- Tytuł:
-
Monolog ironicznego marzyciela. Don Fernando Pessoa i jego Livro do Desassossego
A Monologue of an Ironic Dreamer: Don Fernando Pessoa and His Book of Disquiet - Autorzy:
- Radziszewski, Stefan
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/440907.pdf
- Data publikacji:
- 2014
- Wydawca:
- Fundacja Naukowa Katolików Eschaton
- Tematy:
-
Fernando Pessoa (1888-1935)
loneliness
dream
Lisbon
heteronym
irony
book - Opis:
-
Niniejsze opracowanie stanowi oryginalny artykuł poświęcony Księdze
niepokoju, której autorem jest portugalski pisarz modernistyczny Fernando Pessoa.
Celem artykułu jest studium twórczości „samotnika z Lizbony”, który swoje dzieła
podpisuje pseudonimem. Badacze twierdzą, iż Pessoa posługiwał się 70 heteronimami,
czyli swoistymi (literackimi) sobowtórami, które nie do końca dają się
utożsamić z samym pisarzem. Księga niepokoju to właśnie takie dzieło – Pessoa
ogłasza swoją powieść jako „autobiografię Bernarda Soaresa”. Artykuł ukazuje, że
nie sposób rozdzielić prawdziwego „ja” twórcy od swoistej, ironicznej gry, którą
prowadzi z czytelnikiem. Pisanie powieści wydaje się być dla Pessoi antidotum na
samotność i ból egzystencjalny (jak u Kafki, Heideggera, Camusa, Becketta), choć
praktykowanie jego prywatnej filozofii życia nie jest łatwym zadaniem. Powieść
Pessoi jest bowiem planowo chaotyczna i niespójna – jak samo życie, o którym
pisarz – w Księdze niepokoju jako Bernardo Soares – mówi gorzko: W nic nie
wierzę, na nic nie mam nadziei, nic nie budzi mojej litości. Niniejsze opracowanie
w centrum uwagi stawia problem samotności, marzeń i tęsknoty za sensem. Autor
przy opracowaniu niniejszego artykułu wykorzystał metodologię semiotyczną i
komparatystyczną, stosowaną przez badaczy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Bohaterem Księgi niepokoju jest mieszkaniec Lizbony, który tworzy własny
teatr marzeń. Jego życiowa filozofia pełna jest agnostycznych wątpliwości.
„Życie nie jest konieczne – konieczne jest pisanie”. Liczy się tylko to, co zostanie
zapisane. Ale również w literaturze nie można otrzymać łaski uspokojenia, również
ona nie nasyci pragnienia poznania prawdy. I w niej wszystko dokonuje się na
krawędzi niepewności, w stanie nieustannego zawieszenia, bez możliwości ostatecznej
weryfikacji. Z jednej strony Pessoa jest geniuszem, porównywalnym wielkością
(i skomplikowaniem) z najwybitniejszymi – w opinii Antonia Tabucchiego
– twórcami (Nietzsche, Pound i Celine, Bataille i Kafka), z drugiej zaś to zwyczajny,
zmęczony i znudzony przechodzień, który uwielbia spacery po ulicach Lizbony.
Rozważania Pessoi prowadzą na krawędź absurdu – i to jest najlepsze miejsce, aby
w zbroi masochistycznego Don Kichota rzucić rękawicę nicości. Jedynym ukojeniem
bólu jest Lizbona, stąd Księga niepokoju staje się pochwałą miasta, literackim
pomnikiem Lizbony.
Wyniki badań nad Księgą niepokoju stanowią dobry punkt wyjścia do poszukiwań
bardziej ogólnych, których celem byłoby zdiagnozowanie stanu duchowości
człowieka ery postmodernistycznej. Pessoa modernista stanowi – ze swoją
oryginalną teorią zagubienia, duchowej dezorientacji, chaosu wewnętrznego, niezdefiniowania – doskonały model, którego analiza może pomóc w diagnozowaniu
współczesnych problemów duchowych.
Dotychczasowe działania badaczy koncentrowały się głównie na rekonstruowaniu
i wprowadzeniu w obieg czytelniczy pisarstwa Pessoi. Jej ekscentryczna
oryginalność fascynuje, ale i utrudnia (wręcz uniemożliwia) wszelki opis naukowy.
Wydaje się, iż całkowicie świadomie Pessoa zaciera ślady i gubi trop, aby
udaremnić jakikolwiek spójny opis własnego dzieła. Tym bardziej przyciąga uwagę
i kusi – jego nowatorskie filozoficzne i religijne, estetyczne i psychologiczne,
rozważania zasługują na dalsze badania. Zrozumieć dzieło Pessoi – to zrozumieć
postmodernistyczny chaos wokół nas i w nas samych.
The present article is an original study devoted to The Book of Disquiet written by Fernando Pessoa – a Portuguese modernist author. The aim of the article is to present the work of this “recluse from Lisbon”, who signed his texts with pseudonyms. The scholars claim that Pessoa used 70 heteronyms, that is literary doubles that cannot entirely be identified with the author. Thus The Book of Disquiet is announced by Pessoa as the autobiography of Bernard Soares. The article shows that it is impossible to separate the true “I” of the writer from a specific ironic game he is playing with the reader. For Pessoa, novel-writing seems to be an antidote against loneliness and existential pain (like in the works of Kafka, Heidegger, Camus or Beckett), although putting his private philosophy of life into practice is not an easy task. Pessoa’s book is intentionally chaotic and incoherent – like real life about which the writer – as Bernard Soares – bitterly remarks : “I don’t believe in anything, I have no hope, nothing evokes my pity”. The present article focuses on the problem of loneliness, dreams and longing for a sense in life and makes use of semiotic and comparative methodologies, employed by the researchers from Lublin Catholic University. The main character of The Book of Disquiet is an inhabitant of Lisbon who creates his own theatre of dreams. His philosophy of life is full of agnostic doubts. “Life is not necessary – writing is necessary”. What matters is what has been written down. But even literature does not provide us with quietude, as it cannot quench our thirst for getting to know the truth. In literature everything borders with incertitude, everything is constantly being held in abeyance, without a possibility of being finally verified. On the one hand, Pessoa is a genius, comparable – in the opinion of Antonio Tabucchi – from the point of view of greatness and complexity with the most eminent authors (Nietsche, Pound and Celine, Bataille and Kafka), on the other hand, however, he is a common, tired and bored passer-by who likes walking in the streets of Lisbon. Pessoa’s reflections lead to the verge of absurdity: this is the best place for a man in the armour of a masochistic Don Quixote to throw down the gauntlet to nothingness. The only alleviation to the pain is Lisbon – hence The Book of Disquiet becomes a praise of the city, a literary monument to Lisbon. The results of the research on The Book of Disquiet provide a starting point for a more general search, the aim of which would be a diagnosis of the spiritual state of the post-modern man. With his original theory of loss, spiritual disorientation, inner chaos and indefinable condition, Pessoa the modernist provides a perfect model for analysis which might help in the diagnosis of contemporary spiritual problems. So far the researchers have focused mainly upon a reconstruction and preparation of Pessoa’s work for the circulation among the readers. His eccentric originality is fascinating, but it makes a scholarly description of his work difficult or practically impossible. It seems that Pessoa intentionally covers up his tracks and throws us off the trail in order to prevent the scholars from making any coherent description of his work. It is tempting and draws our attention even more: his original philosophical and religious, esthetic and psychological reflections deserve further research. To understand the work of Pessoa is to understand the postmodern chaos around us and in us. - Źródło:
-
Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education; 2014, 2(6); 205-228
2299-9922 - Pojawia się w:
- Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł