Temat: Demonology - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Z historii nazw demonów domowych rejestrowanych w dobie staro- i średniopolskiej
From the history of the names of the domestic demons registered in the Old- and Middle Polish periods
Autorzy:: Krótki, Zuzanna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1591672.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:: diachrony
semantics
demonology
diachronia
semantyka
demonologia
Opis:: W artykule analizie poddano dawne, XV-, XVI-, XVII- oraz XVIII-wieczne nazwy demonów domowych. Zebrany ze wszystkich dostępnych źródeł leksykograficznych materiał uzupełniony został o fragmenty dzieł literackich, w których pojawiły się nazwy tych demonów. Okazało się, że jednostki, które pod koniec doby średniopolskiej posiadały znaczenie ‘duchy-opiekunowie domu’, w XVI i XVII wieku charakteryzowały najczęściej ‘dżina’ lub ‘diabła’. Na charakter tych wierzeń ogromny wpływ wywarła literatura z czasów kontrreformacji. Doprowadziła ona do przemieszania wyobrażeń dawnych, mitycznych sprzymierzeńców ludzi z wyobrażeniami diabła i jego pomocników. Na początku doby nowopolskiej natomiast, pod wpływem kultury zachodniej, analizowane jednostki utraciły negatywne nacechowanie.
The article presents the names of the domestic demons registered in the 15th to 18th centuries. The material, collected from all the accessible lexicographical sources was supplemented with the fragments of the literary works in which the names of these demons occurred. It has turned out that the lexical units which in the late Middle Polish period had the meaning of a ‘protective household spirit’, in the 16th and 17th centuries characterized most frequently a ‘genie’ or a ‘devil’. These beliefs were immensely affected by the Counter Reformation literature. It caused the confusion of the notions of the ancient mythical human allies with the notions of the devil and his helpers. In the early New Polish period the analysed lexical units lost their negative markedness under the influence of the Western culture.
Źródło:: Studia Językoznawcze; 2017, 16; 175-187
1730-4180
2353-3161
Pojawia się w:: Studia Językoznawcze
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: KONOTACJE DEMONOLOGICZNE TERMINU hl'y>l' dx;P; W PS 91,5-6
DEMONIC CONNOTATIONS OF THE TERM hl'y>l' dx;P; IN THE PSALM 91,5-6
Autorzy:: Janik, Marek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/512434.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Wydawnictwo Diecezjalne Adalbertinum
Tematy:: pahad laylah
dead sea scrolls
demonology
Opis:: In the Ancient Near East, religious thought held that demons were drawn to humans in major life-transitions and crises. „The terror of the night”, „the arrow that flies by day”, „the plague” and „the scourge” are terms that are no methapors. They can be of Canaanite demons and of the sickness-demons typi-cal of Mesopotamia (Ps 78,49c; 91,5-6). However, in neither passage, to be sure, have they any independence whatsoever. In Ps 78,49c they appear as em-issaries of Jahweh. In Ps 91,5-6 they are denied any power over anyone who trusts in Jahweh. At one level, the term „the terror of the night” seem to be standard metaphorical description for danger, but some related terms reveal more. These dangers are utterly chaotic, casting the threat of death as personi-fied powers of evil. Therefore in Ps 91,5-6 we will have to think not only of poetic personifications but also of demonic powers. While these demonic iden-tities may be depersonalized in Israel’s theology, the same identities were not dismantled in the antecedent pantheons and practices surrounding Israel. These exorcism psalms are found in 11Q11. This scroll seems to comprise three extracanonical psalms plus Psalm 91, for four psalms in all. The extraca-nonical compositions are clearly exorcism psalms. Later rabbinic understand-ing of Psalm 91 and its quotation in the temptation of Jesus, the appearance of Psalm 91 in 11Q11 strongly suggests that this psalm was understood as an ex-orcism psalm not only at Qumran but among many Jews in the time of Jesus.
Źródło:: Studia Ełckie; 2017, 19, 3; 349 - 362
1896-6896
2353-1274
Pojawia się w:: Studia Ełckie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: LILIT – MIĘDZY MITEM A BIBLIĄ
LILITH – BETWEEN A MYTH AND THE BIBLE
Autorzy:: Janik, Marek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/512730.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Wydawnictwo Diecezjalne Adalbertinum
Tematy:: Lilith, demonology
Old Testament
midrashic literature
Opis:: In Jewish folklore, from ,,Alphabet of Ben Sira” onwards, Lilith becomes Adamʼs first wife, who was created at the same time as Adam. The idea in the text that Adam had a wife prior to Eve may have developed from an interpreta-tion of the Book of Genesis and its dual creation accounts, while Genesis 2:22 describes God's creation of Eve from Adamʼs rib, an earlier passage, 1:27, al-ready indicates that a woman had been made. Whereas there are five references to Lilith in the Babylonian Talmud. According to Talmud Adam lived a hun-dred and thirty years and begot a son in own likeness, after his own image, from which it follows that until that time he did not beget after his own image. The only occurrence is in the Book of Isaiah 34, 14, describing the desola-tion of Edom, where the Hebrew word tyliyLi appears in a list of eight unclean animals, some of which may have demonic associations. Since the word tyliyLi is a hapax legomenon in the Hebrew Bible. As it seems that Lilith was a demon of the night which would coincide with the possible references to the ,,lilītu” in Babylonian demonology. However, this view is challenged by some modern research such as by J.M. Blair who considers that the context indicates animals.
Źródło:: Studia Ełckie; 2016, 18, 1; 67- 76
1896-6896
2353-1274
Pojawia się w:: Studia Ełckie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: О личним именима митолошких бића у неким словенским клетвама и фразеологији
Personal Names of Mythological Beings in Certain Slavic Curses and Phrases
Autorzy:: Раденковић, Љубинко
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/635994.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: personal name
curse
mythology
folkloric demonology
Slavs
Opis:: The topic of the paper is the interpretation of the motivation for the personal names of certain mythological beings in curses and phrases of Slavic peoples. Curses, as well as certain phraseologisms, can preserve the names long-forgotten in the mythical and religious systems. However, due to their lapidarity and lack of ritual context, these names create the opportunity for different interpretations. The paper analyzes the meanings of names, with a mythological connotation: Maren, Ivan/Jovan,Andjelija,Jana/Janja, and Vid/Vidok.
Źródło:: Poznańskie Studia Slawistyczne; 2012, 3
2084-3011
Pojawia się w:: Poznańskie Studia Slawistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Symbolika czasu i przestrzeni oraz ludowa demonologia w Podaniach i baśniach ludu Romana Zmorskiego
Autorzy:: Raczyńska, Sabina
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/694903.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:: Roman Zmorski
podania
ludowość
demonologia
pass
folklore
demonology
Opis:: Celem artykułu było wykazanie, w jaki sposób Roman Zmorski – reprezentant typowego w pierwszej połowie XIX wieku na ziemiach polskich modelu zainteresowania kulturą ludową, związanego z wędrówkami po wsiach i spisywaniem opowieści ludu – odwzorował w Podaniach i baśniach ludu elementy ludowej wyobraźni. Przyjmując założenie, że folkloryści i pisarze tego okresu mieli ograniczoną wiedzę na temat ludowego myślenia magicznego, starano się odnaleźć te znaczenia, które Zmorski – świadomie bądź nie – utrwalił w swoich utworach. Analizie poddano wybrane teksty ze zbioru, skupiając się wpierw na zawartej w nich symbolice czasu i przestrzeni, następnie na znaczeniu pojawiających się w opowieściach demonów oraz postaci diabłów i czarownic.
The aim of the article is to show how Roman Zmorski, who represents a model of interest in folk culture, based on visiting villages and writing down folk tales typical of the first half of the nineteenth century in Poland, portrayed elements of folk imagination in his Podania i baśni ludu [Folk Legends and Fairy Tales]. Assuming that folklorists and writers of this period had limited knowledge of folk magical thinking, the article tries to find meanings that Zmorski – knowingly or not – recounted in his works. The analysis focuses on selected stories from Podania i baśni ludu; firstly, the article describes the imagery of time and space that appears in Zmorski’s stories; secondly, it discusses the meaning of demons, devils and witches.
Źródło:: Literatura Ludowa; 2018, 62, 6
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:: Literatura Ludowa
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Egzorcyzm w Apokryfie Księgi Rodzaju (1Q20ar) na tle demonologii Starego i Nowego Testamentu
Exorcism in the Genesis Apocryphon (1Q20ar) in the Light of Biblical Demonology
Autorzy:: Kardyś, Wojciech
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/43473096.pdf
Data publikacji:: 2024
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:: apokryfy
Qumran
zły duch
demon
demonologia
egzorcyzm
apocrypha
evil spirit
demonology
exorcism
Opis:: W Apokryfie Księgi Rodzaju (1Q20ar) pojawia się opowiadanie zawierające opis egzorcyzmu (kol. 20). Poproszono Abrahama, aby uwolnił faraona nękanego przez „ducha zarazy”. Tenże, stając się egzorcystą, sprawił, że demon został przegnany. Celem artykułu jest pokazanie tego opowiadania na tle biblijnych tekstów demonologicznych. Po ukazaniu postaci złego ducha i jego aktywności w 1Q20ar omówione zostało zagadnienie obecności demonów w Piśmie św. (zły duch szkodzący faraonowi najbardziej przypomina „ducha kłamstwa” z 1 Krl 22,19-22 oraz szatana Księgi Hioba). Opisany jest również przebieg egzorcyzmu w apokryfie i środki zastosowane przez Abrahama, a następnie przegląd egzorcyzmów w Starym i Nowym Testamencie. Okazuje się, że opowiadanie o wypędzeniu demona w 1Q20ar odbiega od tego, jaki znamy z Księgi Tobiasza, oraz od opisów obecnych w Ewangeliach. W podsumowaniu dochodzimy do przekonania, że mimo pewnych podobieństw w tym zakresie opowiadanie w 1Q20ar zachowuje swój oryginalny i nieporównywalny charakter. Być może stanowi swoisty pomost między „powściągliwą” demonologią Starego Testamentu a bardziej rozwiniętą nauką o złych duchach w Nowym Testamencie.
In the Genesis Apocryphon (1Q20ar), there is a story containing a description of an exorcism (col. 20). In that text, Abraham is asked to free Pharaoh who is plagued by a “spirit of pestilence”. By becoming an exorcist, the patriarch causes the demon to be banished. The aim of the article is to show this story against the background of biblical demonological texts. After presenting the figure of the evil spirit and its activity in 1Q20ar, the issue of the presence of demons in the Holy Scriptures is discussed (the evil spirit that harms Pharaoh most resembles the “lying spirit” from 1 Kings 22:19–22 and Satan from the Book of Job). The course of exorcism in the apocryphon and the means used by Abraham are also described, followed by a review of exorcisms in the Old and New Testaments. It turns out that the story about the expulsion of the demon in 1Q20ar differs from the one found in the Book of Tobit and in the descriptions present in the Gospels. In recapitulation, the conclusion is reached that despite some similarities in this field, the story in 1Q20ar retains its original and incomparable character. Perhaps it is a form of bridge between the “restrained” demonology of the Old Testament and the more developed doctrine of evil spirits in the New Testament.
Źródło:: The Biblical Annals; 2024, 14, 3; 441-460
2083-2222
2451-2168
Pojawia się w:: The Biblical Annals
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Lęk przed dysharmonią w polskiej kulturze ludowej w XIX i na początku XX wieku na przykładzie wierzeń o podmienionych dzieciach
Autorzy:: Piotrowski, Robert Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/694941.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:: demonology, the nether world, disharmony, changelings, disability
demonologia, zaświaty, dysharmonia, podmienione dzieci, niepełnosprawność
Opis:: The article focuses on the category of disharmony defining the beliefs about the nether world which functioned in folk culture of the 19th century and the beginning of the 20th century. The notion of harmony used herein refers to deviations from the sanctioned norm concerning the body and psychosomatic expressions. The analysis will center on beliefs related to changelings. These beliefs in turn will serve as a basis for defining the fear of otherness perceived as expressions of non-reality/the nether world.
Artykuł dotyczy kategorii dysharmonii definiującej wyobrażenia na temat zaświatów, funkcjonujące w obrębie kultury ludowej w XIX i na początku XX wieku. Pojęcie dysharmonii w niniejszym artykule obejmować będzie odstępstwa od przyjętej i usankcjonowanej normy, w tym wypadku odnoszącej się do ciała i ekspresji psychosomatycznych. Punktem odniesienia do rozważań będą wierzenia dotyczące podmienionych dzieci, które posłużą do zdefiniowania lęku przed odmiennością postrzeganą jako ekspresje nie-rzeczywistości/zaświatów.
Źródło:: Literatura Ludowa; 2018, 62, 1
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:: Literatura Ludowa
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Alegoryczny komentarz Filona Aleksandryjskiego do perykopy Rdz 6, 1-4
Philo of Alexandria’s allegorical commentary on genesis 6:1-4
Autorzy:: Zyzek, Kacper
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/496339.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
Tematy:: Philo of Alexandria
Gen 6:1-4
Demonology
ancient philosophy
Jewish philosophy
allegorical exegesis
Opis:: Philo of Alexandria interpreted Genesis 6:1-4 by means of his chosen method, the allegory. In this way, the passage takes on a significantly different meaning from the literal one, one rather closer to the overall thought of the philosopher. The interpretation concerns ethics more than angelology, stressing the benefits of choosing the logos and the damages of rejecting it. Angels then, in accordance with the Stoic demonology, denote souls, daughters of men – various low passions, and giants – those who are immersed in the pleasures of the flesh. Such a reading of this difficult Genesis passage is absolutely unique in the history of exegesis.
Źródło:: Seminare. Poszukiwania naukowe; 2013, 34; 11-20
1232-8766
Pojawia się w:: Seminare. Poszukiwania naukowe
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Strach się bać? O ludowym monstruarium i demonologii w kinie polskim
Autorzy:: Skrzypczak, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/962172.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:: horror, kino grozy, monstruarium, demonologia, adaptacja filmowa
Horror films, monsterarium, demonology, ghost, phantom. film adaptation
Opis:: The concepts of a folk monsterarium and folk demonology have come to dominate Polish horror film. Viewers easily identify the generic border between the cinema of horror and the cinema of terror, Cinema, as they interpret thematic or emotional motifs related to experiencing fear and terror. Yet, for film scholars, a formal definition of horror does not seem so simple. Polish cinema relying on “uncanny” themes and motifs does not abound with films that are artistically successful and capable of evoking the sense of fear. Having been reworked by our Romantic literature, folk motifs have been used in Polish cinema with mixed success. I prove this thesis examining Polish films employing folk motifs.
Pojęcia z monstruarium ludowego i ludowej demonologii zdominowały polskie kino grozy. Dla odbiorców kwestia granic gatunku kina grozy i horroru jest oczywista i zazwyczaj nie mają oni kłopotów z ich rozpoznaniem, kiedy idzie o interpretację motywów tematycznych czy estetycznych odwołujących się do doznawania odczucia lęku i grozy. Badaczom filmu kwestia formalnej definicji horroru nie wydaje się już tak prosta. W polskim kinie, podejmującym tematy i wątki „niesamowite”, bardzo rzadko zdarzały się filmy artystycznie udane i potrafiące spełnić postulat wywoływania wrażenia lęku u widza. Ludowe motywy, interpretowane przez naszą literaturę romantyczną, transponowane były w kinie polskim z różnym powodzeniem. Dowodzę tego w artykule poświęconym polskim filmom czerpiących tematy z motywów ludowych.
Źródło:: Literatura Ludowa; 2017, 4-5
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:: Literatura Ludowa
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Antropomorficzna demonologia kontekstualna w niderlandzkim romansie rycerskim "Jonathas ende Rosafiere"
Anthropomorphic Contextual Demonology in the Chivalric Romance "Jonathas ende Rosafiere"
Autorzy:: Nadbrzeżny, Antoni
Dowlaszewicz, Małgorzata
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1601971.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:: demonologia
diabeł
antropomorficzność
teologia literacka
locus theologicus
Jonathas ende Rosafiere
demonology
devil
anthropomorphism
literary theology
Opis:: Średniowieczne utwory niderlandzkie stanowią interesujący przedmiot badań interdyscyplinarnych. Ich wyraźnie moralizatorski charakter nie wyklucza istnienia głębszych wymiarów teologicznych, których odkrycie i twórcze zinterpretowanie może pobudzić współczesnego czytelnika do bardziej odważnego poszukiwania śladów Transcendencji w nierzadko tragicznym ludzkim losie.
This article outlines the literary and theological view on the demonology as presented in the medieval Dutch romance “Jonathas ende Rosafiere”. After the discovery made by Remco Sleiderink of unknown fragments from 14th century this text has received some new attention mainly regarding the content that has been rearranged. Among many questions that have to be answered was that of the devilish element. The text reaches its climax in a rape scene on one of the main characters Rosafiere by her own father, who sneaks into the convent, accompanied by and with the help of the devil, both in the form of a nun. In this article the motif of the anthropomorphic devil is presented from theological point of view as a locus theologicus and analysed and explained by means of literary theology. At the same time the article is challenging the contemporary research in the humanities and its link to the recent developments.
Źródło:: Teologia w Polsce; 2017, 11, 2; 45-63
1732-4572
Pojawia się w:: Teologia w Polsce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Demonologia w Sermones św. Piotra Chryzologa
Demonology in the Sermons of St. Peter Chrysologus
Autorzy:: Kochaniewicz, Bogusław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1375628.pdf
Data publikacji:: 2020-08-28
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: St. Peter Chrysologus
Sermons
demonology
angels
fall
temptation
św. Piotr Chryzolog
Kazania
demonologia
aniołowie
upadek
kuszenie
Opis:: The article presents the role of evil spirits in the history of salvation according to Saint Peter Chrysologus. This argument has not been examined so far though it is to be found in many homilies of the Bishop of Ravenna. His sermons explain the reason for the fall of the angels created by God as wonderful heavenly beings. They explain the devil’s role in temptation, indicating the cause of evil to the world. The preacher emphasizes the victory of Christ over Satan and points to him as a source of hope for Christians in their spiritual struggle, in which practice of prayer and fasting are helpful.
Źródło:: Poznańskie Studia Teologiczne; 2019, 34; 131-147
0209-3472
Pojawia się w:: Poznańskie Studia Teologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Stan badań atlasowych w Polsce i Rosji nad demonologią ludową (przykład zmory i innych istot mitologicznych posiadających cechy z nią wspólne)
The State of Atlas Studies in Poland and Russia into Folk Demonology (On the Example of Zmora and Other Mythological Creatures with Features in Common)
Autorzy:: Pieńczak, Agnieszka
Миронова, Полина
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2031226.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: Polish Ethnographic Atlas
Ethnolinguistic Atlas of the Polesie Region
folk demonology
zmora
cultural and religions studies
Źródło:: Slavia Orientalis; 2020, LXIX, 3; 493-514
0037-6744
Pojawia się w:: Slavia Orientalis
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: De capite loquente – geneza legendy o mówiącej głowie papieża Sylwestra II
Autorzy:: Ewa, Balcerzyk,
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/897548.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:: talking head
Sylvester II
necromancy
teraphim
automata
astrology
demonology
prophecy
mówiąca głowa
Sylwester II
nekromancja
automat
astrologia
demonologia
przepowiednia
Opis:: The article is an attempt to trace the origins of the medieval legend of Pope Sylvester II. The main focus of the paper is to reveal what ancient and medieval notions have influenced the part of the tale that deals with an oracular talking head supposedly created by the magical powers of the pope, as described in the 12th-century chronicle of William of Malmesbury. The article aims to show that the concept owes its origin to the ancient ideas about necromancy and the Jewish legends about the so-called teraphim. Another key factor that played a part in the development of the legend is the tradition of automata. Other aspects of the legend discussed in the article are its astrological and demonological elements, and the ambiguous form of the prophecy pronounced by the talking head.
Źródło:: Przegląd Humanistyczny; 2016, 60(2 (453)); 121-135
0033-2194
Pojawia się w:: Przegląd Humanistyczny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Obraz obcego, innego i wroga w sztuce ludowej - analiza wybranych przykładów
The Image of the Different, the Other, and the Enemy in Folk Art. An Analysis of Selected Examples
Autorzy:: Kowalik, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/31231913.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Volkskunst
der Andere
der Fremde
Stereotyp
Dämonologie
folk art
different
stranger
stereotype
demonology
sztuka ludowa
inny
obcy
stereotyp
demonologia
Opis:: W społeczności dawnej wsi wiele rzeczy z otaczającego ją świata było wielką niewiadomą. Rodzące się ze strachu przed nieznanym lęki, przenoszono często na siły nadprzyrodzone, osoby o specyficznych cechach fizycznych lub chorobach, a także na przybyszów spoza danej społeczności. Istotną kwestią dla badacza jest odpowiedź na pytanie jak tego rodzaju koncepcje były ukazywane w sztuce ludowej, a także w jakich jej dziedzinach. Na podstawie badań literatury przedmiotu oraz wiedzy praktycznej jako twórcy ludowego przedstawiana jest analiza (wraz ze studium wybranych przykładów) kwestii szeroko ujętej inności w polskiej sztuce ludowej, zarówno w wąskim rozumieniu odnoszącym się do innych ludzi, jak w szerszym – do istot demonicznych uosabiających pewne cechy ludzkie, lub siły przyrody. Mimo że sztuka ludowa w dużej mierze skupia się na funkcji zdobniczej, obrzędowej i religijnej, to możemy odnaleźć w niej i przykłady przedstawień np. diabła, czarownicy czy żydowskich sąsiadów, czyli różnych kategorii inności. Wraz z rozwojem wiedzy, wizerunki bazujące w dużej mierze na stereotypach powoli zanikały, stając się co najwyżej częścią lokalnego folkloru, traktowane jako relikt dawnych czasów lub nieszkodliwa tradycja. Skupienie uwagi na kwestiach inności w sztuce ludowej pozwala na lepsze zrozumienie kultury ludowej, która w różnych formach trwa do dzisiaj, a także na pokazanie, jak pewne schematy myślowe i społeczne są adaptowane i przetwarzane przez twórców ludowych.
In der Dorfgemeinschaft der Vergangenheit waren viele Dinge in der umgebenden Welt eine große Unbekannte. Die aus der Furcht vor dem Unbekannten geborenen Ängste wurden oft auf übernatürliche Kräfte, Menschen mit bestimmten körperlichen Merkmalen oder Krankheiten und Fremde außerhalb der Gemeinschaft übertragen. Für den Forscher ist es wichtig, die Frage zu beantworten, wie und in welchen Bereichen der Volkskunst solche Konzepte dargestellt wurden. Auf der Grundlage eines Studiums der Literatur zum Thema und praktischer Kenntnisse als Volkskünstler wird eine Analyse (zusammen mit einer Untersuchung ausgewählter Beispiele) des Themas der weit gefassten Andersartigkeit in der polnischen Volkskunst erstellt, sowohl im engeren Sinne, der sich auf andere Menschen bezieht, als auch auf dämonische Wesen, die bestimmte menschliche Eigenschaften oder Naturkräfte verkörpern. Obwohl sich die Volkskunst weitgehend auf dekorative, rituelle und religiöse Funktionen konzentriert, finden wir auch Beispiele für Darstellungen von z. B. dem Teufel, einer Hexe oder jüdischen Nachbarn, d. h. verschiedenen Kategorien von Andersartigkeit. Mit der Entwicklung des Wissens verschwanden allmählich die größtenteils auf Stereotypen basierenden Darstellungen und wurden allenfalls Teil der lokalen Folklore, die als Relikt aus alten Zeiten oder als harmlose Tradition behandelt wurde. Die Beschäftigung mit Fragen des Andersseins in der Volkskunst ermöglicht ein besseres Verständnis der Volkskultur, die in verschiedenen Formen bis heute fortbesteht, und der Art und Weise, wie bestimmte Denk- und Gesellschaftsmuster von Volkskünstlern angepasst und verarbeitet werden.
In the community of the former village, many things from the world around it were a great unknown. Fears born from the fear of the unknown were often transferred to supernatural forces, people with specific physical features or diseases, as well as to newcomers from outside a given community. An important issue for the researcher is how these types of concepts were presented in folk art, and in what areas. Based on the secondary literature and practical knowledge as a folk artist, an analysis (together with the study of selected examples) is offered of the issue of broadly understood otherness in Polish folk art, both in the narrow sense referring to other people and in the broad sense including demonic beings embodying certain human features or forces of nature. Although folk art largely focuses on decorative, ritual, and religious functions, we can also find representations of, for example, the devil, a witch, or Jewish neighbours, i.e. of various categories of otherness. With the development of knowledge, images based largely on stereotypes slowly disappeared, becoming at most a part of the local folklore, treated as a relic of old times or a harmless tradition. Focusing on the issues of otherness in folk art allows for a better understanding of folk culture, which in various forms persists to this day, as well as of how certain thought and social patterns are adapted and processed by folk artists.
Źródło:: Kultura i Wartości; 2023, 36; 33-51
2299-7806
Pojawia się w:: Kultura i Wartości
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Kto dziś wierzy w wodniki? Ekologiczne inspiracje w ponowoczesnej literaturze czeskiej (przypadek Miloša Urbana)
Who believes in vodyanoys today? Ecological inspiration in post-modern Czech literature (the case of Miloš Urban)
Autorzy:: Gawarecka, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1954129.pdf
Data publikacji:: 2021-11-30
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: “green literature”
Slavonic demonology
ecological crisis
environmental ethics
postpastoral utopia
„zielona literatura”
słowiańska demonologia
kryzys ekologiczny
etyka środowiskowa
utopia postpastoralna
Opis:: Miloš Urban, czeski prozaik, kojarzony przede wszystkim z postmodernistycznymi grami z konwencjami thrillera metafizycznego, opublikował w 2001 r. nagrodzoną prestiżową nagrodą Magnesia Litera powieść Hastrman, włączając się tym samym w nurt tak zwanej literatury zielonej. Niepokój wywołany coraz bardziej nasilającą się degradacją środowiska naturalnego północnych Czech skierował uwagę pisarza w stronę wypracowania metody twórczej, zdolnej – bez zbyt jednoznacznego pouczania czytelnika – do wskazania zagrożeń związanych z kryzysem ekologicznym. Sięgając po wzorce genologiczne dziewiętnastowiecznej powieści etnograficznej, łącząc je z elementami horroru oraz współczesnej political fiction oraz – w największej mierze – umieszczając w centrum świata przedstawionego tekstu (w funkcji narratora i protagonisty) wodnika, a zatem figurę nie tylko głęboko zakorzenioną w czeskiej pamięci kulturowej, lecz także obdarzoną dualną zwierzęco- bądź demono-ludzką charakterystyką ontologiczną, Urban uzyskał efekt swoistej etycznej nierozstrzygalności poczynań bohatera. Tytułowy hastrman działa „w słusznej – ekologicznej – sprawie”, ale by zadanie swe zrealizować, korzysta ze zbrodniczych, stricte terrorystycznych, metod. Dzięki temu powieść, zamiast formułować stanowcze odpowiedzi, stawia raczej pytania, zmuszając odbiorcę do przemyślenia własnej postawy i do zaproponowania narzędzi ocalenia stopniowo, ale nieuchronnie zanikającego tradycyjnego porządku, bazującego na harmonijnej współpracy człowieka z otaczającą go przyrodą.
Miloš Urban, a Czech writer, is mostly associated with postmodernist playing with the convention of the metaphysical thriller. In 2001 he published Hastrman, a novel representing so-called green literature, for which he received the prestigious Magnesia Litera award. His concerns about progressive degradation of the natural environment of northern Czechia inspired him to develop a creative method which allows him to highlight threats related to the ecological crisis without excessively lecturing the reader. By reaching for genological models of the nineteenth-century ethnographic novel, combining them with elements of horror and contemporary political fiction and – first and foremost – adding the vodyanoy (i.e., a figure that is not only deeply rooted in Czech cultural memory, but also characterized by an animalistic-or demonic-human ontological duality), Urban achieved a particular ethical undecidability of the protagonist’s actions. The titular hastrman acts for “a good – ecological – cause”, but in order to fulfill his mission, he uses criminal, strictly terrorist methods. As a result, the novel asks questions instead of offering definitive answers, forcing the reader to rethink their own attitude and propose tools for salvation of the gradually, but inevitably disappearing traditional order based on the harmonious cooperation between man and surrounding nature.
Źródło:: Forum Poetyki; 2021, 24; 140-161
2451-1404
Pojawia się w:: Forum Poetyki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "Demonology" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język