Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Diachronic linguistics" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-25 z 30
Tytuł:
Synonimy według Klementyny z Tańskich Hoffmanowej
Autorzy:
Kozaryn, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/684240.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
diachronic linguistics
idiolect
synonymy
Opis:
Synonyms according to Klementyna Hoffman (née Tańska) The paper deals with the way of describing by Klementyna Hoffman (née Tańska), living 1798-1845, who is known in the history of literature as an author of children’s and women’s texts and a defender of national identity, the lexemes being regarded as synonyms by her. The presented analyses show that Tańska regarded as synonyms not only lexemes in the modern linguistic sense, and described not only lexemes but also concepts. The construction of particular descriptions was characteristic of Hoffman and had a lot of features in common with the 19th-century attempts of the Polish synonymists. This is demonstrated by a comparison of the way of describing synonyms by Klementyna Hoffman and Bp. Adam S. Krasiński. This that distinguished the activity of Tańska in this respect was the use of moralistic admonishments.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2014, 048
0208-6077
2450-0119
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Мотивационные модели названий интеллектуальных процессов и свойств (на материале восточнославянских языков)
Autorzy:
Руденко [Rudenko], Елена [Elena] Н. [N.]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678969.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
cognitive linguistics
diachronic linguistics
historical semantics
motivation
Opis:
Motivation Models of the Names of Intellectual Processes and Properties (on the Material of East Slavic Languages)This article offers an analysis of motivation models of the names of intellectual processes, properties and states in East Slavic languages at different stages of their development. Focusing on the Belarusian and Ukrainian material, the study adopts the approach of diachronic cognitive onomasiology, according to which the study of nomination processes helps to understand mechanisms of verbal thought. The analysis revealed source frames of the names of cognitive activity: perception, psycho-emotional sphere, space, movement, physical activity, physical characteristics, social sphere, physiology, speech activity and light. The relative number of nominations formed by a particular model is proportional to the use of the corresponding metaphor in communication. Modern East Slavic languages are very similar in terms of their nomination models of cognitive processes, properties and states. However, differences between modern Belarusian and Ukrainian on the one hand, and the language of the Grand Duchy of Lithuania on the other, are more significant.Modele motywacyjne nazw procesów i właściwości intelektualnych (na materiale języków wschodniosłowiańskich)Artykuł przedstawia analizę modeli motywacyjnych nazw procesów, właściwości i stanów intelektualnych w językach wschodniosłowiańskich na różnych etapach ich rozwoju. Skupiając się na materiale białoruskim i ukraińskim, analiza przyjmuje podejście kognitywnej onomazjologii diachronicznej, zgodnie z którym badanie procesów nominacji pomaga zrozumieć mechanizmy myślenia werbalnego. Analiza wykazała ramy źródłowe nazw aktywności poznawczej: percepcji, sfery psycho-emocjonalnej, przestrzeni, ruchu, aktywności fizycznej, cech fizycznych, sfery społecznej, fizjologii, aktywności mowy i światła. Liczba nominacji utworzonych na bazie określonego modelu jest proporcjonalna do częstotliwości użycia odpowiadającej mu metafory w komunikacji. Współczesne języki wschodniosłowiańskie są bardzo podobne pod względem modeli nominacji procesów, właściwości i stanów poznawczych. Natomiast różnice pomiędzy współczesnym językiem białoruskim i ukraińskim z jednej strony, a językiem Wielkiego Księstwa Litewskiego z drugiej, są bardziej znaczące.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2019, 54
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Osobliwe słownictwo szesnastowiecznych leksykonów (na wybranych przykładach nazw rzemieślników)
Autorzy:
Migdał, Jolanta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/776838.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
diachronic linguistics
lexicography
sixteenth-century vocabulary
craftsman
Opis:
The article presents names of craftsmen which existed in the 16th century Polish language, confirmed exclusively in lexicographic collections of the time. The material has been drawn from the published volumes of Słownik polszczyzny XVI wieku (Dictionary of 16th century Polish language). A review was conducted of the way in which these peculiar names of craftsmen functioned in the lexicons, both reflecting vocabulary confirmed in Old Polish and in contemporary dictionaries. It turned out that even though some of these words were perhaps the original products of the 16th lexicographers’ imaginations, others were actually used in the vocabulary of those times.
Źródło:
Slavia Occidentalis; 2017, 74/1; 103-109
0081-0002
Pojawia się w:
Slavia Occidentalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uwagi etymologiczne w dawnych tekstach użytkowych (na przykładzie Kroniki, to jest historyi świata Marcina Bielskiego, Informacyi matematycznej Wojciecha Bystrzonowskiego i Nowych Aten Benedykta Chmielowskiego)
Comments on the Etymology in the Old Non-literary Texts (on the Example of Marcin Bielski’s Kronika, to Jest Historyja Świata, Wojciech Bystrzonowski’s Informacyja Matematyczna and Benedykt Chmielowski’s Nowe Ateny)
Autorzy:
Kozaryn, Dorota
Szczaus, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2035343.pdf
Data publikacji:
2021-12-27
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
diachronic linguistics
etymology
folk etymology
non-literary texts
Opis:
The subject of the analysis in the article are the etymological explanations presented in the old non-literary texts (i.e. the texts that function primarily outside literature, serving various practical purposes), i.e. in the sixteenth-century Kronika, to jest historyja świata (Chronicle, that is the history of the entire world) by Marcin Bielski and in two eighteenth-century encyclopaedic texts: Informacyja matematyczna (Mathematical information) by Wojciech Bystrzonowski and Nowe Ateny (New Athens) by Benedykt Chmielowski. The review of the etymological comments allows us to take notice of their considerable substantive and formal diversity. These comments apply to both native and foreign vocabulary. On the one hand, they provide information on the origin of proper names (toponyms and anthroponyms), and on the other hand, a whole range of these etymological comments concern common names. A depth of etymological comments presented in non-literary texts is significantly diversified and independent of the nature of the vocabulary to which these comments apply – they can be merely tips on sources of borrowings of foreign words, but they can also constitute a deeper analysis of the meaning and structure of individual words, both native and foreign. These comments are usually implementations of folk etymology. The role of etymological considerations in former non-literary texts is significant. First of all, these texts have a ludic function, typical of popularised texts – they are supposed to surprise, intrigue and entertain readers. Secondly, they serve a cognitive function typical of non-literary texts – they are supposed to expand the readers’ knowledge about the world and language. Thirdly, they have a persuasive function, which is a distinctive feature of both popularised and non-literary texts – they are supposed to provoke the readers’ thoughts on the relationship between non-linguistic reality and the linguistic way of its interpretation, they also stimulate linguistic interests, which was particularly important in the past when the reflection on the native language was poor.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2021, 28, 2; 87-105
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Propozycja nowej kategorii zapożyczeń w językoznawstwie diachronicznym
Proposal for a new category of borrowings in diachronic linguistics
Autorzy:
Sorbet, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/568126.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:
lexical borrowing
classification of borrowings
lexicalisation
diachronic linguistics
Opis:
The aim of this article is to present the principal categories of lexical borrowings, traditionally accepted in diachronic linguistics. The presentation of this classification leads towards the acknowledgment of a category of lexical borrowings that should be treated separately, namely the lexicalizing borrowings (Fr. emprunts lexicalisants, PL. zapożyczenia leksykalizujące, Es. préstamos lexicalizantes). The examples which are used in this article come among others from: Catalan, English, French, German, Hungarian, Italian, Polish, Portugese and Spanish.
Źródło:
Linguistica Copernicana; 2012, 1(7); 243-253
2080-1068
2391-7768
Pojawia się w:
Linguistica Copernicana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Linguistique informatique et linguistique diachronique : une alliance nécessaire
Computational linguistics and diachronic linguistics: a necessary alliance
Autorzy:
Blanco, Xavier
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341179.pdf
Data publikacji:
2021-11-10
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Diachronic linguistics
support verbs
realization verbs
intensifiers
pragmatemes
Opis:
In this paper, we will try to show how formal linguistics applied to the study of diachrony can be a fundamental asset for research (and consequently also for teaching at a university level) in the field of French language and literature. We will treat successively the analysis of the support verbs (§2), the realization verbs (§3), the intensity collocations (§4) and the pragmatically restricted clichés (§5). In each section, we will present and discuss numerous examples in medieval French accompanied by their published translations into contemporary French.
Źródło:
Neophilologica; 2021, 33; 1-21
0208-5550
2353-088X
Pojawia się w:
Neophilologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Arka Przymierza w Kronice, to jest historyi świata Marcina Bielskiego
The Ark of the Covenant in Marcin Bielski’s Kronika, to Jest Historyja Świata
Autorzy:
Kozaryn, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2035344.pdf
Data publikacji:
2021-12-27
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
diachronic linguistics
the language of Marcin Bielski
religious vocabulary
Opis:
This article discusses the ways in which the biblical Ark of the Covenant is presented in Marcin Bielski’s Kronika, to jest historyja świata (Chronicle, that is the history of the world). The analyses point to Bielski’s use of a loanword in the form of arka or archa, the word’s translations into skrzynia (chest), and a sequence of both these terms. Bielski’s ignoring of the biblical translations of this term is also emphasised by his choice of determiners for the Ark. A search for the sources that Bielski drew from for the names he used for the Ark of the Covenant in the Vulgate, P. Comestor’s Historia scholastica, the Hebrew Bible, and the known medieval and 16th-century translations of the Bible, allows for concluding that the author felt free and unrestricted in his choices and followed guidelines known to him alone.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2021, 28, 2; 75-85
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Pani gruba i nieletka, gruba także portmonetka” – o dawnych i współczesnych znaczeniach (użyciach) przymiotnika gruby
„A woman is Fat and Not Light, So Is a Purse” – On the Old and New Meanings of the Adjective Gruby (Fat/Thick/Stout)
Autorzy:
Pacuła, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1787861.pdf
Data publikacji:
2021-09-30
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
lexis
lexical semantics
diachronic linguistics
evaluation
changes of meaning
Opis:
In the article, the author presents the semantics of the lexeme gruby. He draws attention to the stages and mechanisms of shaping secondary meanings of the word (presenting changes from the Old Polish period to the present day). The analyses are based on the methods commonly adopted in lexical semantics. A special place in the considerations is given to the meaning ‘an obese, overweight person.’ The observations also concern aesthetic evaluation in language (and, partly, ethical evaluation as well), and at the same time the topic is connected with the analysis of the exponents of lexical parameterisation.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2021, 28, 1; 231-254
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Historyk języka w edytorstwie naukowym
The History of Language in Scientific Editorship
Autorzy:
Kozaryn, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1045295.pdf
Data publikacji:
2015-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
scientific editorship – diachronic linguistics – Wojciech Ryszard Rzepka’s output
Opis:
The paper deals with the way of constructing linguistic commentaries to the Middle Polish texts being published by Prof. Wojciech Ryszard Rzepka together with Wiesław Wydra, Maria Adamczyk or Alojzy Sajkowski. The observations carried out show that semantic explanations— being the main framework of linguistic commentaries made by Prof. Rzepka—become a specific excuse to show and describe grammatical forms, make a classification of language forms on the grounds of their regional, terminological and systemic affinity, highlight the form’s antiquity, and, consequently, to show the development of language throughout history. The use of linguistic terminology in the commentaries, on the one hand, and the citation of linguistic references in explanations which refer to specific issues, on the other hand, show confidence of Prof. Rzepka that the concerned recipients of edited texts have possessed the basic philological knowledge but also the desire and the need to expand it. Presenting the lexical background in a commentary, apart from highlighting the variation of language over time, allows one also to see how an editor works—reaching out to various sources in search of the best interpretative hypothesis, as well as vast knowledge acquired which the author of explanations willingly shares with readers. Accuracy and details of the performed reasoning do not undermine the use of modal denotations—maybe, supposedly, probably—in some explanations. Sharing doubts with recipients is rather an expression of Prof. Rzepka’s incredible modesty, who, himself being a paragon, also sets the bar very high for language historians in the field of scientific editorship who would like to follow in His footsteps.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2015, 22, 1; 107-118
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Expressions in the Description of Orthodox Christianity in Kronika, to jest historyja świata by Marcin Bielski (1564)
Autorzy:
Kozaryn, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/35187207.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
diachronic linguistics
16th-century Polish
religious vocabulary
Marcin Bielski’s idiolect
Opis:
The article examines the linguistic ways of describing Orthodoxy by Marcin Bielski in the third edition of his Chronicle, dated to 1564. The analyses show that Bielski uses various names for this religion, distinguishing between the Greek and Ruthenian faith, that he names the Orthodox in many ways, provides details about the manner of baptism, the Eucharist, places of worship and the veneration of saints, and the mission of St. Cyril and Methodius, and evokes the reasons for the split of both churches or attempts to resolve it.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2023, 30, 2; 61-78
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kilka zapomnianych ekspresywnych nazw strażników więziennych. (Nie)oczywista proweniencja
Autorzy:
Pacuła, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1830365.pdf
Data publikacji:
2020-01-29
Wydawca:
Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
Tematy:
językoznawstwo historyczne
leksykologia
semantyka leksykalna
żargon przestępczy
diachronic linguistics
lexicology
lexical semantics
criminal jargon
Opis:
Autor omawia kilka wyrażeń określających figurę strażnika. Materiał leksykalny pochodzi z polskich studiów historycznych z XIX i początku XX wieku. Autor przedstawia pochodzenie niektórych ekspresjonizmów, analizuje mniej znane i zapomniane nazwy strażników więziennych: tj. kozula, stary, żołdak, żebrak, socha, krzyżak, dziad, cieć, kamfuła, straguła. Tekst ma w zamiarze autora prowokować do debaty w niektórych kwestiach.
Źródło:
Świat i Słowo; 2019, 33, 2; 233-246
1731-3317
Pojawia się w:
Świat i Słowo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O języku Catechismusa Mikołaja Reja (funkcjonowanie przysłówków)
On the language of Catechismus by Mikołaj Rej (functioning of adverbs)
Autorzy:
Kozaryn, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1395867.pdf
Data publikacji:
2018-12-15
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
diachronic linguistics
religious language
individual language
semantics
językoznawstwo diachroniczne
język religijny
język osobniczy
semantyka
Opis:
Celem niniejszej pracy jest analiza funkcjonowania przysłówków w części Catechismusa Mikołaja Reja. Badaniu poddano 67 leksemów, które użyte zostały w sumie 205 razy (co stanowi zaledwie 2,37% wszystkich tekstowych słów pochodzących z badania Catechismusa) z częstotliwością od 1 do 18, które pokazują, że ten sam przysłówek – w zależności od kontekstu – może spełniać różne funkcje i przyjmować różne odcienie znaczenia. Podkreślić trzeba także to, że religijnego charakteru tego tekstu nie można było rozpoznać, opierając się wyłącznie na przysłówkach wspomnianych w artykule. Z drugiej strony, to czy przysłówki charakteryzujące się najwyższą częstotliwością w analizowanym fragmencie Katechizmu, tj. iście (użyte 18 razy), ustawicznie (16 razy), snadnie (15 razy) i zawżdy (11 razy), pojawiłyby się też i miałyby największą liczbę zastosowań w innych tekstach o charakterze religijnym, wymaga podjęcia dodatkowych badań.
The aim of this paper is to analyse the functioning of adverbs in a part of Catechismus by Mikołaj Rej. It is a result of examining 67 lexemes used in total 205 times (which represents merely 2.37% of all the textual words of the examined excerpt from Catechismus). The frequency ranged between 1 and 18 which is evidence that, depending on the context, the same adverb may perform different functions and assume various meanings. Equally noteworthy is the fact that the religious character of the text could not have been recognised only on the basis of the adverbs mentioned in the paper. On the other hand, it is impossible to decide whether the most frequently used adverbs in the excerpt of Catechismus under analysis, i.e. iście [indeed] (used 18 times), ustawicznie [continuously] (16 times), snadnie [easily] (15 times) and zawżdy [always] (11 times), would have had the biggest number of occurrences in other texts of religious character without additional studies.
Źródło:
Poznańskie Spotkania Językoznawcze; 2018, 35-36; 45-54
2082-9825
2450-0259
Pojawia się w:
Poznańskie Spotkania Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Particulele afirmative în limba română – perspectivă diacronică și areală
Affirmative particles in Romanian ‒ diachronic and areal perspective
Autorzy:
Klimkowski, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1048061.pdf
Data publikacji:
2020-10-15
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
affirmative particles
diachronic linguistics
areal linguistics
etymology of the Romanian da
half-open doors theory
foothold theory
Opis:
The present article analyses the Romanian affirmative particles from a diachronic and areal perspective in order to determine their origin. The analysis of a corpus of original literary texts and translations of religious texts as well as dictionaries and grammars from different epochs has resulted in distinguishing in Romanian the following affirmative particles: aşa (since the 16th, and especially the 17th century), ei (in the 16th century), ie (since the second half of the 18th century) and da (since the 19th century). As the last three can be put in the East European areal context, a natural explanation of their origin would be the assumption that they were borrowed respectively from Church Slavonic, German and Slavic. However, also because of the special status of affirmative particles as a part of basic vocabulary of most languages, we propose to apply to them the foothold theory inspired by Abraham’s half-open doors theory (2011). Accordingly, we believe that borrowing the particle ei from Church Slavonic could have used as a foothold the Old Romanian conjunction e (< lat. et) and the ie borrowed from German was superposed on the Romanian verbal form e ‘is’. On the other hand, the Slavic loanword da coincided with the inner semantic evolution of the Romanian forms dară ~ dar ~ da from an adversative conjunction to an affirmative particle.
Źródło:
Studia Romanica Posnaniensia; 2020, 47, 3; 79-102
0137-2475
2084-4158
Pojawia się w:
Studia Romanica Posnaniensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Koheletowa "marność" według Marcina Bielskiego na tle wybranych XVI-wiecznych przekładów biblijnych
Autorzy:
Kozaryn, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520138.pdf
Data publikacji:
2022-12-20
Wydawca:
Uniwersytet Bielsko-Bialski
Tematy:
diachronic linguistics
Marcin Bielski’s idiolect
16th-century translations of the Book of Ecclesiastes
Opis:
"Vanity" in the Ecclesiastes according to Marcin Bielski against the background of selected 16th‑century biblical translations The article concerns a selected aspect of the translation of the Book of Ecclesiastes by Marcin Bielski and included in the Kronika wszytkiego świata (1554) and the Kronika, to jest historyja świata (1564). The meanings were compared with the ways of speaking about vanity in other 16th-century translations of the Book of Ecclesiastes (Hieronim z Wielunia, Biblia Leopolity, Biblia brzeska, Biblia nieświeska, Biblia Jakuba Wujka) and the Vulgate. The conducted analysis showed the lack of a confessional justification for the choice of the lexeme vanity in Bielski’s translation.
Źródło:
Świat i Słowo; 2022, 39, 2; 105-116
1731-3317
Pojawia się w:
Świat i Słowo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kontakty językowe w świetle Nowych Aten Benedykta Chmielowskiego
Linguistic contacts in the light of Nowe Ateny of Benedykt Chmielowski
Autorzy:
Szczaus, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1590848.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
diachronic linguistics
linguistic interference
18th-century encyclopedia
językoznawstwo diachroniczne
interferencje językowe
encyklopedia XVIII wieku
Opis:
W artykule poddano analizie uwagi na temat kontaktów językowych zamieszczone w encyklopedii z połowy XVIII wieku, tj. w Nowych Atenach Benedykta Chmielowskiego. Wykazano, że Chmielowski wskazał: 1. Zewnątrzjęzykowe przyczyny kontaktów językowych, takie jak: a) ranga języków wchodzących ze sobą we wzajemne relacje i ich pozycja na świecie, b) moda językowa, c) rozwój nauki i techniki, d) konflikty militarne, e) kontakty gospodarcze, f) migracja ludności. 2. Wewnątrzjęzykowe przyczyny interferencji, takie jak: a) niewystarczalność języka, b) stylistyczna wartość wyrazów zapożyczanych. 3. Efekty kontaktów językowych: a) negatywne: degradacja niektórych języków etnicznych lub ich całkowity zanik, b) pozytywne: bogacenie leksykalnych zasobów języka-biorcy.
The article analyses remarks on the language contacts contained in an 18th-century encyclopedia Nowe Ateny authored by Benedykt Chmielowski. It has been proven that Chmielowski pointed to: 1. Extralinguistic causes of the language contacts, such as: a) the rank of languages that get into interaction and their position in the world, b) linguistic fashion, c) development of science and technology, d) military conflicts, e) economic contacts, f) migration of people. 2. Intralinguistic causes of interference, such as: a) language insufficiency, b) stylistic value of loan words. 3. Effects of linguistic contacts: a) negative: degradation of some ethnic languages, b) positive: enrichment of the lexical stock of the recipient language.
Źródło:
Studia Językoznawcze; 2020, 19; 325-339
1730-4180
2353-3161
Pojawia się w:
Studia Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czasownikowe derywaty odzwierzęce w polszczyźnie historycznej i ich funkcja w wierszu Juliana Tuwima Figielek
Verbal animal derivatives in historical Polish and their function in the poem Figielek by Julian Tuwim
Autorzy:
Seniów, Adrianna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1592058.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
diachronic Linguistics
poetic language
semantic changes of words
język poetycki
językoznawstwo historyczne
rozwój znaczeniowy wyrazów
Opis:
Celem jest analiza wybranych z utworu Juliana Tuwima czasownikowych derywatów odzwierzęcych: przekomarzać się, zacietrzewić się, zasępić się, osowieć, rozindyczyć się, zbaranieć. Prześledzono ich losy w historii języka, wskazano leksemy synonimiczne, a także odwołano się do ich kulturowej motywacji. Wiersz Tuwima stanowi jedynie punkt wyjścia, źródło, z którego wyodrębniono warte analizy językoznawczej zjawiska. Ponadto omówiono, jak poeta wykorzystał grę słów, jaką funkcję pełni nagromadzenie czasownikowych derywatów odzwierzęcych w budowaniu ekspresji wypowiedzi poetyckiej.
The objective of the article is an analysis of some verbal animal derivatives taken from one poem Figielek by Julian Tuwin: przekomarzać się ‘to banter with somebody’ [komar ‘mosquito’], zacietrzewić się ‘to grow/get heated over something’ [cietrzew ‘black grouse’], zasępić się ‘to be distressed’ [sęp ‘vulture’], osowieć ‘to be dejected’ [sowa ‘owl’], rozindyczyć się ‘to fly into a rage’ [indyk ‘turkey’], zbaranieć ‘to be flabbergasted’ [baran ‘ram’]. The article contains an analysis of the fate of those words in the history of language and a list of synonymous lexemes; also their cultural motivation has been referred to. Tuwim’s poem is only a starting point, a source, from which some phenomena worth exploring have been extracted. In addition, the article shows how Tuwim used a play on words and what function is played by the accumulation of verbal animal derivatives in creating his poetic expression.
Źródło:
Studia Językoznawcze; 2016, 15; 103-113
1730-4180
2353-3161
Pojawia się w:
Studia Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Profesor Tadeusz Szymański jako badacz leksyki prasłowiańskiej
Professor Tadeusz Szymański as a researcher of Proto‑Slavic vocabulary
Autorzy:
Ostrowski, Bogumił
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26731736.pdf
Data publikacji:
2023-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
etymology
historical lexicology and lexicography
diachronic linguistics
geolinguistics
etymologia
leksykologia i leksykografia historyczna
językoznawstwo diachroniczne
geolingwistyka
Opis:
The preliminary part of the study presents a scientific profile of Professor Tadeusz Szymański in the initial (over twenty years) period of his research activity at the Institute of Slavic Studies (Slavistics) of the Polish Academy of Sciences. In the article the particular attention was paid to the participation and researcher’s contribution to the Proto‑Slavic lexicon which is archival these days. The initial versions of the PSL vocabulary words *medvědь, *mešьka (*mečьka) and *mekati developed by Tadeusz Szymański became the starting point to present them in a broader research perspective (not only etymological, but also ethno‑ and geolinguistics), more than 50 years after being developed. It is worth emphasizing that, despite the significant progress on the work on PSL lexicology, these unique dictionary materials can still serve as a starting point for further detailed research and verification of existing findings.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2023, 18; 261-279
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z historii socjolektu szkolnego – słownictwo dotyczące karania uczniów
Autorzy:
Pacuła, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520155.pdf
Data publikacji:
2022-12-20
Wydawca:
Uniwersytet Bielsko-Bialski
Tematy:
student jargon (slang)
history of sociolect
lexycology
semantics
diachronic linguistics
socjolekt uczniowski
historia socjolektu
leksykologia
semantyka
historia języka
Opis:
From the history of school sociolect – lexis from the category of „punishing students” The author describes in this article the history of the student sociolect. The subject of the description is the vocabulary of students from the period: from the second half of the 19th century to the first half of the 20th century. The vocabulary relates to the thematic category of „punishing students”. This category includes a vocabulary relating to the use by teachers of methods and forms of rebuking students’ attitudes and behavior, forcing students to submit in not always standardized situations. The sources include texts by Ignacy Wolanowski, Henryk Ułaszyn, Henryk Łopaciński, Józef Magiera, Edward Klich, Piotr Ciuła and Włodzimierz Czarnecki. There are sixteen dictionary units in the publications. Most of the lexis are words attested by texts describing the student dialect of the second half of the 19th century.
Źródło:
Świat i Słowo; 2022, 39, 2; 231-248
1731-3317
Pojawia się w:
Świat i Słowo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Verbes supports intensifs et noms prédicatifs de la classe <colère> en ancien français et ancien espagnol
Intensive Support Verbs and Predicative Nouns of the class <colère> (Anger) in Old French and Old Spanish
Autorzy:
Blanco Escoda, Xavier
García Pérez, Rafael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341241.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Linguistique diachronique
Verbes supports
Ancien français
Castillan ancien
Intensité
Diachronic Linguistics
Support Verbs
Old French
Old Spanish
Intensity
Opis:
Dans cet article, nous présentons et analysons les verbes supports intensifs appliqués aux principaux noms prédicatifs de la classe <colère> en ancien français et en ancien espagnol. Nous décrivons cette combinatoire lexicale restreinte et nous identifions les métaphores de base qui orientent la sélection des formules intensives. Nous observons qu’un point de vue synchronique tendrait à privilégier une description des collocations axée sur la sélection lexicale, tandis que la perspective diachronique favoriserait la prise en compte des métaphores conceptuelles. Nous signalons les coïncidences entre les deux langues étudiées, mais nous relevons, également, quelques spécificités de l’une et de l’autre.
The intensive support verbs selected by the predicative nouns of the class <anger> in Old French and Old Spanish are presented and analyzed in this paper. The lexically constrained combinations between these verbs and nouns are described, and the basic metaphors that govern the selection of intensive structures are identified. We observe that a synchronic perspective would prefer a lexical selection-based description of collocations, whereas a diachronic perspective would prefer the use of conceptual metaphors. We highlight certain similarities between the two languages studied, but also some differences.
Źródło:
Neophilologica; 2023, 35; 1-20
0208-5550
2353-088X
Pojawia się w:
Neophilologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
"Buchnąć z futrówy", "odpypić z ponsy", czyli o słownictwie dotyczącym ściągania w gwarze uczniowskiej z przełomu XIX i XX wieku
"Buchnąć z futrówy", "odpypić z ponsy" – about vocabulary from the category „cheating” in student jargon from the turn of the 19th and 20th centuries
Autorzy:
Pacuła, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519891.pdf
Data publikacji:
2021-12-14
Wydawca:
Uniwersytet Bielsko-Bialski
Tematy:
żargon studencki (slang)
historia socjolektu
leksykologia
semantyka
językoznawstwo diachroniczne
student jargon (slang)
history of sociolect
lexycology
semantics
diachronic linguistics
Opis:
Artykuł przedstawia historię żargonu studenckiego. Autor opisuje słownictwo używane w okresie: II poł. XIX w. – I poł. XX w. Leksyka należy do kategorii tematycznej „oszustwo”. W tekście czytelnik zapoznaje się z tezami: 1) omawiana leksyka jest źródłem jednej z najobszerniejszych kategorii leksykalno-semantycznych żargonu studenckiego w okresie porozbiorowym (po okresie rozbiorów); 2) w dawnym języku ucznia istnieje wspólny zasób słownictwa – grupa ta jest niezależna od administracyjnej zależności szkół; 3) we współczesnym żargonie zauważamy dużo dawnego słownictwa; 4) w XIX w. zauważamy obecność wyrazów żargonowych w polszczyźnie ogólnej; 7) w XX-wiecznym żargonie studenckim daje się zaobserwować udział żargonu kryminalnego z XIX wieku.
The article presents the history of the student jargon. The author describes the vocabulary used in the period: second-half the 19th century – first half the 20th century; the lexis belongs to the thematic category „cheating”. In the text the reader gets to know theses: 1) the lexis discussed is the root cause of one of the most extensive lexical-semantic categories of the student jargon in the post-partition period (after the period of the Partitions of Poland); 2) in former student language a shared store of the vocabulary exists – this group is independent of the administrative dependence of schools; 3) we notice much former vocabulary in the contemporary jargon; 4) we will notice jargon words in the general Polish in the 19th century; 7) we can see the participation of criminal jargon from the 19th century.
Źródło:
Świat i Słowo; 2021, 37, 2; 213-224
1731-3317
Pojawia się w:
Świat i Słowo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prezerwatywa, kondom, gumka – o nazwach pewnego środka antykoncepcyjnego i ochronnego w historii polszczyzny
Prezerwatywa, kondom, gumka – on different names of a certain contraceptive and protective device in the history of the Polish language
Autorzy:
Pacuła, Jarosław Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1192482.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Krakowskie Towarzystwo TERTIUM
Tematy:
history of sexualities
names of the condom
diachronic linguistics
historical lexis
historia seksualizmów
nazwy prezerwatywy
językoznawstwo diachronicz-ne
leksyka historyczna
Opis:
W artykule omówiono funkcjonujące w polszczyźnie nazwy prezerwatywy. Oglądowi towarzyszy perspektywa historycznojęzykowa. Autor przedstawia proces kształtowania się bogatej synonimii nazewniczej, sięgając do leksyki należącej do różnych rejestrów (odmian) języka. W tekście przywołano ilustrakcje tekstowe z XV wieku i stuleci późniejszych. Artykuł zawiera uwagi związane z etymologią poszczególnych określeń; uwydatnia momenty zapożyczania poszczególnych form i znaczeń z języków obcych.
In this article the author discusses different names for ‘condom’ used in the Polish language. The analysis is carried out with the use of methods characteristic of the study of language history. The author presents the development of rich nomenclature synonymy providing the lexical examples from various registers (varieties) of language. The text presents textual ex-amples from the 15th century onwards. The author discusses the etymology of particular words and emphasizes the historical contexts in which words and meanings were borrowed from foreign languages.
Źródło:
Półrocznik Językoznawczy Tertium; 2017, 2, 2
2543-7844
Pojawia się w:
Półrocznik Językoznawczy Tertium
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pochodzenie litewskiego afiksu duratywnego teb(e)-
Autorzy:
Ostrowski, Norbert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1177304.pdf
Data publikacji:
2011-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Lithuanian language
diachronic linguistics
verbal derivation
existential clause
locative clause
grammaticalization
język litewski
językoznawstwo historyczne
derywacja czasownikowa
zdanie egzystencjalne
zdanie lokalizujące
gramatykalizacja
Źródło:
Folia Scandinavica Posnaniensia; 2011, 12; 205-210
1230-4786
2299-6885
Pojawia się w:
Folia Scandinavica Posnaniensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jak niespecjaliści piszą o językoznawstwie diachronicznym
How Non-Specialists Write about Diachronic Linguistics
Autorzy:
Walczak, Bogdan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1892204.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
językoznawstwo diachroniczne
glottochronologia
historia języka
onomastyka
etymologia
popularyzacja nauki
diachronic linguistics
glottochronology
history of language
onomastics
etymology
popularization of knowledge and science
Opis:
The author classifies researchers in the field of literature studies, historians and popular science journalists as non-specialists in diachronic language studies. Having done so, the author analyses texts written by these authors as regards their views on historical studies in Slavic linguistics, historical grammar, history of Polish, onomastics, etymology and history of proper names. The list of analysed researchers and writers includes: Jarosław Marek Rymkiewicz, Krzysztof Masłoń, Leszek Szaruga (Witold Wirpsza), Jerzy Krasucki and Agnieszka Krzemińska. The paper ends with an appeal addressed to experts in diachronic language studies that they follow such outstanding Polish researchers and linguistic knowledge promoters as Jan Michał Rozwadowski, Kazimierz Nitsch, Stanisaaw Urbańczyk or Marian Kucała in popularizing diachronic language studies among the wide public.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2013, 61, 6; 57-65
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O czym nie napisał Marcin Bielski, czyli o pewnym rodzaju uwag metatekstowych w Kronice, to jest historyi świata (1564)
What Marcin Bielski did not write about, or on a certain type of metatextual comments made in Kronika, to jest historyja świata (1564)
Autorzy:
Kozaryn, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2171621.pdf
Data publikacji:
2020-12-11
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
językoznawstwo diachroniczne
polszczyzna XVI w.
uwagi metatekstowe
idiolekt Marcina Bielskiego
diachronic linguistics
16th century Polish
metatextual comments
Marcin Bielski’s idiolect
Opis:
The article discusses a selected group of metatextual comments made in the 3rd edition of Marcin Bielski’s Kronika published in 1564. The analysis focuses on those referring to the contents of his Chronicle, i.e. the comments informing about what Bielski has already written and where he has written it, what he is about to mention, what and for what reason has been omitted or added by the author when compared to his sources, and what he has only treated superficially. A review of the variety of the linguistic methods used for constructing these metatextual comments allows for disclosing the possible motivations behind the writer’s choices: his wish to direct the reading process and to lead the reader into assuming that the presented content is credible and accurate, combined with an educational and moralistic drive.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2020, 15; 145-153
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Krótka historia ‘czytania’ (cz. I): Protoforma i ścieżki derywacji
Autorzy:
Kardas, Kacper
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/567970.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:
lexicology
historical semantics
diachronic linguistics
Polish language
iterativity
historical reconstruction
etymology
reading
leksykologia
semantyka historyczna
językoznawstwo diachroniczne
język polski
iteratywność
rekonstrukcja historyczna
etymologia
czytanie
Opis:
Presented paper deals with a problem of history and etymology of Polish word czytać ‘to read’. Author discusses two questions: reconstructed Proto-Indo-European root for Polish (and in generally Slavic) word with potential initial *s-, and grammatical relations between basis (czyść) and derivative (czytać) with comparison to similar couples (present – iterative) in various languages. This paper is a first part of a row made of three connected articles, and due to its introductory character it also gives some preliminary comments and organizing remarks to the series of texts as a whole.
Artykuł jest pierwszą pracą z trzyczęściowej serii, która podejmuje problematykę opisu historii i etymologii polskiego wyrazu czytać w ujęciu morfosemantycznym. Prezentowana tu część skupia się na dwóch zagadnieniach: rekonstrukcji formalnej protordzenia (rozpatruje sporną wśród badaczy nie-/obecność nagłosowego *s- w protoformie indoeuropejskiej *kṷei-) oraz relacji gramatycznej między pochodną czytać i podstawą czyść (w aspekcie dynamicznym, na tle ogólnego rozwoju relacji praesens – iterativum). Ponadto ze względu na jej charakter wprowadzający do całości pojawiają się w nim rozważania wstępne oraz uwagi organizacyjne względem serii tekstów.
Źródło:
Linguistica Copernicana; 2019, 16
2080-1068
2391-7768
Pojawia się w:
Linguistica Copernicana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-25 z 30

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies