Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Geografia historyczna" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów

Dostawca treści

Podbaza

Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-55 z 55
    Tytuł:
    Dlaczego razem? Uwagi o relacjach między geograficzno-historyczną i geograficzno-polityczną perspektywą metodologiczną i poznawczą
    Why together? Notes about the relationship between the geo-historical and geo-political methodological and cognitive perspectives
    Autorzy:
    Rykała, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18797223.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    political geography
    historical geography
    geografia polityczna
    geografia historyczna
    Opis:
    W artykule dokonano uzasadnienia tytułowego powiązania geografii politycznej i historycznej. W tym celu przeprowadzono analizę relacji między obiema dyscyplinami, podejmującą kwestie ich genezy, kierunków rozwojowych, treści, zakresu i miejsca w systemie nauk, a także ustanowienia ram organizacyjnych dla rozwoju tych dyscyplin w łódzkim ośrodku geograficznym.
    As some has attempted to prove, both “titular” disciplines have different origins. They differ in their development trends and, thus, in the contents, scope and place in the system of sciences. However, different paths of development do not preclude them from tackling the same issues, especially considering that historical geography and political geography both refer, the former in a literal sense, to the unique bond between history and geography. Specific topics, that may seem familiar to both disciplines today, were discussed as far back as the 18th century, when political geography was still defining its identity and attempting to become a valid subject of geography. However, in the case of this discipline, its interests shared with its historical counterpart (concerning such issues as heraldry and toponymy) were mostly incidental and marginal. On the other hand, the issue of territorial divisions (nations, regions, borders), described by historians (or historical geographers) as “historical and political landscapes”, was discussed by both geographies since the very beginning. The main difference between the two – geo-political and geo-historical – approaches was the temporal perspective they assumed. While the present was most important for political geography, historical geography was more concerned with “former territorial divisions” (thus the term “historical and political landscapes” is apt). Each of the disciplines also treated the research subject differently. Political geography considered “the area described by borders and characterised by some organisation, i.e. above all a state” or region as central, while historical geography acknowledged its importance as one of many elements, apart from the transformed (cultural) environment, settlement, elementary disasters, formed communication network, the history of geographical horizons, toponymy and historical cartography, while referring it, as mentioned earlier, the reconstructed image of the past. With the development of the methodological foundations of both sciences, the belief that “what is today includes what was yesterday, so in order to understand the presence, we have to study the past” grew. This reflection was aided by the deepening relations between historical geography and anthropogeography, which influenced not only the expansion of tasks of the former, but also lead to the inclusion of the “historical element” in the scope of geo-political discussion. Reaching into the past to reveal spatial differences and similarities of a political nature, more and more boldly practised by political geography, was also caused by the references to human history (human “fate”) construed in the spirit of mechanistic determinism, as well as the changes in the political map of the world at the break of 19th and 20th centuries. As their eyewitness, political geography could not close itself in a narrow, quickly dating formula of the present. The explanation of interrelations between political entities and their physical-geographical surrounding attempted at the time required constant references to the historical context. The contemporary political map was quickly becoming, if we can paraphrase Barbag, a strictly historical map. The practice of reaching into the past to interpret contemporary phenomena and political systems caused the historical context to become an immanent element of political geography. The discipline was becoming more and more bold in interpreting the political map and the territorial characteristics of political formation and development of states and regions, not only in the presence, but also in the future. This research field saw the formation – in reference to the bond between history and geography – of a unique relationship between historical geography and political geography. Significantly, by exposing the past, political geography sometimes lost view of the presence, i.e. the element that defined its existence and distinguished it from historical geography. Thus, we can say that M. Kulesza (2009) was right when he observed, as mentioned above, that the development of political geography after World War II and, especially in the 1990s, resulted in the “internal” expansion and the emergence of new research fields, which was caused by, among other things, taking some of them from historical geography.
    Źródło:
    Studia z Geografii Politycznej i Historycznej; 2012, 1; 13-37
    2300-0562
    2450-0127
    Pojawia się w:
    Studia z Geografii Politycznej i Historycznej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wybrane zagadnienia toponimiczne w kontekście przemian osadniczych na przykładzie gminy Szadek
    Selected issues in toponymics in the context of settlement changes in the municipality of Szadek
    Autorzy:
    Cepil, Monika
    Figlus, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1396804.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    toponimia
    geografia historyczna
    osadnictwo
    Szadek
    toponymics
    historical geography
    settlement
    Opis:
    W artykule zaprezentowano wyniki badań na temat przemian toponimicznych na obszarze współczesnej gminy miejsko-wiejskiej Szadek pod wpływem rozwoju osadnictwa, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia różnych form zagospodarowania przestrzennego oraz wpływu czynników polityczno-administracyjnych. Podjęto kwestie genezy i zmienności nazewniczej jednostek osadniczych lub ich części w różnych okresach historycznych: od średniowiecza aż po czasy współczesne. W skali lokalnej pozwoliło to wykryć zróżnicowanie w zakresie typów toponomastycznych oraz szereg interesujących zależności i prawidłowości w kontekście przemian geograficzno-historycznych osadnictwa na badanym obszarze.
    The article presents the results of research on toponymic changes that took place within the area of the present urban-rural municipality of Szadek as a result of settlement development, with a particular focus on various forms of spatial development as well as political and administrative factors. The study addresses the question of the origin and changes in the names of settlement units or their parts in different historical periods: from the Middle Ages to modern times. At the local level, the research enabled identification of various toponomastic types and a number of interesting relationships and regularities in the context of geographical and historical transformations of settlement in this area.
    Źródło:
    Biuletyn Szadkowski; 2018, 18; 21-37
    1643-0700
    Pojawia się w:
    Biuletyn Szadkowski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kształtowanie ładu przestrzennego jako zadanie badawcze geografii historycznej
    Shaping spatial order as a research task for historical geography
    Autorzy:
    Kozłowski, Leszek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/650624.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Ład przestrzenny
    geografia historyczna
    krajobraz
    Spatial order
    historical geography
    landscape
    Opis:
    In the study the thesis is formulated concerning historical geography about the need of a turn into applicable issues. Potential research task of this discipline could be the spatial order shaping. The text discusses selected theoretical and methodological topics of historical geography, among others its essence, source and subject. Also the differences between geographical and historical traditions are indicated. The concept of spatial order, its problems and relation to the landscape idea are described in the context of historical geography. Conclusions refer to the possibility of applying the results of historical geography research in the process of spatial order shaping.
    W opracowaniu sformułowano tezę o potrzebie zwrotu geografii historycznej ku zagadnieniom aplikacyjnym i wskazano ład przestrzenny jako potencjalne zadanie badawcze tej dyscypliny naukowej. W tekście omówione zostały wybrane zagadnienia teoretyczno-metodologiczne geografii historycznej, m.in. jej istota, źródła i przedmiot oraz różnice między tradycjami geograficzną a historyczną. W kontekście geografii historycznej omówiono pojęcie ładu przestrzennego, jego źródła i problemy, a także jego związek z ideą krajobrazu. Na zakończenie sformułowano wnioski dotyczące możliwości stosowania wyników badań geografii historycznej w procesie kształtowania ładu przestrzennego.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica; 2016, 25
    1508-1117
    2353-4826
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przetwarzanie historycznych rękopisów z wykorzystaniem standardów OGC i bazy danych przestrzennych
    OGC standards and spatial database in gathering information from historical sources
    Autorzy:
    Myrda, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/346881.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej
    Tematy:
    baza danych przestrzennych
    OGC
    HGIS
    geografia historyczna
    spatial database
    historical geography
    Opis:
    Przekształcanie danych analogowych w cyfrowe, w przypadku średniowiecznych rękopisów najczęściej nie jest możliwe w sposób automatyczny. Z kolei tradycyjne, stosowane dotąd powszechnie metody są czasochłonne i kończą się zwykle jedynie publikacją samych wyników prac, bez materiałów źródłowych będących ich podstawą. W ramach prac prowadzonych w Instytucie Historii PAN, powstały metody i narzędzia usprawniające prowadzenie prac nad historycznymi rękopisami (nie tylko mapami), wykorzystujące technologie GIS i działające zgodnie ze standardami OGC. Co istotne, rola narzędzi GIS, przestrzennych baz danych i odpowiednich standardów nie ogranicza się jedynie do zwykłej lokalizacji obiektów przestrzennych na mapie. Ich zastosowanie wykracza poza typowe przypadki użycia, wykorzystywane są one bowiem również do obsługi danych niegeograficznych, choć w pewnym sensie przestrzennych, czyli treści rękopisów. Dzięki temu prace postępują szybciej, są mniej kosztowne, a także łatwiej jest uzyskać efekt synergii międzyprojektowej wykorzystując wielokrotnie te same dane, lub wzbogacając je w kolejne warstwy informacyjne. Co ważne te same narzędzia wykorzystywane są również do publikacji rezultatów prac. W połączeniu z budowaną do tego celu odpowiednią ontologią otrzymujemy w wyniku jednorodne i jednocześnie wszechstronne narzędzia do rejestrowania, analizowania i publikowania zmian w osadnictwie, zachodzących w czasie i przestrzeni, przez setki lat historii terenów dawnej i obecnej Polski.
    Converting analogue data into digital ones usually is not possible in the case of medieval manuscripts. In turn traditional methods used so far are time-consuming and usually result in the publication containing only effects without the source materials as a foundation. As part of the work carried out at the Institute of History of the Polish Academy of Sciences, tools were developed to improve the work on historical manuscripts (not only maps), using GIS technologies and operating in accordance with OGC standards. Importantly, the role of GIS tools, spatial databases and appropriate standards is not limited to the location of settlements on the map. Their use goes beyond the typical use cases, because they are also used to handle non-geographic data, i.e. the content of manuscripts. As a result, works are progressing faster, are less costly, and it is easier to achieve the synergy effect between projects using repeatedly the same base data, or enriching them adding subsequent information layers. The same tools are also used to publish the results of the work. In connection with the appropriate ontology built for this purpose, as a result we obtain homogeneous and at the same time comprehensive tools for recording, analyzing and publishing changes in settlement occurring in time and space, over hundreds of years of history covering the territories of former and present Poland.
    Źródło:
    Roczniki Geomatyki; 2019, 17, 4(87); 189-206
    1731-5522
    2449-8963
    Pojawia się w:
    Roczniki Geomatyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Niematerialne wartości krajobrazu kulturowego w badaniach historycznych. Przykład granic i przestrzeni
    Non‐material values of the cultural landscape in historical research as exemplified by boundaries and space
    Autorzy:
    Jop, Robert
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/88018.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geograficzne
    Tematy:
    granica
    przestrzeń
    geografia historyczna
    krajobraz kulturowy
    border
    space
    historical geography
    cultural landscape
    Opis:
    Krajobrazem kulturowym w nauce historycznej zajmuje się geografia historyczna w ramach nauk pomocniczych historii. Jest on definiowany jako krajobraz, który powstał w wyniku działalności człowieka zmierzającej do zagospodarowania nowo zasiedlanych obszarów. To zagospodarowanie związane jest z osadnictwem pierwotnym i jego stopniowym rozprzestrzenianiem się, wynikającym z rozwoju stosunków społecznych i gospodarczych. Klasyczny model badań uzupełniany jest od lat 70‐tych XX w. o prace, w których krajobraz kulturowy rozpatrywany jest przez szeroki pryzmat społeczny. Istotną rolę w tym nurcie zajmują badania nad przestrzenią oraz granicami. Te dwa elementy krajobrazu kulturowego oraz wytwory człowieka integralnie z nim związane, analizowane są w kontekście uwarunkowań wzorców kultury, urządzeń społecznych, mentalności zbiorowej i jednostkowej. Taki typ badań prowadzi do wniosków o wytwarzaniu przez człowieka dawnych epok wartości niematerialnych związanych z krajobrazem kulturowym. Dotyczą one między innymi waloryzowania całości oraz fragmentów przestrzeni i granic oraz ich fabularyzacji.
    In the science of history the cultural landscape is one of landscape types investigated by historical geography as part of the auxiliary sciences of history. It is defined as a landscape formed as a result of human activities aimed at managing newly settled areas. This management is associated with primeval settlement and its gradual expansion resulting from the development of human and economic relations. The classical model of research has been supplemented since 1970s with the studies, in which the cultural landscape is examined through the broad social prism. A significant role in this trend is played by investigations of landscape space and boundaries. The two elements of the cultural landscape as well as human products integrally associated with it are analyzed in the context of determinants of cultural patterns, social facilities, and the collective mind. This type of investigations leads to the conclusion that people of the past era produced immaterial values associated with the cultural landscape. These concern inter alia the evaluation of the whole or parts of space and boundaries and their fictionalization.
    Źródło:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego; 2011, 15; 91-102
    1896-1460
    2391-5293
    Pojawia się w:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Militarne znaczenie Podlasia
    Autorzy:
    Wawro, Marcin.
    Powiązania:
    Przegląd Sił Zbrojnych 2021, nr 4, s. 134-135
    Data publikacji:
    2021
    Tematy:
    NATO
    Bezpieczeństwo narodowe
    System obronny państwa
    Geografia historyczna
    Geografia wojenna
    Artykuł z czasopisma wojskowego
    Opis:
    Artykuł dotyczy znaczenia militarnego Podlasia. Przedstawiono charakterystykę geograficzną tego obszaru. Przybliżono także historię militarnych zmagań na tym terenie. Współcześnie Podlasie jest obszarem ważnym dla NATO oraz dla bezpieczeństwa naszego kraju. W przypadku jego utraty państwa bałtyckie zostaną pozbawione wsparcia NATO.
    Fotografie.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Przyrodnicze uwarunkowania potencjalnej produkcji rolnej w okresie późnego średniowiecza na obszarze komturstwa Rogozińskiego
    Natural determinants of the potential agricultural production in the late medieval period in area of Rogozno commanderie
    Autorzy:
    Tyszkowski, S.
    Kramkowski, M.
    Zbucki, L.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/86715.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu
    Tematy:
    Ziemia Chelminska
    komturostwo rogozinskie
    zmiany uzytkowania gruntow
    geografia historyczna
    potencjalna produkcja rolna
    uwarunkowania przyrodnicze
    Źródło:
    Problemy Ekologii Krajobrazu; 2014, 37
    1899-3850
    Pojawia się w:
    Problemy Ekologii Krajobrazu
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Tradycyjne szkoły urbomorfologii a nowe podejścia do analizy miejskich form przestrzennych
    Traditional schools of urban morphology and the new approaches to the analysis of urban forms
    Autorzy:
    Deptuła, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/650628.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Morfologia miast
    geografia historyczna
    architektura
    filozofia
    space syntax
    Urban morphology
    historical geography
    architecture
    philosophy
    Opis:
    This article is based on review of the most important, traditional as well as the most recent, trends in studies of urban morphology. It provides a comparative synthesis of the major European schools of urban morphology, developed in the field of geography and architecture. For this purpose, it traces the development of morphological studies derived from three distinct traditions: German, British and Italian, and compare them with modern techniques of analysis of urban spatial forms, with particular emphasis on space syntax. Through the presentation of different theoretical and methodological approaches to urban structures the article aims to demonstrate the differences in the focus of morphological studies conducted in different areas of research. At the same time it accentuate their complementary potential.
    Artykuł jest próbą syntezy i usystematyzowania dotychczasowego dorobku w dziedzinie urbomorfologii. Opiera się na przeglądzie najważniejszych, tradycyjnych oraz najbardziej aktualnych tendencji w badaniach prowadzonych na tym polu. W pracy dokonano charakterystyki i porównania najważniejszych szkół europejskich zorientowanych na problematykę morfologii miast, wypracowanych na gruncie geografii i architektury. W tym celu prześledzono rozwój badań morfologicznych wywodzących się z trzech odmiennych tradycji: niemieckiej, brytyjskiej i włoskiej oraz zestawiono je z nowoczesnymi technikami analizy miejskich form przestrzennych, ze szczególnym uwzględnieniem space syntax (metody syntatyki przestrzeni). Artykuł ma na celu wskazać różnice w punkcie ciężkości badań morfologicznych prowadzonych w różnych obszarach badawczych, jednocześnie zaakcentować ich komplementarny potencjał poprzez prezentację różnych podejść teoretycznych i metodologicznych do struktur miejskich.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica; 2016, 25
    1508-1117
    2353-4826
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Podlasie w świetle współczesnych badań nad geografią historyczną Wielkiego Księstwa Litewskiego (do 1569 r.)
    Podlasie in the light of contemporary research on historical geography of the Grand Duchy of Lithuania (until 1569)
    Autorzy:
    Pytasz-Kołodziejczyk, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1366228.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
    Tematy:
    Podlasie
    geografia historyczna
    krajobraz naturalny
    historiografia
    współczesne badania
    historical geography
    natural landscape
    historiography
    contemporary research
    Opis:
    Historical geography, treated as a separate auxiliary science of history, gives historians the opportunity to recreate the past of a specific region in the field of settlement and economic activity of people, as well as territorial changes of states and their administrative divisions. It should be emphasized that the development of Podlasie in terms of settlement and economics, especially politics, was inseparably connected with the conditions of the local geographical environment. Their reconstruction, especially in term of the natural landscape of the region, is the starting point for any consideration of the historical geography of the area (similar to other areas subjected to historical analyses) leading through the reconstruction of the cultural landscape to reconstruct its historical and political landscape. It is therefore the initial stage of any research on the settlement, economy and political history of the region, and is quite often omitted in the analyses carried out by historians. The subject of the article is a wide panorama of contemporary achievements of researchers focusing their interest on the reconstruction of the historical and geographical landscape of Podlasie until the end of the 16th century with a particular emphasis on the natural landscape and an outline of research postulates in relation to the region’s analysis of the landscape. This will make it possible to complement its unique past characteristic of the borderland, a crucible in which nations, cultures and religions were mixed together, creating a unique social, political and economic structure.
    Źródło:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2019, 303, 1; 3-24
    0023-3196
    2719-8979
    Pojawia się w:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Morfogeneza i przemiany układu ruralistycznego wsi Wielenin
    Morphogenesis and changes in the rural layoutof the village of Wielenin
    Autorzy:
    Figlus, Tomasz
    Cepil, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/487468.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Wielenin
    geografia historyczna
    morfogeneza
    wieś
    przemiany przestrzenne
    osadnictwo
    historical geography
    morphogenesis
    village
    spatial changes
    settlement
    Opis:
    Artykuł prezentuje wyniki badań poświęconych morfogenezie i rozwojowi układu ruralistycznego wsi Wielenin w gminie Uniejów. Analiza geograficzno-historyczna objęła również próbę identyfikacji reliktów dawnych struktur przestrzennych osadnictwa we współczesnym krajobrazie kulturowym. Na potrzeby artykułu przeprowadzono kwerendę materiałów źródłowych, w tym historycznych zasobów kartograficznych, zgromadzonych w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie oraz Archiwum Państwowym w Łodzi. W pierwszej części artykułu dokonano analizy morfologicznej wsi na tle dziejów osadnictwa w okresie średniowiecza i epoce nowożytnej. W kolejnej części przedstawiono rozwój układu ruralistycznego Wielenina od początku XIX w. do 1945 r. Finalna część artykułu obejmuje rozważania dotyczące współczesnej struktury przestrzennej wsi oraz stopnia zachowania pierwotnych form rozplanowania.
    The article presents the results of research devoted to the morphogenesis and evolution of the rural structure of the village of Wielenin in Uniejów commune. The historical-geographical analysis also includes the identification of the relics of older spatial structures of settlement in the contemporary cultural landscape. For the purpose of this study, an examination was carried out of source materials, including historical cartographic materials, kept in the Central Archive of Old Documents in Warsaw and in the State Archive in Łódź. In the first part of the article a morphological analysis of the village is conducted against the background of the history of settlement in the Middle Ages and in modern times. The next part presents the development of the spatial structure of Wielenin from the beginning of the 19th century to 1945. The final part deals with the present layout of the village and the extent of preservation of the old spatial structure.
    Źródło:
    Biuletyn Uniejowski; 2019, 8; 21-34
    2299-8403
    Pojawia się w:
    Biuletyn Uniejowski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problem osad zaginionych na gruncie badań geograficzno-historycznych. Próba konceptualizacji teoretycznej i wybrane zagadnienia metodyczno-empiryczne
    Problem of lost settlements in the light of historico-geographical studies. An attempt of theoretical conceptualization and selected methodical and empirical issues
    Autorzy:
    Figlus, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/650649.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Osady zaginione
    pustka osadnicza
    geografia historyczna
    osadnictwo wiejskie
    Deserted settlements
    settlement emptiness
    historical geography
    rural settlement
    Opis:
    The article presents the problem of settlement disappearance. At the stage of analysis of historico-geographical research it was possible to identify some terminological chaos, which encouraged the author to make an attempt to systematize terms and to propose clear definitions. Among the all disappeared settlements one can distinguish two basic categories: practically deserted settlements, which were completely abandoned as a result of extreme natural phenomena, repercussions of wars and natural disasters, as well as transformation of the economic structure. One can also identify formally lost settlements, accompanied by the disappearance of the proper name as a result of legal and administrative processes of consolidation, incorporation to the nearby town or phenomenon of denomination. In the context of the presented results of empirical studies author discussed some methodological problems related to the availability of the source material, as well as techniques to determine the period and decay time of settlement, to identify the phenomenon of settlement succession after temporary total depopulation, to specify the circumstances of desolation and indicate the exact or approximate location of the disappeared settlements.
    W artykule dokonano konceptualizacji teoretyczno-metodycznej zagadnienia zaniku osadnictwa. Ujawniony na etapie analizy stanu badań geograficzno-historycznych chaos terminologiczny stanowił dla autora asumpt do próby usystematyzowania stosowanych pojęć oraz zaproponowania jednoznacznych definicji. Wśród ogółu osad zaginionych wydzielono dwie podstawowe kategorie: osad zaginionych de facto, w których doszło do całkowitego przerwania ciągłości osadniczej, czyli opustoszenia wskutek ekstremalnych zjawisk przyrodniczych, reperkusji wojen i klęsk elementarnych oraz przemian struktury gospodarczej. Wyszczególniono również typ osad zaginionych pozornie (de iure), w przypadku których mamy do czynienia z zanikiem nazwy własnej w wyniku prawno-administracyjnych procesów konsolidacji osadnictwa, inkorporacji do pobliskich miejscowości lub zjawiska denominacji. W kontekście zaprezentowanych wyników badań empirycznych omówiono wybrane problemy metodyczne związane z dostępnością materiału źródłowego, sposobami ustalenia metryki historycznej i długotrwałości zaniku osadnictwa, identyfikacji zjawiska sukcesji osadniczej terenów podlegających czasowo całkowitej depopulacji, określenia okoliczności opustoszenia oraz dokładnej lub przybliżonej lokalizacji osad zaginionych.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica; 2016, 25
    1508-1117
    2353-4826
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Szlakiem osad olęderskich w powiecie zgierskim
    Autorzy:
    Cepil, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1810700.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    geografia historyczna
    osadnictwo olęderskie
    dziedzictwo kulturowe
    powiat zgierski
    historical geography
    Dutch settlement
    cultural heritage
    Zgierz county
    Opis:
    Artykuł przedstawia genezę osadnictwa olęderskiego we współczesnych granicach powiatu zgierskiego, zapoczątkowanego pod koniec XVIII w. oraz dziedzictwo kulturowe wsi tego obszaru w kontekście turystyki. Analizy geohistoryczne objęły zagadnienia prawno-społeczne powstałych osad. Podczas próby wytyczenia turystycznego szlaku osadnictwa olęderskiego zostały uwzględnione aspekty morfologiczne i obiekty dziedzictwa kulturowego, tj. cmentarze i zagrody wiejskie. 
    The article shows the genesis of Dutch settlement in the contemporary Zgierz county, which originated at the end of the 18th century, and the cultural heritage of village which is reflected in tourism. The geohistorical analysis involve legal and social matters of arisen settlements. While the attempt of charting the Dutch settlement trail the morphological aspects and cultural heritage objects such as cemetaries and rural farmhouses were provided. 
    Źródło:
    Warsztaty z Geografii Turyzmu; 2017, 8, 1; 35-46
    2657-4365
    2544-7440
    Pojawia się w:
    Warsztaty z Geografii Turyzmu
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Modelowanie obiektów topograficznych w bazach danych historycznych
    Modelling of topographic objects in historical databases
    Autorzy:
    Panecki, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/965513.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    historical geography
    databases
    archival maps
    cartographic data modeling
    geografia historyczna
    gis
    bazy danych
    mapy archiwalne
    modelowanie kartograficzne
    Opis:
    Celem artykułu jest zaproponowanie koncepcji modelowania obiektów topograficznych w bazach danych historycznych w celu integracji geometrycznej i topologicznej. Głównym źródłem danych są mapy archiwalne w różnych skalach opracowane na przestrzeni 150 lat (od przełomu XVIII/XIX do połowy XX wieku). Ze względu na różnorodność materiałów źródłowych w celu integracji geometrii danych topograficznych zaproponowano podejście oparte na metodzie retrogresywnej.
    Large informative potential of archive maps makes them a valuable source of spatial and attribute data for historians, geographers, archaeologists and planners. Since their proper application in GIS (Geographic Information System) often requires a proper database elaboration, there have been proposed several concepts of historical spatial databases. However, they do not include the full range of topographic maps’ content, and they were primarily based on secondary data sources (e.g. atlases, dictionaries). The aim of the paper is to propose the concept of topographic objects’ modelling in historical databases which will be based on archived maps in various scales developed over 150 years (eighteenth/nineteenth century – half of the twentieth century). Relating the data with current maps will be available through the connection between planned repository and contemporary spatial databases, e.g. Polish national Database of Topographic Objects (BDOT). In the project materials including Poland in modern borders will be analysed. Due to the variety of source materials, the main objective of text is to present the initial concept of historical topographic objects’ database structure on the example of the integration of topographic data geometry. The problem of how geometry should be stored for each features acquired from the map should be solved. Firstly, each of them can have a separate entry position (Time-slice snapshots) in the database. Secondly, socalled “metaobject” grid with fixed geometry, but variable attributes can be used (Space-time composite). Since archive maps are characterized by a largely low mathematical precision, therefore its content vectorization without considering the topological relationships between features seems to be incorrect. Maps’ elements belonging to the cultural landscape (e.g. settlements, communication network) should rather be stored with fixed geometry and variable attributes. In the contrast, the natural landscape (e.g. hydrography, afforestation), due to the different and difficult to capture changes especially on inaccurate maps (e.g. course of the river) should be stored with individual geometry for each feature depicted on each map.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica; 2015, 21
    1508-1117
    2353-4826
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przynależność metropolitalna diecezji łuckiej w okresie nowożytnym
    The Metropolitan Affiliation of the Diocese of Lutsk in the Modern Period
    Autorzy:
    Szady, Bogumił
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2053597.pdf
    Data publikacji:
    2022-04-01
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia nowożytna
    historia Kościoła
    geografia historyczna
    diecezja łucka
    early modern history
    Church history
    historical geography
    Łuck diocese
    Opis:
    Artykuł stanowi głos w sporze historiograficznym na temat przynależności metropolitalnej diecezji łuckiej w okresie nowożytnym. Odwołując się do świadectw źródłowych z późnego średniowiecza oraz okresu nowożytnego, wskazuje na korzenie złożonej sytuacji formalno-prawnej diecezji łuckiej. Za rozstrzygające uznaje różne źródła uprawnień arcybiskupów gnieźnieńskich względem diecezji łuckiej. Od XV wieku, kiedy ukształtował się urząd prymasa, arcybiskupi gnieźnieńscy uzyskali jurysdykcję także nad metropolią lwowską. Od tego momentu dość trudno określić, jakie uprawnienia względem sufraganii lwowskich wykonywał arcybiskup gnieźnieński z racji pełnienia urzędu prymasa, a które mogły wynikać ze zwierzchności metropolitalnej. To zespolenie kompetencji obrazuje dobrze uznanie synodów prowincjonalnych gnieźnieńskich za synody prymasowskie i krajowe, których dekrety obowiązywały w obu metropoliach: gnieźnieńskiej i lwowskiej. Także procedury sądowe od początku XVI wieku dawały prymasowi prawo wysłuchiwania spraw sufraganów diecezji w pierwszej instancji. Autor w konkluzji stwierdza, że wobec braku dokumentu papieskiego, który przenosi diecezję łucką do metropolii gnieźnieńskiej, przez cały okres nowożytny pozostawała ona sufraganią lwowską.
    The article is a voice in a discussion among historians on the issue of the administrative affiliation of the Diocese of Łuck in the Modern Era. Drawing on the primary sources from the late Middle Ages and the modern period, we can find the roots of the complex formal-legal situation of the Lutsk diocese. Equally crucial are the various sources on the authority of the archbishops of Gniezno over the diocese of Lutsk. Since the 15th c. when the office of a Primate was established, the archbishops of Gniezno had also ruled over the Lviv ecclesiastical province (Pol. Metropolia) and since then it had been difficult to clearly state what powers the archbishop of Gniezno held over Lviv suffragan dioceses, particularly, which rights stemmed from the role of a Primate and which from the affiliation to the ecclesiastical province. Combining the two legal roles is best illustrated by the fact that the Gniezno Provincial Synods were tantamount with Primate and Country Synods, the decrees of which were implemented in both Gniezno and Lviv ecclesiastical provinces. Also, the court procedures since the beginning of the 16th c., granted the Primate a right to rule over the suffragan dioceses in the first instance. The author stands on a position that due to lack of Papal document granting the jurisdiction over Łuck diocese to Gniezno ecclesiastical province, it remained a Lviv’s suffragan diocese throughout the entire Modern Era.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 2; 55-68
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przestrzenne zróżnicowanie dynamiki rozwoju lokalnego w Małopolsce na podstawie wybranych cech społeczno-gospodarczych
    Spatial Differentiation of the Dynamics of Local Development in Malopolska Based on Selected Socio-economic Factors
    Autorzy:
    Dorocki, Sławomir
    Struś, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/439033.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    demografia;
    ekonomia;
    Galicja;
    geografia historyczna;
    GIS;
    Małopolska;
    wskaźnik potencjału
    demography;
    economics;
    Galicia;
    historical geography;
    Malopolska;
    potential index
    Opis:
    Utworzona w wyniku rozbioru I Rzeczypospolitej Galicja funkcjonowała w oderwaniu od pozostałej części ziem polskich przez prawie 150 lat. Duża autonomia największej terytorialnie prowincji monarchii austro-węgierskiej od drugiej połowy XIX w. wpłynęła na ukształtowanie się trwałych struktur społeczno-gospodarczych tej prowincji. Szczególny wpływ na wykrystalizowanie się stabilnych układów przestrzennych w Galicji wywarł fakt, że to właśnie pod koniec XIX wieku nastąpiły doniosłe zmiany w rozwoju społeczno-ekonomicznym tych ziem. W artykule dokonano analizy przestrzennego zróżnicowania dynamiki rozwoju lokalnego w Małopolsce w odniesieniu do teorii długiego trwania. W oparciu o wybrane cechy społeczno-gospodarcze skonstruowano syntetyczny wskaźnik rozwoju, na podstawie którego porównano hierarchię struktury rozwoju Małopolski w 1900 i 2002 roku. Analiza została przeprowadzona w oparciu o dane statystyczne oraz narzędzia GIS. Odnotowane zróżnicowanie rozwoju wynika głównie z globalnych przemian politycznych i gospodarczych, jednakże zostało one odmienione poprzez lokalne uwarunkowania instytucjonalne. Stwierdzono stabilność struktury osadniczej Małopolski, przy równoczesnym obniżeniu rangi niektórych ośrodków – zwłaszcza we wschodniej części analizowanego regionu oraz w przypadku miast powiązanych z przemysłem górniczym. Natomiast największy wzrost odnotował Kraków wraz z obszarami wchodzącymi w skład jego aglomeracji oraz regiony o funkcjach turystycznych.
    Created as a result of the 18th-century partitions of Poland, Galicia has functioned in isolation from the rest of the Polish territory for almost 150 years. Significantly vast territorial autonomy in the second half of the 19th century influenced the development of sustainable socio-economic structures of the province. The fact that the changes occurred at the end of the 19th had a particular impact on the establishment of stable spatial systems in Galicia. There were significant changes in the socio-economic development of these territories. In the following article authors work out the idea of spatial diversity of the dynamics of local development in the Malopolska region in relation to the theory of long-duration. The synthetic indicator of the development was constructed basing on the socio-economic criteria. The indicator was used for comparative analysis of the hierarchic structure of the development of Malopolska region between 1900 and 2002. The analysis is carried out on the basis of statistical data and GIS tools. The observed differences in growth were mainly due to the conditions of global political and economic changes, but they were transformed by local institutional conditions. The authors proved the stability of settlement structure of Malopolska region, as well as lowering rank of some centers – especially in the eastern part of the analyzed region and for the cities associated with mining industry. Krakow recorded the highest increase, along with the areas forming part of the urban zones and regions with tourist function.
    Źródło:
    Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego; 2017, 31, 2; 7-25
    2080-1653
    Pojawia się w:
    Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Śladami osadników fryderycjańskich w środkowej Polsce. Cmentarze i ich pozostałości
    Tracing Frederician settlers in Central Poland. Cemeteries and their remains
    Autorzy:
    Cepil, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/684474.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    cmentarz
    kolonizacja fryderycjańska
    osadnictwo wiejskie
    geografia historyczna
    środkowa Polska
    cemeteries
    Frederician colonisation
    settlement
    historical geography
    Central Poland
    Opis:
    The article presents the origin and the current state of conservation of remains of Evangelical cemeteries created during the Frederician colonisation. The present study shows work results in the scope of current Łódzkie Voivodeship. The geohistorical analysis includes the genesis of cemeteries and settlement context (location of old and present cemeteries). In conclusion, the remaining cultural heritage elements in village cultural landscape were also interpreted in detail.
    W artykule omówiono genezę i stan zachowania pozostałości cmentarzy ewangelickich usytuowanych w dawnych koloniach fryderycjańskich. Obszarem badań jest województwo łódzkie w obecnych granicach. Oprócz metryki powstania i krótkiego zarysu funkcjonowania nekropolii, analizie poddano także kontekst osadniczy, a mianowicie dawną i teraźniejszą lokalizację miejsc pochówku w krajobrazie kulturowym wsi. Uwzględniono również analizę współczesnych reliktów badanych cmentarzy pod kątem walorów kulturowych i ich ochrony.
    Źródło:
    Studia z Geografii Politycznej i Historycznej; 2017, 6
    2300-0562
    2450-0127
    Pojawia się w:
    Studia z Geografii Politycznej i Historycznej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rola rzek w historii Księstwa Halicko-Wołyńskiego (na podstawie informacji z kronik XII-XIII w.)
    The role of rivers in history of Galicia-Volhynia Principality (on the basis of entries from the chronicles of the XII-XIII centuries)
    Autorzy:
    Hudyma, Jurij
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/540492.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geopolityczne
    Tematy:
    Księstwo Halicko-Wołyńskie
    geografia historyczna
    wody powierzchniowe
    zjawiska pogodowe
    Galicia-Volhynia Principality
    historical geography
    surface waters
    climatic phenomena
    Opis:
    W artykule przeanalizowano treści dotyczące rzek, bagien i jezior Wołynia i Galicji, zawarte w Latopisie Kijowskim (ХІІ w.) i Latopisie Halicko-Wołyńskim (ХІІІ w.). Rozpatrzono rolę obiektów hydrograficznych w kampaniach wojskowych jak również ich znaczenie w życiu gospodarczym państwa Halicko-Wołyńskiego (żegluga, mosty, groble, brody). W oparciu o wiadomości z kronik dotyczące ekstremalnych zjawisk pogodowych (deszcz, śnieg, wiatr, mróz, mgła) ustalono przyczyny, przebieg i konsekwencje poszczególnych katastrof społecznych (głód, epidemie) na ziemiach Galicji i Wołynia w czasach książęcych. Wyniki przeprowadzonych badań stanowią ważne uzupełnienie wiedzy z zakresu geografii historycznej zachodniej części dzisiejszej Ukrainy.
    The article provides an analysis of records found in Kyiv (12th-century) and HalychVolhyn (13th-century) Chronicles about rivers, wetlands and lakes within the areas of Galicia and Volhyn. The role of hydrographic objects in military campaigns was duly considered along with their significance in the economic life of the Kingdom of Ruthenia (shipping, bridges, dykes, fords).Based on the chronicle records concerning extreme climatic events (rain, snow, wind, frost, fog), the causes, course, and consequences of individual social disasters (famines, epidemics) on the territory of Galicia and Volhynia during the Princely times were established The results of the conducted research constitute an important complement to the knowledge in the field of historical geography of the western part of today's Ukraine.
    Źródło:
    Przegląd Geopolityczny; 2019, 27; 93-113
    2080-8836
    2392-067X
    Pojawia się w:
    Przegląd Geopolityczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zmiany zagospodarowania Wilamowa w okresie staropolskim
    Changes in the spatial development of Wilamów in the pre-partition period
    Autorzy:
    Figlus, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18827167.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-15
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    zagospodarowanie
    struktura społeczno-gospodarcza
    wieś
    Szadek
    Wilamów
    królewszczyzny
    geografia historyczna
    development
    socio-economic structure
    village
    royal lands
    historical geography
    Opis:
    Artykuł prezentuje wyniki badań geograficzno-historycznych dotyczących zagospodarowania wsi Wilamów w gminie Szadek w okresie nowożytnym. Należała ona do dóbr królewskich, jednak przez większość badanego okresu pozostawała ona w dzierżawie szlacheckiej. W pracy przeprowadzono analizę zmian społeczno-gospodarczych, wykorzystując rejestry podatkowe oraz lustracje i inwentarze dóbr królewskich, jak również najstarsze ujęcie kartograficzne. W badaniach uwzględniono wielkość wsi, jej potencjał demograficzny i strukturę agrarną, zakres powinności feudalnych, kierunki użytkowania oraz poziom dochodowości.
    This paper presents the results of geographical and historical research concerning the development of the village of Wilamów in Szadek municipality. The village belonged to the royal estates, but for most of the surveyed period it remained under the tenancy of the nobility. The study analyses socio-economic changes using tax registers, inspection records and inventories of royal estates, as well as the oldest cartographic records. The study takes into account the size of the village, its demographic potential and agrarian structure, the scope of feudal obligations, types of land use, and the level of income.
    Źródło:
    Biuletyn Szadkowski; 2022, 22; 73-88
    1643-0700
    Pojawia się w:
    Biuletyn Szadkowski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Aspekty funkcji granic w regionie karpackim – wyznaczanie granic w średniowieczu i wczesnej epoce nowożytnej
    The aspects of borders function in Carpathian region – perception of borders in the middle and early modern age
    Autorzy:
    Maliniak, Pavol
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/87883.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geograficzne
    Tematy:
    geografia historyczna
    granice realne
    granice wyobrażone
    użytkowanie przestrzeni
    Słowacja
    historical geography
    real bordes
    imaginative bordes
    use of space
    Slovakia
    Opis:
    W artykule poświęcamy uwagę rozprzestrzenieniu się form i znaczeń znaków granicznych w środkowym regionie Karpat na Słowacji. Rozwój tych ziem przypada na czasy średniowiecza oraz nowożytności za panowania Królestwa Węgierskiego. W tamtym wielokulturowym środowisku funkcja granic była jedynie formalna. Podział administracyjny i własnościowy ziem, powodował ich niezmienność. O abstrakcyjnych granicach mówią źródła, kiedy opisują kierunek wyznaczania granic. Posługują się wtedy pojęciami: granica „postępuje” w górę lub „idzie” na drzewo. W percepcji niematerialnych własności możemy znaleźć analogiczną funkcję granic w rytuałach religijnych. Sakralizacja granic krzyżami miała bardzo silne znaczenie symboliczne. Innym aspektem granic w sferze duchowej był objazd granic, który tkwił w tradycji Europy Środkowej od średniowiecza do nowożytności.
    In the study we focus on forms and meaning of border signs in the central region of Carpathian Mountains in Slovakia. Development of the area stretches back to Middle Ages as well as to modern Hungarian Kingdom. Function of borders was mostly formal in this multicultural environment. Administrative and ownership division of the area caused paradoxically that it remained unchanged. Sources, which describe the direction of borders delimitation with phrases such as: the border „rises up” a hill or it „goes up” a tree, reflect abstract borders. In perception of intangible characteristics we can find analogical functions of borders in religious rites. Sacralization of borders with crosses had very strong symbolical meaning. Borders perambulations (walkabouts) on horses, which were traditional for central Europe since the Middle Ages until the Modern period, presented another aspect of borders in spiritual sphere.
    Źródło:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego; 2011, 15; 116-124
    1896-1460
    2391-5293
    Pojawia się w:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wielokulturowość wsi w wymiarze lokalnym na przykładzie gminy Dobroń
    Multicultural Heritage of Villages in the Local Dimension on the Example of Dobroń Community
    Autorzy:
    Figlus, Tomasz
    Staniek, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/691789.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    wielokulturowość
    geografia historyczna osadnictwa
    ruralistyka
    dziedzictwo kulturowe
    morfogeneza wsi
    multiculturalism
    historical geography of settlement
    ruralism
    cultural heritage
    rural morphogenesis
    Opis:
    This paper presents the results of research on the issue of multiculturalism in the aspect of historical spatial layouts and selected objects of material heritage on the example of Dobroń community. The authors focused their attention on the genetic and settlement analysis and morphological reconstruction of selected villages, mainly related to so called „Olęder” and Frederician colonization from the 18th and 19th centuries. The article also presents the history and contemporary state of preservation of some objects associated with particular national and religious groups that left a clear traces in the cultural landscape of the examined area.
    Artykuł przedstawia wyniki badań dotyczących zagadnienia wielokulturowości wsi w aspekcie kształtowania historycznych układów przestrzennych oraz wybranych obiektów materialnego dziedzictwa na przykładzie gminy Dobroń. W opracowaniu skoncentrowano uwagę na dokonaniu analizy genetyczno-osadniczej i rekonstrukcji morfologicznej wybranych wsi, związanych głównie z kolonizacją olęderską i fryderycjańską w XVIII i XIX wieku. W artykule omówiono także dzieje i współczesny stan zachowania obiektów, powiązanych z konkretnymi grupami narodowymi oraz religijnymi, które pozostawiły wyraźny ślad w krajobrazie kulturowym na badanym obszarze.
    Źródło:
    Space – Society – Economy; 2017, 20; 125-145
    1733-3180
    2451-3547
    Pojawia się w:
    Space – Society – Economy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wincenty Pol i koleje żelazne – ujęcie geograficzno-historyczne
    Wincenty Pol and railways – geographical and historical approach
    Autorzy:
    Kowalczyk, Karol
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2089668.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Gdański. Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego
    Tematy:
    transport kolejowy
    dyfuzja przestrzenna
    geografia historyczna
    wiek XIX
    Wincenty Pol
    rail transport
    spatial diffusion
    historical geography
    19th century
    Opis:
    Celem artykułu jest ukazanie, w ujęciu geograficzno-historycznym, związków Wincentego Pola (1807-1872) z kolejami żelaznymi. Jako świadek ich rozwoju w Europie Środkowej, a jednocześnie geograf – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, dostrzegał zalety nowego środka transportu dla gospodarki, społeczeństwa i krajoznawstwa. W opracowaniu przeanalizowano epizody z biografii W. Pola w odniesieniu do etapów procesu przestrzennej dyfuzji kolei na świecie. Dokonano próby wskazania miejsc i okoliczności jego bezpośredniej styczności z drogami żelaznymi, w szczególności podczas odbywanych podróży. Wskazano też elementy jego dorobku naukowego związane z geografią transportu kolejowego. W badaniach opierano się na pismach, w tym korespondencji W. Pola oraz innych źródłach o charakterze tekstowym, ikonograficznym i kartograficznym. Najważniejszym wynikiem przeprowadzonych analiz jest przestrzenna rekonstrukcja przebiegu tras, które W. Pol mógł pokonać pociągiem między 1845 a 1872 r.
    The aim of the article is to show, in geographic and historical terms, the links between the life of Wincenty Pol (1807–1872) and the railways. As a witness of their development in Central Europe, and at the same time a geographer – professor at the Jagiellonian University, he saw the advantages of the new mode of transport for the economy, society and sightseeing. The paper analyses episodes from W. Pol’s biography with a reference to the stages of the process of spatial diffusion of railways in the world. An attempt was made to indicate the places and circumstances of his direct contact with railways, especially during his travels. Elements of his scientific output related to the geography of rail transport were also indicated. The research was based on his writings, including the mail, and other literature, iconographic and cartographic sources. The most important result of the analyses is a spatial reconstruction of the routes that W. Pol could have travelled by train between 1845 and 1872.
    Źródło:
    Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG; 2020, 23(1); 8-27
    1426-5915
    2543-859X
    Pojawia się w:
    Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przeszłości fragmentaryczne, czyli... Jak powracają minione krajobrazy? Wybrane przykłady z popularyzacji archeologii
    Fragmented pasts... How do the historical landscapes return? Selected examples from the popularization of archeology
    Autorzy:
    Majewska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/691713.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    geografia historyczna
    archeologia współczesności
    krajobraz dziedzictwa
    turystyka historyczna
    skansen
    odtwórstwo historyczne
    historical geography
    archaeology of the contemporary past
    heritagescape
    cultural tourism
    open-airmuseum
    historical reenactment
    Opis:
    In this analysis, forms of archaeology popularisation with a spatial representation and its output, have been evaluated. On the basis of chosen examples, critical analysis of dominating forms of narration in the archaeology popularisation discourse, especially taking into consideration their landscape aspect (historical geography), has been performed. Permanent and ephemeral relic-preserved spaces and/or heritagescape, have been specified.
    W opracowaniu poddano rozważaniu problematykę, posiadających reprezentacje przestrzennie, formy popularyzowania archeologii i jej dorobku. Na wybranych przykładach dokonano krytycznego omówienia dominujących narracji w popularyzacji archeologii, ze szczególnym uwzględnieniem ich aspektu krajobrazowego, za sprawą włączenia do analizy perspektywy geograficznej (geografii historycznej). Wyróżniono podział na stałe i efemeryczne przestrzenie zachowanych reliktowo i/lub konstruowanych krajobrazów dziedzictwa (heritagescape).
    Źródło:
    Space – Society – Economy; 2018, 25; 61-73
    1733-3180
    2451-3547
    Pojawia się w:
    Space – Society – Economy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rozwój struktur parafialnych i dekanalnych metropolii mohylewskiej (1783–1918)
    The Development of Parish and Deanery Structures of Mogilev Metropolis (1783–1918)
    Autorzy:
    Szady, Bogumił
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/653976.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Kościół katolicki
    metropolia mohylewska
    parafie
    Rosja
    geografia historyczna
    schematyzmy diecezjalne
    Catholic Church
    Mogilev metropolis
    parishes
    Russia
    historical geography
    diocesan Schematisms
    Opis:
    Artykuł w układzie chronologicznym przedstawia analizę geograficzno-historyczną rozwoju struktur parafialnych w metropolii mohylewskiej w latach 1783–1918. Główną podstawę źródłową stanowią schematyzmy diecezjalne oraz spisy duchowieństwa. Zmiany sieci parafialnej zostały ukazane w ramach jednostek administracyjnych wyższego rzędu: dekanatów oraz diecezji (mohylewskiej, wileńskiej, żmudzkiej, łucko-żytomierskiej, kamienieckiej, mińskiej, tyraspolskiej). Tekst podejmuje próbę interpretacji tych zmian przez określenie ich przyczyn i okoliczności.
    The article presents, in chronological order, a geographic-historical analysis of the development of parish structures in the Mogilev metropolis in 1783–1918. The analysis has been based on two primary sources: the annual diocesan handbooks called Schematisms and registers of the clergy. The changes in the network of parishes are presented within the territorial administrative units of the higher level: deaneries and dioceses (of Mogilev, Vilnius, Samogitian diocese, and the dioceses of Lutsk and Zhytomyr, Kamianets-Podilskyi, Minsk, and Tiraspol). The paper attempts to interpret these changes by establishing their causes and circumstances.
    Źródło:
    Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej; 2019, 54, 2; 5-42
    2353-6403
    1230-5057
    Pojawia się w:
    Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Geneza, rozwój i zanik Wiączynia. Próba rekonstrukcji geograficzno-historycznej osadnictwa w aspekcie przemian zagospodarowania przestrzennego i rozplanowania wsi
    The origins, development and disappearance of Wiączyń. An attempt at geographic and historical reconstruction of settlement in the aspect of transformations of spatial planning and village layout
    Autorzy:
    Figlus, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/684471.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    osadnictwo
    wieś
    geografia historyczna
    morfogeneza
    zagospodarowanie przestrzenne
    rozplanowanie
    układ przestrzenny
    Wiączyń
    settlement
    village
    historical geography
    morphogenesis
    spatial planning
    layout
    spatial layout
    Opis:
    The paper presents the results of research concerning the currently non-existing villages of Wiączyń Polny and Leśny, where new Prussian colonies were created in the early 19th century. The development of settlements in the Middle Ages was studied, and the modern-period development was analysed against the legal and ownership relations. Both villages first appeared in historical sources in the 14th century and were part of the royal estate. For most of their history, they were leased by the nobility, with the longest-lasting being the Lasocki family. These were relatively small settlements, inhabited by serfs. Wiączyń had an inn and a grange, which included a mansion and farm buildings, including a brewery. The paper also attempts to reconstruct the layout of the village and to study the process of succession of settlement. Wiączyń Polny was an irregular roadand- square village, while Wiączyń Leśny was a multi-road village. As a result of Prussian colonisation, new villages were established in their place: Nowosolna, Wiączyń Dolny, Górny and Nowy. They were laid out in the form of regular linear villages, while Nowosolna took the form of a unique structure consisting of eight radial roads emerging from the centre.
    Artykuł przedstawia wyniki badań dotyczących nieistniejących współcześnie wsi Wiączyń Polny i Leśny, na terenie których na początku XIX w. powstały nowe kolonie pruskie. Zbadano rozwój osadnictwa w średniowieczu i dokonano analizy zagospodarowania w okresie nowożytnym na tle stosunków prawno-własnościowych. Obie wsie pojawiły się w źródłach historycznych w XIV w. i wchodziły w skład dóbr królewskich. Przez większość czasu swego funkcjonowania były dzierżawione przez przedstawicieli szlachty, przy czym najdłużej były w posiadaniu rodu Lasockich. Były to stosunkowo niewielkie osady, zamieszkane przez chłopów pańszczyźnianych. W Wiączyniu były zlokalizowane: karczma i folwark, obejmujący dwór i zabudowania gospodarcze, w tym budynek browaru. W pracy dokonano również próby rekonstrukcji rozplanowania wsi i zbadano proces sukcesji osadnictwa. Wiączyń Polny miał formę nieregularnej wsi drogowo-placowej, a Wiączyń Leśny miał charakter wsi wielodrogowej. W wyniku kolonizacji pruskiej na ich miejscu powstały nowe wsie: Nowosolna, Wiączyń Dolny, Górny i Nowy. Były rozplanowane w postaci regularnych wsi liniowych, przy czym Nowosolna przyjęła formę unikatowej struktury, składającej się z ośmiu promienistych dróg wychodzących z centrum układu.
    Źródło:
    Studia z Geografii Politycznej i Historycznej; 2017, 6
    2300-0562
    2450-0127
    Pojawia się w:
    Studia z Geografii Politycznej i Historycznej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    GENEZA MAJORATU I STOSUNKI OSADNICZE W DOBRACH RODZINY TOLLÓW POD UNIEJOWEM
    ORIGIN OF ENTAIL AND SETTLEMENT RELATIONS IN THE ESTATE OF THE TOLL FAMILY NEAR UNIEJÓW
    Autorzy:
    Cepil, Monika
    Figlus, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/487463.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    geografia historyczna, osadnictwo, wieś, rodzina Tollów, majorat,
    XIX wiek, Uniejów
    historical geography, settlement, village, Toll family, entail, 19th century, Uniejów
    Opis:
    The article presents settlement relations in an entailed estate near Uniejów in the 19th and the beginning of the 20th century. Geo-historical analysis covers the issue of settlement origins and transformations, including the morphology of the countryside. It attempts a reconstruction of the circumstances of the origin of donation on the basis of a ukase (an edict of the tsar) of 1836, and presents, from the spatial perspective, the development of selected social and economic aspects of the functioning of the entailed estate in question. Special attention is devoted to changes in rural settlement resulting from two massive agrarian reforms which caused the transformation of rural settlement systems.
    Źródło:
    Biuletyn Uniejowski; 2017, 6; 92-107
    2299-8403
    Pojawia się w:
    Biuletyn Uniejowski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Atlas historyczny Rzeczypospolitej. Ruś Czerwona w drugiej połowie XVI wieku – koncepcja i program projektu
    Historical Atlas of the Commonwealth. Red Ruthenia in the second half of the sixteenth century – the concept and programme of the project
    Autorzy:
    Janeczek, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18055647.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    historical geography
    historical atlas
    Red Ruthenia
    Galicia
    16th century
    Polska
    Ukraine
    geografia historyczna
    atlas historyczny
    Ruś Czerwona
    XVI wiek
    Polska
    Ukraina
    Opis:
    W artykule przedstawiono koncepcję i program prac nad atlasem historycznym Rusi Czerwonej w drugiej połowie XVI w. Ta dzielnica Korony nie została objęta Atlasem historycznym Polski, którego edycja została właśnie zakończona i wypełniła zakres terytorialny wyznaczony w 1964 r. Rozpoczęty w 2022 r. projekt „Atlasu Rusi Czerwonej” jest rozwinięciem dotychczasowego opracowania. Wspiera się on na podobnych założeniach, uwzględnia jednak potrzebę modyfikacji wynikających ze specyfiki regionu. Szczegółowo został omówiony plan pierwszego etapu prac, których rezultatem będą mapy sześciu ziem składających się na Ruś Czerwoną, opublikowane w witrynie internetowej w aplikacji web-GIS, a także bazy danych oraz edycje źródłowe.
    The paper presents the concept and work programme for the Historical Atlas of Red Ruthenia in the second half of the sixteenth century. This region of the Crown was not covered by the Historical Atlas of Poland, the edition of which has just been completed, encompassing the territorial scope defined in 1964. The project of the Atlas of Red Ruthenia (now within the boundaries of Ukraine and Poland), launched in 2022, is an extension of the work already done. It is based on similar guidelines but considers the need for modifications due to the region's specificities. The plan for the first stage of the research has been discussed in detail. It will result in maps of the six lands that make up Red Ruthenia, which will be published on the website in a web-GIS application, as well as databases and source editions.
    Źródło:
    Studia Geohistorica; 2022, 10; 224-238
    2300-2875
    Pojawia się w:
    Studia Geohistorica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Profesor Stanisław Litak (1932–2010) – przyczynek do biografii naukowo-dydaktycznej
    Professor Stanisław Litak (1932–2010): A Contribution to a Scientific and Didactic Biography
    Autorzy:
    Szady, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/449098.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    Stanisław Litak
    historia Kościoła
    geografia historyczna
    historia szkolnictwa
    historia wychowania
    history of the Church
    historical geography
    history of schools
    history of education
    Opis:
    Sylwetka naukowo-dydaktyczna prof. Stanisława Litaka obejmuje znaczący obszar badań nad historią społeczno-religijną epoki nowożytnej, realizowaną w trakcie wieloletniej pracy zawodowej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w latach 1961–2005. W trakcie aktywności zawodowej prof. Litak współtworzył lubelskie środowisko badaczy struktur Kościoła nowożytnego i geografii historycznej oraz reprezentował je na forum międzynarodowym. Równorzędną rolę w Jego naukowych zainteresowaniach pełniła historia oświaty epoki przedrozbiorowej, która zaowocowała autorstwem popularnego podręcznika akademickiego o historii wychowania, wykorzystywanego do dziś przez studentów zainteresowanych zagadnieniami historii edukacji. Dualizm pracy naukowej odzwierciedlają również okoliczności zatrudnienia prof. Litaka zarówno w Instytucie Historii oraz w Instytucie Pedagogiki KUL. Pokłosiem lat pracy są liczne publikacje naukowe, utrzymane w konwencji przyjętych kierunków badawczych. Nieoceniona pozostaje też spuścizna Profesora w postaci kapitału ludzkiego – seminarzystów, uczniów naukowych, współpracowników, którzy podejmują trud kontynuacji obranych przez Niego kierunków badawczych. Profesor Litak wyznaczył standardy w pracy naukowej, które pozostają godne naśladowania, dał się również poznać jako ciepły, skromny, ale wymagający nauczyciel akademicki i kierownik zespołów pracowniczych. Warto podkreślić i docenić Jego zasługi dla humanistyki polskiej, ze względu na wartość merytoryczną prac, które na stałe weszły do historiografii. Pamięć o Nim, jako o człowieku nauki, który niósł ze sobą wartości badawcze i utrzymywał dobre relacje międzyludzkie, zasługuje również na propagowanie w środowiskach akademickich.
    The scientific and didactic portrait of Professor Stanisław Litak includes a considerable area of research on the social and religious history of the modern era carried out during the many years of work at the Catholic University of Lublin in the years 1961–2005. In the period of his professional activity, Professor Litak co-created the Lublin environment of researchers dealing with the structures of the modern Church and historical geography and he represented it on the international forum. A parallel role in his scientific interests was played by the history of education of the pre-partitioning period. The fruit of those interests was a popular academic textbook written by him about the history of education and still used by students concerned with the issues referring to the history of education. The duality of research work is also reflected in the circumstances in which Professor Litak was employed both at the Institute of History and the Institute of Pedagogy of the Catholic University of Lublin. The aftermath of his work includes numerous scientific publications written within the convention of the adopted scientific research directions. The Professor’s legacy in the form of human capital, namely students from the seminar, scientific students and colleagues who undertake the effort to continue the research directions established by him, remains invaluable. Professor Litak established standards in research work which deserve to be followed. He was also known as a warm, modest but demanding university teacher and head of teams. What should be emphasized and appreciated are his merits for the Polish humanities, which are due to the value of his works, constituting a permanent element of historiography. Memory about him as a man of science who epitomized research values and maintained good human relationships also deserves to be kept alive in academic circles.
    Źródło:
    Studia Paedagogica Ignatiana; 2018, 21, 2; 99-112
    2450-5358
    2450-5366
    Pojawia się w:
    Studia Paedagogica Ignatiana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Atlas historyczny Polski XVI wieku. Fundamentalne dzieło polskiej kartografii historycznej
    Historical Atlas of Poland of the Sixteenth Century. A fundamental work of Polish historical cartography
    Autorzy:
    Konopska, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18055669.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    geografia historyczna
    mapy historyczne
    kartografia historyczna
    HGIS
    mapy cyfrowe
    Atlas historyczny Polski XVI w.
    historical geography
    historical maps
    historical cartography
    digital maps
    Historical Atlas of 16th-century Poland
    Opis:
    Imponująca zawartość merytoryczna Atlasu historycznego Polski. Seria A: Mapy szczegółowe XVI w. jest przedmiotem refleksji wokół tezy, że atlas ten jest fundamentalnym dziełem polskiej kartografii historycznej. U podstaw tej tezy leży fakt opracowania ze wszech miar obszernego dzieła, wydanego drukiem i w formie cyfrowej bazy źródeł. Fenomen prac nad atlasem polega na ich realizacji przez kolejne pokolenia badaczy z pełnym poszanowaniem idei pomysłodawców. Forma cyfrowa w naturalny sposób zwiększyła dostęp do treści Atlasu i ułatwiła wgląd w źródła historyczne. AtlasFontium.pl jako aplikacja WebGIS jest ponadterytorialny i dostępny bez ograniczeń czasowych.
    The impressive factual content of the Historical Atlas of Poland. Detailed Maps of the 16th Century is the subject of reflection around the thesis that this Atlas is a fundamental work of Polish historical cartography. The thesis is based on the fact that an all-encompassing work has been produced, published in print and in the form of a digital source base. The extraordinariness of the work on the Atlas consists in the fact that the work is carried out by successive generations of researchers with full respect for the ideas of the originators. The digital form has naturally increased the availability of the content of the Atlas and facilitated access to historical sources. AtlasFontium.pl, as a WebGIS application, is cross-territorial and accessible without time limits.
    Źródło:
    Studia Geohistorica; 2022, 10; 155-171
    2300-2875
    Pojawia się w:
    Studia Geohistorica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Spatio-temporal aspects of the extraordinary tax collecting system in Greater Poland (1492–1613)
    Autorzy:
    Gochna, Michał
    Związek, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/603194.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    geografia historyczna
    finanse państwowe
    gospodarka historyczna
    nowożytność
    historia Polski
    Korona Polska
    podatki
    historyczny GIS
    historical geography
    state finances
    historical economy
    early modern period
    history of Poland
    Polish Crown
    taxes
    historical GIS
    Opis:
    W artykule omawiane są kwestie dotyczące przestrzennego i chronologicznego funkcjonowania systemu dochodów w szesnastowiecznej Koronie na przykładzie Wielkopolski. Zakres chronologiczny analizy obejmuje okres od przełomu XV i XVI w., kiedy zaczął się tworzyć polski system parlamentarny, do początków XVII w., a dokładnie do momentu powołania Trybunału Skarbowego Koronnego w 1613 r. Autorzy próbują odpowiedzieć na pytanie o adekwatność perspektywy przestrzenno-chronologicznej dla badań nad historią opodatkowania poprzez analizę wybranych aspektów procesu poboru podatków nadzwyczajnych. W pracy omówiono również kwestię zmian systemu dochodów Korony – od modelu centralnego, w którym decyzje dotyczące podatków podejmowane były przez Sejm, a proces poboru kontrolowany był przez monarchę za pośrednictwem urzędników dworskich, do decentralizacji, gdy coraz większą rolę w zarządzaniu finansami państwowymi zaczęły odgrywać lokalne sejmiki szlacheckie.
    The article deals with issues related to the spatial and temporal functioning of the revenue system in the sixteenth-century Crown of the Kingdom of Poland, on the example of Greater Poland. The chronological scope of the work covers the period from the turn of the fifteenth century, when the Polish parliamentary system had begun to take shape, to the early seventeenth century, or more precisely, to the establishment of the Crown Treasury Tribunal in 1613. The authors make an attempt to determine the suitability of the spatio-temporal perspective in the research on the history of taxation by analysing selected aspects of the extraordinary tax collection process. The study presented here also touches upon the problems related to the transformation occurring in the revenue system of the Crown. The system gradually changed from the centralised model, with decisions regarding tax matters being made by the Sejm while the monarch exacted control over the process through his offi cials, to a more decentralised model, in which local nobility assemblies played a greater role in managing state finances.
    Źródło:
    Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2019, 80
    0080-3634
    Pojawia się w:
    Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uwagi w związku z edycją Ksiąg celnych Korony z drugiej połowy XVI wieku, wyd. Szymon Kazusek, Kielce 2017
    Autorzy:
    Związek, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/603138.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    geografia historyczna
    system celny
    wczesna nowożytność
    sieć drogowa
    zwrot przestrzenny
    przestrzenne bazy danych
    historical geography
    toll system
    Early Modern Times
    road system
    spatial turn
    spatial databases
    Opis:
    Nikogo nie trzeba przekonywać, że wydawanie źródeł historycznych ma głęboki sens. Nie trzeba także specjalnie tłumaczyć powodów edycji źródeł zachowanych w szczątkowej ilości, w szczególności jeśli są one rozrzucone po wielu krajowych (a niekiedy i zagranicznych) archiwach. Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że w znacząco różny sposób publikowane będą źródła tekstowe, inaczej zaś źródła o charakterze liczbowym. O tym właśnie jest ten tekst, który ma charakter krytycznego komentarza do wydawnictwa poświęconego nielicznie, niestety, przetrwałym do naszych czasów poszytom notującym ruch handlowy na komorach celnych rozsianych w różnych prowincjach szesnastowiecznej Rzeczypospolitej. Notes on the edition: Księgi celne Korony z drugiej połowy XVI wieku, ed. Szymon Kazusek, Kielce 2017, pp. 383, mapThere is no point in trying to convince anyone that the publication of historical sources makes very good sense. And there is no need to explain the reasons for publishing historical sources that have preserved in fragmentary form – especially when those sources are scattered in various national (and sometimes foreign) archives. One has to be aware, however, that there should be a great difference between the editing of text sources and sources consisting of figures. And an analysis of this problem is undertaken in the present text, being a critical commentary to the edition of – very scattered – text sources on trade and commercial activities at custom houses located in provinces of the sixteenth-century Polish-Lithuanian Commonwealth.
    Źródło:
    Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2017, 78
    0080-3634
    Pojawia się w:
    Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Continuity and Decline. Temporal Expression of Denominational Cemeteries in Contemporary Times
    Trwanie i zanikanie. Ekspresja temporalna cmentarzy wyznaniowych we współczesności
    Autorzy:
    Majewska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/681856.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    cmentarze
    archeologia współczesności
    geografia historyczna
    dziedzictwo kulturowe
    profanacja
    profanizaja
    obiekty religijne
    cemeteries
    archaeology of the contemporary past
    historical geography
    cultural heritage
    profanation
    secularization
    religious objects
    Opis:
    W opracowaniu podjęto próbę systematyzacji wiodących przekształceń zachodzących we współczesności w przestrzeni cmentarzy wyznaniowych znajdujących się na terenie Polski. Cezurę czasową analiz ograniczono do okresu trwającego od zakończenia drugiej wojny światowej do chwili obecnej. Wyróżniono cztery zasadnicze rodzaje przekształceń podzielone na dwa główne kierunki przemian zachodzących w czasie: harmonijną ekspresję temporalną (zastój/zanik; kontynuację) oraz dysharmonijną ekspresję temporalną (desakralizacja; resakralizacja i komemoracja). Każdy rodzaj przekształceń został omówiony osobno na wybranych przykładach. Należy jednak podkreślić, że zaproponowany podział nie ma charakteru rozłącznego, gdyż biorąc pod uwagę mnogość czynników determinujących zmiany struktur materialnych cmentarzy, niekiedy procesy zachodzą równolegle lub zazębiają się w czasie.
    The study attempts to systematize the leading transformations observed nowadays in denominational cemeteries located in Poland. The time frame of the analyses was limited to the period from the end of the Second World War to the present. Four basic types of transformations have been distinguished and divided into two main directions of changes reported over time, namely: harmonious temporal expression (stagnation/decline, continuation) and disharmonious temporal expression (desacralisation, resacralisation and commemoration). Each type of transformation is discussed separately based on selected examples. However, it needs to be emphasised that the proposed division is not disjunctive as considering the multitude of factors that determine changes in the material structures of cemeteries, processes sometimes run parallel to each other or overlap in time.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2019, 34; 71-96
    0208-6034
    2449-8300
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Relikty zanikłych jednostek osadniczych na pograniczu mazursko-mazowieckim. Interdyscyplinarny projekt badawczy
    Relicts of the Deserted Villages at the Masurian-Mazovian Borderland. Interdisciplinary Research Project
    Autorzy:
    Majewska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/681995.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    archeologia współczesności
    geografia historyczna
    Mazury
    krajobraz kulturowy
    zanikłe wsie
    pamięć
    osadnictwo wiejskie
    archaeology of the contemporary past
    historical geography
    Masuria
    cultural heritage
    deserted villages
    memory
    rural settlement
    Opis:
    The paper presents the proposal for an interdisciplinary, humanistically oriented analysis of extinct settlements on the example of the results of the author’s research project realized on the territory of the Pisz county in the Warmińsko-Mazurskie voivodship. The project, embedded in the current research trend on the transformations of the contemporary landscape, was focused on the analysis of the relics of the 20th century extinct settlement structures and their material heritage. The research topic was based on the compilation of theoretical assumptions of historical geography (e.g. Koter 1994; Figlus 2016) and fieldwork methodology developed through historical archeology, including contemporary archeology (e.g. Vařeka et al. 2008). The results of the study were published in the article on the case study of the disappearing village – Sokoły Górskie. The research results presented both in the form of cartographic synthesis and field surveying studies conducted within landscape structures show the large quantitative and qualitative dimension of transformations that were taking place as a result of violent socioeconomic changes of the 20th century (e.g. rapid depopulation), which were the effect of global armed conflicts.
    -
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2017, 32; 215-235
    0208-6034
    2449-8300
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Parcelacja wsi w okresie międzywojennym i jej reperkusje osadnicze na przykładzie folwarków Orzeszków, Wielenin i Zieleń
    Parcelling out of rural land in the interwar period and its consequences for settlement – examples of Orzeszków, Wielenin and Zieleń
    Autorzy:
    Cepil, Monika
    Figlus, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/487541.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    geografia historyczna
    osadnictwo
    wieś
    folwarki
    parcelacja
    reformy rolne
    okres międzywojenny
    gmina Kościelnica
    historical geography
    settlement
    village
    big farms
    parcelling out
    land reform
    interwar period
    commune of Kościelnica
    Opis:
    W artykule przedstawiono wyniki badań nad procesem parcelacji majątków folwarcznych, zlokalizowanych w rejonie Uniejowa, w okresie międzywojennym. Szczegółowe analizy objęły trzy jednostki osadnicze położone w dawnej gminie Kościelnica: Orzeszków, Wielenin i Zieleń. W pierwszej części artykułu zobrazowano niektóre aspekty prawne procesów parcelacji, związane z implementacją reformy rolnej. W dalszej części opracowania, przedstawiono wyniki badań nad przebiegiem parcelacji wsi w gminie Kościelnica, z uwzględnieniem kwestii prawnych oraz przemian struktur przestrzennych osadnictwa.
    The article presents the results of research on the process of parcelling out the land of big farms in Uniejów region in the interwar period. The analysis covered three settlement units in located in the former commune of Kościelnica: Orzeszków, Wielenin and Zieleń. The first part of the article explains some legal aspects of the parcellation process connected with the implementation of the land reform. The next part presents the results of research on the parcellation of villages in the commune of Kościelnica, including legal questions and changes in the spatial structures of settlement.
    Źródło:
    Biuletyn Uniejowski; 2018, 7; 29-45
    2299-8403
    Pojawia się w:
    Biuletyn Uniejowski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rzeka, młyny, wyspy i siano. Późnonowożytna mapa okolic Broku nad Bugiem w kontekście procesów środowiskowych
    River, mills, islands, and hay. A late modern map of the Brok on the Bug area in the context of environmental processes
    Autorzy:
    Związek, Tomasz
    Brykała, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18055679.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    history of cartography
    Brok
    Morzyczyn Włościański
    Bug River
    environmental history
    historical geography
    White Forest
    Visitation Sisters
    historia kartografii
    Bug
    historia środowiska
    geografia historyczna
    Puszcza Biała
    wizytki
    Opis:
    Niniejszy artykuł przedstawia analizę jednej z osiemnastowiecznych map koryta Bugu na wysokości miejscowości Brok i Morzyczyn Włościański, która przechowywana jest obecnie w zbiorach klasztoru zgromadzenia ss. wizytek w Warszawie. Wyniki przedstawione w artykule przyczyniły się wydatowania tego zabytku i określenia jego skali. Dodatkowo podjęta została próba szerszego przeanalizowania kontekstów środowiskowych koryta Bugu przed trzema wiekami.
    The article analyses one of the eighteenth-century maps of the Bug river’s bed near Brok and Morzyczyn Włościański. The map is kept in the collections of the convent of the Visitation Nuns in Warsaw. The results presented in the article contributed to the dating of the map and the determination of its scale. Additionally, an attempt was made to analyse the environmental context of the Bug riverbed three centuries ago.
    Źródło:
    Studia Geohistorica; 2022, 10; 28-52
    2300-2875
    Pojawia się w:
    Studia Geohistorica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rewizja komór celnych i stacji mytniczych województwa kaliskiego z 1571 r. Edycja Aktu rewizorów ziemskich
    Autorzy:
    Związek, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/603553.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    geografia historyczna
    komory celne
    stacje mytnicze
    województwo kaliskie w XVI w.
    sieć drogowa
    historical geography
    custom houses
    tollgates
    Kalisz voivodeship in the 16th century
    roads system
    Opis:
    Zarys treści: Tekst przedstawia edycję rewizji komór celnych oraz stacji mytniczych z obszaru województwa kaliskiego z 1571 roku. Wydawana rewizja powstała na mocy ustawy sejmu lubelskiego z 1569 r., na którym to postanowiono m.in. uzupełnić wyniki lustracji przeprowadzonej w połowie lat sześćdziesiątych XVI w. Akt rewizorów ziemskich województwa kaliskiego jest źródłem znanym historykom od czasów Karola Buczka, który pisał o nim we wstępie do edycji lustracji dróg wydanej przez Bożenę Wyrozumską. Źródło przechowywane jest obecnie w Archiwum Głównym Akt Dawnych, razem z innymi materiałami lustracyjnymi. Ma ono charakter czystopisu, zawierającego wiele informacji o stanie gościńców, uwarunkowań środowiskowych czy też stosunków sąsiedzkich pomiędzy szlachtą omawianego terytorium. Wydawany akt rewizorów zawiera liczne kopie wcześniejszych przywilejów, zezwalających na pobór ceł lub myta w wymienianych miejscowościach.Abstract: A presentation of an edition of an inspection of customs houses and tollgates in the voivodeship of Kalisz (1571). The published inspection was the outcome of a constitution passed by the Sejm of Lublin in 1569, which resolved, i.a. to supplement the results of an inspection conducted in the mid-1560s. Akt rewizorów ziemskich województwa kaliskiego has been a source familiar to historians from the time of Karol Buczek, who wrote about it in an introduction to an edition of a road inspection issued by Bożena Wyrozumska. A present the source is kept in the Central Archives of Historical Records in Warsaw together with other lustration material. This clean copy contains numerous information about the state of roads, environmental conditions, and neighbourly relations between members of the gentry in the discussed territory. The published inspectors’ document includes numerous copies of earlier privileges consenting to the collection of customs duties or tolls in the mentioned localities.
    The mid-sixteenth century in Poland was a period of intensified work on the reinforcement of monarchic rule and the stabilisation of state finances. An enormous contribution was made by the execution of the laws movement, whose undertakings resulted in, i.a. regaining a considerable part of the illegally seized royal landed estates. In the 1560s it also involved a detailed inspection of property belonging to the king. This task aimed not only at becoming acquainted with the detailed economic state of royal landed estate complexes leased by the starostas, but also at estimating the revenue they supplied. After all, the estates in question constituted one of the permanent pillars replenishing the state budget, which, apart from immense sums obtained from extraordinary taxes, included also proceeds from customs and the right to mint coins. Despite the fact that since the 1970s pertinent writings have been familiar with the 1571 inspection of customs and tolls in the voivodeship of Kalisz, preserved in the Central Archives of Historical Records in Warsaw, it was treated as an inferior source and even as outright useless for historical studies. Karol Buczek – the author of an introduction to an inspection of roads in the voivodeship of Little Poland (1570) – recognised that the fundamental object of the interests of sixteenth-century inspectors involved main roads and that this work was conducted in a slipshod manner. The same author even declared that the text of the revision does not make a great contribution to the state of research, since the customs houses and tollgates mentioned in the text were known, even if only from preserved inspections dating from the period of the execution of property. Today we may say that Buczek’s opinion was overly harsh and cursory. Customs houses and tollgates were mentioned sporadically in inspections from the 1560s, but the overwhelming majority remained ignored in heretofore literature. The contents of Akt rewizorów can prove that the tour of the voivodeship (carried out upon the basis of a constitution passed by the Sejm of Lublin in 1569) was satisfactory. Despite the absence of any sort of assistance – be it only a list of customs and toll grants – the officials, i.e. the subcamerarius, the standard-bearer (vexillarius), and the tribunus managed, with the help of interviews with the local residents and own familiarity with the terrain, to travel across the entire voivodeship of Kalisz within its sixteenth-century borders and to record probably all the existing customs houses and tollgates. The source also provides much information about the emergence of main and side roads, whose course could change depending on the weather, time of year, or relations between particular neighbourslandowners. The published source is a loose-leaf volume comprising part of a larger book containing assorted inspection material – nine leafs of clean copy in one person’s handwriting. It ends with the signatures of three inspectors who supervised the whole operation, and their armorial seals. A major part of Akt rewizorów was written in Polish, and Latin was used, as a rule, for all passages originating from documents confirmed by the inspectors. A critique of the text made it possible to precisely establish the date of the document’s origin (20 April – 20 June 1571).
    Źródło:
    Studia Źródłoznawcze. Commentationes; 2016, 54
    0081-7147
    Pojawia się w:
    Studia Źródłoznawcze. Commentationes
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Procesy parcelacji gruntów folwarcznych i likwidacji serwitutów w okresie międzywojennym na przykładzie wsi Boczki i Rzepiszew
    Processes of manor land parceling and the abolition of easement in the interwar period – the example of Boczki and Rzepiszew
    Autorzy:
    Cepil, Monika
    Figlus, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/510626.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    geografia historyczna
    osadnictwo
    wieś
    folwark
    parcelacja
    serwituty
    reformy rolne
    okres międzywojenny
    gmina Szadek
    Boczki
    Rzepiszew
    historical geography
    settlement
    village
    manor
    land parcelling
    easement
    agricultural reforms
    interwar period
    Szadek commune
    Opis:
    W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących procesu parcelacji majątków folwarcznych i likwidacji serwitutów, jakie miały miejsce w okresie międzywojennym. Szczegółowe analizy na podstawie przeprowadzonej kwerendy archiwalnej objęły dwie jednostki osadnicze położone na obszarze współczesnej gminy Szadek, tzn. wsie Boczki i Rzepiszew. W pierwszej części artykułu zaprezentowano wybrane aspekty prawno-administracyjne, związane z realizacją reform rolnych oraz strukturę przestrzenną majątków ziemskich istniejących w badanym okresie na terenie gminy. W dalszej części opracowania przedstawiono wyniki studiów nad przebiegiem parcelacji wsi i likwidacji serwitutów na wybranych przykładach, uwzględniając kwestie prawne analizowanych procesów oraz ich reperkusje w postaci przemian struktur osadniczych.
    The article presents the results of research on the process of manor land parcelling and abolition of easement, which took place in the interwar period. A detailed analysis based on archival queries covers two settlement units located in the area of the contemporary Szadek commune: the villages of Boczki and Rzepiszew. The first part of the article presents the legal and administrative aspects related to the implementation of agricultural reforms and the problem of spatial structure of landed estates existing in the analyzed period in Szadek commune. The next part of the study presents the results of research on the origin and course of land parcelling and the abolition of easement on selected examples, taking into account the legal issues of the analyzed processes and their repercussions including changes in settlement structures.
    Źródło:
    Biuletyn Szadkowski; 2019, 19; 77-92
    1643-0700
    Pojawia się w:
    Biuletyn Szadkowski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zagadnienia społeczno-gospodarcze wsi w okolicach Szadku na łamach prasy kaliskiej w drugiej połowie XIX w. i na początku XX w.
    Socio-economic aspects of the villages near Szadek, based on the Kalisz press in the second half of the 19th century and at the beginning of the 20th century
    Autorzy:
    Figlus, Tomasz
    Cepil, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2028710.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-10
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Szadek
    wieś
    zagospodarowanie przestrzenne
    historia gospodarcza
    geografia historyczna
    prasa
    Kalisz
    przełom XIX i XX w.
    village
    spatial development
    economic history
    historical geography
    press
    turn of the 19th and 20th centuries
    Opis:
    Artykuł prezentuje wyniki badań dotyczących wymiaru przestrzennego wybranych aspektów życia społeczno-gospodarczego wsi w okolicach Szadku w drugiej połowie XIX w. i na początku XX w. Analizę przeprowadzono na podstawie kwerendy artykułów i notatek zamieszczonych na łamach dwóch czasopism prowincjonalnych wydawanych w badanym okresie: „Kaliszanin” i „Gazeta Kaliska”. Okazało się, że zawierają one wiele wartościowych danych, często nieuchwytnych w świetle innych typów źródeł historycznych. Badania pozwoliły ukazać główne kierunki przeobrażeń oraz różnorodność problemów odnoszących się do kwestii społeczno-kulturowych, działalności gospodarczo-agrarnej oraz stosunków własnościowych na analizowanym obszarze, a pośrednio możliwe było nakreślenie sytuacji panującej na obszarach wiejskich w zaborze rosyjskim w okresie pouwłaszczeniowym.
    The article presents the results of research on the spatial dimension of selected aspects of socio-economic life in the countryside around Szadek in the second half of the 19th century and at the beginning of the 20th century. The analysis was carried out on the basis of a query of articles and notes from two provincial magazines published in the analyzed period: “Kaliszanin” and “Gazeta Kaliska”. It turned out that they contain a lot of valuable data, often unavailable in other types of historical sources. The research allowed to show the main directions of transformations and the variety of problems relating to socio-cultural issues, economic and agrarian activity and ownership relations in the analyzed area, and indirectly gave an opportunity to present the situation in rural areas in the Russian partition in the period after the enfranchisement of peasants.
    Źródło:
    Biuletyn Szadkowski; 2021, 21; 51-69
    1643-0700
    Pojawia się w:
    Biuletyn Szadkowski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Granica w badaniach historycznych przy wykorzystaniu serwerów GIS
    Borders in historical research using GIS servers
    Autorzy:
    Piotrkiewicz, Romualda
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1365586.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
    Tematy:
    system informacji przestrzennej
    geografia historyczna
    granica Warmii
    granica II Rzeczypospolitej
    Atlas Warmii i Mazur
    spatial information system
    historical geography
    border of Warmia
    border of Second Polish Republic
    Atlas of Warmia and Mazury
    Opis:
    This article presents the possibilities of using geographic information systems (GIS) by scientists analysing the process of shaping administrative borders. This still evolving and perfected technology used for introducing, collecting, processing and visualising spatial data provides the researchers with previously unattainable possibilities of data analysis. It is certainly a milestone in historical research on geographic and cultural environments as it carries many new perspectives which not only pertain to analysing spatial data, but also map-making. The examined or presented space ceases to be a “colour agreed upon” on paper, and becomes a precisely localised area that can be seen in the old and contemporary form in multiple shots. With such possibilities, history, this synonym of passing time, becomes a living picture.
    Źródło:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2020, 310, 4; 607-617
    0023-3196
    2719-8979
    Pojawia się w:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Atlas historyczny Polski w badaniach nad średniowiecznym osadnictwem Polski. Związki Atlasu ze Słowikiem historyczno-geograficznym ziem polskich w średniowieczu
    Historical Atlas of Poland in the study of the medieval settlement of Poland. The Atlas relationship to the Historical-Geographical Dictionary of the Polish Lands in the Middle Ages
    Autorzy:
    Piber-Zbieranowska, Marta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18055666.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    historical geography
    history of settlements
    Historical Atlas of Poland
    Historical-Geographical Dictionary of the Polish Lands in the Middle Ages
    Mazovia
    geografia historyczna
    historia osadnictwa
    Atlas historyczny Polski
    Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu
    Mazowsze
    Opis:
    Artykuł przedstawia związki między dwiema pomnikowymi seriami opracowywanymi w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk – Atlasem historycznym Polski i Słownikiem historyczno-geograficznym ziem polskich w średniowieczu. Pod tym kątem omówiono ideę ich powstania, założenia koncepcyjne oraz dzieje powiązań instytucjonalnych. Odrębną część poświęcono analizie wykorzystania Atlasu w opracowywaniu Słownika, koncentrując się na tomach dotyczących Mazowsza.
    This article presents the relationship between two monumental series developed at the Institute of History of the Polish Academy of Sciences – the Historical Atlas of Poland and the Historical-Geographical Dictionary of the Polish Lands in the Middle Ages. From this perspective, the author presents the idea of their development, conceptual assumptions and the history of institutional relations. A separate part is devoted to analysing the use of the Atlas in the compilation of the Dictionary, focusing on the volumes devoted to Mazovia.
    Źródło:
    Studia Geohistorica; 2022, 10; 172-188
    2300-2875
    Pojawia się w:
    Studia Geohistorica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przegląd metod kartograficznej prezentacji działań wojennych
    Review of the methods of cartographic presentation of warfare
    Autorzy:
    Augustyniak, J.
    Kuźma, M.
    Pędzich, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/204489.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geograficzne
    Tematy:
    mapa historyczna
    geografia wojenna
    prezentacja kartograficzna
    działania wojenne
    historical maps
    military geography
    cartographic presentation
    warfare
    Opis:
    Artykuł poświęcony jest przedstawianiu działań bojowych na mapach. Omówiono problemy doboru metod prezentacji kartograficznej i możliwości wynikające z zastosowania technologii GIS-owych, usług sieciowych, rozszerzonej rzeczywistości do przedstawiania dynamiki działań wojennych oraz pokazano różnorodne przykłady prezentacji tych działań.
    Maps, depicting the warfare, are elaborated according to the rules developed over the years. Although, they are not free of errors. The authors draw our attention to the diversity of methods related to the cartographic presentations, which are shown on the historical maps. This is quite understandable, because every such a map introduces an individual point of view on the historical facts. It is noted, that the most commonly used methods are the qualitative ones, among which, for instance, first of all, the method of signature is frequently used. In the case of historical maps displaying an event in the specific sequence of times, a loss of cartographic information always occur. This is connected both with the complexity of historical facts and with the difficulty in reading a map, which should present the dynamics of this phenomenon in a complete way. The dynamic variables, such as the time of exposure, duration, frequency, order, degree of change and synchronisation, should be taken into account on the maps of warfare. The use of information technology makes it possible to develop not only the simple maps presenting the course of warfare in the statistic and schematic ways, but also the maps, which are rich in various types of multimedia information. Multimedia cartographic presentations can be enriched with the photos and panoramas showing the direct effects of warfare and the pseudo three-dimensional visualization showing the battle from a selected direction. The proprietary software let to combine the sequence of photos into a presentation, allowing to take a virtual tour of the areas directly affected by the hostilities. Network services, such as WMS, WFS, WCS, provide the integrated data from the different sources for us. So, we can connect the archival maps with the contemporary satellite images, defining, thus, the location of a specific place in the terrain. The authors do not cover the issue of complexity connected with the elaboration of maps presenting the combat operations. The most important problems, which have not been discussed in this article, are the following ones: lack of base maps from the period to which the presented issues related, deliberate distortion of map contents, historical and cartographic imprecisions presented on the maps, appropriate selection of the methods of cartographic presentation related to the phenomena, which are presented on the maps.
    Źródło:
    Polski Przegląd Kartograficzny; 2015, T. 47, nr 3-4, 3-4; 245-256
    0324-8321
    Pojawia się w:
    Polski Przegląd Kartograficzny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Linguistic geography and historical material. An example of inventory ledgers from the second half of the 18th century kept in Wielkopolska
    Geografia lingwistyczna a materiał historyczny. Na przykładzie wielkopolskich inwentarzy z drugiej połowy XVIII wieku
    Autorzy:
    Osowski, Błażej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2007918.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-15
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    linguistic geography
    historical dialectology
    18th century
    inventory ledgers
    variability
    a linguistic map
    geografia lingwistyczna
    dialektologia historyczna
    XVIII wiek
    inwentarze
    wariantywność
    mapa językowa
    Opis:
    This work connects with the dialectological aspect of linguistic geography. The analysed material consists of inventory ledgers kept in Wielkopolska in the second half of the 18th century for nobility possessions. It is assumed that the then regional variety of the Polish language spoken in Wielkopolska was geographically diverse and this diversity was anything but accidental. It was affected by the education of the communication actors (including the writers) and their command of the literary Polish language, dialectal influences, impact of foreign languages, presence of archaic and innovative elements. This diversity is reflected in inventory ledgers; an analysis thereof was aimed at excerpting examples of lexical variants. This work contains 4 selected examples: ‘bogaty chłop’ [a wealthy farmer], ‘ziemniaki’ [potatoes], ‘mała izba’[a small room], ‘niebieski’ [blue]. Maps have been created for them. The analytical part is followed by generalisation of the variability in the surveyed sources (types of variability, its sources, levels, types of variants).
    Niniejsza praca wpisuje się w nurt dialektologiczny geografii językowej. Analizowany materiał to wielkopolskie inwentarze dóbr szlacheckich z 2. połowy XVIIIwieku. Zakłada się, że ówczesna wielkopolska polszczyzna regionalna była wewnętrznie zróżnicowana w wymiarze geograficznym i zróżnicowanie to nie miało charakteru przypadkowego, lecz wpływały na nie takie czynniki, jak: wykształcenie uczestników aktu komunikacji (w tym pisarzy) i opanowanie przez nich polszczyzny literackiej, wpływy gwarowe, wpływy obcych języków, obecność elementów archaicznych i innowacyjnych. Zróżnicowanie to odbija się w inwentarzach, a ich analiza miała za cel wyekscerpowanie przykładów wariantów leksykalnych. W niniejszej pracy przytoczono 4 wybrane przykłady: ‘bogaty chłop’, ‘ziemniaki’, ‘mała izba’, ‘niebieski’. Stworzono dla nich mapy. Po części analitycznej sformułowano uogólnienie na temat wariantywności w badanych źródłach (typy wariantywności, jej źródła, poziomy, typy wariantów).
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2020, 13; 111-134
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Metody opracowywania historycznych materiałów gwarowych na przykładzie ankiet Georga Wenkera
    Methods of processing historical subdialectal material: the example of George Wenker’s questionnaire.
    Autorzy:
    Rembiszewska, Dorota Krystyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1854166.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-10
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    historical dialectology
    language contact
    linguistic geography
    German Language Atlas Research Centre
    east Masuria ethnolects
    dialektologia historyczna
    kontakty językowe
    geografia lingwistyczna
    Centrum Badań Niemieckiego Atlasu Językowego
    gwary Mazur wschodnich
    Opis:
    W artykule przedstawiono ogólną charakterystykę ankiet Georga Wenkera do Niemieckiego atlasu językowego zapisanych w językach słowiańskich (ankiety czeskie, łużyckie, kaszubskie, polskie) i metody ich opracowywania. Szczegółowiej omówiono materiały z Mazur wschodnich (m.in. cechy fonetyczne, leksykę). W tekście wskazano na znaczenie ankiet w odtwarzaniu dawnego systemu gwarowego oraz badaniu zmian językowych, szczególnie na obszarach pogranicznych. Zwrócono również uwagę na wykorzystanie ankiet jako źródła informacji o dawnych zwyczajach, strojach ludowych, praktykach religijnych.
    The article presents the general characteristics of Georg Wenker’s questionnaires for the German Language Atlas written in Slavonic languages (Czech, Lusatian, Kashubian, and Polish) and the methods used to compile them. The materials from East Masuria (e.g. phonetic features, lexis) are discussed in detail. The text points out the importance of questionnaires in the reconstruction of the old dialect system and the study of language change, especially in border areas. Moreover, attention has been drawn to the use of surveys as a source of information on old customs, folk costumes and religious practices.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2021, 14; 35-43
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Živaja starina” w programie etnolingwistyki historycznej Nikity Iljicza Tołstoja
    Autorzy:
    Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/34670934.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    historical ethnolinguistics
    Slavic literary language
    Old Slavic
    linguistic geography
    Moscow School of Ethnolinguistics
    language and culture
    ethnolinguistic dictionary
    Polesie expedition
    Nikita Ilyich Tolstoy
    etnolingwistyka historyczna
    słowiański język literacki
    język starosłowiański
    geografia lingwistyczna
    moskiewska szkoła etnolingwistyczna
    język i kultura
    słownik etnolingwistyczny
    ekspedycja poleska
    Nikita Iljicz Tołstoj
    Opis:
    The article presents the figure of Nikita Ilyich Tolstoy, the founder of the Moscow School of Ethnolinguistics, a historical philologist, linguist, and ethnologist. Nikita Tolstoy researched in the history of Slavic cultures and languages, Slavic comparative linguistics, folk studies, ethnography, and mythology. In his approach, he jointly considered language and spiritual culture, the language of creative activity of a community, and the relationships between them. The article presents and discusses the main ideas of Tolstoy’s rich body of research.
    W artykule prezentowana jest sylwetka Nikity Iljicza Tołstoja, twórcy moskiewskiej szkoły etnolingwistycznej, filologa-starożytnika i lingwisty-etnologa, który badał historię kultur słowiańskich i słowiańskich języków literackich, zajmował się słowiańskim językoznawstwem porównawczym, folklorystyką, etnografią i mitologią, widząc przy tym konieczność jednoczesnego rozpatrywania języka i kultury duchowej, języka i twórczości wspólnotowej, ich wzajemnych odniesień i różnych typów zależności. Przybliżane są podstawowe myśli z jego bogatej spuścizny.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2023, 35; 9-25
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-55 z 55

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies