- Tytuł:
-
Psychologiczny balecik w konkretnym układzie sił. O polskiej recepcji „Wozu do Wiednia” Karela Kachyni
Psychological Ballet in a Specific Configuration of Power: On the Polish Reception of the “Carriage to Vienna” by Karel Kachyňa - Autorzy:
- Szymański, Karol
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/31341703.pdf
- Data publikacji:
- 2018
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
- Tematy:
-
Karel Kachyňa
Jan Prochazka
kino czechosłowackie
socjalizm
ideologia
propaganda
Czechoslovak cinema
socialism
ideology - Opis:
-
Wóz do Wiednia (Kočár do Vídně) – arcydzieło kina czechosłowackiego z 1966 r., wyreżyserowane przez Karela Kachynię na podstawie scenariusza Jana Procházki – wzbudził w Polsce w latach 1966-1967 wyjątkowo skrajne opinie. Zastrzeżenia wobec rozgrywającego się w ostatnich dniach II wojny światowej filmu ogniskowały się wokół trzech wątków: zgorszenia związkiem miłosnym Czeszki i żołnierza wrogiej armii, sprzeciwu wobec nieheroicznego sposobu ukazania partyzantów oraz oburzenia na pozytywną postać „sympatycznego Niemca”. Krytycy Wozu do Wiednia formułowali swoje zarzuty niespotykanie ostrym i napastliwym językiem, wykorzystując bogaty repertuar środków stylistycznych i retorycznych nowomowy komunistycznej. Zdaniem Szymańskiego retoryka moralnego oburzenia i intelektualnej niezgody na przesłanie filmu była podszyta w recenzjach dyskursem ideologicznym, zgodnym z ówczesną polityką Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a wykorzystującym przede wszystkim tzw. straszak niemiecki, resentyment czeski oraz zarzuty rewizjonizmu wobec Czechosłowacji szukającej „socjalizmu z ludzką twarzą”. Wszystkie te elementy dyskursu zostały w 1968 r. wykorzystane w Polsce do legitymizacji ostatecznej rozprawy z Praską Wiosną i użycia do tego wojsk Układu Warszawskiego. W związku z tym Szymański widzi w recepcji Wozu do Wiednia z jednej strony wyprzedzające bieg wypadków testowanie – w skali mikro i na drugorzędnym froncie krytyki artystycznej – środków późniejszej antyczechosłowackiej akcji propagandowej, z drugiej zaś – symptom, wcześniejszego niż dotąd sądzono, przejścia codziennej PRL-owskiej indoktrynacji ideologicznej w stadium metodycznej i umyślnej kampanii propagandowej skierowanej przeciwko Czechosłowacji.
Carriage to Vienna (Kočár do Vídně) - a masterpiece of the Czechoslovak cinema from 1966, directed by Karel Kachyňa and based on the script by Jan Prochazka - aroused extremely divergent opinions in Poland in the years 1966-1967. Objections to the film taking place in the last days of the Second World War focused on three themes: scandal in response to the romantic relationship between a Czech girl and a soldier of a hostile army, opposition to the non-heroic way of showing guerrillas and outrage at the positive figure of a “nice German”. The critics of the Carriage to Vienna formulated their accusations with an unusually sharp and aggressive language, using the extensive repertoire of stylistic and rhetorical means of the communist language. According to Szymański, the rhetoric of moral indignation and intellectual disagreement with the message of the film present in the reviews was underlined with an ideological discourse, consistent with the policy of the Polish United Workers’ Party, which used primarily the so called German deterrent, Czech resentment and accusations of revisionism towards Czechoslovakia seeking “socialism with a human face”. All these elements of the discourse had been used in Poland, in 1968, in order to legitimize the final showdown with the Prague Spring and the use of Warsaw Pact troops. Therefore Szymański sees in the reception of the Carriage to Vienna, on the one hand, the testing (prior to the course of events) - on the micro scale and on the secondary front of artistic criticism - of the means of the later anti-Czech propaganda action, and on the other - a symptom, earlier than previously thought, of the daily ideological indoctrination of the Polish People’s Republic at the stage of methodical and intentional propaganda campaign directed against Czechoslovakia. - Źródło:
-
Kwartalnik Filmowy; 2018, 101-102; 275-299
0452-9502
2719-2725 - Pojawia się w:
- Kwartalnik Filmowy
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł