- Tytuł:
-
Uwagi o melodii, formie i dziejach staropolskiej pieśni „O przenasławniejsza Panno”
Remarks on the Melody, Form, and History of the Old Polish Song ‘O przenasławniejsza Panno’ - Autorzy:
- Kubieniec, Jakub
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/30147323.pdf
- Data publikacji:
- 2022
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
- Tematy:
-
polskie pieśni średniowieczne
Tabulatura Jana z Lublina
Jan Seklucjan
staropolskie pieśni maryjne
O przenasławniejsza
pieśni protestanckie
pieśni czeskie
Polish medieval songs
Jan of Lublin Tablature
Old Polish Marian songs
O, Most Famous and Pure Virgin
Protestant songs
Czech songs - Opis:
-
Średniowieczna pieśń maryjna O przenasławniejsza została po raz pierwszy wydana przez W.A. Maciejowskiego. Fragment jej nieco innej wersji, zachowany w tekach B. Erzepkiego, ogłosił W. Wydra, a trzeci, nie wydany dotąd przekaz, pochodzi z kancjonału staniąteckiego z 1586 r. Mimo nieregularnej budowy pieśń była wykonywana w XVI-wiecznych kościołach polskich o czym świadczy m.in. akt fundacyjny propozytury w Mielcu z 1526 r., a także zapis dwóch opracowań organowych w Tabulaturze Jana z Lublina. Rewokalizacje tych opracowań, w którego tenorze cytowana jest melodia pieśni, zaproponowane przez H. Feichta i J. Węcowskiego, budzą poważne wątpliwości, m.in. ze względu na niejasne wskazówki kopisty tabulatury, co do przebiegu formy utworu. Pomocą w rekonstrukcji kompozycji są zapisy pieśni O przenasławniejsze Słowo Boże, opublikowanej we wszystkich edycjach kancjonału Jana Seklucjana (1547, 1550, 1559). Wydawca kancjonałów, Piotr Poźniak, nie odnalazł konkordancji dla tej pieśni w innych źródłach polskich, czeskich i niemieckich, jednak jej melodia z pewnością została zapożyczona z maryjnej pieśni O przenasławniejsza. Kontrafaktura protestancka, zachowująca incypit katolickiego utworu miała zapewne podtekst polemiczny, przeciwstawiając kultowi maryjnemu oddanie dla Słowa Bożego. Przekaz z kancjonałów Seklucjana pozwala ustalić oryginalną wersyfikację pieśni maryjnej (składa się ona z sześciu, a nie siedmiu wersów, jak w edycji Maciejowskiego), a także zweryfikować mylące, jak się zdaje, wskazówki wykonawcze tabulatury. Ewentualnego wzorca dla O przenasławniejsza nie udało się odnaleźć, jednak jest możliwe, że jej twórca inspirował się melodią pieśni Depromemus laudes, której pierwszy zapis pochodzi z kancjonału Franusa (1505). Na końcu artykułu przedstawiono rekonstrukcję pieśni maryjnej w oparciu o przekazy Seklucjana i Tabulatury Jana z Lublina, a także transliterację i transkrypcję przekazu staniąteckiego.
The medieval Marian song ‘O, Most Famous and Pure Virgin’, first published by W.A. Maciejowski, has also been fragmentarily preserved, in a slightly different version, in the files of B. Erzepki (published by W. Wydra). A third unpublished record comes from the 1586 ‘Staniątki Cantional’. Despite its irregular structure, the song was sung in sixteenth-century Polish churches, as confirmed by, among others, the founding act of the Mielec provostry (1526), and by two organ settings found in the Jan of Lublin Tablature. The vocal versions of these settings reconstructed by H. Feicht and J. Węcowski, with the song melody quoted in the tenor, may raise serious doubts, among others because the tablature copyist’s clues concerning the formal pattern of the piece are unclear. Records of the song ‘O, Most Famous Word of God’ published in all editions of Jan Seklucjan’s Cantionals (1547, 1550, 1559) can help to reconstruct the Marian composition. The publisher of these Cantionals, Piotr Poźniak, found no concordances of this song in other Polish, Czech, and German sources. However, the melody was undoubtedly borrowed from the Marian song ‘O, Most Famous and Pure Virgin’. The Protestant contrafactum preserves the incipit of the Catholic piece and quite likely had a polemical undertone, as it opposed following the Word of God to the Marian cult. The records contained in Jan Seklucjan’s Cantionals make it possible to establish the original versification of the Marian song (which consisted of six verses, not seven, as in Maciejowski’s edition) and to correct the apparently misleading performance indications found in the tablature. Though to date no model has been discovered for this Marian piece, it may have been inspired by the melody of the song ‘Depromemus laudes’, whose earliest source is in the Franus Cantional (1505). At the end of the paper, the author presents a reconstruction of ‘O, Most Famous and Pure Virgin’ based on Seklucjan and the Jan of Lublin Tablature, as well as a transliteration and transcription of the Staniątki source. - Źródło:
-
Muzyka; 2022, 67, 3; 33-51
0027-5344
2720-7021 - Pojawia się w:
- Muzyka
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł