Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Enlightenment philosophy" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-25 z 25
    Tytuł:
    “The Things We Are”: Alasdair Gray’s Poor Things and the Science of Man
    Autorzy:
    Berndt, Katrin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/888812.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
    Tematy:
    Alasdair Gray
    Scottish Enlightenment philosophy
    postmodern narrative
    metahistorical novel
    Opis:
    The aim of this article is to examine the influence of Scottish Enlightenment philosophy on Alasdair Gray’s novel Poor Things (1992) with a particular focus on its references to the natural and life sciences. The essay argues that the novel allegorizes two central themes of the eighteenth-century Science of Man: it stresses the social nature of human beings, and it aims for a comprehensive portrayal of human nature whose different aspects are depicted in explicit connection with one another. The article shows that Gray employs the emancipatory framework of Scottish Enlightenment philosophy in order to communicate an idealistic belief in the possibility of gradual improvement of society.
    Źródło:
    Anglica. An International Journal of English Studies; 2016, 25/1; 125-140
    0860-5734
    Pojawia się w:
    Anglica. An International Journal of English Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Muscovian Letters of Francesco Locatelli (1735), or the illusory modernisation of Russia’s legal and political system during the reign of Peter the Great and his successors
    Autorzy:
    Mosakowski, Marek
    Ślęzak, Jarosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/638343.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
    Tematy:
    Locatelli, Enlightenment, Russia, philosophy, law, politics, reforms
    Opis:
    In the 18th century thinkers of the French Enlightenment discover Russia, whose institutional reforms replace their traditional utopian topics. The myths of Peter the Great and of Catherine II as Minerva of the North are created. Russia also becomes a peculiar laboratory of Enlightenment incarnate. Francesco Locatelli, the author of the Muscovian Letters, who between 1733 and 1735 spent two years in Russian prisons, attempts to deconstruct these myths. His book, which enjoyed an immense popularity in Europe, is an accusation of arbitrariness and inhumanity of the Russian regime.
    Źródło:
    Romanica Cracoviensia; 2015, 15, 3
    2084-3917
    Pojawia się w:
    Romanica Cracoviensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Key to Enlightenment: John Toland’s “Clidophorus” and His Grand Theory of the Esoteric and Exoteric Doctrines
    Autorzy:
    Stępień, Maciej B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1635322.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-15
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    ezoteryka zachodnia
    John Toland
    wolnomularstwo
    filozofia oświeceniowa
    iluminizm
    Western esotericism
    freemasonry
    Enlightenment philosophy
    illuminism
    Opis:
    Klucz do oświecenia: „Clidophorus” Johna Tolanda i jego wielka teoria doktryn ezoterycznych i egzoterycznych  „Clidophorus” (albo „Klejdoforos”, z gr. κλειδόφορος „Niosący Klucz”) to traktat Johna Tolanda dotyczący dziejów filozofii podzielonej na „ezoteryczną” i „egzoteryczną”, napisany w 1720 r. Jego autor argumentował na rzecz tezy, że całe dziedzictwo starożytnej filozofii, we wszystkich kręgach kulturowych, nie jest niczym innym, jak tylko fasadą, celowo wzniesioną przez starożytnych filozofów, aby chronić i ukryć ich głębszą, „ezoteryczną” doktrynę przed wzrokiem gawiedzi. Autor „Klejdoforosa” tym samym podrywał wiarygodność wszystkiego, co stanowiło znane wówczas dziedzictwo filozofii— kwestionował całą filozoficzną tradycję. To jednak, w jaki sposób pojmował on podział na „ezoteryczną” i „egzoteryczną” filozofię, zrobiło w XVIII stuleciu zawrotną karierę, zwłaszcza w lożach wolnomularskich. Jest on więc także, najprawdopodobniej, głównym odpowiedzialnym za zmianę sposobu myślenia, dzięki której w drugiej połowie XVIII wieku spotykamy w źródłach historycznych nieużywane wcześniej neologizmy: rzeczowniki „ezoteryka” i „ezoteryzm” (l’esoterisme, Esoterismus). „Klejdoforos” to zatem również znaczący wkład Tolanda w wykształcenie dwojakiego charakteru epoki oświecenia: z jednej strony racjonalnego, świeckiego, reformatorskiego i stawiającego na edukację, a z drugiej—idącego ślepo za każdą obietnicą, pochodzącą od każdego szarlatana, jeśli tylko zacznie on mówić o wtajemniczeniu w arkana prawdy „ezoterycznej”— a więc prawdy ukrytej i zastrzeżonej dla nielicznych.
    “Clidophorus” (from Gr. κλειδόφορος “The Bearer of the Key”) was John Toland’s treatise (1720) on the history of exoteric and esoteric philosophy. He extensively argued in support of the thesis that the entire philosophical heritage of ancient philosophers of all cultures was but a façade purposely devised by them to protect and hide a deeper, ‘esoteric doctrine’ from the general public. The author of “Clidophorus,” while undermining validity of the then known philosophical heritage, has totally won over the 18th-century standard understanding of that which is ‘esoteric’ and ‘exoteric’, especially within the Masonic movement. He also likely influenced the emergence of the related nouns (esotericism, l’esoterisme, Esoterismus). “Clidophorus” is Toland’s outstanding contribution to the two-fold profile, clearly visible in the general climate of opinion of the Enlightenment era: one rational, progressive, lay, reformist, and highly educated, the other completely entranced by every charlatan’s promise of initiation into supposedly ancient, esoteric truth.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2020, 11, 2; 91-103
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    OSIEMNASTOWIECZNA IDEA RELIGII NATURALNEJ I JEJ WSPÓŁCZESNE FORMY
    THE 18TH CENTURY IDEA OF NATURAL RELIGION AND ITS CONTEMPORARY FORMS
    Autorzy:
    Chlewicki, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/418701.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Akademia Marynarki Wojennej. Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych
    Tematy:
    natural religion
    philosophy of religion
    philosophy of enlightenment
    human rights
    Kant
    Opis:
    The natural religion was of great importance and popular with thinkers, philosophers and writers in the 18th century. According to the message of this idea a religion was treated in moral terms and it was believed that there are moral rules common among all people, and God is a Moral Lawgiver or a symbol of sanctity of these rules. In spite of the fact that the notion of natural religion does not exist today its forms can still be found in European awareness. But as the most important heritage of the 18th century idea of natural religion can be regarded nowadays our Western belief in human rights and their universality. In our value system these rights are supreme and „sacred”. It can be said that they are our new religion modeled on the natural religion and as its continuity.
    Źródło:
    Colloquium; 2015, 7, 3; 7-18
    2081-3813
    2658-0365
    Pojawia się w:
    Colloquium
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filozofia „negatywna” Jana Pawła II
    Autorzy:
    Kupś, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2134316.pdf
    Data publikacji:
    2020-10-12
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Religioznawcze
    Tematy:
    John Paul II
    criticism
    Descartes
    philosophy of Enlightenment
    philosophy of consciousness
    Opis:
    The characterization of Karol Wojtyła’s philosophical position most often points to two dominant trends: thomism and phenomenology. However, it is not so obvious whether the philosophical standpoint of Pope John Paul II can be characterized in the same way. Therefore, it is not surprising that the official statements of John Paul II (encyclicals and books from the pontificate period) more often criticize and reject than affirm certain philosophical trends. This strategy – reminiscent in many respects of the way the social teaching of the Church is formulated – gives grounds for distinguishing the ‘negative’ philosophy of John Paul II. It consists of what from the beginning Wojtyła referred to as the ‘philosophy of consciousness’ and what with time, as Pope, he also connected with the criticism of socio-political systems which originated from Descartes and the philosophy of Enlightenment.
    Źródło:
    Przegląd Religioznawczy; 2020, 2/276; 37-52
    1230-4379
    Pojawia się w:
    Przegląd Religioznawczy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O tym, jak dawna myśl może żyć współcześnie, czyli refleksje na kanwie Słownika krytyki utopii czasów Oświecenia
    How an old thought can live on today – reflections on the Dictionary of criticism of the Enlightenment’s utopias
    Autorzy:
    Kuźmicz, Karol
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/621492.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    filozofia, krytycyzm, utopia, Oświecenie
    philosophy, criticism, utopia, Enlightenment
    Opis:
    Today the importance of the Age of Enlightenment is undeniable. The cult of Reason and Nature not only contributed to the development of culture and science, but also to the development of the state, law and society. According to the Dictionnaire critique de l’utopie au temps des Lumières (Critical Dictionary of Utopia in the Age of Enligh- tenment), XVIII century utopian thought may carry influence in the present era. This monumental tome, published in Geneva in 2017, is written in French and has more than 1400 pages. It is the product of the joint-effort of more than 50 scholars from different countries, all gathered round the dictionary’s creator and editor, Professor Bronislav Baczko (1924–2016). In 2011, Baczko received the Balzan Prize for his studies on the works of J.J. Rousseau and Enlightenment. The dictionary is his crowning achievement and serves as a fitting tribute to his lifetime contribution to philosophy. It contains some 54 terms concerning the Enlightenment’s utopia, each having been the subject of critical analysis research. The issues addressed in the dictionary may be of interest if, not value, to specialist from a wide variety of disciplines including lawyers. In this latter respect the dictionary discusses such legal expressions as: the legislation, the law, the state, the police, crime and punishment, human rights and war and peace. The interdisciplinary nature of the dictionary is not its sole attribute. This is one of the latest studies on Utopia and the Age of Enlightenment, and the message Baczco’s delivers is both humanistic and universal.
    Źródło:
    Miscellanea Historico-Iuridica; 2017, 16, 2; 229-243
    1732-9132
    2719-9991
    Pojawia się w:
    Miscellanea Historico-Iuridica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filozoficzne dziedzictwo oświecenia a zrównoważony rozwój
    The philosophical legacy of the enlightenment and sustainabledevelopment
    Autorzy:
    Papuziński, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/326647.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    filozofia oświecenia
    filozofia zrównoważonego rozwoju
    philosophy of Enlightenment
    philosophy of sustainable development
    Opis:
    W artykule podjęto problem teoretycznej ważności filozoficznych przesłanek koncepcji zrównoważonego rozwoju w kontekście współczesnej krytyki oświecenia. Punktem wyjścia jest silna teza znana z literatury przedmiotu: koncepcja zrównoważonego rozwoju to współczesna wersja oświeceniowej filozofii politycznej. W wyniku przeprowadzanych analiz osłabiono moc tej tezy. Stwierdzono, że filozofia zrównoważonego rozwoju została zbudowana na bazie niektórych aspektów oświeceniowych przesłanek, które są istotne ze względu na możliwość rozwiązania aktualnych problemów cywilizacyjnych.
    In this article the problem of the theoretical importance of philosophical premises of sustainable development in the context of contemporary criticism of the Enlightenment was taken into consideration. A starting point is a strong thesis known from source literature: the sustainable development concept is a contemporary version of the Enlightenment political philosophy. As a result of the carried out analyses the power of this thesis was weaken. It was stated that sustainable development philosophy was based on some aspects of the Enlightenment premises which are essential for possibility of solving current problems of civilization.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2017, 112; 309-320
    1641-3466
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Od kosmografii do „systemu świata”. Rosyjska kosmologia wieku Oświecenia
    Autorzy:
    Artiemjewa, Tatiana W.
    Mikeszin, Michał J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/691120.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Copernicus Center Press
    Tematy:
    russian philosophy
    Enlightenment
    cosmology
    Źródło:
    Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2009, 45; 140-151
    0867-8286
    2451-0602
    Pojawia się w:
    Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Oświeceniowa wizja nauki w ujęciu Józefa Sołtykowicza, jako przykład refleksji filozoficznej z kręgu Towarzystwa Naukowego Krakowskiego
    Autorzy:
    Psica, Sylwia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/429268.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Cracow Science Society (CSS)
    Enlightenment period philosophy
    critics of J.J. Rousseau
    science and faith
    protection of science
    , critics of J.J. Rousseau
    Opis:
    The article concentrates on the analysis of the Enlightenment periods vision of science by Josef Sołtykowicz. His theories are examples of philosophical reflection of the Cracow Science Society. The starting point was the outline of the political and scientific situation from the second part of the XVII century to the first part of the XIX century also referring to the author’s biography.The main part of the article is the analysis of two Dissertations by Sołtykowicz published by the Cracow Science Society their yearly publication, in 1818 and 1820.The following points were taken into account: The roots of the society’s activities, the relationship between science and faith, popularizing knowledge, criticism of Rousseau and anthropological analysis of the roots, of the negative view of knowledge. These theories are worth analysing, unfortunately so far the philosophical thought of the members of CSS, has not encouraged work on them as they deserved. At the same time we can expect that the work of the scientists from the CSS significantly impacted on the progress of the philosophical reflection in Cracow, and also the wider picture of modern polish scientific culture.
    Źródło:
    Semina Scientiarum; 2018, 17
    1644-3365
    Pojawia się w:
    Semina Scientiarum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Common people: Kierkegaard and the dialectics of populism
    Autorzy:
    Rosfort, René
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2076817.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
    Tematy:
    liberalism
    existential philosophy
    elitism
    equality
    faith
    reason
    enlightenment
    humanism
    Opis:
    In this article, I propose to use Søren Kierkegaard’s existential critique of the establishment — intellectual, social, and religious — in the name of common people to bring out the dialectic character of populism often overlooked or ignored in the present-day use of the concept. Although populism is generally viewed as negative, Kierkegaard can help us to see that notwithstanding the very real and dangerous threat that populism poses to liberal societies, it is not, from a liberal perspective, unequivocally negative. Populism is endemic to liberalism, and we should not — and cannot — simply try to suppress or eradicate populism from our agendas. Instead, we have to see how populism dialectically reveals serious problems at the heart of contemporary liberalism. A Kierkegaardian approach to populism will allow me to bring out one of the most fundamental of these problems, namely the persistent inequality that permeates liberal democracies undermining the admittedly vague Enlightenment ideal of equality.
    Źródło:
    ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2021, 11, 1; 171-192
    2083-6635
    2084-1043
    Pojawia się w:
    ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filozofia zrównoważonego rozwoju : preliminaria
    Philosophy of Sustainable Development : Preliminaries
    Autorzy:
    Gawor, L.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/371132.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Komitet Człowiek i Środowisko PAN
    Tematy:
    idea zrównoważonego rozwoju
    filozofia oświecenia
    filozofia założenia
    metafizyka
    epistemologia
    antropologia filozoficzna
    historiozofia
    wartości
    sustainable development idea
    philosophy of enlightenment
    philosophical assumptions
    metaphysics
    epistemology
    philosophical anthropology
    philosophy of history
    values
    Opis:
    Artykuł jest próbą przedstawienia zasadniczych filozoficznych tez, które implicite lub explicite znajdują się u podstaw idei zrównoważonego rozwoju. Obok zasygnalizowanych założeń metafizycznych, epistemologicznych, historiozoficznych oraz antropologicznych, uwaga szczególnie została zwrócona na aksjologiczną podbudowę zrównoważonego rozwoju. W zakończeniu omawiana koncepcja została ukazana jako współczesna wersja oświeceniowej optymistycznej filozofii społecznej.
    The article is an attempt to present principal philosophical theses which implicite or explicite are the basis of sustainable development idea. Among assumptions concerning metaphysics, epistemology, philosophy of history and anthropology, also axiological foundation of sustainable development is highlighted. In the final part discussed idea is presented as modern version of Enlightenment's optimistic social philosophy.
    Źródło:
    Problemy Ekorozwoju; 2010, 5, 2; 69-76
    1895-6912
    Pojawia się w:
    Problemy Ekorozwoju
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kultura języka a kultura logiczna w myśli Johna Locke’a
    The Culture of Language versus Logical Culture in John Locke’s Thought
    Autorzy:
    Janeczek, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/488541.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia filozofii
    filozofia języka
    Oświecenie
    John Locke
    history of philosophy
    philosophy of language
    Enlightenment
    Opis:
    This article discusses the problems of language in John Locke’s thought. In the present studies the dominating considerations focus on the history of epistemology and philosophy of language. This study takes into account a broader intellectual context of the philosophy of language pursued at the turn of the seventeenth and eighteenth centuries. First and foremost it places the problems of language in the context of changes in the teaching of logic and rhetoric. Locke inspired the then beliefs about the significance of language as the tool of science and public discourse, in the questions of education, morality, politics, and religion. The English philosopher emphasized how important was the duty to shape the activity of the human mind, one of which was to develop linguistic skills; such skills are the condition of the reliability of knowledge and argumentative efficacy in social communication.
    Artykuł podejmuje problematykę języka w myśli Johna Locke’a. Dotychczas dominują opracowania tej tematyki z zakresu historii epistemologii i filozofii języka. Niniejsze dokonanie uwzględnia szerszy kontekst intelektualny filozofii języka uprawianej na przełomie wieku XVII i XVIII. Przede wszystkim umieszcza problematykę języka w kontekście zmian jakie dokonały się w nauczaniu logiki i retoryki. Locke inspirował ówczesne przekonania o istotnym znaczeniu języka jako narzędzia nauki i publicznego dyskursu, w kwestiach wychowania, moralności, polityki, religii. W postulat właściwego kształtowanie aktywności ludzkiego umysłu wpisywał obowiązek dbałości o sprawność językową, stanowiącą warunek rzetelności poznania i argumentacyjnej skuteczności w komunikacji społecznej.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2014, 62, 2; 5-26
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Modern moral reinterpretation of Jesus and its value to the philosophy of religion
    Autorzy:
    Torzewski, Antoni
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/437448.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
    Tematy:
    morality
    ethics
    religion
    moral religion
    contemporary philosophy
    Immanuel Kant
    Jesus
    Gotthold Ephraim Lessing
    Ludwig Feuerbach
    reinterpretation
    German philosophy
    Enlightenment
    Opis:
    The moral reinterpretation of Jesus conducted by Kant, Lessing and Feuerbach, is an interesting matter when it comes to the philosophy of religion. The abovementioned German philosophers claimed that Jesus ought to be understood only as a moral archetype and a revolutionist in morality. This concept arose on the grounds of moral religion which was one of the most interesting ideas of the Enlightenment. Thus, exploring this moral reinterpretation of Jesus is just an excuse to study the concept of moral religion. Despite the fact that this idea is no longer current, it has immense influence on the contemporary philosophy of religion. Therefore, understanding the concept of moral religion can broaden the context of the contemporary discussion.
    Źródło:
    ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2019, 9, 2; 253-269
    2083-6635
    2084-1043
    Pojawia się w:
    ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Moses Mendelssohn a judaizm i kultura żydowska
    Moses Mendelssohn to Judaism and Jewish Culture
    Autorzy:
    Pilarczyk, Krzysztof
    Dublański, Robert
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/558513.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Gdańskie Seminarium Duchowne
    Tematy:
    Moses Mendelssohn
    oświecenie
    judaizm
    Żydzi
    Biblia
    filozofia niemiecka
    Enlightenment
    Judaism
    Jews
    the Bible
    German philosophy
    Opis:
    Druga połowa XVIII wieku przyniosła istotną zmianę w dziejach Żydów i ich religii – judaizmu. Nowe elity żydowskie, pod wpływem europejskich prądów oświeceniowych, zaczęły kwestionować paradygmaty żydowskiego życia religijnego i społecznego, eksponując takie wartości jak: tolerancja, równouprawnienie i wolność religijna. Dążono do obywatelskiego zrównania praw Żydów oraz odrzucenia tradycji ukształtowanej przez judaizm rabiniczny. Do głosu doszły także nurty racjonalistyczne. Tendencje te dały początek nowej kulturze żydowskiej zwanej haskalą, która w początkowej fazie znalazła swe centrum w Berlinie, a za jej prekursora i lidera uznano Mosesa Mendelssohna, wybitnego ilozofa żydowskiego doby oświecenia okresu „pre-Kantowskiego”, zwanego „żydowskim Sokratesem”. Na jego stosunek do judaizmu i kultury żydowskiej miała wpływ (1) zdobyta w młodości formacja religijna i intelektualna, (2) presja otoczenia domagającego się zmiany modelu kształcenia językowego Żydów i wewnętrzna tego potrzeba, (3) chęć dążenia do zachowania żydowskiej tożsamości religijnej przez reinterpretację tradycji za pomocą narzędzi ilozoii oświeceniowej. Autorzy artykułu opisują te trzy czynniki, charakteryzując w ten sposób początkową fazę haskali żydowskiej.
    The second half of the eighteenth century brought a significant change in the history of the Jews and their religion – Judaism. The new Jewish elite, influenced by European currents of the Enlightenment, began to question the paradigms of Jewish religious and social life, exposing values such as tolerance, equality and religious freedom. They sought to equate civil rights of Jews and rejection of tradition shaped by rabbinic Judaism. They came to the fore as the rationalist currents. These trends have given rise to a new culture called the Jewish Haskalah, which in the initial phase found its center in Berlin, and for its forerunner and leader was Moses Mendelssohn, the famous Jewish philosopher of the Enlightenment period “pre-Kantian” called “Jewish Socrates.” On his relationship to Judaism and Jewish culture have an impact: (1) acquired in his youth, religious formation and intellectual, (2) peer pressure, demanding a paradigm shift in education language of the Jews and the inner of this need, (3) the desire to strive to maintain a Jewish religious identity through reinterpretation tradition of using tools Enlightenment philosophy. The authors of article describe these three factors, characterizing thus the initial phase of the Jewish Haskalah.
    Źródło:
    Studia Gdańskie; 2016, 38; 75-87
    0137-4338
    Pojawia się w:
    Studia Gdańskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Feliksa Jarońskiego koncepcja filozofii a kultura przełomu XVIII i XIX w.
    Feliks Jaroński’s Conception of Philosophy and the Culture of the Turn of the Eighteenth and Nineteenth Centuries
    Autorzy:
    Janeczek, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807482.pdf
    Data publikacji:
    2019-09-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Historia filozofii w Polsce
    Feliks Jaroński
    oświecenie
    kantyzm
    filozofia zdrowego rozsądku
    tradycjonalizm
    History of philosophy in Poland
    Enlightenment
    Kantianism
    Philosophy of common sense
    Traditionalism
    Opis:
    Artykuł analizuje program filozoficzny Feliksa Jarońskiego, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, sformułowany w dwu pierwszych dziesięcioleciach wieku XIX. Ukazuje go na tle przemian w kulturze filozoficznej przełomu wieku XVIII i XIX, przede wszystkim w aspekcie oddziaływania szkockiej filozofii zdrowego rozsądku, kantyzmu i tradycjonalizmu, przełamującego minimalistyczne i sekularystyczne tendencje oświecenia. Ustosunkowuje się do dotychczasowych interpretacji i formułuje własną, łącząc dokonanie Jarońskiego z długim ciągiem philosophia recentiorum, zapoczątkowanej w połowie XVIII w., ale będącej standardem akademickim i na początku wieku XIX, choć stale modyfikowanej o asymilację zmieniających się autorytetów filozoficznych. Mimo jej eklektyzmu zachowała ona aspiracje maksymalistyczne (zachowując metafizykę) oraz otwarcie na religię, a nawet na chrystianizm. W końcu sygnalizująco zestawiono to dokonanie ze standardami kultury filozoficznej i naukowej początków wieku XXI, kwestionującej standardowy charakter naturalizmu ugruntowanego na ideale wąsko pojętej filozofii naukowej.
    This paper analyses the philosophical programme of Feliks Jaroński, a professor of the Jagiellonian University, the programme he formulated in the first two decades of the nineteenth century. This is depicted against the backdrop of the transformations in the philosophical culture of the turn of the eighteenth and nineteenth centuries, especially with regard to the impact of the Scottish philosophy of common sense, Kantianism, and traditionalism. The latter approach broke down the minimalistic and secularist tendencies of the Enlightenment. The present paper addresses the current interpretations and formulates its own position by linking Jaroński’s attainment with a long tradition of philosophia recentiorum, a trend initiated in the 1750s, but remained still an academic standard in the beginning of the nineteenth century. It is constantly modified by assimilating the changing philosophical authorities. Despite its ecclectical character, it has preserved its maximalist aspirations (while retaining metaphysics) and openness to religion, or even to Christianism. Eventually, this paper has combined it with the standards of the philosophical and scientific culture of the origins of the twenty-first century, the culture that questions the standard character of naturalism founded on the ideal of scientific philosophy narrowly understood.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2019, 10, 1; 5-32
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Philosophical conditions of modernity in science
    Autorzy:
    Drozdowicz, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/704526.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Enlightenment modernity, modernity in the perspective of phenomenological philosophy, modernity from the point of view of classicist conservatism
    Opis:
    In these remarks I recall the attempts of pointing out the relations between philosophy and modernity in sciences in three distinctively differing point of view, that is the achievements of “the Enlightened Age” (in the sense of Ernst Cassirer), phenomenological philosophy (in the sense of Edmund Husserl) and the classicist conservatism (in the sense of Allan Bloom). In each of these cases an importance of those relations is being acknowledged. However it is not just differently evaluated and justified, but also the diagnoses and forecasts related to it look differently either.
    Źródło:
    Nauka; 2017, 4
    1231-8515
    Pojawia się w:
    Nauka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Three growing questions about Masonry
    Autorzy:
    Crimi, Davide
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1036822.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Academicus. International Scientific Journal publishing house
    Tematy:
    masonry
    freemasonry
    rosicrucians
    enlightenment
    secret
    society
    francmaçonnerie
    charbonnerie
    carboneria
    alta vendita
    stuart
    scottish
    templar
    révolution
    restauration
    lumières
    philosophy
    egalité
    fraternité
    liberté
    Opis:
    Through three capital questions, this short essay tries to offer a general panorama and a better understanding of the proteiform complex body or Masonry. Through by a multi-level hermeneutic, this study get the ambition to be comprehensible both to Readers who are not used to this kind of literature and to the ones advanced and skilled in symbolic thought. The main important conclusion owes the quality of the symbolic level, which is the property to refuse a single interpretation: notwithstanding, this does not prevent from a clear historical and political evaluation of the phenomena under analysis, according the methodologies of social sciences. This political evaluability drives to the main valuable output of the essay, which concerns the anthropological statement that the logical label of Masonry, with this name or many others, it exists since always. Under the category of initiatory institution, we may consider the step between individual and society, and a society inside a larger one. Evolving from the needs of the individuals to the ones of social groups, the matter joins to the land of political sciences. The sociological meaning can be posed under analytic view in reason of the functionalist meaning emerging from the alternative couples status-quo/emancipation and conservatism/progressivism. Through by this perspective, anyway the theme seems not to reveal much more, because this “proteiform complex body” manifest itself as something too much complex in its inner core to be considered in a way or in another. What remains is strictly symbolic, with some theological and eschatological points that refuse to be posed under restrain.
    Źródło:
    Academicus International Scientific Journal; 2017, 16; 122-132
    2079-3715
    2309-1088
    Pojawia się w:
    Academicus International Scientific Journal
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pluralistyczny model prawdy
    The pluralistic model of truth
    Autorzy:
    Skakuj, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2144017.pdf
    Data publikacji:
    2021-02-04
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    prawda
    pluralistyczna teologia religii
    filozofia oświecenia
    pragmatyzm
    fenomenologia religii
    relatywizm
    absolutność
    obiektywizm
    ortodoksja
    ortopraksja
    J. Hick
    P. F. Knitter
    truth
    the pluralistic theology of religions
    the Philosophy of the Enlightenment
    pragmatism
    the phenomenology of religion
    relativism
    absoluteness
    objectivism
    orthodoxy
    orthopraxis
    Opis:
    On the grounds of the analysis made by the author of the elaboration one can notice a strong tendency to the relativisation of truth performing in the context of the pluralist theology of religion. Representatives of the aforementioned trend want to question the objective character of truth. Such actions are aimed at leading to the statement that all religions are equally exceptional. To clearly understand the theses of pluralists, philosophical foundations of the pluralist theology of religion have been depicted. It must be stated that pluralists use philosophical notions selectively and instrumentally, which makes it possible to reach desirable conclusions. The contestation of the absolute and objective character of truth has serious consequences and exerts an influence upon the understanding of interreligious dialogue. The problem of resignation from one's own religious identity appears. Defending themselves against such an accusation, pluralists introduce the concept of orthopraxis as the criterion of truth. Consequently, the determinant of truth is its ability to realize itself in the proper demeanour. Views presented in the pluralist theology of religion constitute a serious reproach to Christian truth as well as biblical truth.
    Źródło:
    Roczniki Teologii Fundamentalnej i Religiologii; 2013, 5; 177-200
    2080-8534
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologii Fundamentalnej i Religiologii
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Postmodernizm i religia wobec rozumu - uwagi krytyczne na temat ujęcia Gellnera
    Postmodernism and Religion versus Reason: Critical Comments on Gellner’s Approach
    Autorzy:
    Kurkowski, Bartosz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2082670.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
    Tematy:
    postmodernizm
    religia
    rozum oświeceniowy
    filozofia języka
    metodologia nauk
    nurty (szkoły) psychologiczne
    postmodernism
    religion
    Enlightenment reason
    philosophy of language
    methodology of science
    schools of psychological thought
    Opis:
    Religia, rozum i postmodernizm wskazują na różnego rodzaju postawy wobec świata, przede wszystkim w wymiarze poznawczym. W książce Postmodernizm, rozum i religia Ernest Gellner przedstawił ich charakterystykę, samemu określając się jako zwolennik oświeceniowego rozumu. W związku z tym rozum został przez niego ukazany w jak najlepszym świetle. Zapożycza on to, co dobre z religii i postmodernizmu, oraz odrzuca ich złe elementy. Choć we wstępie Gellner przyznał, że każda para w obrębie tych trzech postaw posiada pewne cechy wspólne, to jednak w dalszej części rozważań traktował postmodernizm i religię jakby stanowiły dwa krańce spektrum, w środku którego jest rozum. Nie poświęcił również uwagi cechom wspólnym religii i postmodernizmu, które jednocześnie są niezgodne z niektórymi postulatami oświeceniowego racjonalizmu. W niniejszej pracy przywołano kilka wybranych tego typu wątków w kontekście języka, metodologii nauk oraz wy-branych szkół psychologii dwudziestego wieku. Za pomocą przeprowadzonej analizy pokazano, że religia posiada istotne cechy wspólne z postmodernizmem, których nie podziela z rozumem, oraz jednocześnie posiada cechy wspólne z rozumem, których nie dzieli z postmodernizmem. Uzyskana w ten sposób perspektywa stanowi kontrpropozycję dla ujęcia Gellnera, w którym racjonalizm miał jawić się jako zbalansowane i umiarkowane stanowisko usytuowane pomiędzy przeciwległymi sobie skrajnościami religii i postmodernizmu.
    Religion, reason and postmodernism point to differenttypes of attitude towards the world, above all in respect of epistemic concerns. In his book Postmodernism, Reason and Religion Ernest Gellner presented their salient characteristics, describing himself as a supporter of Enlightenment reason. He thus soughtto show reason in a positive light, presenting it as drawing on whatis best in both religion and postmodernism while rejecting theirproblematic elements. However, he failed to attend to certain features common to religion and postmodernism that at the sametime contradict some of the postulates of Enlightenment rationalism. The present paper considers some selected threads of thistype that occur in the context of language, the methodology of science and selected schools of twentiethcentury psychology. Theanalysis proposed shows that religion shares some nontrivial elements with postmodernism that stand in opposition to reason,while at the same time having some elements in common with reason that are opposed to postmodernism. The perspective thus obtained constitutes an alternative to Gellner’s approach, in whichreason was made to appear as a balanced and moderate positionsituated between the opposite extremes of religion and postmodernism.
    Źródło:
    Filozoficzne Aspekty Genezy; 2021, 18; 141-160
    2299-0356
    Pojawia się w:
    Filozoficzne Aspekty Genezy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Komisja edukacji narodowej a encyklopedia, albo słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł (cz. 2. Wymiar dydaktyczny)
    The commission of national education versus the encyclopaedia, or a systematic dictionary of the sciences, arts, and crafts (part two. The didactic dimension)
    Autorzy:
    Janeczek, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1181279.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Enlightenment
    history of science
    history of philosophy
    the Commission of National Education
    the Polish-Lithuanian Commonwealth
    encyclopédie ou dictionnaire universel raisonné des sciences
    des arts et des métiers
    Opis:
    This paper combines on the one hand the educational ideals and didactics in the schools of the Polish–Lithuanian Commonwealth reformed by the Commission of National Education (1773), and on the other hand one of the most representative testimonies of the then intellectual culture, i.e. Encyclopédie ou dictionnaire universel raisonné des sciences, des arts et des métiers, published in the years 1751–1780. It shows continuity with regard to learned culture and the place of philosophy in modern school. In accord with the standards of the Encyclopédie the European school preserved the course of philosophy in the spirit of philosophia recentiorum, at least at the university level. This philosophy took a critical approach in its assimilation of the elements of modern epistemology, especially the accomplishments of modern natural sciences. Such attitude was also typical of the school reformed in the mid-eighteenth century in the Commonwealth, especially by the orders of Piarists and Jesuits. The Commission had introduced independent mathematical and natural subjects, a fact that limited philosophy. In secondary schools philosophy was reduced to logic and practical ethics, and at universities to natural law with social, political, and economic elements. For this reason they even departed from a traditional structure of university, with a propedeuctic faculty of philosophy, when in the spirit of the physiocratic physical and moral orders a two-element structure of universities was established. Despite these changes, philosophical elements can be found even in the didactics of natural sciences in the schools of the Commission. The same tendencies are apparent in the then European school, therefore in the form of interpretations drawing on the category of substance and its properties, or even the conception of the animal soul.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe KUL; 2016, 59, 2; 3-22
    0044-4405
    2543-9715
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe KUL
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między Oświeceniem a scholastyką. Wybrane problemy recepcji filozofii Kanta w polskiej filozofii na początku XIX wieku i perspektywy nowych badań
    Autorzy:
    Kupś, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/644198.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Geschichte der Philosophie der Neuzeit
    Immanuel Kant
    Rezeption
    Aufklärung
    Archivforschung
    Interpretation
    history of modern philosophy
    reception
    enlightenment
    archivalre-search
    interpretation
    historia filozofii nowożytnej
    recepcja
    Oświecenie
    badania archiwalne
    interpretacja
    Opis:
    Der Artikel verfolgt das Ziel, die allgemeine Charakteristik der Bedingungen darzustellen, unter denen die erste Rezeption der Philosophie von Kant (in den ersten Jahrzehnten des 19. Jahrhunderts) unter den Polen erfolgte. Oft entschieden die außermeritorischen Faktoren (institutionell, sozial und politisch) über die Richtung und den Charakter dieser Rezeption, sogar über ihre Einstellung oder ihren Bruch. Unter diesen Umständen kam es leicht zur Polarisation von Stellungnahmen gegenüber der Kantischen Philosophie, die einerseits auf grundlosen Vorurteilen, andererseits auf kritiklosem Enthusiasmus begründet waren. Zuerst (1) werde ich kurz die Gründe charakterisieren, warum die polnische Rezeption der Kantischen Philosophie im 19. Jahrhundert als Spannung zwischen „Aufklärung“ und „Scholastik“ beschrieben werden kann, wobei beide Termini nicht dasselbe bedeuten müssen, was die Philosophiehistoriker damit bezeichnen. Dann (2) werde ich kurz die Eigen-tümlichkeit der ersten Rezeption der Kantischen Philosophie und die Vertreter der gegensätzlichen Einstellungen (Szaniawski, Wigura, Śniadecki) vorstellen. Abschließend (3) skizziere ich mögliche Richtungen weiterer Forschungen über die erste Etappe der Rezeption der Philosophie von Kant in Polen und gebe Beispiele für neue Erkenntnisse an.Ins Deutsche übersetzt von Anna Pastuszka
    The aim of this article is to outline general characteristics of the conditions of the first reception (in the early decades of the 19th century) of the philosophy of Kant in Poland. Its direction and nature as well as suspension or end often depended on nonsubstantive (i.e. institutional, social, and political) factors. Under these conditions, positions on the philosophy of Kant became easily polarized between the ones based on groundless prejudices on the one hand and uncritical enthusiasm on the other. First (1) I characterize briefly the reasons why the 19th-century Polish reception of the philosophy of Kant can be regarded as a tension between „enlightenment” and „scholasticism”(although those terms do not necessarily have to mean here what historians of philosophy refer to with their help). Then, (2) I provide a brief presentation of the specificity of the first reception of the philosophy of Kant and the representatives of the main opposing positions (Szaniawski, Wigura, Śniadecki). Finally (3) I outline some possible directions for further research into the first stage of the reception of the philosophy of Kant in Poland and present examples of new discoveries. Summarised by Tomasz Kupś
    Celem artykułu jest naszkicowanie ogólnej charakterystyki warunków, w jakich dokonywała się wśród Polaków pierwsza recepcja filozofii Kanta (w pierwszych dziesięcioleciach XIX wieku). Często czynniki niemerytoryczne (instytucjonalne, społeczne i polityczne) decydowały o kierunku i charakterze tej recepcji, a nawet o jej wstrzymaniu lub załamaniu się. W tych warunkach łatwo dochodziło do polaryzacji stanowisk wobec filozofii Kantowskiej opartych, z jednej strony, na bezpodstawnych uprzedzeniach, z drugiej zaś, na bezkrytycznym entuzjazmie. Najpierw (1) scharakteryzuję krótko powody, dla których polska dziewiętnastowieczną recepcji filozofii Kanta można scharakteryzować jako napięcie między „Oświeceniem” i „scholastyką” (przy czym terminy te wcale nie muszą oznaczać tu tego, co historycy filozofii nazywają za ich pomocą). Następnie (2) w skrócie prezentuję specyfikę pierwszej recepcji filozofii Kanta oraz przedstawicieli głównych skrajnych stanowisk (Szaniawski, Wigura, Śniadecki). Na koniec (3) szkicuję możliwe kierunki dalszych badań nad pierwszym etapem recepcji filozofii Kanta w Polsce i podaję przykłady nowych odkryć.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2015, 15
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Oświeceniowa kultura naukowa w kontekście filozoficznym. Z dziejów Komisji Edukacji Narodowej (Cz. 1)
    Learned Culture in the Enlightenment in the Philosophical Context. On the History of the Commission of National Education (Part One)
    Autorzy:
    Janeczek, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/488429.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Komisja Edukacji Narodowej
    Rzeczpospolita Obojga Narodów
    wiek oświecenia
    historia oświaty
    historia filozofii
    historia nauk
    Commission of National Education
    Polish–Lithuanian Commonwealth
    Age of Enlightenment
    History of Education
    History of Philosophy
    History of Science
    Opis:
    Artykuł przestawia dydaktykę KEN, koncentrując się na ukazaniu reform oświatowych charakterystycznych dla epoki oświecenia. W szczególności ukazuje specyfikę styku ówczesnej filozofii i nowożytnej nauki, stopniowo wyzwalającej się z hegemonii filozofii. Wskazuje na dominujący podówczas duch utylitaryzmu, a w warstwie metodologicznej – programowy eklektyzm. Postawa ta ujawniła się w całym szkolnictwie europejskim, a więc nie tylko we Francji, przodującej przynajmniej w zakresie deklaracji programowych, ale zwłaszcza w centralistycznie reformowanej oświacie w monarchii habsburskiej. Jest ona także właściwa tak reprezentacyjnemu świadectwu ówczesnej kultury naukowej, jakim była Wielka Encyklopedia Francuska, do której nawiąże wprost KEN. W szkole europejskiej wzbogacano studium językowo-humanistyczne o kształcenie matematyczno-przyrodnicze, zachowując kurs filozofii w duchu philosophia recentiorum, przynajmniej na poziomie uniwersyteckim. Filozofia ta krytycznie asymilowała elementy nowożytnej epistemologii, a zwłaszcza osiągnięcia nowożytnego przyrodoznawstwa. Podejście to było typowe dla szkolnictwa reformowanego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów przez środowiska wyznaniowe, zwłaszcza zakon pijarów i jezuitów. Z czasem coraz bardziej upowszechni się empirystyczna epistemologia, owocująca fenomenalizmem kwestionującym możliwość uprawiania maksymalistycznie pojętej filozofii w formie nowożytnego arystotelizmu chrześcijańskiego funkcjonującego w szkole tradycyjnej. Mimo krytyki tego modelu kształcenia, presja tzw. długiego trwania (longue durée) tłumaczy zachowanie w szkole oświeceniowej elementów filozoficznych nawet w przyrodoznawstwie, w formie interpretacji korzystającej z kategorii substancji i jej właściwości, a nawet koncepcji duszy zwierzęcej.
    This paper depicts the didactic approach of the Commission of National Education (Pol. KEN). It focuses on the educational reforms characteristic of the Age of the Enlightenment. In particular, it shows the specific character of the then philosophy and modern science that gradually liberated itself from the hegemony of philosophy. It pinpoints the spirit of utilitarianism that dominated at that time, and in its methodological aspect policy eclecticism. This attitude was manifested throughout European education, therefore not only in France, which was leading at least in her policy declarations, but especially in the Habsburg monarchy whose education was under centralistic reformation. It was also proper to the then learned culture of the Encyclopaedia, or a Systematic Dictionary of the Sciences, Arts, and Crafts, on which the KEN would draw. The European school of linguistic and humanistic studies was enriched by mathematics and natural sciences, whereas a course in philosophy in the spirit of philosophia recentiorum was maintained, at least at the university level. This philosophy assimilated some elements of modern epistemology in a critical manner, especially the accomplishments of modern natural science. Such approach was typical of reformed education in the Polish–Lithuanian Commonwealth by religious milieus, especially the Piarists and Jesuits. In the course of time empiristic epistemology became more and more popular and bore fruit in the form of phenomenalism which questioned the pursuit of philosophy maximalistically understood in the form of modern Christian Aristotelianism in the traditional school. Despite criticism of this model of education, the pressure of the so-called long duration (longue durée) accounts for the maintenance of philosophical elements in Enlightenment school, even in natural science, in the form of interpretation that takes advantage of the category of substance and its properties, and even of the conception of animal soul.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2015, 63, 4; 35-65
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Oświeceniowa kultura naukowa w kontekście filozoficznym. Z dziejów Komisji Edukacji Narodowej (cz. 2)
    Learned Culture in the Enlightenment in the Philosophical Context. On the History of the Commission of National Education (Part Two)
    Autorzy:
    Janeczek, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/488600.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Komisja Edukacji Narodowej
    Rzeczpospolita Obojga Narodów
    wiek oświecenia
    historia oświaty
    historia filozofii
    historia nauki
    Commission of National Education
    Polish–Lithuanian Commonwealth
    Age of Enlightenment
    History of Education
    History of Philosophy
    History of Science
    Opis:
    Artykuł przestawia dydaktykę KEN w zakresie sformułowań programowych, podręczników i praktyki dydaktycznej, ukazanych na tle reform charakterystycznych dla ówczesnej szkoły europejskiej. W ukazaniu realiów kultury naukowej funkcjonującej w szkolnictwie zarządzanym przez Komisję skupiono się na oddaniu specyfiki styku filozofii i nowożytnej nauki, nieraz znacznie odbiegającego od realiów współczesnych. Nauczanie w szkołach KEN należy niewątpliwie do programowo eklektycznej kultury intelektualnej oświecenia, godzącej szkołę tradycyjną z postulatami nowożytnymi. Postawa ta ujawniła się w całym szkolnictwie europejskim, a więc nie tylko we Francji, przodującej przynajmniej w zakresie deklaracji programowych, ale zwłaszcza w centralistycznie reformowanej oświacie w monarchii habsburskiej. Jest ona także właściwa tak reprezentacyjnemu świadectwu ówczesnej kultury naukowej, jakim była Wielka Encyklopedia Francuska, do której KEN wprost nawiązywała. Szkoły KEN odchodzą od utożsamiania kształcenia realnego z kursem filozofii, co nasili się wraz z upowszechnianiem się empirystycznej epistemologii, owocującego fenomenalizmem rugującym podejście ufundowane na filozofii, w szkole tradycyjnej właściwe nowożytnemu arystotelizmowi chrześcijańskiemu. W szkole europejskiej wzbogacano studium językowo-humanistyczne o kształcenie matematyczno-przyrodnicze, zachowując kurs filozofii w duchu philosophia recentiorum, przynajmniej na poziomie uniwersyteckim. Filozofia ta krytycznie asymilowała elementy nowożytnej epistemologii, a zwłaszcza osiągnięcia nowożytnego przyrodoznawstwa. Postawa ta była charakterystyczna także dla szkoły zreformowanej w połowie wieku XVIII na teranie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zwłaszcza przez zakon pijarów i jezuitów. KEN wprowadziła natomiast samoistne przedmioty matematyczno-przyrodnicze, co zaowocowało ograniczeniem wykładu filozofii, którą w szkołach średnich sprowadzono do kursu logiki i ukierunkowanej praktycznie etyki, a na uniwersytetach do prawa naturalnego z odniesieniami społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi. Zaowocowało to nawet odejściem od tradycyjnej struktury uniwersytetu, z propedeutycznym wydziałem filozoficznym, gdy w duchu fizjokratycznego porządku fizycznego i moralnego ukonstytuowano dwuczłonową strukturę szkół wyższych. Tym niemniej presja tzw. długiego trwania (longue durée) tłumaczy zachowanie elementów filozoficznych nawet w przyrodoznawstwie, dzielone z ówczesną szkołą europejską, a więc w formie interpretacji korzystającej z kategorii substancji i jej właściwości, a nawet koncepcji duszy zwierzęcej.
    The paper depicts the didactic approach of the Commission of National Education (Pol. KEN). It shows curricula policy, textbooks, and didactic practice against the backdrop of reforms characteristic of the then European school. In presenting the reality of learned culture in education managed by the Commission attention is focused on the specific borderline between philosophy and modern science, the areas that many a time diverged from contemporary circumstances. Teaching in the KEN schools undoubtedly belongs to the policy of eclectic intellectual culture of the Enlightenment that seeks to reconciliate the traditional school with modern postulates. This attitude was manifested throughout European education, therefore not only in France, which was leading at least in her policy declarations, but especially in the Habsburg monarchy whose education was under centralistic reformation. It was also proper to the then learned culture of the Encyclopaedia, or a Systematic Dictionary of the Sciences, Arts, and Crafts, on which the KEN would directly draw. The KEN schools diverge from the identification real education with a course of philosophy, a fact became more prominent together with the popularisation of empiristic epistemology that resulted in phenomenalism; the latter eliminated the approach founded on philosophy in the traditional school, the approach proper to modern Christian Aristotelianism. The European school of linguistic and humanistic studies was enriched by mathematics and natural sciences, whereas a course in philosophy in the spirit of philosophia recentiorum was maintained, at least at the university level. This philosophy assimilated some elements of modern epistemology in a critical manner, especially the accomplishments of modern natural science. Such attitude was also characteristic of the school reformed in the mid-eighteenth century in the Polish-Lithuanian Commonwealth, especially by the Piarists and Jesuits. The KEN introduced independent mathematical and natural science subjects, a fact that resulted in limitation of the course of philosophy which in secondary education was reduced to a course in logic and practical ethics, and at universities to natural law with some social, political, and economic references. This resulted in departure from the traditional structure of university, with a propaedeutic faculty of philosophy, where a two-part structure of higher education was constituted in the spirit of physiocratic physical order and moral order. Nevertheless the pressure of the socalled long duration (longue durée) accounts for the maintenance of philosophical elements in Enlightenment school, even in natural science, in the form of interpretation that takes advantage of the category of substance and its properties, and even of the conception of animal soul.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2015, 63, 4; 67-114
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kapitalizm – narodziny idei
    Autorzy:
    Haremska, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/437140.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
    Tematy:
    Adam Smith
    Oświecenie
    wolny rynek
    własność prywatna
    filozofia kapitalizmu
    Bogactwo narodów
    niewidzialna ręka rynku
    leseferyzm
    wolność gospodarcza
    Enlightenment
    free market
    private property
    philosophy of capitalism
    Wealth of Nations
    invisible hand
    laissez-faire
    economic freedom
    Opis:
    Wśród haseł emancypacyjnych Oświecenia pojawił się między innymi postulat wyzwolenia energii gospodarczej, najpełniej wyrażony przez Adama Smitha w traktacie Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów. Smith dokonał ostatecznego rozrachunku z panującym od początku XVI wieku systemem merkantylistycznym. Uzasadniając wyższość wolnego rynku nad modelami gospodarki sterowanej, stworzył intelektualne podwaliny ładu kapitalistycznego. Zaproponował model produkcji i dystrybucji dóbr oparty na dwóch filarach: prawie własności prywatnej oraz instytucji wolnego rynku. Obraz kapitalizmu szkicowany przez Smitha to system władzy i wolności — suwerennej władzy jednostek nad światem przedmiotowym oraz wolnego obiegu dóbr. Połączenie tych dwóch zasad dało w rezultacie spójny system, który, zastosowany w praktyce, wykazał się niezwykłą skutecznością. Dzieło Smitha okazało się patentem na doczesne powodzenie, który zadziałał wszędzie tam, gdzie go wypróbowano. Kapitalizm, wraz z towarzyszącą mu filozofią moralną, stał się najpowszechniej realizowaną ideą XVIII wieku.
    Amongst the Enlightenment’s emancipatory slogans was a call for the liberation of economic energ y, a call that was most fully expressed by Adam Smith in Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations . Smith provided a final analysis of the mercantilist system that had been prevailing from the beginning of the sixteenth century. By justifying the superiority of the free market economy models, Smith created the intellectual foundations for the capitalist order. He proposed a model for the production and distribution of goods that was based on two pillars: the right to private property and free market institutions. The vision of capitalism created by Smith was a system of power and freedom: a system of individual sovereignty over the world of objects and a system of the free circulation of goods. The combination of these two principles resulted in a coherent system which, when used in practice, has shown remark- able efficiency. Smith’s work proved to be a reliable way to achieve worldly success, one that has worked wherever it was tried out. Capitalism, and the accompanying moral philosophy, was the most commonly pursued idea of the eighteenth century.
    Źródło:
    ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2013, 3, 1; 37-58
    2083-6635
    2084-1043
    Pojawia się w:
    ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    THE NATURE OF COMMON SENSE AND HOW WE CAN USE COMMON SENSE TO RENEW THE WEST
    Autorzy:
    Redpath, Peter A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/507346.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    International Étienne Gilson Society
    Tematy:
    aim
    analogy
    anarchy
    art
    body of knowledge
    cause
    common sense
    communication
    comprehensive understanding
    concept
    contemporary
    contrary
    contrariety
    culture
    demonstration
    demonstrative
    disorder
    education
    equality
    emotion
    end
    enlightened
    enlightenment
    excellence
    existence
    explanation
    fear
    fundamentalistic
    genus
    God
    habit
    happiness
    harmony
    hierarchically ordered
    history
    hope
    human
    humanist
    inequality
    inspiration
    inspired
    judgment
    justice
    knowledge
    language
    leadership
    logic
    mathematics
    memory
    metaphysics
    modern
    multitude
    nature
    Nietzschean
    operational
    opposite
    order
    part
    person
    philosophy
    physical
    poetry
    power
    principle
    provocative thought
    quality
    reality
    reason
    receptivity
    relationship
    renaissance
    resistance
    rhetoric
    science
    scientism
    skeptic
    sophist
    soul
    species
    strength
    success
    system
    truth
    utopian
    West
    Western civilization
    unity
    universe
    values
    virtue
    whole
    will
    wisdom
    wonder
    World War
    Opis:
    Since most pressing today on a global scale is to be able to unite religion, philosophy, and science into parts of a coherent civilizational whole, and since the ability to unite a multitude into parts of a coherent whole essentially requires understanding the natures of the things and the way they can or cannot be essentially related, this paper chiefly considers precisely why the modern world has been unable to effect this union. In so doing, it argues that the chief cause of this inability to unite these cultural natures has been because the contemporary world, and the West especially, has lost its understanding of philosophy and science and has intentionally divorced from essential connection to wisdom. Finally, it proposes a common sense way properly to understand these natures, reunite them to wisdom, and revive Western and global civilization.
    Źródło:
    Studia Gilsoniana; 2014, 3: supplement; 455-484
    2300-0066
    Pojawia się w:
    Studia Gilsoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-25 z 25

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies