Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Grammar Terminology" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 16
Tytuł:
Die Entwicklung der linguistischen Terminologie zwischen Standardisierung und Variation am Beispiel des digitalen historischen Wörterbuchs der grammatischen Termini
Autorzy:
Just, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2032536.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Wrocławski. Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe
Tematy:
Grammar Terminology
Grammar Writing
National Languages
Historical Dictionary
Opis:
The aim of this paper is to present the online dictionary “Słownik historyczny terminów gramatycznych” that is currently being compiled by scholars from the University of Warsaw as well as to describe the research opportunities given by this dictionary. The source material for this dictionary consists of orthography books, grammar books and textbooks for learning Polish written in Polish and in other languages between the 1400s and the 1900s. Thanks to such a long time span considered not only can one observe a more than 500-year tradition of grammar writing but also the historical development of grammar terminology in the national languages. This paper describes this process on the example of the terms ortografia (orthography), etymologia (etymology), syntaxis (syntax), prozodia (prosody), frazeologia (phraseology).
Źródło:
Beiträge zur allgemeinen und vergleichenden Sprachwissenschaft; 2020, 9; 115-131
2657-4799
Pojawia się w:
Beiträge zur allgemeinen und vergleichenden Sprachwissenschaft
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polnische Sprach⸗Lehre Jerzego Schlaga (1734) – gramatyka języka polskiego dla niewprawnej młodzi
Polnische Sprach⸗Lehre by Jerzy Schlag (1734) – a grammar of Polish for inexperienced youth
Autorzy:
Just, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339261.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
Jerzy Schlag (Bićki)
gramatyka języka polskiego
Śląsk
terminologia gramatyczna
grammar of the Polish language
Silesia
grammar terminology
Opis:
Artykuł poświęcony jest gramatyce języka polskiego Polnische SprachᵙKunst (1734), autorstwa Jerzego Schlaga, Niemca uczącego języka polskiego na Śląsku. Podręcznik Schlaga wyróżnia się spośród współczesnych mu gramatyk poprzez zamierzoną przez autora rezygnację z terminologii gramatycznej oraz odejście od schematu opisu języka przejętego z tradycji łacińskiej. Artykuł przedstawia, na czym polega nowatorstwo opisu systemu języka zaproponowanego przez Schlaga oraz w jakim stopniu zrealizował autor zamiar odrzucenia terminologii.
The paper discusses Polnische Sprach⸗Kunst (1734), a grammar of Polish written by Jerzy Schlag, a German who taught Polish in Silesia. Schlag’s handbook stands out among the grammars of the time: the author has intentionally foregone grammar terminology and departed from the traditional Latin-based language description. The article presents Schlag’s innovative description of the language system, and verifies the extent to which the author actually managed to follow his intention of foregoing grammar terminology.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2024, 812, 3; 39-59
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polnische Sprach⸗Lehre Jerzego Schlaga (1734) – gramatyka języka polskiego dla niewprawnej młodzi
Polnische Sprach⸗Lehre by Jerzy Schlag (1734) – a grammar of Polish for inexperienced youth
Autorzy:
Just, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/36080089.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
Jerzy Schlag (Bićki)
gramatyka języka polskiego
Śląsk
terminologia gramatyczna
grammar of the Polish language
Silesia
grammar terminology
Opis:
Artykuł poświęcony jest gramatyce języka polskiego Polnische SprachᵙKunst (1734), autorstwa Jerzego Schlaga, Niemca uczącego języka polskiego na Śląsku. Podręcznik Schlaga wyróżnia się spośród współczesnych mu gramatyk poprzez zamierzoną przez autora rezygnację z terminologii gramatycznej oraz odejście od schematu opisu języka przejętego z tradycji łacińskiej. Artykuł przedstawia, na czym polega nowatorstwo opisu systemu języka zaproponowanego przez Schlaga oraz w jakim stopniu zrealizował autor zamiar odrzucenia terminologii.
The paper discusses Polnische Sprach⸗Kunst (1734), a grammar of Polish written by Jerzy Schlag, a German who taught Polish in Silesia. Schlag’s handbook stands out among the grammars of the time: the author has intentionally foregone grammar terminology and departed from the traditional Latin-based language description. The article presents Schlag’s innovative description of the language system, and verifies the extent to which the author actually managed to follow his intention of foregoing grammar terminology.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2024, 812, 3; 39-59
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metajęzyk w wybranych podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego
Metalanguage in selected Polish as a foreign language textbooks
Autorzy:
Grochala, Beata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/680193.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
metajęzyk
podręczniki do nauczania języka polskiego jako obcego
terminologia gramatyczna
metalanguage
Polish as a foreign language textbook
grammar terminology
Opis:
The author summarizes the definitions of metalanguage and metatext. She understands them as describing language with the language itself. She proceeds to discuss the metalanguage in selected textbooks. She applies the genological perspective and treats the textbook as a type of text, analyzing its stylistic and cognitive elements.
W artykule dokonano przeglądu definicji metajęzyka i metatekstu. Przyjęto, że jest to opis języka za pomocą tego języka. Następnie poddano analizie wybrane podręczniki pod kątem obecności wyrażeń metajęzykowych. Przyjęto perspektywę genologiczną – podręcznik traktowany jest jako gatunek tekstu, a badano elementy należące do aspektu stylistycznego i poznawczego.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2016, 23; 73-82
0860-6587
2449-6839
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W poczuciu obywatelskiego obowiązku. Rzecz o gramatyce Antoniego Morzyckiego
Out of a sense of civic duty. On Antoni Morzycki’s grammar book
Autorzy:
Decyk-Zięba, Wanda
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/6258968.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
grammar books
Polish language
19th century
terminology
Opis:
A study titled Rys grammatyki języka polskiego (Outline of the Polish grammar) was published in 1857. Antoni Morzycki, the author of the grammar book, was not a philologist by education, he wrote his study out of a sense of civic duty. He founded his concept on the dogma of the speech originating from the Word, as John the Evangelist wrote: “In the beginning was the Word, and the Word was with God, and the Word was God.” The man received the Word as a gi from God. The author divides grammar into three sections: phonetics and phonology, the science of the word and clause, and spelling. He adopted parallelism of parts of speech and clause as one of the rules organising the grammatical description. The book evoked an intense reaction of his contemporaries.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2023, 802, 3; 99-111
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Łacińsko-polskie wydania Donata a początki polskiej terminologii gramatycznej
Autorzy:
Pawlicki, Kamil
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2151987.pdf
Data publikacji:
2022-04
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
grammatical terminology
Polish language
Latin language
grammar books
lexicography
Opis:
The bilingual Latin–Polish editions of the grammar book by Aelius Donatus, published in the 16th–18th c., are among the earliest studies comprising Polish grammatical terms. The terminology found in these editions forms an organised, hierarchical structure, which was transferred from the Latin original to the Polish translation. There are particular coincidences between Latin–Polish editions of Donatus and the dictionary of 1542 by Bartholomew of Bydgoszcz, which ascertains the thesis on a major infl uence of these editions on the dictionary and might serve as an argument for the existence of an earlier version of Donatus, one dating back to ca. 1530.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2022, 793, 4; 109-122
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O kształtowaniu się polskiej terminologii gramatycznej
Autorzy:
Decyk-Zięba, Wanda
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2084096.pdf
Data publikacji:
2020-05
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
grammatical terminology
Polish language
Latin language
grammar books
lexicography
Opis:
The first Polish grammatical terms came into existence as early as in the Middle Ages. Due to the role played by Latin in the Polish culture and science, the relations between the Polish terminology under forma tion and the already formed Latin terminology are signifi cant. This is noticeable not only in bilingual (Latin–Polish) grammar book by E. Donat but also in the first Polish-language grammar books by W. Szylarski and O. Kopczyński. The latter rendered considerable services to the codifi cation of grammatical terminology. In the 19th century, it was impossible to popularise J. Przybylski’s and A. Morzycki’s innovative terminological propositions. The development of the Polish scientific linguistics gives rise to a revision of the earlier grammatical systematics, which results also in a change in the nomenclature. The distinctness of grammatical lexis is evidenced by the glossaries attached to the grammar books. Some of the terms have entered the vocabulary common to various varieties of Polish over time.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2020, 774, 5; 60-75
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Póki język, póty byt”. Nauka języka polskiego dla uczącej się młodzi Henryka Sucheckiego
“Póki język, póty byt”. Nauka języka polskiego dla uczącej się młodzi (“As long as there is language, there is existence”. Polish for young learners) by Henryk Suchecki
Autorzy:
Żurek-Huszcz, Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2152145.pdf
Data publikacji:
2022-06
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
grammatical terminology
19th century
Polish linguistics
school grammar books
Opis:
The author of the grammar book, Henryk Suchecki (1811–1872), was a teacher of Polish and a professor at Charles University in Prague and Jagiellonian University. The textbook entitled Nauka języka polskiego dla uczącej się młodzi (Polish for young learners), published in 1849, was dedicated to primary school pupils. The chapters of the book, according to the author, correspond to divisions of grammar: O pisowni (On spelling) (= orthography), Rzecz o głoskach (On sounds) (= phonetics), Rzecz o zgłoskach (On syllables) (= phonetics, word-formation), Rzecz o słowach (On words) (= inflection and word-formation), and Rzecz o zdaniach (On sentences) (= syntax). Suchecki is one of few authors of grammar books to invoke the views of German authors. The evaluation of the work by researchers of those and later times is ambivalent.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2022, 795, 6; 67-76
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Evoluzione della terminologia grammaticale nei manuali di lingua italiana per polacchi (XVII-XIX s.)
The Evolution of Grammatical Terminology in Course Books of the Italian Language for Poles (17th–19th centuries)
Autorzy:
Jamrozik, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/446633.pdf
Data publikacji:
2018-11-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
course book
grammar
terminology
Italian
Polish
Latin
manuale
grammatica
terminologia
italiano
polacco
Opis:
The subject of research is that of changes in grammatical terminology that can be observed on the basis of four course books of Italian language for Poles published between 1675 and 1869. The first of them is marked by the Latin terminology that manifests in the adaptation of Latin terms as well as in the direct translation of their basic meaning into Polish. Moreover, the instability of terminology results in the co-occurrence of various forms of the Polish term or in the co-occurrence of Polish and Latin terms. The other two course books by anonymous authors, which seem to be adaptations of French course books, do not include Latin terminology, whereas names for word classes are, with a few exceptions, consistent with the Polish nomenclature devised by the Commission of National Education in the Enlightenment. In comparison to the previous course books, the last one involved in this research is more modern with regards to solutions that are typical for articles and other categories that are characteristic of Romance languages.
Oggetto della ricerca è l’evoluzione della terminologia grammaticale polacca osservata in quattro manuali di lingua italiana pubblicati in Polonia ad uso dei polacchi tra il 1675 e il 1869. Il primo è fortemente segnato dalla terminologia latina, presente in varie forme di adattamenti e calchi. L’instabilità terminologica si manifesta inoltre nella compresenza di termini latini e polacchi, nonché in sequenze intere di sinonimi polacchi. I due manuali successivi, di autori anonimi, probabilmente adattati da testi francesi, abbandonano il latino a favore della terminologia polacca nella denominazione delle parti del discorso stabilita in seguito all’attività svolta nel secolo dei Lumi dalla Commissione di Educazione Nazionale. L’ultimo dei testi esaminati risulta più moderno in quanto propone soluzioni concrete sia per le denominazioni dell’articolo che per le categorie grammaticali proprie al sistema delle lingue romanze.
Źródło:
Italica Wratislaviensia; 2018, 9.2; 93-117
2084-4514
Pojawia się w:
Italica Wratislaviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ein Konzept für die Einführung von ausgewählten Besonderheiten der Fachsprache in der Übung Grundlagen des deutsch-polnischen Übersetzens für Studierende der Angewandten Linguistik mit dem Schwerpunkt Translationswissenschaf
A Concept for the Introduction of Selected Characteristics of Specialised Language to Practical Exercises in the Fundamentals of German-Polish Translation for Students of Applied Linguistics specialising in Translation Studies
Autorzy:
Krenz-Brzozowska, Lucyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2231428.pdf
Data publikacji:
2022-12-19
Wydawca:
Komisja Nauk Filologicznych Polskiej Akademii Nauk, Oddział we Wrocławiu
Tematy:
Translation
Specialised Translation
Specialised Language
Terminology
Term
Specialised Language Charateristics
Specialised Language Grammar
Opis:
The article presents a concept of gradual cyclical progression of material in the practice-oriented teaching of characteristics of specialised language in translation classes for beginners, which was developed by the author for the course Fundamentals of German-Polish Translation. The starting point for the development of the concept was Roelcke‘s concept of specialised language ([1999] 2020: 69–154) and the context of the course (degree programme, course aims, the profile of the graduate, the situation of translators in the translation market). Next, the concept is presented in terms of the division of material and its implementation in the class, where a gradual cyclical progression of the material discussed was most important, which is justified with examples. Since the concept owes its origin to the everyday practice of translators, the paper is based much more on the translator’s own experience and reflections than on a broader analysis of the relevant literature, which is usually theoretically oriented and does not provide any concrete hints on how theoretical knowledge could be implemented in practice oriented translation teaching.
Źródło:
Academic Journal of Modern Philology; 2022, Special Issue, 16; 139-147
2299-7164
2353-3218
Pojawia się w:
Academic Journal of Modern Philology
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dawne nomenklatory gramatyczne jako źródło wiedzy o gramatyce
Old grammatical nomenclatures as a source of grammatical knowledge
Autorzy:
Decyk-Zięba, Wanda
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28765545.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
terminologia gramatyczna
leksykografia
gramatyki
historia językoznawstwa
działy gramatyki
grammatical terminology
lexicography
grammar books
history of linguistics
branches of grammar
Opis:
Przedmiotem analizy są terminy zanotowane w nomenklatorach gramatycznych od XVII do XIX w. Najliczniejszą reprezentację mają w nich terminy z zakresu fleksji (nazywające części mowy i kategorie gramatyczne), niewiele było w nich terminów z zakresu fonetyki i słowotwórstwa, dopiero w XIX-wiecznych słowniczkach pojawiają się terminy z zakresu składni zdania. O takim, a nie innym udziale terminów z różnych działów decydował charakter użytkowy dzieł gramatycznych, były one przeznaczone do nauki języka polskiego lub języków obcych. Zakładano niejako a priori, że uczący się posiada już znajomość zasad gramatyki łacińskiej, punkt odniesienia dla terminów polskich (czy niemieckich jak w gramatyce Dobrackiego) stanowiła terminologia łacińska. Wynikiem rozwoju wiedzy gramatycznej jest redefinicja samej gramatyki i jej działów, uniezależnienie opisu gramatycznego języków nowożytnych od gramatyki łacińskiej, a także kodyfikacja i normalizacja terminologii gramatycznej.
The subject of the analysis are terms recorded in the 17th–19th-century grammar nomenclatures. The most numerously represented ones were terms from the field of inflection (naming parts of speech and grammatical categories), there were few terms from the field of phonetics and word-formation, and terms from the field of sentence syntax had not appeared in glossaries until the 19th century. This share of terms from various branches was determined by the utilitarian nature of grammatical works: they were intended for learning Polish or foreign languages. It was assumed a priori, so to speak, that the learner already had the knowledge of the rules of Latin grammar, and the point of reference for Polish terms (or German ones, as in Dobracki’s grammar book) was the Latin terminology. The outcome of the development of grammtical knowledge is the redefinition of grammar itself and its branches, the independence of the grammatical description of modern languages from Latin grammar, as well as the codification and standardisation of grammatical terminology.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2023, 809, 10; 94-114
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Modelli di descrizione grammaticale nei manuali di italiano per apprendenti di madrelingua tedesca
Models of Grammatical Description in Italian Textbooks for German-Speaking Learners
Autorzy:
Serena, Enrico
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/446485.pdf
Data publikacji:
2018-06-20
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
grammatica
manuali di italiano
parti del discorso
funzioni sintattiche
terminologia metalinguistica
grammar
Italian textbooks
parts of speech
syntactic functions
metalinguistic terminology
Opis:
Il presente contributo analizza l’apparato concettuale e terminologico impiegato nelle sezioni grammaticali dei manuali di italiano per apprendenti adulti/e di madrelingua tedesca. L’articolo si propone in particolare di stabilire che tipo di relazione queste sezioni intrattengono con l’apparato concettuale della grammatica tradizionale (GT) e con i modelli della linguistica moderna (LM). L’analisi considera in particolare le seguenti variabili: 1) trattamento delle parti del discorso con particolare attenzione per la modalità di presentazione e per i criteri di definizione; 2) presenza o assenza di riferimenti espliciti o impliciti alla nozione di sintagma; 3) trattamento delle funzioni sintattiche di soggetto, oggetto diretto e indiretto e complementi; 4) terminologia impiegata. Dall’analisi scaturiscono le seguenti conclusioni: le differenze più vistose nel modo in cui vengono trattate le parti del discorso riguardano gli articoli e le classi trasversali come dimostrativi, indefiniti e possessivi; le definizioni delle parti del discorso non seguono criteri omogenei; i riferimenti al concetto di sintagma ̶ fondamentale nella LM e sconosciuta o ignorata nella GT ̶ sono solo impliciti; le funzioni di soggetto, oggetto e complementi sono più volte citate senza che, però ne vengano fornite definizioni esplicite; le scelte terminologiche presentano infine un certo grado di eclettismo, dal momento che includono sia termini della terminologia metalinguistica internazionale sia termini della tradizione scolastica tedesca e italiana.
This paper investigates the conceptual and terminological framework employed in the grammatical sections of Italian textbooks for German-speaking adult learners. The paper especially aims to establish what relationship these sections have with the framework of traditional grammar (TG) and models of grammatical description in modern linguistics (ML). The analysis takes the following variables into account: 1) treatment of parts of speech, paying particular attention to manners of presentation and criteria of definition; 2) presence or absence of explicit or implicit references to the concept of “phrase”; 3) treatment of the syntactic functions of subject, direct and indirect objects, and complements; and 4) employed terminology. The analysis leads to several conclusions. First, the most remarkable differences in the treatment of parts of speech from textbook to textbook concern articles and transversal classes such as demonstratives, indefinites, and possessives. Additionally, when parts of speech are explicitly defined, the definitions do not follow homogeneous criteria. Furthermore, references to the concept of “phrase”, fundamental in ML and unknown or ignored in TG, are only implicit. Moreover, though the functions of subject, object, and complements are mentioned often, they are never explicitly defined. Finally, terminological choices are somewhat eclectic, as they include terms from international metalinguistic terminology as well as technical vocabulary from the German and Italian school traditions.
Źródło:
Italica Wratislaviensia; 2018, 9.1; 247-269
2084-4514
Pojawia się w:
Italica Wratislaviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Hornjoserbska rěčespytna terminologija
Upper Sorbian linguistic terminology
Autorzy:
Pohončowa, Anja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678522.pdf
Data publikacji:
2014-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
linguistics
terminology
Sorbian studies
Upper Sorbian
minority language
history of grammar books
18–20 century
standardization
iSybislaw
rěčespyt
terminologija
sorabistika
hornjoserbšćina
mjeńšinowa rěč
stawizny
gramatikopisa
18.–20. lětstotk
standardizacija
isybislaw
Opis:
This article deals with the development and use of linguistic terminology of a minority language in the context of bilingualism. Under this aspect, an overview is provided over the development and use of Upper Sorbian linguistic terminology past and present. Only recently, a Sorbian-language passage on the orthography of this tongue at the end of the 17th century was discovered. This establishes the oldest linguistic text in Upper Sorbian so far identified. As far as is known, the first two linguistic termini used were introduced by Z. Běrlink in his treaty of the Upper Sorbian orthography (1689), that is samohłósny ‘vowels’ and sobuhłósny ‘consonants’. Until the 19th century, grammars of Upper Sorbian were written in German and Latin, which means that the use of linguistic termini in this tongue was mostly restricted to their designating function and were in most cases equivalents of the lexical itmes ‘vowel’ and ‘consonant’. This article also deals with varying current questions of the existing linguistic terminology, for example, its stability, its currency and its applicability. In this context, the contribution to the informationquestion system of the Slavic linguistic internet forum iSybislaw and its developing dictionary of Slavic linguistic keywords is also described.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2014, 49; 232-244
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
L’émergence et le développement de la grammaire dans l’Antiquité grecque
Powstanie i rozwój gramatyki w starożytności greckiej
Autorzy:
Swiggers, Pierre
Wouters, Alfons
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1953986.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
analiza syntaktyczna w starożytności
Arystoteles
części mowy
Dionizy z Halikarnasu
filozofia języka w starożytności
gramatyka aleksandryjska
gramatyka antyczna
gramatyka i filozofia w starożytności
gramatyka
logika
poetyka i retoryka
historia terminów gramatycznych
historia (zachodniego) językoznawstwa
kategorie gramatyczne
klasy słów
nauczanie gramatyki
Platon
stoicy
Alexandrian grammar
ancient grammar
Aristotle
Dionysius of Halicarnassus
grammar and philosophy in Antiquity
grammar
logic
poetics and rhetorics
grammatical categories
(history of) grammatical terminology
history of (Western) linguistics
parts-of-speech model
philosophy of language in Antiquity
Plato
sentence analysis in Antiquity
Stoics
teaching of grammar
word classes
Opis:
Artykuł prezentuje genezę gramatyki w Grecji starożytnej i koncentruje się na procesie autonomizacji, poprzez który gramatyka (gr. γραμματική) stała się oddzielnym polem badań i dyscypliną „techniczną”, tj. działem wiedzy (praktycznej i teoretycznej) opartej na empirii (por. semantykę gr. τέχνη). Wiedza ta była przekazywana jako dyscyplina naukowa w zorganizowanym systemie dydaktycznym i ukierunkowana na badanie faktów i struktur językowych, takich, jakie się ujawniają w tekstach (literackich). Proces autonomizacji, poprzez który gramatyka uzyskała swój własny status, jest tu analizowany z dwóch punktów widzenia. (I) Jeżeli chodzi o sam przedmiot badań, to gramatyka stała się autonomiczna w relacji do poetyki i retoryki. Wspólnym pierwotnie przedmiotem gramatyki, poetyki i retoryki, było λέξις, tj. wyrażenie słowne (literackie). Wszechstronne badanie λέξις obejmowało gramatykę, jak to widać w tekstach źródłowych, takich jak dzieła na temat poetyki i retoryki Arystotelesa i Dionizjusza z Halikarnasu, szczegółowo tutaj przeanalizowane. Początki takich całościowych badań λέξις można znaleźć w poglądach gramatyków aleksandryjskich, dotyczących przedmiotu i zadań gramatyki, oraz w definicji „gramatyki” podanej w Τέχνη γραμματική Dionizjusza Traka (według niej „gramatyka” obejmuje czytanie, analizę, wyjaśnianie i ocenianie dzieł literackich). (II) Jeżeli chodzi o określenie funkcji, metody i metajęzyka gramatyki, to zasadniczą wagę ma zbadanie powiązań między filozofią i gramatyką. Badanie takie stanowi drugą część niniejszego artykułu. W analizie związków między filozofią i gramatyką wyróżnione są następujące etapy: (i) W pierwszym etapie refleksja lingwistyczna polegała na opartych na filozofii rozważaniach dotyczących semantycznych właściwości powiązanych ze sobą słów: od sofistów po Arystotelesa znajdujemy wypowiedzi dość jasno mówiące o takich własnościach jak synonimia, antonimia i paronimia. (ii) Etap drugi wyznacza formułowanie podstawowych zasad analizy zdań. Głównym w tym względzie osiągnięciem był platoński dwupodział zdania na ὄνομα i ῥῆμα (zob. dialog Sofista). (iii) Trzeci etap charakteryzuje się ustaleniem relacji między klasami form językowych i kategorii ich zawartości noetycznej; tutaj fundamentu dla analizy form wyrazów i ich podziału na klasy intelektualno-semantyczne dostarczyły arystotelesowskie Kategorie (por. Kategorie 1b: „Każda nie połączona wypowiedź oznacza albo substancję, albo ilość, albo jakość, albo stosunek, albo miejsce, albo czas, albo położenie, albo stan, albo działanie, albo doznawanie” [przekład K. Leśniaka]). Takie właśnie podejście „kategorialne” leży u podstaw podziału na części mowy, jaki został wytworzony, rozwinięty i zdefiniowany w starożytnej Grecji. Wpływ metodologiczny filozofii (a dokładniej: dialektyki i logiki) na gramatykę widać w ewolucji wyodrębniania poszczególnych części mowy (μέρη τοῦ λόγου). Punkty zwrotne tego długiego procesu są omówione w ostatniej części pracy. Wyróżnić można trzy podstawowe kroki: (α) Pierwszym krokiem jest stosowanie przez Arystotelesa teorii μέρη τῆς λέξεως („części mowy”; zob. jego Poetykę i Peri Hermeneias, które zawierają pewne zasady analizy morfosyntaktycznej); (β) Wkład filozofów stoickich polegał na bardziej szczegółowej analizie niektórych części mowy (takich jak rzeczownik, czasownik, zaimek, przysłówek i spójnik), na skonstruowaniu opartej na filozofii teorii semantycznej (obejmującej pojęcie λεκτόν – „dająca się wypowiedzieć [treść]”), a zwłaszcza na opracowaniu teorii παρεπόμενα (łac. accidentia), tj. morfosyntaktycznych i semantycznych cech klas wyrazów. (γ) Krokiem trzecim było rozszerzenie i kodyfikacja modelu części mowy dokonane przez gramatyków aleksandryjskich (Arystarch z Samotraki i jego uczniowie). Ich model obejmował osiem części mowy: rzeczownik, czasownik, imiesłów, rodzajnik, zaimek, przyimek, przysłówek i spójnik. Pierwszym podręcznikiem dającym syntezę wiedzy i umiejętności gramatycznych była Τέχνη γραμματική, przypisywana Dionizjuszowi Trakowi. Pamiętać też należy, że na stopniowy proces autonomizacji gramatyki trzeba patrzeć w świetle dydaktyki – w dydaktyce uczono gramatyki, a równocześnie pogłębiano ją i poszerzano.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2004, 52, 3; 169-195
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z historii białoruskiej gramatykografii: Rękopiśmienne gramatyki Karusia Kahańca i Antona Łuckiewicza w aspekcie porównawczym (zestawieniu)
The history of Belarusian grammaticography: Karus Kahanets’ and Anton Lutzkievich’s handwiritten grammars from a comparative perspective
Autorzy:
Bieder, Hermann
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2106273.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
Belarusian language
codification of literary language
grammar writing
phonetics
morphology
linguistic terminology
Karus Kahanets
Anton Lutzkevich
беларуская мова
кадыфiкацыя лiтаратурнай мовы
напiсанне граматыкi
фанетыка
марфалогiя
мовазнаўчая тэрмiналогiя
Карусь Каганец
Антон Луцкевiч
Opis:
У артыкуле разглядаюцца ў параўнаўчым аспекце дзве граматыкi: адна Каруся Каганца i другая Антона Луцкевiча. Выяўляюцца ды падкрэслiваюцца сыходжаннi iх граматык па структуры, зместу, спосабах падачы матэрыялу, дэфiнiцыях, а таксама тэрмiналогii. Сыходзiцца ў iх i класiфiкацыя ўсяго iнвентара гукаў, а на ўзроўнi марфалогii – граматычных катэгорый, субкатэгорый ды семантычных груп акрэсленых частак мовы. Каганец абапiраўся, вiдаць, на рускую граматычную традыцыю, а Луцкевiч наадварот – на польскую граматыкаграфiю (што выяўляецца асаблiва ў вырашэннях пытанняў графiкi, правапiсання i фанетыкi). Граматыка Луцкевiча бачыцца больш вартаснай, чым праца Каганца. Значная частка граматыкi Луцкевiча, напiсаная iм, як мяркуецца, некалькi гадоў пасля выхаду граматыкi Каганца, з’явiлася ў вынiку самастойнай i арыгiнальнай працы гэтага аўтара.
Wspólne cechy obu gramatyk odnośnie struktury, treści, sposobu przedstawiania, definicji, jak również terminologii są nie do przeoczenia. W zakresie fonetyki dotyczy to klasyfikacji inwentarza dźwięków, w obrębie morfologii gramatycznych kategorii oraz subkategorii jak również semantycznych grup określonych części mowy. Kahaniec opierał się raczej na rosyjskiej gramatycznej tradycji, Łuckiewicz przeciwnie na gramatykografii polskiej (co uwidacznia się szczególnie w pytaniach dotyczących grafiki, pisowni oraz fonetyki). Obydwaj wymienieni autorzy nie mieli wykształcenia filologicznego, co pod pewnymi względami odbiło się niekorzystnie na interpretacji niektórych faktów językowych. Pod względem objętości oraz poziomu naukowego gramatyka Łuckiewicza przewyższa pracę Kahańca. Ponieważ gramatyka Łuckiewicza sporządzona została przypuszczalnie kilka lat po pracy Kahańca, wnioskuje się z tego, że Łuckiewicz był zaznajomiony z pracą Kahańca i wzorował się na niej w pewnych wypadkach. Szczególnie przemawia za tym fakt, że liczne terminy gramatyczne pokrywają się w obu pracach. Znaczna część gramatyki Łuckiewicza powstała jednak jako wynik samodzielnej, oryginalnej pracy autora.
The article discusses early attempts of codification of modern Belarusian literary language made by an artist Karus Kahanets and a politician Anton Lutzkevich, the authors of handwritten unpublished school grammars, at the beginning of the 20th century. A comparative analysis revealed close connection between the two grammars in the field of phonetics, morphology and linguistic terminology.
Źródło:
Białorutenistyka Białostocka; 2014; 269-279
2081-2515
Pojawia się w:
Białorutenistyka Białostocka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 16

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies