- Tytuł:
-
Tamožennaja liustracija 1769 g. na granice s Prussijej i Kurlandiej v realizacji ekonomičeskoj polityki Skarbovoj komisii VKL
The 1769 Customs Control on the Prussia — Courland Border Conducted by the Treasury Committee of the Grand Duchy of Lithuania (GDL) - Autorzy:
- Kiturko, Irina
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/1901732.pdf
- Data publikacji:
- 2019-01-10
- Wydawca:
- Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
- Tematy:
-
kontrola celna
Komisja Skarbowa Wielkiego Księstwa Litewskiego
granica celna WKL - Prusy i Kurlandia
customs control
Treasury Committee of the Grand Duchy of Lithuania
GDL Prussia — Courland customs zone - Opis:
-
Na podstawie kwerendy przeprowadzonej w Państwowym Archiwum Historycznym Litwy w Wilnie (materiały Komisji Skarbowej Wielkiego Księstwa Litewskiego — WKL) autorka analizuje środki i rezultaty kontroli celnej na granicy z Prusami i Kurlandią w 1769 roku, co dotychczas nie zostało opisane w historiografii.
Omawiana kontrola jest pierwszym znanym przedsięwzięciem tego rodzaju w przypadku służby celnej WKL. Jej powstanie było zainicjowane przez Komisję Skarbową Księstwa — specjalny organ państwowy nadzorujący rozwój ekonomiczny kraju. Do kompetencji tej komisji należało m.in. ogólne kierownictwo organami celnymi i taka ich organizacja, by jak najefektywniej przyczyniały się do zwiększenia dochodów skarbu państwa.
Bezpośrednio kontrolę przeprowadzał komisarz Komisji Skarbowej WKL, podkomorzy powiatu upickiego — Jerzy Lenarski, zgodnie ze specjalną instrukcją z 11 stycznia 1769 roku. Lenarski miał objechać z żołnierzami wszystkie komory i posterunki celne w strefie granicy celnej WKL z Prusami i Kurlandią oraz przekazać swoje propozycje odnośnie do ich rozlokowania, ze szczegółowym opisem celowości ich rozmieszczenia i zasięgu terytorialnego.
W trakcie objazdu Lenarski zaobserwował wiele przypadków nadużyć i naruszenia dyscypliny pracy przez urzędników skarbowych, z których najbardziej rozpowszechnione było pijaństwo, wykorzystywanie pieniędzy publicznych w celach prywatnych, nieporządek w księgach celnych, przekroczenie pełnomocnictw przez urzędników w trakcie przeprowadzania kontroli celnej i inne.
Jerzy Lenarski przeprowadził optymalizację rozmieszczenia punktów celnych, sporządził szczegółową charakterystykę komór i posterunków celnych, oberstraży i straży z ukazaniem odległości między posterunkami i wyraźnym zaznaczeniem głównych dróg publicznych, a także szlaków przemytniczych. Na podstawie poszczególnych opisów sporządzono mapy, na które naniesiono posterunki celne, miejsca zasiedlone, karczmy, młyny, tamy i drogi (zwykłe i przemytnicze).
Lenarski opracował także specjalną instrukcję, w której szczegółowo opisał zasady pracy posterunków celnych, obowiązki oficjalistów, przebieg kontroli celnej, formy i podstawy pobierania opłat celnych.
Rezultatem przeprowadzonej w 1769 roku przez Jerzego Lenarskiego pierwszej w WKL lustracji komór, a także jego obserwacje i propozycje były dla Komisji Skarbowej podstawą dla urzeczywistnienia wielu przedsięwzięć mających na celu podwyższenie efektywności pracy całej państwowej służby celnej.
Based on a query conducted in the Lithuania National Historical Archive in Vilnius (materials of the Treasury Committee of the Grand Duchy of Lithuania), the author analyzes the methods and results of a customs control on the Prussia — Courland border in 1769, something not described in historiography thus far.The control in question is the first known instance of such undertaking by the customs control of the GDL. The creation of the customs control has been initiated by the Treasury Committee of the Duchy — a special organ overseeing the economical development of the country. The Committee’s competence included the general administration of the customs organs and their coordination in order to contribute towards the increase in the country’s income in the most effective manner possible. The direct control has been conducted by the commissioner of the GDL Treasury Committee, the chamberlain of the Upytė district — Jerzy Leniarski, according to special instructions dated January 11th, 1769. Lenarski and his military unit were to visit all customs posts and chambers in the GDL Prussia — Courland customs zone and remit his propositions on their location, with a detailed description of the propriety of their location and territorial scope. During his visitation, Leniarski observed many examples of law abuse and breach of work discipline by the treasury officials, the most widespread of which were drunkenness, using public funds for private purposes, disorder in customs books, breaching the officials’ jurisdiction during customs controls, and others.Jerzy Leniarski conducted an optimization of the location of customs offices, drew up a detailed characteristic of customs posts and chambers, oberguards and guards, presenting the distances between posts and clearly indicating the main public roads, as well as smuggling trails. Based on detailed descriptions, maps were drawn up, indicating the location of customs posts, settlements, inns, mills, dams, and roads (regular and smuggling ones). Lenarski also devised a special instruction, in which he described in detail the work rules for customs posts, the responsibilities of the officials, the course of customs control, and the form of and basis for charging customs fees. - Źródło:
-
Wieki Stare i Nowe; 2014, 7, 12; 63-82
1899-1556
2353-9739 - Pojawia się w:
- Wieki Stare i Nowe
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł