- Tytuł:
- „Usque in Vurta fluvium”. Nad trybutem Mieszkowym
- Autorzy:
- Jurek, Tomasz
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/602384.pdf
- Data publikacji:
- 2016
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
- Tematy:
-
Cesarstwo Ottonów
Mieszko I
monarchia pierwszych Piastów
trybut
stosunki polsko-niemieckie
Ottonian Empire
Early Piast monarchy
tribute
Polish-German relations - Opis:
-
Artykuł dotyczy zagadnienia stosunków najstarszego władztwa piastowskiego w X w. do cesarstwa Ottonów. Saski kronikarz Thietmar z Merseburga w swej relacji o bitwie stoczonej w 972 r. przez polskiego księcia Mieszka I z saskim margrabią Hodonem napisał (lib. II, cap. 29), że Mieszko był „wierny cesarzowi i płacił mu trybut aż do rzeki Warty” („inperatori fidelis tributumque usque in Vurta fluvium solvens”). Zdanie to było od dawna przedmiotem sprzecznych interpretacji. Historycy niemieccy przyjmują przeważnie, że chodzi o całą zachodnią część władztwa piastowskiego (patrząc od zachodu). Historycy polscy natomiast próbowali zawsze zminimalizować znaczenie trybutu i wykazywali w związku z tym, że chodziło o jakieś cząstkowe terytorium, przy czym przeważnie wskazywano Pomorze (które leżało jednak już za Wartą) lub niewielki obszar domniemanego plemienia Lubuszan (u ujścia Warty do Odry). Autor artykułu, nawiązując do pomysłów niektórych historyków niemieckich, stara się dowieść, że dla właściwego zrozumienia rozważanego zdania trzeba je interpretować z punktu widzenia Mieszka. Chodziło zatem o całość jego władztwa, patrząc od jego centrum do Warty, i.e. rzeki pełniącej tu rolę granicy zewnętrznej. Na rzecz takiej wykładni świadczy fakt, że trybuty nakładano wówczas z zasady na całe państwa lub ludy, nie zaś na ich sztucznie wyodrębnione części. Warta rzeczywiście stanowiła orientacyjną granicę dzielącą władztwo Piastów od Pomorza. Proponowana interpretacja znakomicie pasuje do kontekstu relacji Thietmara. Tło starcia Mieszka z Hodonem stanowiła ekspansja polska na Pomorze. Komentarz, że Mieszko płacił trybut z terytorium do granicznej Warty, służył wyjaśnieniu, że Hodo miał prawo zaatakować wiernego cesarzowi księcia, skoro ten wykroczył poza wskazaną granicę. Stosunek trybutarny nawiązany został zapewne w 963 r., kiedy to (zgodnie z relacją Thietmara, którą historycy polscy często kwestionują) margrabia Gero narzucił Mieszkowi cesarskie zwierzchnictwo. Można to sobie wyobrazić w ten sposób, że gdy Gero po zwycięstwach nad Łużyczanami zbliżał się do Odry, zaniepokojony Mieszko sam mu się poddał i zaoferował trybut.
The article is about relations between the oldest Piast rulers (tenth century) and the Ottonian Empire. In his account of the battle waged in 972 by the Polish Duke Mieszko I and the Saxon Margrave Hodo, the Saxon chronicler Thietmar of Merseburg wrote (II, 29) that Mieszko was “loyal to the emperor and paid him a tribute all the way to the river Warta” (inperatori fidelis tributumque usque in Vurta fluvium solvens). This sentence has been for long the object of contradictory interpretations. As a rule, German historians maintain that it refers to the entire Western part of the Piast dominion (looking from the West). On the other hand, Polish historians always attempted to minimalize the significance of the tribute and consequently indicated that the chronicler had in mind a certain fragmentary territory; as a rule, they pointed to Pomerania (which, however, was located already beyond the Warta) or a small region of the supposed Lubuszanie tribe (at the mouth of the Warta flowing into the Odra). By referring to conceptions launched by certain German historians the author of the article tries to prove that a proper comprehension of the examined sentence calls for its interpretation from the viewpoint of Mieszko. In other words, it pertains to his whole dominion, seen from its centre towards the Warta, i.e. a river playing the part of an outer frontier. Such an interpretation is supported by the fact that at the time tributes were, as a rule, imposed on a whole state or a people and not their artificially distinguished parts. True, the Warta did constitute a rough boundary separating the Piast state from Pomerania. The proposed approach matches the context of the Thietmar account. The background of the clash between Mieszko and Hodo was Polish expansion in Pomerania. The commentary claiming that Mieszko paid a tribute from a territory up to Warta, a frontier river, was used to explain that Hodo was entitled to attack a duke loyal to the emperor since the former had crossed the boundary. The tribute-based relation was established probably in 963 when (according to Thietmar’s account, often questioned by Polish historians), margrave Gero imposed imperial supremacy over Mieszko I. Presumably, when after a victory over the Lusatians Gero moved towards the Odra, alarmed Mieszko voluntarily surrendered and offered a tribute. - Źródło:
-
Kwartalnik Historyczny; 2016, 123, 3
0023-5903 - Pojawia się w:
- Kwartalnik Historyczny
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł