Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Erazm" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów

Dostawca treści

Podbaza

Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 43
Tytuł:
Jakim językiem XVI-wieczni pisarze reformacyjni pisali o wychowaniu dzieci (Gliczner, Kwiatkowski, Lorichius)?
What language did the 16th century Reformation writers use to write about the upbringing of children (Gliczner, Kwiatkowski, Lorichius)?
Autorzy:
Woźniak, Ewa
Gozdek, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1044663.pdf
Data publikacji:
2019-04-08
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
history of the Polish language (16th)
historical stylistics
Reformation (16th)
pedagogics
Erazm Gliczner
Marcin Kwiatkowski
Reinhard Lorichius
Opis:
The article is devoted to stylistic properties of three pedagogical works that were published in Protestant circles in the 16th century Poland. The first one is the translation from Latin of the treatise written by German Protestant theologian Reinhard Lorichius titled Księgi o wychowaniu i o ćwiczeniu każdego przełożonego (1558), the second one is the Polish publication of Erazm Gliczner’s Książki o wychowaniu dzieci bardzo dobre, pożyteczne i potrzebne (1558) and the third one is the treatise written by the Italian humanist from the 14th and 15th century titled Książeczki rozkoszne a wielmi użyteczne o poćciwym wychowaniu […] dziatek (1564), translated by Marcin Kwiatkowski. The authors of the analysis recognised didacticism, vividness and erudition as the predominant stylistic features of discussed works. They proved that the 16th century books on upbringing of children had been addressed to readers of every denomination and lacked elements of religious polemics on the linguistic and stylistic level. The ideas of the Reformation can be connected mainly with popularization of the Bible, which was used as the source of exempla and sententiae in the works by Lorichius and Gliczner.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2018, 25, 2; 327-343
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polishness as a Superior Value in the Social Activism of Erazm Józef Jerzmanowski
Polskość jako wartość nadrzędna w działalności społecznej Erazma Józefa Jerzmanowskiego
Autorzy:
Więch, Arkadiusz S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1038607.pdf
Data publikacji:
2019-07-01
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
Erazm Jerzmanowski
Polonia
biznesmen
filantrop
Stany Zjednoczone
businessman
philanthropist
United States
Opis:
The “Polish Nobel,” “Polish baron,” and “the one that illuminated America,” are just some of the nicknames given to Erazm Jerzmanowski (1844-1909), participant of the January Uprising, a Polish migrant, inventor, businessman and philanthropist. Jerzmanowski obtained a high position in the world of American business of the 1880s and 1890s. He was the only Pole on the list of the top American millionaires of the time. He realized positivist ideals of grassroots work and devoted himself to a wide array of social and philanthropic activities addressed both to the American Polonia and the Poles under occupation. His crowning achievement was the establishment of the awards which were compared to the Alfred Nobel Foundation (the laureates included Henryk Sienkiewicz and Ignacy Jan Paderewski). The overriding value in his activities was his work for the economic, cultural and scientific improvement of the Polish society which was intended to lead to the restoration of Poland’s independence.
„Polski Nobel”, „polski baron”, „ten, który oświetlił Amerykę”, to tylko niektóre z przydomków nadawanych Erazmowi Jerzmanowskiemu (1844-1909) – uczestnikowi powstania styczniowego, polskiemu emigrantowi, wynalazcy, biznesmenowi i filantropowi. Jerzmanowski, uzyskując wysoką pozycję w świecie amerykańskiego biznesu lat 80. i 90. XIX stulecia (jedyny Polak na ówczesnej liście największych milionerów amerykańskich), realizował ideały pozytywistycznej pracy u podstaw i poświęcił się szerokiej działalności filantropijnej oraz społecznej skierowanej zarówno do amerykańskiej Polonii, jak i pozostających pod zaborami rodaków. Jej ukoronowaniem stała się fundacja nagrody porównywanej z fundacją Alfreda Nobla (laureatami byli m.in. Henryk Sienkiewicz, Ignacy Jan Paderewski). Wartością nadrzędną w prowadzonych przez niego działaniach była praca na rzecz podniesienia poziomu ekonomicznego, kulturalnego i naukowego polskiego społeczeństwa, a poprzez to doprowadzenie w przyszłości do odzyskania przez Polskę niepodległości.
Źródło:
Perspektywy Kultury; 2019, 25, 2; 47-66
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:
Perspektywy Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Inkunabuł w oprawie z superekslibrisami bpa Jana Lubrańskiego na tle introligatorstwa krakowskiego i poznańskiego końca XV – początku XVI wieku
Incunabulum with bishop Jan Lubrański’s supralibros against the background of bookbinding in Cracow and Poznań in the late fi fteenth century and the beginning of the sixteenth century
Autorzy:
Wagner, Arkadiusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1023366.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Bp Jan Lubrański
bibliofilstwo
humanizm
introligatorstwo w Krakowie
introligatorstwo w Poznaniu
oprawy książkowe
superekslibris
protoekslibris
ekslibris
Aldus Manucjusz
bp Erazm Ciołek
prymas Jan Łaski
Kazimierz Biskupi
Włocławek
Bishop Jan Lubrański
bibliophilia
humanism
bookbinding in Cracow
bookbinding in Poznań
book bindings
supralibros
ex libris
Bishop Erazm Ciołek
Primate Jan Łaski
Opis:
The article focuses on the binding of the incunabulum from the book collection of one of the greatest Polish Renaissance bibliophiles, Jan Lubrański Bishop of Poznań. The great value of this historical monument, discovered in 2012 in the Library of the Seminary in Włocławek, results from the fact that it is one of the few volumes that remained from hierarch’s extensive book collection, and also the only one, so far discovered, marked with his supralibros. The article starts with a biographical outline of Bishop Lubrański, with special attention paid to his bibliophilic activity. Then, the author presents a detailed formal and stylistic analysis of the binding against the background of bookbinding of the Polish leading centers in this fi eld in the late fifteenth and sixteenth centuries. The result is the hypotheses concerning the time and place of its creation, which point to the unknown bookbinding workshop in Cracow or Poznań, operating in the fi rst two decades of the sixteenth century. Finally, the author attempts to trace the history of the book from the time of Lubrański up to its discovery in the collections of Włocławek.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2014, 102; 301-325
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Oprawa z superekslibrisami biskupa Erazma Ciołka w zbiorach Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu
Binding with the Super Ex Libris of Bishop Erazm Ciołek in the Collection of the Raczyński Library in Poznań
Autorzy:
Wagner, Arkadiusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1040138.pdf
Data publikacji:
2013-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Bishop Erazm Ciołek
Jan Haller
Piotr Wald
Henryk Sussmund
Krakow bookbinding
super ex libris
renaissance bibliophilia
Opis:
In 2013 an unknown volume from the collection of books of bishop Erazm Ciołek, an eminent renaissance bibliophile, was discovered in the Raczyński Library in Poznań. The binding of the book features several impressions of a heraldic super ex libris, whereas the lining pasted on the inside of the covers is scrap printing paper from the Jan Haller printing house. In view of an enormous historical value of the volume and scarce knowledge of Ciołek's bibliophilic profile, the binding was set against the other presently known bindings from the bishops' book collection. As a result it was established that he availed himself of the services of the Krakow book binders Piotr Wald and Henryk Sussmund; moreover, he also used at least four kinds of super ex libris, out of which two have a characteristic Italinizing form of the testa di cavallo type. A typographic analysis of the scrap paper revealed that it is probably a fragment of a 'prognostic' that did not survive in any other copy.
Źródło:
Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski; 2013, 8; 101-123
1731-0679
Pojawia się w:
Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O założeniu Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości
Autorzy:
Tatarkiewicz, Władysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/538552.pdf
Data publikacji:
1958
Wydawca:
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:
założenie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości
Adam Krasiński
Zygmunt Gloger
Erazm Majewski
posiedzenia TOnZP
Źródło:
Ochrona Zabytków; 1958, 3-4; 154-157
0029-8247
Pojawia się w:
Ochrona Zabytków
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Od autonomii do niepodległości : działalność polityczna Erazma Piltza w latach 1914-1929
Działalność polityczna Erazma Piltza w latach 1914-1929
Autorzy:
Szczepaniak, Andrzej (historia).
Współwytwórcy:
Uniwersytet Opolski.
Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Uniwersytet Opolski. Wydawnictwo. pbl
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Opole : Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego
Tematy:
Piltz, Erazm (1851-1929)
Politycy
Dziennikarze i dziennikarki
Polityka
Biografia
Opis:
Bibliogr., netogr. s. 571-593.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Książka
Tytuł:
Cain’s rhetorical artfulness: Erasmus’ Biblical spoof
Retoryczna przebiegłość Kaina. Biblijny apokryf Erazma
Autorzy:
Ryczek, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2089948.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Early Modern European history
16th-century Latin-language writers
16th century humanism
rhetoric
Biblical mythopoeia
Cain
Desiderius Erasmus (1466–1536)
wczesna nowożytność
literatura nowołacińska
humanizm
retoryka
apokryfy biblijne
Erazm z Rotterdamu (1466–1536)
Opis:
This article contains a bilingual, Latin-Polish, edition of a letter written by Erasmus to John Sixtin (Ioannes Sixtinus), a Frisian student he met in England. In it Erasmus describes a dinner party at Oxford to which he was invited as an acclaimed poet. In the presence of John Colet, leader of English humanists, table talk turned into learned conversation. Erasmus’s contribution to the debate was an improvised fable (fabula) about Cain who, in order to become farmer, persuades the angel guarding Paradise to bring him some seeds from the Garden of Eden. His speech, a showpiece of rhetorical artfulness disguising a string of lies and spurious argument, is so effective that the angel decides to steal the seeds and thus betray God’s trust. Seen in the context of contemporary surge of interest in the art of rhetoric, Erasmus’ apocryphal spoof is an eloquent demonstration of the heuristic value of mythopoeia and the irresistible power of rhetoric.
Źródło:
Ruch Literacki; 2018, 5; 531-544
0035-9602
Pojawia się w:
Ruch Literacki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jan ze Lwowa i Erazm z Rotterdamu. Grecki tekst Nowego Testamentu a pierwodruk (1561) oraz zrewidowana edycja (1575) "Biblii Leopolity"
Jan of Lwów and Erasmus of Rotterdam. The Greek Text of the New Testament and the editio princeps (1561) and the Revised Edition (1575) of the Leopolita’s Bible
Autorzy:
Rubik, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20679088.pdf
Data publikacji:
2023-04-26
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
New Testament
Erasmus of Rotterdam
Jan Nicz Leopolita
Leopolita's Bible
Vulgate
Greek text
Biblical Humanism
translation
Nowy Testament
Erazm z Rotterdamu
Biblia Leopolity
Wulgata
tekst grecki
humanizm biblijny
tłumaczenie
Opis:
Autor dowodzi, że tłumaczenie Nowego Testamentu z katolickiej Biblii Leopolity (1561) jest w znacznej mierze oparcie na tekście greckim Erazma z Rotterdamu oraz jego pracom tekstualno-krytycznym, zawartym w Novum Instrumentum. Autor dowodzi ponadto, że wpływ ten był eliminowany w zrewidowanej edycji Biblii Leopolity z 1575 r. Tezy te wsparte są analizą ośmiu przykladów wpływów prac Erazma na polską translację.
Author argues that the translation of the New Testament from the Polish Catholic Leopolita’s Bible (1561) was, to a significant extent, based on Erasmus’ of Rotterdam Greek text, and textual-critical scholarship as in the editions of Novum Instrumentum. Furthermore author argues that this influence was being removed in the revised edition of the Leopolita’s Bible (1575) because it was considered as controversial by some of the Catholics. These theses are supported by discussing eight textual examples of Erasmus’ influence on the Polish translation (out of 18 identified dependencies).
Źródło:
The Biblical Annals; 2023, 13, 2; 363-378
2083-2222
2451-2168
Pojawia się w:
The Biblical Annals
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Idea „Muzeum przedhistorycznego” prof. Erazma Majewskiego w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w latach 20. XX wieku
Autorzy:
Przylicki, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1879786.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
muzeum przedhistoryczne
prof. Erazm Majewski
archeologia
muzealnictwo
prehistoric museum
prof. Erasmus Majewski
archeology
museology
Opis:
O Muzeum Uniwersyteckim im. Księdza Jana Władzińskiego, które rozpoczęło swą działalność podczas uroczystej inauguracji roku akademickiego w niedzielę, 9 października 1932 r., napisano wiele. Zupełnie nieznanym pozostaje jednak fakt, że na długo przed otworzeniem tej placówki, bo już w pierwszych latach działalności KUL, czyniono starania o zorganizowanie w murach Uczelni „muzeum przedhistorycznego”, którego podstawę miał stanowić zbiór archeologiczny prof. Erazma Majewskiego z Warszawy. Na podstawie zachowanych w Archiwum Uniwersyteckim dokumentów - dwóch listów i projektu aktu darowizny, zrekonstruowane zostały okoliczności tworzenia tamtego muzeum. Ostatecznie muzeum przedhistoryczne im. Erazma Majewskiego w KUL nie powstało. Na przeszkodzie w realizacji tego ambitnego zamierzenia stanęła bezkonkurencyjna propozycja Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, które zaofiarowało profesorowi pod ekspozycję jego zbiorów pomieszczenia na 3. piętrze Pałacu Staszica, w samym centrum miasta Warszawy. Die Idee das vorgeschichtlichen Museums von Prof. Erazm Majewski in der Katholischen Universität Lublin in den 20-er Jahren des 20. Jahrhunderts Das Kanoniker Jan Wladzinski Universitätsmuseum, das während der feierlichen Inauguration des akademischen Jahres 1932/1933 am 9. Oktober 1932 eingeweiht wurde, ist schon oft in der Literatur genannt worden. Völlig unbekannt bleibt jedoch, dass lange vor der Eröffnung dieser Einrichtung, Anstrengungen unternommen wurden, um innerhalb der Mauern der Universität ein vorgeschichtliches Museum zu aufzubauen. Dessen Grundlage war eine archäologische Sammlung von Prof. Erazm Majewski aus Warschau. Angesichts der erhaltenen Dokumente aus dem Universitätsarchiv ist es nun möglich, einen Blick hinter die Kulissen dieser Initiative zu werfen. Letztlich ist das Museum für Vorgeschichte nicht entstanden, da Prof. Majewski inzwischen von der Warschauer Wissenschaftsgesellschaft gebeten wurde, seine imposante Sammlung in der 3. Etage des Staszic-Palastes, im Zentrum von Warschau auszustellen.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2015, 63, 4; 171-177
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Johann Reuchlin (1455–1522), Celebrated Hebraist Loyal to the Church: Commemorating the 500th Anniversary of His Death
Johann Reuchlin (1455–1522), wybitny hebraista wierny Kościołowi. Upamiętnienie 500. rocznicy jego śmierci
Autorzy:
Posset, Franz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20433647.pdf
Data publikacji:
2022-07-26
Wydawca:
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu
Tematy:
Johann Reuchlin
Leo X
Erasmus of Rotterdam
Caspar Amman
Crotus Rubeanus
biblical languages
Christian Hebraists
monastic humanism
humanist bishops
Rome’s humanists
Leon X
Erazm z Rotterdamu
języki biblijne
chrześcijańscy hebraiści
humanizm monastyczny
biskupi humaniści
humaniści rzymscy
Opis:
The life and work of Johann Reuchlin (1455–1522) has been investigated in the past primarily by Protestant authors pivoting around the views of Philip Melanchthon (1497–1560), who was Reuchlin’s relative and Martin Luther’s close collaborator. The purpose of the present contribution is to liberate the Catholic Reuchlin from the Protestant Wirkungsgeschichte. In order to come closer to the real Reuchlin, one has to focus on him as the Catholic Philo-Semite that he actually was. There were multiple cardinals in Rome who were favorably inclined toward Reuchlin; his controversial book Eye Glasses was on trial in Rome. Reuchlin had an unshaken and life-long commitment to the Catholic faith under papal leadership. He also maintained good relations with the monastic humanists (German Klosterhumanisten) of his time. He was glorified by Christians and Jews. Erasmus thought of Reuchlin as a saint and paid him overwhelming tribute in his eulogy Apotheosis Capnionis (Reuchlin’s Ascension into Heaven).
Życie i działalność Johanna Reuchlina (1455–1522) były w przeszłości badane przede wszystkim przez autorów protestanckich, skupionych wokół poglądów Filipa Melanchtona (1497–1560), który był krewnym Reuchlina i bliskim współpracownikiem Marcina Lutra. Celem niniejszego opracowania jest „uwolnienie” katolickiego Reuchlina od protestanckiej Wirkungsgeschichte. Aby poznać prawdziwego Reuchlina, należy skupić się na nim jako katolickim filosemicie, którym w rzeczywistości był. W Rzymie żyło wielu kardynałów przychylnie nastawionych do Reuchlina; jego kontrowersyjna książka Zwierciadło oczu była przedmiotem procesu w tym mieście. Reuchlin konsekwentnie, przez całe życie wiązał się z wiarą katolicką pod przewodnictwem papieża. Utrzymywał też dobre stosunki z ówczesnymi zakonnikami-humanistami (niem. Klosterhumanisten). Cenili go zarówno chrześcijanie, jak i żydzi. Erazm uważał Reuchlina za świętego i oddał mu hołd w laudacji zatytułowanej Apotheosis Capnionis (Apoteoza Reuchlina).
Źródło:
Wrocławski Przegląd Teologiczny; 2022, 30, 1; 197-225
2544-6460
Pojawia się w:
Wrocławski Przegląd Teologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mędrzec, sługa, ekspert do wynajęcia? Machiavelli jako autor "Księcia"
Autorzy:
Porada, Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2081129.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Machiavelli
Erazm z Rotterdamu
Guillaume Budé
teoria polityczna
nowoczesność
Nauki Humanistyczne i Społeczne
Opis:
Niccolò Machiavelli's The Prince has been one of the most extensively studied works of political theory since its original publication. The reason for the ongoing interest in this work is its radical modernity. This paper analyses an important dimension of this aspect which has been overlooked thus far, namely the author's attitude towards his prince and the means he used to express it, by comparing Machiavelli's attitudes with those of Guillaume Budé and Erasmus of Rotterdam.
Źródło:
Historyka studia metodologiczne; 2017, 47; 175-195
0073-277X
Pojawia się w:
Historyka studia metodologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kasaty opactw cysterskich na Pomorzu Zaodrzańskim w okresie Reformacji
Die Aufhebung der Zisterzienserabteien in Vorpommern zur Zeit der Reformation
Dissolutions of cistercian abbeys in Western Pomerania in the Reformation Period
Autorzy:
Ploch, Gregor
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/784027.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Gryfici
księstwo pomorskie
Reformation in Pomerania
Cistercians
dissolution of orders in Pomerania
Johannes Bugenhagen
Anton Remmelding
Erasmus von Manteuffel-Arnhausen
Eldena
Neuenkamp
Hiddensee
Stralsund
Greifswald
Reformation in Pommern
Zisterzienser
Klosteraufhebung in Vorpommern
Erasmus von Manteuffel
Belbuck
Treptow an der Rega
Cammin
Greifen
Herzogtum Pommern
reformacja na Pomorzu
cystersi
kasata zakonów na Pomorzu
Jan Bugenhagen
Erazm von Manteuffel
Białoboki
Trzebiatów
Kamień Pomorski
the House of Griffin
the Duchy of Pomerania
Opis:
Until the Reformation, Pomerania was a land of monasteries and rich monastic life, but the Christianization of the region took place exceptionally late, namely in the 12th century. Due to their border-adjacent location and the labile political situation connected with it, the rulers brought monks from Scandinavia and from the depths of the Roman Empire, who, while holding the position of pastors, helped to expand the Christian faith in Pomerania. In the 12th and 13th century Cistercian conventions were established, which had developed dynamically until the Reformation period, influencing public, economic and political life. The Reformation was carried out gradually and calmly in Pomerania, with the exception of the city of Stralsund belonging to Hanseatic League, from which Catholic clerics were expelled. The young alumni of the convents, including the Cistercian Order, who were open to the ‘new teaching’ of the reformers  quickly became supporters of Luther’s teachings under the influence of humanism spreading in the universities. The change in the attitude of the young monks led to an internal rupture of religious orders; therefore, the official conversion the Augsburg Confession by the Dukes of Pomerania in 1534, establishing the departure of Pomerania from Catholicism, was a logical consequence of the actual state among the faithful. The above dissertation presents the course of dissolutions of the Cistercian monasteries in Western Pomerania. The key point of reference for the source documentation are the notes made in the case of Eldena Monastery by one of the eyewitnesses of the events, a young monk Anton Remmelding, and later an Evangelical pastor. Despite the the ideological bias of the chronicler presenting earlier events after the transition to Lutheranism, the records are an interesting source presenting the human dramas of the friars who found themselves on the ideological front line of the division between the ardent defenders of the values passed on for centuries and the radical new teaching.
Bis zur Reformation war Pommern eine Klosterlandschaft mit blühendem Ordensleben, auch wenn die Verbreitung der christlichen Religion im 12. Jahrhundert relativ spät erfolgte. Aufgrund der Grenzlage Pommerns und der schwachen politischen Stabilität holten die Landesfürsten Ordensgeistliche aus Skandinavien und dem Heiligen Römischen Reich, die Pfarrseelsorge betrieben und somit zur Verbreitung des Christentums in Pommern beitrugen. Im 12. und 13. Jh. wurden mehrere Zisterzienserkonvente gegründet, die ihre Tätigkeit bis zur Reformation prächtig entfalteten und auf das öffentliche sowie wirtschaftspolitische Leben Einfluss nahmen. Der Einzug der Reformation in Pommern erfolgte sukzessiv und ruhig, abgesehen von der Hansestadt Stralsund, in der nach dem „Stralsunder Kirchensturm“ alle katholischen Geistlichen aus der Stadt gewaltsam vertrieben wurden. Zu den Trägern der Lehre Luthers wurden sehr rasch junge Ordensgeistliche, darunter auch Zisterzienser, die unter dem Einfluss des auf den Universitäten vorherrschenden Humanismus für die „neue Lehre“ empfänglich wurden. Der Einzug der Reformation in die Ordensgemeinschaften führte zur inneren Auflösung der Konvente, so dass die durch die pommerschen Herzöge 1534 beschlossene Einführung der Reformation in Pommern, in deren Folge das katholische Leben in dieser Region verschwand, eine logische Konsequenz der vorherrschenden Situation unter den Gläubigen war. Der vorliegende Beitrag zeigt den Verlauf der zisterziensischen Klosteraufhebungen in Vorpommern auf. Am exemplarischen Beispiel des Klosters Eldena werden vordergründig Quellen ausgewertet, die aus dem direkten Umfeld des Ordens stammen: Es sind Memoiren des jungen Zisterziensermönches Anton Remmelding, der Zeit- und Augenzeuge der Aufhebung und der vorangehenden Prozesse gewesen war. Sosehr der retrospektiv verfasste Bericht Remmeldings ideologisch gefärbt war, da er ihn zum Zeitpunkt verfasste, als er bereits eine evangelische Pastorenstelle innehatte, sind diese Memoiren eine erkenntnisreiche Quelle. Diese zeigt das zwischenmenschliche Drama der Mönche auf, die sich inmitten einer verhärteten Front von erbitterten Kämpfern für die Bewahrung althergebrachter Traditionen und Anhängern der neuen Lehre befanden.
Pomorze do okresu reformacji było krainą klasztorów i bogatego życia monastycznego, wszakże chrystianizacja regionu nastąpiła wyjątkowo późno, bowiem dopiero w XII wieku. Ze względu na pograniczne położenie i związaną z nim labilną sytuacją polityczną władcy sprowadzili ze Skandynawii oraz z głębi Cesarstwa Rzymskiego zakonników, którzy piastując funkcję duszpasterzy, przyczynili się do rozszerzenia wiary chrześcijańskiej na Pomorzu. W XII i XIII wieku zostały założone konwenty cysterskie, które do okresu reformacji prężnie rozwijały swą działalność, wpływając na życie publiczne oraz gospodarczo-polityczne. Reformacja przebiegała na Pomorzu sukcesywnie i spokojnie, z wyjątkiem miasta hanzy Stralsund, gdzie wypędzono kleryków katolickich. Zwolennikami nauki Lutra szybko stali się młodzi alumni konwentów, w tym również zakonu cysterskiego, którzy pod wpływem humanizmu szerzonego na uniwersytetach byli otwarci na „nową naukę” reformatorów. Zmiana postawy młodych zakonników doprowadziła do wewnętrznego rozłamu zakonów, w związku z tym oficjalne przejęcie wyznania augsburskiego przez książęta pomorskie w 1534 roku, ustanawiające odejście Pomorza od katolicyzmu było logiczną konsekwencją stanu rzeczywistego wśród wiernych. Powyższa rozprawa przedstawia przebieg kasat dokonanych na klasztorach cysterskich na Pomorzu Zaodrzańskim. Głównym punktem odniesienia do dokumentacji źródłowych są zapiski sporządzone w przypadku klasztoru Eldena przez jednego z naocznych świadków zdarzeń – młodego zakonnika Antona Remmeldinga, a późniejszego pastora ewangelickiego. Mimo zabarwienia ideologicznego kronikarza przedstawiającego wcześniejsze wydarzenia już po przejściu na luteranizm, zapiski są ciekawym źródłem przedstawiającym dramaty międzyludzkie zakonników, którzy znaleźli się na ideologicznym froncie podziału między zagorzałymi obrońcami od stuleci przekazywanych wartości a radykalną nową nauką.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2020, 113; 325-350
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 43

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies