Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "HCH" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-14 z 14
Tytuł:
Zastosowanie modeli matematycznych procesu sorpcji do opisu usuwania HCH na wermikompoście
Application of mathematical models of sorption process to describe the removal of HCH pesticide on vermicompost
Autorzy:
Ignatowicz, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1819654.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
model matematyczny
wermikompost
proces sorpcji HCH
mathematical model
biohumus
HCH sorption process
Opis:
Na podstawie przeprowadzonych doświadczeń stwierdzono, że: 1. Wermikompost może być zastosowany do sorpcji HCH z roztworów wodnych. 2. Proces sorpcji HCH na wermikompoście najlepiej opisuje izoterma Freundlicha, Langmuira i Huttiga (R=0,98-0,99), co świadczy o niejednorodnej powierzchni sorbenta. Podczas sorpcji zachodzą reakcje nie tylko w monowarstwie, ale także dodatkowe wyraźne interakcje dające efekt sorpcji wielowarstwowej. 3. Uzyskano grupę izotermy S według klasyfikacji Gilesa, typ III według Braunaera. Potwierdza to występowanie dodatkowych interakcji dających efekt sorpcji wielowarstwowej.
The analysis of the sorption process was carried out on the basis of obtained results (using Statistica programme). Freundlich, Langmuir, BET, Huttig, Temkin, Jovanovic isotherms were estimated as nonlinear models with least squares method using the Gauss-Newton algorithm. Based on literature data and own investigations the organochlorine pesticide HCH was selected as representative sorbate. This pesticide is found most often and in biggest concentrations around burials. During investigations chemically pure (99.8 š 0.2%) active substance HCH, produced by the Institute of Organic Synthesis in Warsaw was used.During research compost produced with the participation of the Califor-nian earthworm from stabilized municipal sewage sludge was used as sorbent. Plot for the processing of sludge into compost with earthworms participation were made on the soil ground, which consisted of compact clay. The bottom of plots was located at a distance greater than 1.5 m for the ground water level. On drained sand surface concrete slabs were located. This allows the mechanization of the works and protects earthworms against moles. The whole area of plots is surrounded by of concrete slabs with a height of 0.5 m. The bottom of the plot is covered with a layer of 15-20 cm of sawdust, which function as drainage, and at the same time regulate C/N ratio, which accuracy determines reproductive process of earthworms. Obtained results are presented in graphs - Fig. 3 to 8 and in Table 3. Basing on the experiments carried out it may be stated that:o Vermicompost May be applied for sorption of HCH pesticide from aqueous solutions.o The process of sorption of HCH pesticide on vermicompost is best described by Freundlich, Langmuir and Huttig isotherms (R = 0.98-0.99), suggesting a heterogeneous sorbent surface. During sorption reactions occur not only in monolayer, but also the additional interactions which show effect of multilayer sorption.o A group of isotherm S was obtained according to Giles classification, type III according to Braunaer. This confirms the existence of additional interactions which give the effect of multilayer sorption.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2010, Tom 12; 526-542
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Oznaczanie HCH, DDT i jego metabolitów w wątrobach kurzych metodą chromatografii cienkowarstwowej
Opredelenie ghcg, DDT i ego metabolitov v peceni kuruc metodom hromatografii v tonkom sloe
Determination of HCH, DDT and its metabolites in hen livers by means of thin-layer chromatooraphy
Autorzy:
Zimak, J.
Zero, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/877645.pdf
Data publikacji:
1970
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
watroba
kury
DDT
HCH
metabolity
chromatografia cienkowarstwowa
metody oznaczania
oznaczanie
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1970, 21, 4
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Trwałe zanieczyszczenia organiczne u turbota (Psetta maxima) w południowym Bałtyku: stężenia, dystrybucja międzytkankowa, ocena ryzyka.
Persistent organic pollutants in turbot (Psetta maxima) in the southern Baltic Sea: concentrations, inter-tissue distribution, risk assessment.
Autorzy:
Dąbrowska, Henryka
Góra, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/chapters/2128263.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Morski Instytut Rybacki - Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
PCB
DDT
HCH
heptachlor
turbot
czynniki biologiczne
biological factors
Opis:
Zawartość trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO) w rybach zależy od właściwości fizykochemicznych tych związków, cech biologiczno-fizjologicznych i ekologii odżywiania ryb oraz stopnia zanieczyszczenia środowiska abiotycznego. Stężenia 25 kongenerów PCB, DDT i jego pochodnych, α-, β- i γ-HCH oraz heptachloru oznaczano w mięśniach, wątrobach i gonadach turbota (Psetta maxima) złowionego w południowym Bałtyku w latach 2007-2009. Celem badań było określenie poziomu akumulacji i dystrybucji międzytkankowej tych związków oraz różnic międzypłciowych w ich akumulacji u turbota. Mediany stężeń Σ7PCB, Σm-oPCB, Σ25PCB, ΣDDT, ΣHCH i heptachloru w mięśniach samic i samców były zbliżone, u samic wynosiły odpowiednio 4,3, 1,0, 6,3, 5,4, 0,5 i 0,03 ng g-1 m.m. Stężenia TZO w wątrobach były wielokrotnie wyższe niż w mięśniach. Tak jak w mięśniach również w wątrobach nie zaobserwowano różnic międzypłciowych w akumulacji tych związków. Różnice międzypłciowe stwierdzono jedynie w przypadku akumulacji TZO w gonadach. W gonadach żeńskich stężenia TZO były zbliżone do tych oznaczonych w mięśniach i wyższe niż w gonadach męskich, w których poziom zanieczyszczeń był najniższy i w których nie stwierdzono obecności heptachloru, β- i γ-HCH. Spośród cech biologicznych najważniejszym czynnikiem determinującym akumulację w każdym z trzech rodzajów tkanek była zawartość lipidów, jednak w przypadku mięśni istotne znaczenie miały również długość i masa ciała. Wpływ tych czynników biologicznych na akumulację TZO był zróżnicowany, ale zależny od płci ryb, tkanki i rodzaju związku chemicznego. Spośród oznaczanych zanieczyszczeń, jedynie stężenia PCB 118 i heptachloru przekraczały dopuszczalne limity.
The content of persistent organic pollutants (POPs) in fish depends on the physicochemical properties of these compounds, biological and physiological characteristics and feeding ecology of fish, as well as the degree of contamination of the abiotic environment. Concentrations of 25 PCB congeners, DDT and its derivatives, α-, β- and γ-HCH as well as heptachlor were determined in the muscles, livers and gonads of turbot (Psetta maxima) caught in the southern Baltic in 2007-2009. The aim of the study was to determine the level of accumulation and inter-tissue distribution of these compounds and intersex differences in their accumulation in turbot. Median concentrations of Σ7PCB, Σm-oPCB, Σ25PCB, ΣDDT, ΣHCH and heptachlor in the muscles of males and females were similar, and for females amounted to 4.3, 1.0, 6.3, 5.4, 0.5 and 0.03 ng g-1 m.m., respectively. The concentrations of POPs in the livers were several times higher than in the muscles. As in the muscles, also in the livers no intersex differences in the accumulation of these compounds were observed. The intersex differences were found only in case of the accumulation of POPs in gonads. In the female gonads the concentrations of POPs were similar to those identified in the muscles and higher than in the male gonads, where the level of accumulation was the lowest and no presence of heptachlor, β- and γ-HCH was found. Among the biological characteristics, the most important factor determining the accumulation in each of the three tissue types was the lipid content, however in case of muscles, also the body length and weight played a significant role. The impact of these biological factors on the accumulation of POPs varied, depending on the gender of fish, tissue, and type of a chemical compound. Among the investigated contaminants, only the concentrations of PCB 118 and heptachlor exceeded acceptable limits.
Źródło:
95-lecie Morskiego Instytutu Rybackiego: aktualne tematy badań naukowych. Tom II. Stan środowiska południowego Bałtyku; 53-64
9788361650188
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Oznaczanie DDT i HCH w mleku świeżym techniką chromatografii cienkowarstwowej
Determination of DDT and HCH in fresh milk by thin layer chromatography
Opredelnie DDT i ghcg v cvezhem moloke tehnikoi hromatografii v tonkom sloe
Autorzy:
Gwizdek, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/873151.pdf
Data publikacji:
1970
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
mleko swieze
DDT
HCH
chromatografia cienkowarstwowa
warunki laboratoryjne
badania naukowe
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1970, 21, 6
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pozostałości pestycydów chloroorganicznych we krwi mieszkańców Warszawy i okolic w czwartym kwartale 1979 roku
Ostatochnye kolichestva khlororganicheskikh pesticidov v krovi zhitelejj Varshavy i varshavskojj oblasti v chetujertom kvartale 1979 goda
Residues of organic chlorine pesticides in the blood of the population of Warsaw and environments in the fourth trimester of 1979
Autorzy:
Syrowatka, T.
Gorski, T.
Palut, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/872462.pdf
Data publikacji:
1981
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
Warszawa
mieszkancy miast
pestycydy chloroorganiczne
krew
wyniki badan
rok 1979
izomery HCH
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1981, 32, 3
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zastosowanie kolumn o otwartym przekroju w chromatografii gazowej pozostałości pestycydów chloroorganicznych
Primenenie kapilljarnykh kolonok tipa grob dlja analiza ostatochnykh kolichestv khlorogranicheskikh pesticidov
Use of a thin-film, grob-time glass capillary column for the determination of organic chlorine pesticide residues
Autorzy:
Gorski, T.
Buda, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/871709.pdf
Data publikacji:
1981
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
chromatografia gazowa
pestycydy
pozostalosci pestycydow
pestycydy chloroorganiczne
HCB
HCH
analiza
wyniki badan
kolumny
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1981, 32, 3
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badanie mleka surowego i sproszkowanego na zawartość ogólnego DDT i HCH
An inqujry into total DDT and HCH residues in raw and powdered milk
Autorzy:
Cwiertniewska, E.
Dominska, J.
Kowianska, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/872047.pdf
Data publikacji:
1972
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
mleko surowe
mleko w proszku
DDT
HCH
badania naukowe
chromatografia cienkowarstwowa
powiat rypinski
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1972, 23, 3
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena wrażliwości na DDT i gamma HCH karaczanów Blattella germanica L. z terenu Warszawy
Ocenka cuvstvitelnosti na DDT i lindan tarakanov Blatella germanica L. Iz rainov Varszavy
Evaluation of the susceptibility to DDT and y-HCH of cockroaches Blattela germanica L. from Warsaw area
Autorzy:
Mankowska, H.
Goszczynska, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/877013.pdf
Data publikacji:
1971
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
DDT
HCH
karaczany
Blatella germanica
Warszawa
ocena
lindan
dezynsekcja
przemysl spozywczy
owady
szkodniki
zwalczanie szkodnikow
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1971, 22, 2
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badanie produktów spożywczych na zawartość insektycydów chloroorganicznych
Issledovanie piszevyh produktov na soderzhanie hlororganiceskih insekticidov
Investigation of the contents of chloroorganic insecticides, residues in food products
Autorzy:
Parys, J.
Cwiertniewska, E.
Cierenkiewicz, E.
Dominska, J.
Andrelowicz, A.
Biskupek, H.
Kosakiewicz-Mrowka, M.
Seweryn, T.
Lenkiewicz, Z.
Makowiecki, W.
Korczynska, C.
Chomicka, S.
Jarysz, M.
Rosiak, T.
Zielinska, K.
Lipinski, Z.
Fabianska, A.
Muzyka, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/876154.pdf
Data publikacji:
1971
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
produkty spozywcze
zawartosc insektycydow
insektycydy chloroorganiczne
badania naukowe
zywnosc pochodzenia zwierzecego
zywnosc pochodzenia roslinnego
DDT
HCH
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1971, 22, 2
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ procesów technologicznych i kulinarnych na przemiany i poziom pozostałości niektórych insektycydów chloroorganicznych w jajach i przetworach jajecznych. Cz. I. Wpływ procesu gotowania na zawartość i przemiany DDT i HCH w jajach
Effect of technological and culinary processes on the changes and residual level of certain chlorinated hydrocarbon insecticides in eggs and egg products. Part I. The effect of boiling on the content and changes of DDT and HCH in eggs
Autorzy:
Nikoronow, M.
Zimak, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/875242.pdf
Data publikacji:
1975
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
procesy technologiczne
jaja
przetwory jajczarskie
insektycydy chloroorganiczne
gotowanie
DDT
HCH
metoda chromatografii
chromatografia gazowa
badania naukowe
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1975, 26, 2
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wrażliwość kijanek Xenopus laevis Daudin i Rana temporaria na Tritox-30 (DDT, GAMMA-HCH, DMDT)
Cuvstvitel'nost' golvastikov Henopus laevis daudin i Rana temporaria L. Po otnoszenijo k tritoksu 30 (DDT, GAMMA GHCG i DMDT)
The sensitiviity to Tritox-30 (DDT, GAIMMA-HCH, DMDT) of the tadpoles of Xenopus leavis Daudin and Rana temporaria L.
Autorzy:
Wojcik, J.
Ranke-Rybicka, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/876266.pdf
Data publikacji:
1971
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
Tritox-30
kijanki
Xenopus laevis
Rana temporaria
DDT
HCH
DMDT
zawartosc pestycydow
woda
zaba trawna
dlugosc ciala
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1971, 22, 4
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pozostałości węglowodorów chlorowanych we krwi dzieci z Warszawy i okolic w okresie 1980 roku
Ostatochnye kolichesta kholorirovannykh uglevodorodov v krovi detejj iz oblasti Varshavy i okrestnostejj v 1980 godu
Residues of chlorinated hydrocarbons in the blood of chlidren from Warsaw and surroundings in 1980
Autorzy:
Syrowatka, T.
Palut, D.
Gorski, T.
Tulczynski, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/871305.pdf
Data publikacji:
1981
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
weglowodory chlorowane
krew
dzieci
Warszawa
rok 1980
wyniki badan
DDT
DDD
DDE
HCH
skazenie
pestycydy
toksyny
zdrowie czlowieka
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1981, 32, 5-6
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ izomerów sześciochlorocykloheksnu (HCH) na powstanie zmian genetycznych w komórkach ssaków
WLIJANIE IZOMEROW SHESTIKHLOROCIKLOGEKSANA (NSN) NA WOZNIKANIE GENETICHESKIKH IZMENNIJJ W KLETKAKH MLEKOPITAJUSHHIKH
THE EFFECT OF XEXACHLOROCYCLOHEXANE (HCH) ISOMERS ON THE DEVELOPMENT OF GENETIC CHANGES IN MAMMALIAN CELLS
Autorzy:
Tyrkiel, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/874955.pdf
Data publikacji:
1988
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
izomery
HCH
material genetyczny
myszy
chromatydy
szpik kostny
wlasciwosci mutagenne
komorki rozrodcze
mutacje chromosomowe
szesciochlorocykloheksan
diagnostyka laboratoryjna
wyniki badan
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1988, 39, 1
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
1,2,3,4,5,6-Heksachlorocykloheksan (techniczny)
1,2,3,4,5,6-Hexachlorocyclohexane
Autorzy:
Struciński, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137586.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
1,2,3,4,5,6-heksachlorocykloheksan
HCH
BHC
narażenie zawodowe
1,2,3,4,5,6-hexachlorocyclohexane
occupational exposure
maximum allowable concentration
Opis:
Techniczny heksachlorocykloheksan (HCH) uzyskuje się w procesie chlorowania benzenu pod wpływem katalitycznego działania promieniowania UV. Produkt techniczny jest mieszaniną do ośmiu izomerów przestrzennych, z których tylko izomer γ-HCH, znany jako lindan, ma właściwości owadobójcze. Podstawowym zastosowaniem technicznego HCH jest otrzymywanie czystego izomeru γ-HCH. W Polsce, jak i w większości rozwiniętych państw w strefie umiar-kowanej, wycofywanie lindanu ze stosowania w rolnictwie rozpoczęto w 70. latach. Obecnie HCH (zarówno techniczny, jak i lindan) jest stosowany jedynie w państwach o klimacie tropikalnym, przede wszystkim w Indiach. Synteza HCH (przeznaczonego do produkcji lindanu) w Zakładach Chemicznych Organika-Azot w Jaworznie, została wstrzymana w 1982 r. Obecnie techniczny HCH nie jest ani produkowany, ani konfekcjonowany w Polsce i nie wydaje się możliwe, aby sytuacja ta miała się zmienić. Toksyczność poszczególnych izomerów HCH jest różna. W przypadku toksyczności ostrej, najsilniej działającym izomerem jest izomer γ. W objawach zatrucia dominują symptomy pobudzenia układu nerwowego (pozostałe izomery, tj.: α, β i δ mają działanie przeciwne). W przypadku toksyczności przewlekłej najsilniejsze działanie wywiera izomer β, co jest związane z jego wyjątkową trwałością (persystencją) i zdolnością do biokumulacji. U ludzi ostremu zatruciu technicznym HCH towarzyszą: uczucie zmęczenia, bóle i zawroty głowy, parestezja twarzy i dłoni, nudności, wymioty, biegunka, drgawki kloniczno-toniczne, wreszcie w przypadku ciężkich zatruć śmierć, będąca następstwem niewydolności układu oddechowego bądź zapaści sercowo-naczyniowej. Objawy u osób narażonych zawodowo są podobne do wcześniej opisanych, ale występują w odpowiednio mniejszym nasileniu. Ponadto, u narażonych stwierdzano zwiększenie częstości nieprawidłowego zapisu pracy serca (EKG) i mózgu (EEG). Techniczny HCH jest substancją o umiarkowanej toksyczności ostrej. Wartości LD50 wynoszą dla różnych gatunków zwierząt od około 60 do ponad 3700 mg/kg m.c. (narażenie p.o.), od 900 do > 8000 mg/kg m.c. (narażenie dermalne) i 690 mg/m3 (narażenie drogą oddechową). W badaniach toksyczności przewlekłej podstawowym skutkiem toksycznego działania technicznego HCH u zwierząt były objawy neurotoksyczne (drgawki, trudności w oddychaniu oraz porażenie łap), zwiększenie względnej i bezwzględnej masy narządów (wątroby i nerek), zmiany w obrębie wątroby, nerek i jąder oraz zmiany aktywności enzymów i profilu białek osocza świadczące o funkcjonalnym uszkodzeniu wątroby. Omawiana substancja nie wykazuje działania mutagenego i genotoksycznego. Na podstawie wyników badań na zwierzętach wykazano, że techniczny HCH powoduje powstawanie nowo-tworów wątroby, a gatunkiem najbardziej wrażliwym na jego działanie są myszy. Izomerem, którego udział w aktywności kancerogennej technicznego HCH jest prawdopodobnie największy, jest izomer α. W 1987 r. grupa heksachlorocykloheksanów (w tym techniczny HCH) została zaklasyfikowana przez IARC do grupy 2B. Oceniono, że nie ma wystarczających dowodów rakotwórczego działania tej grupy związków u człowieka, natomiast w odniesieniu do zwierząt laboratoryjnych są one dostateczne (dla technicznego HCH i izomeru α) bądź ograniczone (dla izomerów β i γ). Zarówno techniczny HCH, jak i jego izomery nie wykazują działania teratogennego, a działanie embrio- i fetotoksyczne obserwuje się po podawaniu dawek toksycznych dla matek. Z dostępnych danych wynika jednak, że narażenie na HCH może mieć wpływ na funkcje rozrodcze, przede wszystkim samców. Izomery wchodzące w skład technicznego HCH szybko wchłaniają się do organizmu zarówno przez układ pokarmowy, jak i przez skórę oraz płuca. Po wchłonięciu są rozmieszczane praktycznie we wszystkich tkankach i narządach, przy czym największe powinowactwo wykazują do tkanki tłuszczowej. Łatwo przenikają przez barierę krew-łożysko oraz przenikają do mleka. Izomery HCH, z wyjątkiem izomeru β, są w porównaniu z innymi związkami chloroorganicznymi względnie szybko metabolizowane i wydalane z organizmu. Izomer β charakteryzuje się bardzo dużą trwałością i zdolnością do biokumulacji w tkance tłuszczowej – jego połowiczny okres wydalania u człowieka oceniono na ponad 7 lat. Metabolizm HCH zachodzi przede wszystkim w wątrobie za pośrednictwem oksydaz o mieszanej funkcji związanych z cytochromem P-450. Podstawowymi kierunkami przemian HCH są: odwodorowanie, odchlorowodorowanie, odchlorowanie i hydroksylacja. Obecnie jest znanych około 100 produktów przemiany metabolicznej HCH. Są one wydalane z organizmu, przede wszystkim w moczu, zarówno jako wolne związki, a także związane z glutationem, resztami kwasu glukuronowego, siarkowego czy merkapturowego. Mechanizm toksycznego działania HCH jest złożony i wielokierunkowy. Izomery HCH mogą m.in.: zaburzać neuroprzekaźnictwo, hamować aktywność ATP-azy sodowo-potasowej, magnezowej i wapniowej, zaburzać gospodarkę wapniową, zaburzać równowagę fosfolipidowych błon komórkowych, a także wywoływać stres oksydacyjny w wątrobie. Ponadto, izomery HCH, podobnie jak i inne insektycydy chloroorganiczne, działając pobudzająco na cytochrom P-450, mogą wielokierunkowo modyfikować metabolizm innych związków, zarówno endogennych, jak i egzogennych, co szczególnie w przypadku przewlekłego narażenia może być jednym z istotniejszych mechanizmów toksycznego działania. W ostatnich latach coraz częściej sugeruje się, że HCH, a zwłaszcza jego najtrwalszy izomer β, mogą zaburzać równowagę hormonalną organizmu. Izomer ten jest zaliczany do grupy tzw. endocrine disruptors, EDs. W większości państw normatyw higieniczny dla technicznego HCH wynosi 0,5 mg/m3. W Polsce wartość NDS (najwyższego dopuszczalnego stężenia) wynosi 0,05 mg/m3, natomiast wartość NDSCh (najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego) – 0,4 mg/m3, lecz dotychczas nie została opracowana dokumentacja dla tej substancji. Autor niniejszej dokumentacji zaproponował, na podstawie przeglądu piśmiennictwa, przyjęcie stężenia 0,17 mg/m3 za wartości NDS technicznego HCH. Podstawą ustalenia wartości NDS związku są wyniki rocznego doświadczenia paszowego na szczurach przeprowadzonego przez Dikshith i in. (1991a), na podstawie którego przyjęto wartość NOAEL wynoszącą 0,4 mg/kg/dzień. Wartość ta jest zgodna z wynikami innych badań toksyczności przewlekłej, zarówno technicznego HCH, jak i pojedynczych izomerów. Ze względu na brak silnego działania drażniącego, proponowanie wartości NDSCh związku nie znajduje uzasadnienia. Nie ma też podstaw merytorycznych do ustalania wartości DSB (dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym) technicznego HCH.
Technical grade 1,2,3,4,5,6-hexachlorocyclohexane is a mixture of eight stereoisomers. Only one of them, the γ isomer, known as lindane, is the insecticidally effective one. Both technical HCH and lindane were heavily used in agriculture as an insecticide in Europe and in other parts of the world until the 1970s. Currently, the use of HCH is limited to some tropical countries. Production of HCH in Poland ended in 1982. The other uses of HCH were human and veterinary medicine. Technical HCH demonstrates moderate oral, dermal and inhalation toxicity. Reported acute oral LD50 values in various species and strains of laboratory animals range from 60 to over 3700 mg/kg b.w., while acute dermal LD50 values range from 900 to over 9000 mg/kg b.w., and acute inhalation LC50 is 690 mg/m3. HCH isomers differ qualitatively and quantitatively in biological activity. They are reported to exert multifarious effects on the central nervous system (CNS). Some are CNS stimulants (isomer γ) causing violent epileptiform convulsions and hyperexcitability, whereas the others (β and δ) are mainly depressant. The toxicity of technical HCH varies and is related to the amount of lindane present, which is the most acutely toxic isomer. Similarly to other organochlorine compounds, hexachlorocyclohexane isomers are inducers of liver microsomal enzymes. Technical HCH have no mutagenic or genotoxic potential. Tests on laboratory animals have shown that technical HCH as well as α and γ isomers are carcinogenic in mice, producing liver-cell tumours following oral administration. In 1987 IARC classified hexachlorocyclohexanes (including technical HCH) into group 2B. Evidence of its carcinogenicity to humans is insufficient, whereas of carcinogenicity to animals is sufficient. Embryo- and fetotoxicity of hexachlorocyclohexanes has been observed at maternally toxic dos-es without any teratogenic effects. Hexachlorocyclohexanes, especially the most persistent and bioaccumulative isomer β, may disrupt the endocrine system of mammals. Hexachlorocyclohexane isomers are rapidly absorbed following oral intake, via the respiratory tract and skin. After uptake they are distributed to various tissues and organs but they are pre-ferentially stored in adipose tissue. HCH can be transferred to the foetus via the placenta. The compounds are metabolized by hepatic microsomal P-450 microsomes and excreted from the body with urine and faeces. They tend to bioaccumulate in adipose tissue (especially isomer β). The recommended health-based maximum exposure concentration (MAC) for technical grade 1,2,3,4,5,6-hexachlorocyclohexane of 0.17 mg/m3 is based on the NOAEL value (0.4 mg/kg/day) derived from 1-year feeding experiment on rats, and relevant uncertainty factors. No STEL and BEI values have been proposed.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2009, 3 (61); 75-126
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-14 z 14

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies