Temat: Galicja; - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Jak krakowski filister został artystą. Młodzieńcza korespondencja Henryka Opieńskiego
A Kraków Philistine Turned Artist. Henryk Opieński’s Youthful Correspondence
Autorzy:: Dziadek, Magdalena
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/30037979.pdf
Data publikacji:: 2024
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: Henryk Opieński
Anna Krzymuska
Kraków
Galicja
Młoda Polska
polska kultura muzyczna okresu modernizmu
Galicia
Young Poland movement
Polish musical culture in the modernist period
Opis:: Recenzja jest poświęcona trzem tomom korespondencji Henryka Opieńskiego z Anną Krzymuską z lat 1894–95, wydanym przez Fundację „Archivum Helveto-Polonicum” we Fryburgu. W tekście wskazane są główne walory poznawcze opublikowanej korespondencji, dotyczące zarówno osobistych losów Henryka Opieńskiego, jak i rzeczywistości społecznej, której fragmentem są te losy. Omówiono również zasady redakcyjne tomów i ich realizację w praktyce.
This review is devoted to the three volumes of Henryk Opieński’s correspondence with Anna Krzymuska from the years 1894–95 published by the Fondation ‘Archivum Helveto-Polonicum’ in Fribourg. Indicated in the text are the main areas of these letters’ value as research material, concerning both Henryk Opieński’s personal fortunes in life and also the social reality of which they formed part. Also discussed are the editorial principles behind the volumes and their practical application.
Źródło:: Muzyka; 2024, 69, 1; 155-161
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:: Muzyka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Od listopada do listopada. Monarchii habsburskiej i Polaków wzajemne rozstawanie
From November to November. The consensual parting of the Habsburg Monarchy and the Poles
Autorzy:: Szymczak, Damian
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/28409734.pdf
Data publikacji:: 2024-03-31
Wydawca:: Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:: Galicia (Poland)
Habsburg monarchy
First World War
Galicja
monarchia habsburska
pierwsza wojna światowa
Opis:: The author of the text analyses the reasons why Poles from Galicia, southern Poland, departed from the so-called Austro-Polish conception and matured towards the ideal of full independence. He draws attention to the significance of the Act of 5 November 1916 for the initiation of emancipation processes among Poles living under the Habsburg rule.
Źródło:: Historia Slavorum Occidentis; 2024, 1(40); 164-185
2084-1213
Pojawia się w:: Historia Slavorum Occidentis
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Szpetne czy piękne? O próbach poprawy wizerunku miast Galicji Zachodniej na przełomie XIX i XX wieku
Ugly or Beautiful? Attempts to Improve the Urban Space in Western Galicia around the Turn of the 20th Century
Autorzy:: Laskowski, Andrzej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/37519266.pdf
Data publikacji:: 2024
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: piękno
miasto
Galicja
planowanie przestrzenne
przestrzeń miejska
beauty
city
Galicia
town planning
urban space
Opis:: W Galicji, największym z krajów koronnych monarchii Habsburgów, miasta charakteryzowano jako siedliska kurzu, błota i nieprzyjemnych zapachów. Zmiana tej sytuacji stała się jednym z głównych problemów do rozwiązania przez władze samorządowe, których reaktywacja w 1867 r. rozpoczęła erę autonomiczną Galicji, trwającą aż do I wojny światowej. Najważniejszym aktem prawnym w zakresie kreowania ładu budowlanego w Galicji stały się ustawy budowlane uchwalone dla różnych grup miast, w zależności od ich wielkości. Jednakże część środowiska architektonicznego była świadoma, że ukształtowanie miast przyjaznych mieszkańcom i pięknych wymaga znacznie więcej wysiłku i zależy również od regulacji prawnych dotyczących kształtowania miejskiej przestrzeni. Stąd niektórzy z architektów dążyli do uchwalenia takich ogólnych regulacji prawnych, które zmusiłyby władze lokalne do sporządzania na zarządzanym przez nie obszarze specjalnych planów, zwanych regulacyjnymi. W tym samym czasie troska o przestrzeń miejską stała się jednym z głównych celów dla lokalnych organizacji społecznych noszących nazwę Towarzystwo Upiększenia Miasta, zakładanych w szczególności przez miejscową inteligencję i wzorujących się na organizacjach i indywidualnościach stawiających sobie podobne cele, aktywnych w Europie i na świecie. W efekcie tej mody niemal każde miasto w Galicji starało się mieć taką organizację u siebie, by zajmowała się ulepszaniem przestrzeni miejskiej, np. poprzez zakładanie terenów zielonych, sadzenie drzew, wznoszenie pomników dla bohaterów narodowych itp. Nawet jeśli rezultaty tych wszystkich wysiłków były ograniczone, to sama idea, jaka im przyświecała, spotykała się z powszechną aprobatą.
In Galicia, the biggest province of the Habsburg Monarchy, cities and towns, in the 19th century, were usually described as places full of dust, dirt and stench. One of the main problems demanding a solution from the local authorities was sanitization of the urban areas. Official revival in 1867, opened an autonomy era in the history of the province which lasted till the I World War. Crucial step in the right course of proceedings at the building site, was to constitute a building code dedicated to the cities and towns of various scales. However, some architects were aware of the fact that the creation of a friendly and beautiful city means so much more and also depends on the law regulations, dedicated to the urban space. That’s why some of them tried to force a new provincial law, in order to force the local authorities to prepare an individual spatial development plan for their city or town. At the same time, care for an urban space became one of the most important aims for many local NGOs, which were established mainly by the intelligentsia and inspired by such organizations or persons as City Beautiful Movement, active in the United States, or Scot Pattrick Geddes. As a result of that trend, every town in Galicia tried to have its own society, which was keen on improving the urban space, by creating some new green areas, planting trees, funding monuments to the national heroes etc. Even if results of their activities were limited, the idea met with general approval.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2024, 44, 1; 209-228
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: „Sztuka dla sztuki” czy „sztuka dla narodu”? Działalność artystyczna, krytycznoliteracka oraz wydawnicza Iwana Trusza wobec wyzwań ukraińskiego życia społecznego w Galicji na przełomie XIX i XX wieku
“Art for the art’s sake” or “art for the nation”? Iwan Trusz’s artistic, critical literary and publishing activity against the challenges of Ukrainian social life in Galicia at the turn of the 19th and 20th centuries
Autorzy:: Neszew, Vira
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/40615046.pdf
Data publikacji:: 2023-12-30
Wydawca:: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:: Iwan Trusz
Galicja
modernizm
polsko‑ukraińskie kontakty artystyczne na przełomie XIX i XX wieku
Galicia
modernism
Polish-Ukrainian artistic relations at the turn of the 19th and 20th centuries
Opis:: The article is an attempt at reconstructing the artistic and critical literary activity of a Ukrainian painter Iwan Trusz, who noticed a great need of the Ukrainian society to cultivate and develop national art. The Ukrainian artist also contributed to the development of Polish art of that period, as he was highly estimated among Polish intellectuals and took an active part in Polish and Ukrainian cultural enterprises that took place in Lviv at the turn of the 19th and 20th centuries. The experience which Trusz gained during his education in the Cracow Academy of Fine Arts, as well as his direct contact with distinguished Polish painters (e.g. Leon Wyczółkowski, Jan Stanisławski) evoked in the painter a great need to take care of the enrichment of contemporary Ukrainian art and to raise the awareness of Galician Ukrainians about the effect which art has on the formation of every nation. Looking at the activity of Trusz‑an artist or Trusz‑an art critic from the perspective of the 21st century, makes it possible to find the answers to some key questions: “Should national art be promoted?”, “How to educate society through art?” and “What is the role of an artist during the formation of an independent nation?”
Źródło:: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria; 2023, 23; 73-93
2081-1853
Pojawia się w:: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Chrześcijańskie obrzędy i zwyczaje religijne w polskiej prasie galicyjskiej dla dzieci i młodzieży
Christian religious rites and customs in Polish Galician press for children and youth
Autorzy:: Biesiadecka, Elżbieta
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/31803985.pdf
Data publikacji:: 2023-12-27
Wydawca:: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:: obrzędy
zwyczaje
prasa dla dzieci i młodzieży
Galicja
rituals
customs
press for children and youth
Galicia
Opis:: Artykuł analizuje obrzędy i zwyczaje religijne, które wpisywały się w kanon treści religijnych, stanowiących istotny element galicyjskich publikacji prasowych dla dzieci i młodzieży. Najczęściej były one powiązane z kalendarzem świąt katolickich. Adresowane do najmłodszych czytelników, ukazywały często w swym edukacyjnym wymiarze bogactwo kulturowe społeczeństwa galicyjskiego XIX i początków XX w., mocno osadzone w ludowej tradycji religijnej.
The article analyzes religious rituals and customs that were part of the religious content found in Galician press publications for children and youth. These rituals and customs were often associated with the Catholic liturgical calendar. Aimed at the youngest readers, these publications frequently presented the cultural richness of Galician society in the 19th and early 20th centuries, strongly rooted in folk religious traditions, in an educational context.
Źródło:: Galicja. Studia i materiały; 2023, 9; 341-352
2450-5854
Pojawia się w:: Galicja. Studia i materiały
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Dom przy ul. Lwowskiej – pierwsze wadowickie mieszkanie rodziny Emilii i Karola Wojtyłów w latach 1913-1914
The house at Lwowska Street in Wadowice – the first apartment of the Emilia and Karol Wojtyła’s family in 1913-1914
Autorzy:: Chrząszcz, Czesław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/37501170.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity
Tematy:: Galicia
Wadowice
Cracow
Skawa river
Karol Wojtyła
Emilia Wojtyła
Jan Stroński
Joanna Strońska
Emilia Polony
Antoni Polony
Jan Kołek
Maria Kołek
Zofia Gregoracz
Galicja
Kraków
rzeka Skawa
Opis:: The aim of the article was to establish the first place of residence of the Karol and Emilia Wojtyła family in Wadowice. The primary sources for this study were materials held in the state archives, the Wadowice local government units, church archives and state institutions. A comparison of the contents of the cadastral map and the protocols of building and land parcels – documents found in the resources of the State Archive in Bielsko-Biała and the National Archive in Cracow-was of a decisive importance. Source analysis has led to the conclusion that the house in which the Wojtyla rented a flat was built between 1901 and 1911 by Emilia Polony, the grandmother of Professor Anna Polony. It exists to this day and is located next to the General Leopold Okulicki roundabout in Wadowice (ul. Lwowska 103). The building was located on the outskirts of the city, in a floodplain, in the immediate vicinity of two railway lines. It was one of the typical buildings of the old low-rise buildings of Wadowice. Certainly, the rent, for renting a flat there, was not high and was not beyond the financial capacity of Karol Wojtyla, an accounting sub-official. The Wojtyła lived there until November 1914, when they had to leave Wadowice due to the evacuation of military officials employed by the District Complementary Command (Ergänzungsbezirkskommando) to Moravia.
Celem artykułu jest ustalenie pierwszego miejsca zamieszkania rodziny Karola i Emilii Wojtyłów w Wadowicach. Podstawowym źródłem opracowania były materiały znajdujące się w archiwach państwowych, jednostkach samorządu terytorialnego Wadowic, archiwach kościelnych i instytucjach państwowych. Decydujące znaczenie miało porównanie zawartości mapy katastralnej oraz protokołów zabudowy i działek – dokumentów znajdujących się w zasobach Archiwum Państwowego w Bielsku-Białej i Archiwum Państwowego w Krakowie. Analiza źródeł doprowadziła do wniosku, że dom, w którym Wojtyła wynajmował mieszkanie, wybudowany został w latach 1901-1911 przez Emilię Polony, babcię prof. Anny Polony. Istnieje on do dziś i znajduje się przy rondzie gen. Leopolda Okulickiego w Wadowicach (ul. Lwowska 103). Na początku XX w. budynek zlokalizowany był na obrzeżach miasta, na terenach zalewowych, w bezpośrednim sąsiedztwie dwóch linii kolejowych. Był to jeden z typowych budynków dawnej niskiej zabudowy miasta. Z całą pewnością czynsz za wynajęcie tam mieszkania nie był wysoki i nie przekraczał możliwości finansowych podoficera księgowego Karola Wojtyły. Rodzice przyszłego papieża mieszkali tam do listopada 1914 r., kiedy to musieli opuścić Wadowice w związku z ewakuacją na Morawy urzędników wojskowych zatrudnionych w Okręgowym Dowództwie Uzupełniającym (Ergänzungsbezirkskommando).
Źródło:: Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny; 2023, 26; 31-52
1505-0181
Pojawia się w:: Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Domowe roślinne środki lecznicze na podstawie Kalendarza „Szkolnictwa” – organu nauczycieli ludowych na Rok Pański 1896
Home herbal remedies based on the “School” Calendar of 1896
Autorzy:: Smoła, Marek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/16729163.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Akademia Tarnowska
Tematy:: folk medicine
Polish Galicia, 19th century
folk schooling and education
medycyna ludowa
Galicja XIX w.
szkolnictwo ludowe
Opis:: Artykuł jest edycją źródłową pochodzącego z XIX wieku tekstu opublikowanego pierwotnie w kalendarzu stanowiącym dodatek do czasopisma Szkolnictwo, adresowanego do nauczycieli szkół ludowych. O ile tekst wydrukowano w 1895 r. w języku polskim, o tyle jednak pochodzi on z niemieckiej publikacji ks. Sebastiana Kneippa, duchownego i wybitnego znawcy medycyny naturalnej. Jego publikacja Meine Wasserkur (z 1886 r.) już w 1890 r. została przetłumaczona na język polski. Szybko okazało się, że proponowana przez niego metoda kuracji jest zbieżna z praktykowaną w ludowości Galicji choćby naturalną – ziołową medycyną. Stąd popularność publikacji ks. Kneippa, która stała się podstawą porad publikowanych w Kalendarzu z 1895 r. i w niniejszej publikacji.
The article is the source edition of the text originating from the XIX century and primarily published in the calendar contributing the addition to the magazine entitled Szkolnictwo, addressed to the teachers of folk schools. Although the text was published in print in 1895 in Polish, it comes originally from the German publication of Sebastian Kneipp, priest and prominent authority in the field of natural medicine. His work entitled Meine Wasserkur (from 1886), was translated into Polish as early as in 1890. It soon turned out that the treatment method proposed by Kneipp is consistent with folk herbal medicine practised in Polish Galicia. Therefore, the work of Kneipp became the basis of advice and guidance published in Calendar in 1895 as well as this very publication.
Źródło:: Health Promotion & Physical Activity; 2023, 23, 2; 29-35
2544-9117
Pojawia się w:: Health Promotion & Physical Activity
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Foreshadowing the things to come: Annihilation hidden in Zygmunt Haupt’s Galician stories
Zapowiedź rzeczy przyszłych. Szyfr zagłady w galicyjskich opowiadaniach Zygmunta Haupta
Autorzy:: Wilczyński, Marek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/27312315.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: Galicia
Zhovkva
annihilation
the Holocaust
death
palimpsest
memory
Galicja
Żółkiew
zagłada
śmierć
pamięć
Opis:: Tematem artykułu jest swoiście zaszyfrowana w galicyjskich opowiadaniach Zygmunta Haupta, zamieszczonych w tomie Baskijski diabeł, zagłada istniejącej przez setki lat zróżnicowanej etnicznie, religijnie i językowo społeczności Galicji i Podola. Pisarz przedstawił ten proces, zapoczątkowany wybuchem drugiej wojny światowej, za pomocą metody wspomnieniowego palimpsestu, często umieszczając wydarzenia w Żółkwi – galicyjskim miasteczku, z którym łączyła go szczególna osobista więź. Jedynym instrumentem oporu przez zapomnieniem o zaginionym świecie jest pamięć, z upływem czasu coraz bardziej ułomna, opierająca się na fragmentarycznych skojarzeniach i działającej wstecz wyobraźni.
The article is devoted to the annihilation of the ethnically, religiously, and linguistically diverse population of Galicia and Podolia during WW2 and its metaphorical representation in Zygmunt Haupt’s Galician short stories collected in Baskijski diabeł [The Basque devil]. Memories are arranged in a palimpsest-like manner in Haupt’s short stories, which are often set in Zhovkva, a Galician town with which Haupt had a special bond. The only countermeasure against forgetting this lost world is memory, which unfortunately fades over time. The writer thus relies on fragmentary associations and retroactive imagination.
Źródło:: Forum Poetyki; 2023, 31; 114-131 (eng); 112-127 (pol)
2451-1404
Pojawia się w:: Forum Poetyki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Holy Rus - on Ukrainian russophilism
Święta Ruś - o ukraińskim rusofilizmie
Autorzy:: Osadczy, Włodzimierz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/20311856.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Polskie Towarzystwo Rusycystyczne
Tematy:: Украина
Россия
Галиция
русофильство
Киев
православная Церковь
Ukraina
Rosja
Galicja
rusofilstwo
Kijów
Cerkiew prawosławna
Ukraine
Russia
Galicia
Russophilism
Kiev
the Orthodox Church
Opis:: The so-called Russophilism of Ukrainians is an important identity and geopolitical element in the context of Eastern Europe. It would be a too far-fetched simplification to explain it only by the imperial policy of Russification. The territories of modern Ukraine were the center of historical Rus. Tsarist Russia built its national mythology on the basis of its tradition. Enlightened Ruthenian or Ukrainian elites were the co-creators of this mythology. The tradition of the Orthodox Church, also known as the Ruthenian Church, bound not only because of the doctrine of faith, but also external shapes: language, common saints, common names, etc. Under Russia’s rule, Rusophilism was a kind of natural state of mind for Ukrainians. The emergence of a strong Russophile camp under the rule of Austria and Hungary testified to the deep roots of this kind of understanding of one’s own identity. Despite the fight against Russophilia in the 20th century, it remained deeply rooted in the consciousness of some of the inhabitants of Ukraine. This explains the current situation in this country, the war and the social crisis.
Так называемое руссофильство среди укранцев есть важной составляющей национальной тождественности и геополитическим фактором имеющим влияние ситуацию в Восточной Европе. Было-бы несправедлиыым упрощением выяснение этого явления исключительно влиянием российской империальной политики. Територия настоящей Украины исторически пиинадлежали к самому центру древней Руси, с которай произростал национальный миф царской России. Происходящие с Малой Руси (Украины) элиты помагали в создании этого мифа. Важное масто в деле провозглашения теории единства всех русских словян занимала православная Церковь, называемая также русской Церковью, какая соединяла всех своих верующих не только доктииной веры, но и внешними чертами: общим обрядом, общими святыми, общими названиями. Русофильство малоросов (украинцев) в Российской империи было в своей натуральной среде. Прод господством Австрии несмотря на противодействие властей руссофильское сознание среди русинов имело большое влияние на развитие национаььного сознания. Несмотря на насильственное искоринение руссофильства на Украине, оно оставило глубокий след в сознании насиерия. Эоот факт во многом объясняет современные кризисы и конфоикты связанные с Уараиной.
Tak zwane rusofilstwo Ukraińców jest ważnym elementem tożsamościowym a także geopolitycznym w kontekście Europy Wschodniej. Byłoby zbyt daleko posuniętym uproszczeniem tłumaczyć to jedynie imperialną polityką rusyfikacji. Tereny współczesnej Ukrainy stanowiły ośrodek dawnej Rusi. W oparciu o jej tradycję wybudowała swą mitologię narodową carska Rosja. Oświecone elity rusińskie lub też ukraińskie były współtwórcami tej mitologii. Tradycja Kościoła prawosławnego, zwanego także Kościołem ruskim łączyła nie tylko z racji na doktrynę wiary, ale i kształty zewnętrzne: język, wspólnych świętych, wspólne nazewnictwo itd. Rusofilstwo pod rządami Rosji było swego rodzaju naturalnym stanem świadomości Ukraińców. Powstanie silnego obozu rusofilskiego pod rządami Austrii i Węgier świadczyło o głębokich korzeniach tego rodzaju pojmowania własnej tożsamości. Mimo zwalczania rusofilstwa w XX w. pozostało ono głęboko zakorzenione w świadomości części mieszkańców Ukrainy. Wyjaśnia to obecną sytuację w tym kraju, wojnę i kryzys społeczny.
Źródło:: Przegląd Rusycystyczny; 2023, 2 (182); 14-28
0137-298X
Pojawia się w:: Przegląd Rusycystyczny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Kościół, religia i religijność a polskie życie polityczne w Galicji doby autonomii. Stan badań i postulaty badawcze
Church, religion and religiosity with regard to Polish political life in Galicia in the era of autonomy. State of the research and research postulates
Autorzy:: Szymczak, Damian
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/31348386.pdf
Data publikacji:: 2023-12-27
Wydawca:: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:: Galicja
Kościół katolicki
kultura polityczna
religijność
autonomia
Galicia
Catholic Church
political culture
religiosity
Opis:: Rola Kościoła katolickiego w dziejach państwa i społeczeństwa polskiego jest ogromna. Dodatkowego znaczenia Kościół nabrał w okresie narodowej niewoli. Księża niejednokrotnie angażowali się w działalność patriotyczną, świeccy szukali oparcia w religii. Wraz z rozwojem nacjonalizmu dochodziło do coraz większej symbiozy narodu z katolicyzmem. Angażowanie się księży w działania polityczne przynosiło również napięcia polityczne, szczególnie w autonomicznej Galicji. Dotychczas brak jest syntezy poświęconej analizie miejsca duchowieństwa katolickiego i religii w galicyjskiej kulturze politycznej. Niniejszy artykuł jest próbą przybliżenia dotychczasowego dorobku naukowego w tej materii oraz postawienia kilku postulatów badawczych.
The role of the Catholic Church in the history of the Polish state and society is immense. The Church gained additional significance during the period of national subjugation. The clergy often engaged in patriotic activities, while the laity sought solace in religion. With the development of nationalism, there was an increasing symbiosis between the nation and Catholicism. The involvement of priests in political actions also caused political tensions, particularly in the autonomous Galicia. So far, there has been a lack of synthesis dedicated to analysing the place of the Catholic clergy and religion in Galician political culture. This article attempts to present a summary of the scholarly achievements in this field and put forward several research postulates.
Źródło:: Galicja. Studia i materiały; 2023, 9; 9-28
2450-5854
Pojawia się w:: Galicja. Studia i materiały
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Legitymacje szlachectwa na ziemiach polskich pod zaborami
Noble legitimization in Polish lands under partition
Autorzy:: Nowak, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/40034467.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Tematy:: szlachta polska
zabory
legitymacja szlachectwa
Galicja
Krolestwo Polskie
Księstwo Warszawskie
Heroldia Krolestwa Polskiego
zabór pruski
Polish nobility
partitions
nobility card
Galicia
Kingdom of Poland
Duchy of Warsaw
Heraldic Office of the Kingdom of Poland
Prussian partition
Opis:: Artykuł omawia procedury legitymizacji szlachectwa na ziemiach polskich w zaborach: austriackim, pruskim i rosyjskim. W Rzeczpospolitej procesy legitymizacji opierały się na sądowych „naganach szlachectwa”, w których głównym dowodem były zeznania świadków. Po rozbiorach Polski procedury zostały sformalizowane, a w poszczególnych zaborach utworzono urzędy heroldii. W zaborze pruskim legitymacja szlachectwa miała głównie charakter ekonomiczny: umożliwiała dostęp do hipoteki i zwolnienie z długiej służby wojskowej. Mimo to proces był niechętnie przyjmowany przez szlachtę ze względu na silne tendencje germanizacyjne. W zaborze austriackim szlachta była dzielona na magnatów i rycerzy, a legitymacje miały na celu integrację z systemem austriackim. W zaborze rosyjskim procedury były najbardziej chaotyczne i skomplikowane, co prowadziło do licznych fałszerstw. W Królestwie Polskim działała Heroldia, która od 1836 r. prowadziła postępowania potwierdzające przynależność do stanu szlacheckiego. Procesy te były mniej restrykcyjne niż w zaborze rosyjskim, a szlachta mogła legitymować się do 1861 r., kiedy to Heroldia Królestwa Polskiego została zlikwidowana.
The article discusses the procedures for legitimizing nobility in Polish lands under the Austrian, Prussian, and Russian partitions. In the Polish-Lithuanian Commonwealth, the processes of legitimization were based on court “noble reputation trials,” where the primary evidence consisted of witness testimonies. After the partitions of Poland, these procedures were formalized, and heraldic offices were established in each partition. In the Prussian partition, noble legitimization was mainly economic in nature: it granted access to mortgages and exemption from long military service. However, the process was met with resistance by the nobility due to strong Germanization tendencies. In the Austrian partition, the nobility was divided into magnates and knights, and legitimization aimed to integrate them into the Austrian system. In the Russian partition, the procedures were the most chaotic and complicated, leading to numerous forgeries. In the Kingdom of Poland, the Heraldic Office operated, which from 1836 conducted proceedings confirming noble status. These processes were less restrictive than in the Russian partition, and the nobility could legitimize themselves until 1861, when the Heraldic Office of the Kingdom of Poland was abolished.
Źródło:: Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego; 2023, XXVI, 26; 167-185
1733-0335
Pojawia się w:: Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Mozolne początki zmagań o ochronę zabytków w Galicji. Rozważania na marginesie najnowszej książki Tadeusza Łopatkiewicza
The Arduous Beginnings of the Struggle for Monument Protection in Galicia. Reflections on the Margins of the Latest Book by Tadeusz Łopatkiewicz
Autorzy:: Laskowski, Andrzej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29433439.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Karpacka Państwowa Uczelnia w Krośnie
Tematy:: conservation of monuments
monument protection system
Ludwik Mieczysław Lubicz Potocki
conservator’s diary
Galicia
Dukla
Iwonicz
Krosno
Odrzykoń
Rymanów
Tadeusz Łopatkiewicz
konserwacja zabytków
system ochrony zabytków
dziennik konserwatorski
Galicja
Opis:: Artykuł zawiera rozważania na temat procesu rodzenia się i powolnego dojrzewania systemu ochrony zabytków w Galicji, jednym z krajów koronnych monarchii habsburskiej, zachodzącego w latach 60. i 70. XIX wieku. Jedną z kluczowym postaci tego czasu był Ludwik Mieczysław Lubicz Potocki, konserwator zabytków działający na terenie Galicji Wschodniej, obejmujący swoim działaniem 49 ówczesnych powiatów politycznych, w tym m.in. miasto Krosno i jego okolice. Punktem wyjścia do rozważań jest najnowsza (wydana w 2022 roku) książka autorstwa Tadeusza Łopatkiewicza poświęcona postaci tego konserwatora i jego działalności na terenie Krosna i okolic. Wspomniana książka przybliża postać samego konserwatora i koleje jego życia (ostatni rozdział), pokazuje tło, na jakim przyszło mu wzrastać, zdobywać wykształcenie i podejmować współpracę w zakresie odkrywania i interpretacji śladów przeszłości (rozdział pierwszy), prezentuje zręby rodzącego się systemu ochrony zabytków w monarchii habsburskiej, w tym w Galicji (rozdział drugi) oraz – co najważniejsze – w oparciu o odnalezione źródła przedstawia i precyzyjnie objaśnia dorobek Potockiego w zakresie urzędowej opieki nad zabytkami Galicji Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem zabytków Krosna i okolic. Pracę uzupełniają: aneks źródłowy, bibliografia, indeksy i streszczenie w języku angielskim. Publikacja autorstwa Tadeusza Łopatkiewicza, owoc jego wieloletnich badań oraz poszukiwań archiwalnych i bibliotecznych, stanowi istotny przyczynek do nowej syntezy dziejów konserwatorstwa polskiego i ochrony zabytków na ziemiach Polski w XIX wieku. Elementem szczególnie cennym, odnalezionym przez autora książki i wykorzystanym pod kątem badanego miasta i jego okolic, jest Dziennik konserwatorski Potockiego, spisywany w latach 1866–1878, na kartach którego uwidaczniają się wszystkie blaski i cienie pracy ówczesnego konserwatora, znakomicie wydobyte i skomentowane przez Tadeusza Łopatkiewicza. Jest rzeczą konieczną, aby w najbliższym czasie źródło to zostało opublikowane i zinterpretowane w całości, najlepiej dzięki współpracy grona badaczy bliżej zajmujących się w ostatnim czasie osobą Ludwika Mieczysława Lubicz Potockiego, w tym Tadeusza Łopatkiewicza.
The article reflects on the process of birth and slow maturation of the monument protection system in Galicia (one of the crown countries of the Habsburg monarchy), taking place in the 1860s and 1870s. One of the key figures of the time was Ludwik Mieczysław Lubicz Potocki, a conservator active in Eastern Galicia – an area covering 49 political districts of the time, including the town of Krosno and its surroundings. The starting point for the discussion is the latest book (published in 2022) by Tadeusz Łopatkiewicz dedicated to Potocki figure of this conservator and his activities in Krosno and the surrounding area. The book takes a closer look at the figure of the conservator himself and the vicissitudes of his life (the last chapter), shows the background against which he grew up, received his education and began to cooperate in discovering and interpreting traces of the past (chapter one), presents the foundations of the emerging system of historic monument protection in the Habsburg monarchy, including Galicia (chapter two) and, most importantly, based on the archival sources, presents and explains in detail Potocki’s achievements in the official care of historic monuments in Eastern Galicia, with particular emphasis on the monuments of Krosno and the surrounding area. The work is supplemented by a source appendix, bibliography, indexes, and an abstract in English. This publication by Tadeusz Łopatkiewicz, the fruit of his many years of research and archive and library searches, is an important contribution to a new synthesis of the history of the conservation and the protection of historical monuments in the Polish lands in the 19th century. A particularly valuable element, found by the book’s author and used from the perspective of the town and its surroundings under study, is Potocki’s Conservator’s Diary, written down between 1866 and 1878, on the pages of which all the glories and shadows of the conservator’s work of the time are visible, brilliantly brought out and commented on by Tadeusz Łopatkiewicz. It is imperative that this source have to be published and interpreted in its entirety in the near future, preferably through the collaboration of a group of researchers more closely involved in the person of Ludwik Mieczysław Lubicz Potocki in recent times, including Tadeusz Łopatkiewicz.
Źródło:: Studia Pigoniana; 2022, 5, 5; 229-248
2657-3261
Pojawia się w:: Studia Pigoniana
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: O potrzebie naukowej biografii Władysława Zamoyskiego (1853-1924)
On the need for a scientific biography of Władysław Zamoyski (1853-1924)
Autorzy:: Molik, Witold
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/27323413.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Biblioteka Kórnicka PAN
Tematy:: Władysław Zamoyski
biograﬁa i jej koncepcja
problemy badawcze
Galicja
emigracja polska we Francji
pierwsze lata II Rzeczypospolitej
Fundacja „Zakłady Kórnickie”
zabór pruski
biography and the concept behind it
research problems
Galicia
Prussian partition
Polish immigration in France
early years of the Second Polish Republic
foundation ”Zakłady Kórnickie”
Opis:: Chociaż hrabia Władysław Zamoyski wzbudzał w ostatnich kilku dziesięcioleciach zainteresowanie historyków, owocujące artykułami i pracami popularnonaukowymi, nadal nie doczekał się wyczerpującej naukowej monografii. Jej opracowanie będzie dla przyszłego autora zadaniem trudnym. Liczne i rozproszone materiały źródłowe oraz długa, ponad czterdziestoletnia, działalność społeczna, gospodarcza i w mniejszym zakresie polityczna hrabiego w zaborze pruskim, Galicji, wśród emigracji polskiej we Francji, a także w pierwszych latach II Rzeczypospolitej – wymagają opisania w kontekście historycznym i co za tym idzie, posiadania szerokiej wiedzy pozaźródłowej. Oś narracji przewijającą się przez wszystkie rozdziały biografii powinna stanowić droga prowadząca do utworzenia przez Zamoyskiego w 1924 roku Fundacji „Zakłady Kórnickie” – największego dzieła jego życia. Pożądane byłoby szerokie ukazanie nie tylko działalności hrabiego na terenie Galicji, w Zakopanem i roli w słynnym sporze o Morskie Oko, ale również słabiej dotąd zbadanego i mniej znanego udziału hrabiego w polsko-niemieckiej walce o ziemię w zaborze pruskim w końcu XIX i na początku XX w.
Although in recent decades Count Władysław Zamoyski has been attracting a lot of interest on the part of historians, which resulted in numerous papers and popular science works, he has not yet been the subject of an exhaustive scientific monograph. Its preparation is, however, going to be a difficult task for its future author. The many dispersed source materials and the Count’s more than 40 years long social, economic, and to a smaller extent political activity under the Prussian partition, in Galicia, among the Polish emigrants in France and during the first years of the Second Polish Republic – need to be described in the historical context, and, what follows, call for broad knowledge extending beyond these sources. Zamoyski’s path leading to his establishment in 1924 of the foundation ”Zakłady Kórnickie” – his life’s grandest work – should constitute the narrative axis weaving through all the chapters of his biography. It would be desirable to present extensively not only the Count’s activity in Galicia, Zakopane and his role in the famous dispute on Morskie Oko, but also his less researched and less known participation in the Polish-German fight for land in the Prussian partition in the late 19th and early 20th century.
Źródło:: Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej; 2023, 40; 9-33
0551-3790
Pojawia się w:: Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Observing and taking notes. Customs of parishioners in a small town in the eyes of the parish priest
Obserwować i notować. Obyczaje parafian z małego miasteczka w oczach proboszcza
Autorzy:: Wasyl, Franciszek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/31803942.pdf
Data publikacji:: 2023-12-27
Wydawca:: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:: Galicia
microhistory
customs
Armenians
Kuty on Czeremosz
Galicja
mikrohistoria
obyczajowość
Ormianie
Kuty nad Czeremoszem
Opis:: The article attempts to examine the customs and behaviors of parishioners in a Galician town at the turn of the 19th and 20th centuries through the lens of church-related sources (such as “status animarum” books). The analysis is based on the moral commentaries provided by priests regarding the families and individuals residing in the parish. This allowed the identification of “moral transgressions” (lack of religiosity, intimate misconduct, having extramarital offspring, physical disabilities, and character flaws), as well as conversions to other religions. The author presents the extent of these “immoral attitudes” towards religion and the Church, while outlining the main cause of their existence as the emancipation of elites formed within the sphere of positivist scientific ideas.
Artykuł stanowi próbę spojrzenia na obyczajowość parafian w galicyjskim miasteczku na przełomie XIX i XX w. poprzez pryzmat źródeł proweniencji kościelnej (księgi o charakterze status animarum). Podstawą analiz były komentarze obyczajowe, zamieszczane przez księży w odniesieniu do rodzin i osób zamieszkujących parafię. Pozwoliło to wytypować „przewinienia” obyczajowe (niedostateczna religijność, występki intymne, posiadanie pozamałżeńskiego potomstwa, ułomności ciała i przywary charakteru), a także konwersje na inne wyznania. Autor prezentuje skalę tych „amoralnych postaw” wobec religii i kościoła, a także zarysowuje jako główną przyczynę ich zaistnienia emancypację elit uformowanych w kręgu idei pozytywistycznej nauki.
Źródło:: Galicja. Studia i materiały; 2023, 9; 218-247
2450-5854
Pojawia się w:: Galicja. Studia i materiały
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Pisarstwo historyczne w służbie polityki. Przemiany społeczno-polityczne XIX stulecia w Europie Zachodniej z perspektywy twórczości krakowskiego konserwatysty Henryka Lisickiego (1839–1899)
Historical Writing in the Service of Politics. Socio-political Changes of the Nineteenth Century in Western Europe from the Perspective of the Work of the Krakow Conservative, Henryk Lisicki (1839–1899)
Autorzy:: Nowak, Mariusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/33916631.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Stańczycy
conservatism
Galicia
revolution
landed gentry
stańczycy
konserwatyzm
Galicja
rewolucja
ziemiaństwo
Opis:: Artykuł przedstawia poglądy Henryka Lisickiego, publicysty i historyka, aktywnie współpracującego z krakowskimi konserwatystami (stańczykami). Koncentruje się wokół kwestii, prezentowanego w jego piśmiennictwie (a reprezentatywnego dla jego rodzimego środowiska), stosunku zachowawców do XIX-wiecznych procesów demokratyzacyjnych. W swych poglądach ujawniał krytycyzm wobec dziedzictwa Wielkiej Rewolucji Francuskiej 1789 r. Jednak artykuł wskazuje, iż w swych pracach Lisicki czynił to z pozycji umiarkowanie konserwatywnych. W efekcie dowodził możliwości adaptacji depozytu „tradycyjnych wartości”, wynikających z prawa naturalnego, do rzeczywistości formującej się na Starym Kontynencie pod wpływem zmian wywołanych przez wspomniany przewrót. Artykuł sygnalizuje także preferowany przez umiarkowanych konserwatystów konstrukt ustrojowy (będący alternatywą wobec rządów osobistych władcy lub republiki) w postaci monarchii konstytucyjnej, czego egzemplifikacją była wiktoriańska Anglia. Artykuł wskazuje także na reprezentatywne elementy światopoglądu umiarkowanie konserwatywnego, będącego recepcją ideałów zachowawczych i liberalnych.
The article presents the views of Henryk Lisicki, a publicist and historian, actively cooperating with Krakow’s conservatives (Stańczycy). It focuses on the issue presented in his literature (and representative of his native environment), of the attitude of conservatives toward the nineteenth-century democratization processes. In his views, he revealed criticism of the legacy of the Great French Revolution of 1789. However, the article indicates that in his works Lisicki did this from a moderately conservative position. As a result, he argued for the possibility of adapting the deposit of „traditional values” resulting from the natural law to the reality forming in the Old Continent, under the influence of changes caused by the aforementioned revolution. The article also signals the political construct preferred by moderate conservatives (which is an alternative to the personal rule of a ruler or republic), in the form of a constitutional monarchy, which was exemplified by Victorian England. The text also points to representative elements of the moderately conservative worldview, which is a reception of conservative and liberal ideals.
Źródło:: Res Historica; 2023, 56; 281-300
2082-6060
Pojawia się w:: Res Historica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "Galicja;" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Podbaza

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język