 20th century adopted in the title of the monograph, the reader will find a concise approach to the constitutional regulations of the 18th (the law on cities as an integral part of the Constitution of May 3, 1791) and the 19th century (the constitution of the Duchy of Warsaw, constitutions of the Kingdom of Poland or the constitutions of the Republic of Krakow). The publication of M. Klimek, concerns regulations relating to local self-government from the political and political perspective. In the first part, the author characterized the concept and essence of local government, the role of the constitution in the regulation of local government law, and constitutional regulations concerning local government before the 20th century in Poland. Then the constitution of March 17, 1921, the systemic transformations of the local government after the May coup and the amendment to the constitution, as well as the 1935 constitution were discussed. Going further, there is an analysis of the local administration in the years 1944-1950 and an overview of the constitution of the Polish People’s Republic of 1952 and its amendments. The last part of the monograph describes the “little constitution” of 1992 and the constitution of April 2, 1997. The evolution of constitutional solutions has been shown against the background of general political and system transformations. In particular, an attempt was made to define the place of local self-government in the regulations of the 20th century constitution in Poland; how they defined the place of self-government in the entire system of public administration in the state; how was his legal subjectivity referred to; how its structure and tasks were determined; how his relations with government administration bodies were regulated; what impact did foreign system solutions have on the constitutional local government regulations in Poland; what place for self-government was envisaged in the state system during the various stages of its evolution in the 20th century.
Źródło:
Roczniki Administracji i Prawa; 2022, 1(XXII); 75-85
1644-9126
Pojawia się w:
Roczniki Administracji i Prawa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Amendment of August 1926 to the first Polish Constitution of the Second Republic
Autorzy:
Kowalski, Grzegorz M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/923510.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
onstytucja rzeczypospolitej polskiej z 17 iii 1921 roku
konstytucja marcowa
nowela z 2 viii 1926 roku
„nowela sierpniowa”
konstytucjonalizm ii rzeczypospolitej
prezydent rzeczypospolitej
władza wykonawcza
autorytaryzm
Opis:
On the political-legal plane, the direct consequence of the May coup organized by Józef Piłsudski in 1926 was an amendment of the March constitution of 1921. The above amendment was commonly referred to as the August amendment from the name of the month in which the two laws changing the constitution had been passed (2 August 1926). The core of the August amendment consisted in a strengthening of the position of the executive organs of the state at the expense of the Diet and the senate. The president obtained the right to dissolve parliament before the end of its term, following the motion of the ministers’ council. Moreover, the president obtained the prerogatives to pass resolutions with the power of parliamentary laws and obtained new budgetary prerogatives. Parliament, on the other hand, became restricted as regards its powers to pass a no confidence vote towards the Ministers’ Council or any individual minister. The political conceptions implemented by the interwar government aimed at doing away with the principle of a tri-partite division of state power in favor of a concentration of power in the hands of the state’s president. The above conception had been fully realized in the new constitution of the Republic of Poland of 1935.
Źródło:
Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa; 2014, 7, 2
2084-4115
2084-4131
Pojawia się w:
Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prawne aspekty rozwoju turystyki pielgrzymkowej w Polsce w latach 1918-1939
Legal Aspects of the Development of Pilgrimage Tourism in Poland between 1918 and 1939
Autorzy:
Ćwikła, Leszek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1043321.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
pilgrimages
tourism
pilgrimage tourism
March Constitution
Constitution of the Republic of Poland of 1921
legislation on religion
freedom of worship
freedom of conscience and religion
turystyka
pielgrzymki
turystyka pielgrzymkowa
Konstytucja Marcowa
konstytucja RP z 1921 r.
przepisy wyznaniowe
wolność kultu
wolność sumienia i religii
Opis:
W Drugiej Rzeczypospolitej ważnym zjawiskiem religijnym, kulturowym oraz społeczno-ekonomicznym była – tak jak i dzisiaj – turystyka pielgrzymkowa. Zamierzeniem autora artykułu było dokonanie analizy przepisów prawa obowiązujących w tym okresie oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy ustawodawstwo państwowe miało pozytywny wpływ na rozwój tego rodzaju turystyki. Podstawowymi aktami normatywnymi, których przepisy zostały poddane analizie, są Konstytucja Marcowa z 1921 r. oraz Konstytucja Kwietniowa z 1935 r. Przepisy ustaw zasadniczych gwarantowały obywatelom m.in. wolność kultu, zaś związkom wyznaniowym, uznanym przez państwo, prawo do urządzania zbiorowych i publicznych nabożeństw. W zakresie ustawodawstwa zwykłego przeanalizowano przepisy kodeksu karnego z 1932 r., ustawy o zgromadzeniach z 1932 r. oraz przepisy odnoszące się do czasu wolnego od pracy (ustanawiające dni wolne od pracy oraz wprowadzające instytucję urlopu wypoczynkowego). Zwrócono też uwagę na projekt „ustawy turystycznej”, który zawierał regulacje mogące mieć wpływ na rozwój turystyki pielgrzymkowej. W dalszej kolejności przeanalizowano akty prawne wydane przez ministra komunikacji, przewidujące ulgi dla pielgrzymów podróżujących koleją, a także akty prawne wydane przez inne organy, zawierające przepisy obowiązujące pielgrzymów wyjeżdżających za granicę lub przyjeżdżających z zagranicy do Polski. Przeprowadzona analiza przepisów prawa pozwoliła na stwierdzenie, że działania władz państwowych, uznających doniosłą rolę religii w funkcjonowaniu państwa i społeczeństwa, sprzyjały rozwojowi turystyki pielgrzymkowej. Przepisy nie przewidywały ograniczeń i uprawianie tego rodzaju turystyki mogło odbywać się swobodnie.
In the Second Republic of Poland, an important religious, cultural and socio-economic phenomenon was – as it is today – pilgrimage tourism. The author’s intention was to analyze the laws in force at that time and to answer the question whether the state legislation had a positive impact on the development of this type of tourism. The basic normative acts in this respect were the Constitution of March and the Constitution of April, whose provisions guaranteed, among others, the freedom of worship to citizens, and religious organizations, recognized by the state, the right to hold collective and public services. When it comes to ordinary legislation, the provisions of the 1932 Criminal Code, the 1932 Law on Assemblies and the provisions relating to time off from work (establishing holidays and introducing the institution of rest leave) were analyzed. Attention was also drawn to the draft of the “Tourism Act”, which contained regulations affecting the development of pilgrimage tourism. Next, the paper focuses on the legal acts issued by the Minister of Communication, providing concessions for pilgrims travelling by train, and on the legal acts issued by other bodies, containing regulations for pilgrims going abroad or coming from abroad to Poland. After the analysis of the legal regulations, it was concluded that the actions of the state authorities, recognizing the important role of religion in the functioning of the state and society, favored the development of pilgrimage tourism. The regulations did not provide for restrictions which resulted in the practice of such tourism without restraint.
Źródło:
Studia z Prawa Wyznaniowego; 2020, 23; 223-244
2081-8882
2544-3003
Pojawia się w:
Studia z Prawa Wyznaniowego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wolności i prawa jednostki w stuletniej perspektywie polskiego konstytucjonalizmu
Freedoms and rights of the individual in the hundredyear perspective of Polish constitutionalism
Autorzy:
Bisztyga, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1929719.pdf
Data publikacji:
2021-08-31
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
Wolności i prawa jednostki
konstytucyjny katalog wolności i praw jednostki
polski konstytucjonalizm
gwarancje wolności i praw jednostki
100-lecie polskiego konstytucjonalizmu
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 21 marca 1921 r.
Konstytucja marcowa.
Freedoms and rights of the individual
the constitutional catalog of individual freedoms and rights
Polish constitutionalism
guarantees of individual freedoms and
rights
the 100th anniversary of Polish constitutionalism
the Constitution of the Republic of Poland of March 21
1921
the March Constitution.
Opis:
Setna rocznica uchwalenia Konstytucji marcowej stwarza okazję do prześledzenia konstytucyjnych regulacji dotyczących wolności i praw jednostki w czasowej perspektywie wieku polskiego konstytucjonalizmu. W opracowaniu podjęto zabieg prezentacji ewolucji katalogów wolności i praw jednostki właściwych kolejnym, polskim, konstytucyjnym regulacjom z uwzględnieniem zagadnienia gwarancji tych wolności i praw oraz implementacji europejskich narzędzi z tego zakresu. Autor udowadnia tezę o zasadniczym braku ciągłości zawartych w Konstytucji marcowej rozwiązań z zakresu wolności i praw jednostki w 100-letniej perspektywie polskiego konstytucjonalizmu. Zaznacza także, że historię kształtowania się konstytucyjnego statusu jednostki w republikańskiej Polsce cechuje ustrojowa i koncepcyjna nieciągłość.
The hundredth anniversary of the adoption of the March Constitution provides an opportunity to trace the constitutional regulations regarding the freedoms and rights of an individual in the time perspective of the age of Polish constitutionalism. The study undertook the procedure of presenting the evolution of catalogs of freedoms and rights of an individual proper to successive Polish constitutional regulations, taking into account the issue of guarantees of these freedoms and rights and the implementation of European tools in this field. The author proves the thesis about the fundamental lack of continuity of the solutions in the field of individual freedom and rights contained in the March Constitution in the 100-year perspective of Polish constitutionalism. He also points out that the history of shaping the constitutional status of an individual in republican Poland is characterized by a systemic and conceptual discontinuity.
Źródło:
Przegląd Prawa Konstytucyjnego; 2021, 4 (62); 153-169
2082-1212
Pojawia się w:
Przegląd Prawa Konstytucyjnego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Siła i słabość Konstytucji RP z 17 marca 1921 r.
Autorzy:
Kruk, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1335847.pdf
Data publikacji:
2021-07-21
Wydawca:
Uczelnia Łazarskiego. Oficyna Wydawnicza
Tematy:
konstytucja marcowa
Konstytucja RP z 17 marca 1921 r.
Rzeczpospolita
uchwalenie konstytucji marcowej
odzyskanie niepodległości Polski a dylematy wyboru ustroju konstytucyjnego
parlamentaryzm – absolutyzm parlamentarny
krytyka konstytucji marcowej
dziedzictwo konstytucji marcowej
March Constitution
Constitution of the Republic of Poland of 17 March 1921
Republic of Poland
adoption of the March Constitution
restoration of Poland’s sovereignty versus the dilemmas of choosing a constitutional system
parliamentary system – parliamentary absolutism
criticism of the March Constitution
March Constitution legacy
Opis:
Motywem podjęcia problematyki polskiej Konstytucji z 17 marca 1921 r. była 100. rocznica jej uchwalenia. Chodziło jednak nie tylko o rocznicowe przypomnienie jednej z historycznych polskich ustaw zasadniczych, ale o zwrócenie uwagi – przy okazji tej rocznicy – na wiele szczególnych okoliczności towarzyszących jej uchwaleniu, na konsekwencje polityczne jej wejścia w życie i – ostatecznie – jej znaczenie dla polskiego konstytucjonalizmu.Z jednej strony była to konstytucja, która stała się widomym znakiem, wręcz symbolem renesansu państwa polskiego, które po ponad 100 latach braku niepodległości (od końca XVIII w. pod władaniem Prus, Austrii i Rosji), po I wojnie światowej, nie bez dodatkowych trudności (wojna z Rosją bolszewicką), odzyskiwało swą niepodległość. Z drugiej – konstytucja ta uchwalana była w sytuacji stuletniej przerwy własnej ewolucji konstytucyjnej, oderwana odwłasnej tradycji i pozbawiona własnego doświadczenia w funkcjonowaniu nowoczesnego na owe czasy konstytucjonalizmu. Wzory trzeba było czerpać z zewnątrz. I był to podstawowy, istotny dylemat, bo dokonać wyboru należało na dwu zasadniczych płaszczyznach: monarchia czy republika, system prezydencki (amerykański) czy parlamentarny (anglo-francuski)? I na tym tle wybuchły zagorzałe spory doktrynalne i polityczne, bo ani doktryna nie była całkiem własna, ani system polityczny ostatecznie ukształtowany i wypróbowany. Ale zarazem panował ogromny „głód konstytucji”, intensywnie odbudowywane państwo nie mogło jej nie mieć. Upowszechniona w Polsce kultura francuska przesądziła o wyborze modelu III Republiki francuskiej, a swoista idealizacja parlamentu, jako organu przedstawicielstwanarodowego, spowodowała wybór systemu z silną władzą ustawodawczą. I w konsekwencji – ze słabą egzekutywą. Tym bardziej że rozbicie polityczne nie pozwoliło na ukształtowanie większości parlamentarnej, a tym samym na efektywność i stabilność rządów. I znowu pojawiły się zagorzałe spory. Ale wtedy podjęto już zmiany konstytucji – w ich rezultacie została zastąpiona aktem z 1935 roku, który nie kontynuował demokratycznej linii ustrojowej, raczej dopasowując ją do trendów lat 30. w Europie. Konstytucja marcowa, upragniona i oczekiwana, ale krytykowana „przed, w trakcie i po” swego istnienia, pozostała symbolem demokratycznej polskiej myśli konstytucyjnej. I nadal krytykowanej.W tekście przedstawione zostały okoliczności i atmosfera towarzysząca uchwaleniu aktu, przebieg uchwalenia, podstawowe zasady i treści konstytucji, a ponadto wiele towarzyszących temu poglądów, słów krytyki, postulatów ówczesnej polskiej doktryny konstytucyjnej.
The motive for discussing the issue of the Polish Constitution of 17 March 1921 is the centenaryof its adoption. But the aim is not just to remind the anniversary of one of the historic Polishbasic laws but also to draw attention, by the way, to a series of specific circumstancessurrounding its adoption, political consequences of its entry into force and, eventually, itsimportance for the Polish constitutional system.On the one hand, it was a constitution that became an apparent sign, even a symbolof the revival of the Polish state, which, after over 100 years’ lack of independence (beingunder the rule of Prussia, Austria and Russia from the late 18th century) and World War I,was really striving to regain its independence (the Polish-Soviet War). On the other hand, theConstitution was adopted during a hundred years’ discontinuity in its own constitutionalevolution, separated from its own tradition and deprived of its own experience in thefunctioning of the then modern constitutionalism. Patterns had to be derived from outside.And it was a real, fundamental dilemma because it was necessary to make a choice betweentwo basic options: a monarchy or a republic, a presidential (American) or parliamentary(Anglo-French) system? And, against that background, fierce doctrinal and political disputesbroke out because neither the doctrine was really the country’s own nor the political systemwas ultimately developed and tested.Nevertheless, there was an enormous ‘appetite for a constitution’; an intensively restoredcountry could not lack it. The French culture, which was popular in Poland, played a decisiverole in the choice of the model of the French Third Republic, and the specific idealisation ofa parliament as a body of national representation resulted in the choice of a system with stronglegislative power and, in consequence, with weak executive power. What is more, the politicalbreakup did not allow for the formation of a parliamentary majority and, therefore, theefficiency and stability of the government. Again, that led to fierce disputes. But amendmentsto the Constitution were already adopted then and, as a result, a new act substituted for it in 1935. However, it adjusted to the trends of the 1930s in Europe instead of continuinga democratic route in the political system.The desired and long-awaited March Constitution, but criticised “before, during and after”the time it was in force, remained a symbol of the Polish democratic constitutional thought,which is still criticised.The article presents the circumstances and atmosphere accompanying the adoption ofthe act, the course of its adoption, basic principles and content of the Constitution, anda series of accompanying opinions, criticism, and proposals of the then contemporary Polishconstitutional doctrine.
Źródło:
Ius Novum; 2021, 15, 2; 5-24
1897-5577
Pojawia się w:
Ius Novum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-8 z 8

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies