Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "„Etnolingwistyka”" wg kryterium: Temat


Tytuł:
O aktualnych zadaniach etnolingwistyki
Autorzy:
Bartmiński, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611559.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
cultural linguistics
culture in language
Etnolingwistyka
EUROJOS
Axiological Lexicon of Slavs and their Neighbours
cultural concepts
lingwistyka kulturowa
kultura w języku
„Etnolingwistyka”
Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów
koncepty kulturowe
Opis:
This article is the voice of Etnolingwityka’s editor-in-chief on the current tasks of ethnolinguistics as a scholarly subdiscipline, as well as of the journal. According to the author, of the two foundations of Slavic ethnolinguistics mentioned by Nikita Tolstoy (i.e., its pan-Slavic character and the unity of language and culture) it is mainly the latter that has preserved its topicality: language is the source of knowledge about people and human communities, as well as the basis for building one’s identity (individual, national, regional, professional). The agenda of cultural linguistics has been followed by the contributors to the present journal and its editorial team with a focus on various genres of folkore, the problems of the linguistic worldview, and in recent issues with studies on the semantics of selected cultural concepts (family, democracy, equality, otvetstvennost’, etc.). Ethnolinguistic research of this sort, seeking “culture in language” (i.e. in the semantic layer of linguistic forms), render ethnolinguistics (especially in its cognitive variant) close to Western cultural or anthropological linguistics. When Slavic ethnolinguistics, being treated as a cultural linguistics, focuses on the semantics of value terms, it stands a good chance of engaging in a dialogue with Western anthropological linguistics and contributing original insights to the common body of research on values. A specific proposal in this direction is the international project EUROJOS.
O aktualnych zadaniach etnolingwistyki jako subdyscypliny badawczej i rocznika o tej nazwie  („Etnolingwistyka”  1988–2015) wypowiada się  redaktor naczelny pisma. Uważa, że z dwóch zasad,  które u podstaw etnolingwistyki słowiańskiej stawiał Nikita Tołstoj – wymiar ogólnosłowiański i jedność języka i kultury – aktualność  zachowała głównie ta druga zasada, tj. traktowanie języka jako źródła wiedzy o człowieku i społeczności  i podstawy budowania własnej tożsamości  (indywidualnej, narodowej, regionalnej, zawodowej). Program  lingwistyki kulturowej był realizowany przez redakcję rocznika i autorów piszących na jego łamach w latach 1988–2015 z nastawieniem na różne gatunki folkloru, na problemy językowego obrazu świata, w ostatnich numerach pisma – na studia szczegółowe dotyczące semantyki wybranych  konceptów kulturowych (rodzina, demokracja, równość, otvetstvennost’ itp.). Tak uprawiane badania etnoligwistyczne – szukające „kultury w języku”, w semantycznej warstwie  form językowych – zbliżają etnolingwistykę  (zwłaszcza w jej wariancie kognitywnym)  do zachodniej lingwistyki kulturowej. Etnolingwistyka słowiańska traktowana jako lingwistyka kulturowa, obierając za wyróżniony  przedmiot swoich zainteresowań  semantykę nazw wartości, ma szanse wejść w partnerski dialog z zachodnią lingwistyką antropologiczną i wnieść do wspólnych badań nad wartościami swój oryginalny wkład. Propozycją ram dla takiego dialogu jest międzynarodowe konwersatorium etnolingwistyczne  EUROJOS.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2016, 28
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O założeniach i postulatach lingwistyki kulturowej (na przykładzie definicji PRACY)
On the Assumptions and Claims of Cultural Linguistics. The Case of Polish PRACA ‘work’
Autorzy:
Bartmiński, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1192509.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Krakowskie Towarzystwo TERTIUM
Tematy:
lingwistyka kulturowa
seria „Język a Kultura”
rocznik „Etnolingwistyka”
lubelska etnolingwistyka kognitywna
językowy obraz świata
koncept kulturowy
praca
cultural linguistics
“Language and Culture” series
journal Etnolingwistyka
Lublin cognitive ethnolinguistics
linguistic worldview
cultural concept
PRACA/work
Opis:
Artykuł składa się z czterech części. W pierwszej autor przypomina początki formowania się lingwistyki kulturowej  w Polsce, związane z wrocławskim programem badań nad polską kulturą narodową, utworzeniem konwersatorium „Język a kultura” (też serii wydawniczej pod takim tytułem) i lubelskiego rocznika „Etnolingwistyka” w roku 1988. W drugiej podaje przykłady traktowania faktów językowych w perspektywie kulturowej, eksponując rolę słownictwa jako zwierciadła kultury. W trzeciej przedstawia 7-punktowe instrumentarium pojęciowe wypracowane w ramach lubelskiej etnolingwistyki kognitywnej (językowy obraz świata, stereotypy traktowane jako koncepty kulturowe, definicja kognitywna, punkt widzenia i perspektywa interpretacyjna; profilowanie bazowych wyobrażeń; wartości; podmiot doświadczający, konceptualiujący i werbalizujący). Na koniec na przykładzie jednego konceptu PRACA pokazane zostają efekty analizy z zastosowaniem przedstawionego tego instrumentarium pojęciowego.Słowa kluczowe: lingwistyka kulturowa, seria „Język a Kultura”, rocznik „Etnolingwistyka”, lubelska etnolingwistyka kognitywna, językowy obraz świata, koncept kulturowy, praca
The study consists of four parts. The first part is devoted to the beginnings of cultural linguistics in Poland, connected with the Wrocław-based programme for research on Polish national culture, the emergence of the “Language and Culture” research network (and a publication series with the same title), and the launch of the Lublin-based journal “Etnolingwistyka” in 1988. The second part contains examples of linguistic facts being viewed in cultural perspective, with a special role of the lexicon as the “mirror of culture”. Part three presents a repertoire of seven conceptual constructs proposed in Lublin cognitive ethnolinguistics (linguistic worldview, stereotypes as cultural concepts, cognitive definition, viewpoint and interpretive perspective, profiling of base images, values, and the experiencing, conceptualizing, and speaking subject). Finally, the fourth part illustrates the application of this theoretical framework in an analysis of the Polish cultural concept of PRACA ‘work’.
Źródło:
Półrocznik Językoznawczy Tertium; 2018, 3, 1
2543-7844
Pojawia się w:
Półrocznik Językoznawczy Tertium
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
On the Principles and Postulates of Cultural Linguistics (as Exemplified by a Definition of WORK)
O założeniach i postulatach lingwistyki kulturowej (na przykładzie definicji PRACY)
Autorzy:
Bartmiński, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1192807.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Krakowskie Towarzystwo TERTIUM
Tematy:
cultural linguistics
“Language and Culture” series"
journal Etnoli:gwistyka
Lublin cognitive ethnolinguistics
linguistic worldview
cultural concept PRACA/work
lingwistyka kulturowa
seria Język a Kultura
rocznik Etnolingwistyka
lubelska etnolingwistyka kognitywna
językowy obraz świata
koncept kulturowy
PRACA
Opis:
The study consists of four parts. The first part is devoted to the beginnings of culturallinguistics in Poland, connected with the Wrocław-based programme for research on Polishnational culture, the emergence of the “Language and Culture” research network (and apublication series with the same title), and the launch of the Lublin-based journal“Etnolingwistyka” in 1988. The second part contains examples of linguistic facts being viewedin cultural perspective, with a special role of the lexicon as the “mirror of culture”. Part threepresents a repertoire of seven conceptual constructs proposed in Lublin cognitiveethnolinguistics (linguistic worldview, stereotypes as cultural concepts, cognitive definition,viewpoint and interpretive perspective, profiling of base images, values, and the experiencing,conceptualizing, and speaking subject). Finally, the fourth part illustrates the application ofthis theoretical framework in an analysis of the Polish cultural concept of PRACA ‘work’.
Artykuł składa się z czterech części. W pierwszej autor przypomina początki formowania się lingwistyki kulturowej w Polsce, związane z wrocławskim programem badań nad polską kulturą narodową, utworzeniem konwersatorium „Język a Kultura” (też serii wydawniczej pod takim tytułem) i lubelskiego rocznika Etnolingwistyka w roku 1988. W drugiej podaje przykłady traktowania faktów językowych w perspektywie kulturowej, eksponując rolę słownictwa jako zwierciadła kultury. W trzeciej przedstawia 7-punktowe instrumentarium pojęciowe wypracowane w ramach lubelskiej etnolingwistyki kognitywnej (językowy obraz świata, stereotypy traktowane jako koncepty kulturowe, definicja kognitywna, punkt widzenia i perspektywa interpretacyjna; profilowanie bazowych wyobrażeń; wartości; podmiot doświadczający, konceptualizujący i werbalizujący). Na koniec na przykładzie jednego konceptu PRACA pokazane zostają efekty analizy z zastosowaniem przedstawionego tego instrumentarium pojęciowego.
Źródło:
Półrocznik Językoznawczy Tertium; 2019, 4, 2; 1-35
2543-7844
Pojawia się w:
Półrocznik Językoznawczy Tertium
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Próba kognitywnego ujęcia mądrości (na materiale przysłów polskich i litewskich)
The concept of wisdom in Polish and Lithuanian paremiology
Autorzy:
Bogdzevič, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/645172.pdf
Data publikacji:
2015-06-18
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Etnolinguistics
cognitive definition
cognitive picture
concept
wise
wisdom
etnolingwistyka
definicja kognitywna
obraz kognitywny
mądry
mądrość
Opis:
In this paper, an attempt has been made to present the semantic and axiological substance of wisdom hidden in the consciousnesses of two different, namely Polish and Lithuanian, linguistic-cultural communities. The analysis belongs to a branch of linguistics, interpreting language in terms of concepts, viewing it as a source of knowledge about people themselves, different communities, their mentality, ways of perception and interpretations of the way the world is. As a model to present the most thorough understanding of wisdom, the method of cognitive definition proposed by Jerzy Bartmiński is applied. Linguistic-cultural images of wise [person], understood as the concretizations of wisdom have to reveal him/her in opposition to stupid. The cognitive picture of wise is for the most part based on the analysis of features of character and appearance, portrayed behavior, interpersonal relations and the way others have as a perception of wise. Many cognitive parameters of wisdom are revealed while exploring the interactions between people and that of nature (plants, animals) which surrounds them and investigating deeper interpersonal relations with other people. The material for research was taken from Polish and Lithuanian proverbs. The latter occur as a result of world perception, everyday life observation, confrontations with its phenomenon. The proverbs are taken from compendiums of Polish and Lithuanian proverbs: Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych (The New Book of Proverbs and Proverbial Phrases) by Julian Krzyżanowski and Lietuvių patarlės (Lithuanian Proverbs), Patarlių paralelės (Parallels of Proverbs) by Kazys Grigas. Given as cognitive definitions the cultural visions of wise, despite all the emphasized differences, enable us to perceive many evaluations of wise similar or even common to Polish and Lithuanian cultures.
Zamierzeniem artykułu jest próba przedstawienia semantycznej i aksjologicznej treści pojęcia mądrości tkwiącej w świadomości dwóch odrębnych wspólnot językowo-kulturowych – polskiej i litewskiej. Przeprowadzona analiza mieści się w nurcie badań językoznawczych, traktujących język jako źródło wiedzy o człowieku, jego mentalności i systemie wartości, sposobie postrzegania i interpretacji świata. Narzędziem opisu jest zaproponowana przez Jerzego Bartmińskiego metoda definicji kognitywnej. Językowo-kulturowe obrazy człowieka mądrego, stanowiąceukonkretnioną wizję abstrakcyjnego pojęcia mądrości, przedstawiają go w opozycji do człowieka głupiego. Obraz człowieka mądrego obejmuje cechy jego charakteru oraz wyglądu, mechanizmów zachowań, charakterystycznych miejsc przebywania oraz uwidacznia związek z zajmowaną przez niego pozycją społeczną. Wiele parametrów kognitywnych mądrości ujawnia się w trakcie analizy różnorodnych relacji człowieka z otaczającą go przyrodą (roślinami, zwierzętami) oraz wynika z bardziej skomplikowanych układów – ze stosunków z innymi ludźmi. Materiał analityczny stanowiły paremia polskie i litewskie, traktowane jako rezultat poznawania świata, obserwacji życia codziennego, zderzenia z różnymi jego zjawiskami. W badaniach wykorzystane zostały kompendia przysłów polskich i litewskich: Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych pod red. Juliana Krzyżanowskiego oraz Lietuvių patarlės (Przysłowia litewskie), Patarlių paralelės (Paralele przysłów) pod red. Kazysa Grigasa. Ujęte w strukturę definicji kognitywnych kulturowe wizje człowieka mądrego, mimo istniejących różnic, pozwalają wyodrębnić sporo wartościowań podobnych albo nawet wspólnych, charakterystycznych dla kultur polskiej i litewskiej.
Źródło:
Adeptus; 2015, 5; 53-63
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Koncepcja kodów kultury w rosyjskich i ukraińskich badaniach lingwokulturologicznych i etnolingwistycznych
The concept of cultural codes in Russian and Ukrainian linguoculturological and ethnolinguistic studies
Autorzy:
Chybor, Iryna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/645238.pdf
Data publikacji:
2015-12-24
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
cultural code
ethnocode
phraseology
ethnolinguistics
linguoculturology
kod kulturowy
etnokod
frazeologia
etnolingwistyka
lingwokulturologia
Opis:
This article is an attempt at presenting the concept of cultural codes, which was earlier discussed in works of Russian and Ukrainian scholars in field of ethnolinguistics and linguoculturological aspects. The key linguoculturological terms, such as cultural code and ethnocode, were explained. The author of this article analysed already existing in Ukrainian and Russian linguistics theoretical basics of defining, isolating and classifying cultural codes.
W artykule podjęto próbę zaprezentowania koncepcji kodów kultury rozwiniętej w pracach rosyjskich i ukraińskich lingwistów. Należytą uwagę zwrócono na wyjaśnienie kluczowych pojęć lingwokulturologii, a mianowicie kod kultury, etnokod kultury. Poddano analizie istniejące teoretyczne podstawy definiowania, wyodrębniania oraz klasyfikacji kodów kultury znane w językoznawstwie ukraińskim i rosyjskim.
Źródło:
Adeptus; 2015, 6; 37-49
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przestępstwa językowe jako przedmiot etnolingwistycznych badań porównawczych
Autorzy:
Falana-Jafra, Anna Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34611885.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
language crimes
criminal law
ethnolinguistics
comparative research
przestępstwo językowe
prawo karne
etnolingwistyka
badania porównawcze
Opis:
W artykule zaproponowana została autorska koncepcja przestępstw językowych jako podkategorii czynów zabronionych w polskim prawie karnym, a także w systemach prawnokarnych innych państw. Wskazane zostały ich cechy charakterystyczne, będące kryteriami odróżnienia od innych rodzajów przestępstw, a także relacje istniejące pomiędzy nimi jako wytworami kultury prawnej a innymi elementami kultury, w tym w szczególności językiem. Zaproponowane zostały ponadto trzy zasadnicze perspektywy badawcze tychże przestępstw, jakie mogą być prowadzone na kanwie porównawczych badań etnolingwistyczych: perspektywa temporalna, perspektywa terytorialna oraz perspektywa „prawa w działania”. Ta ostatnia wywiedziona została z osiągnięcie realistycznej szkoły prawnej, negującej znaczenie statycznego „prawa w tekstach”.
The article proposes an original concept of language crimes as a subcategory of criminal acts in Polish criminal law and in criminal law systems of other countries. Focus is placed on their characteristics as the criteria for distinguishing them from other types of crimes, on relations between them as constructions of legal culture and other elements of culture, in particular language. In addition, three fundamental research perspectives for these crimes are proposed: they can be carried out as comparative ethnolinguistic research: the temporal perspective, the territorial perspective, and the "law in action” perspective. The latter derives from the achievements of a realistic legal school, which denies the significance of a static "law in texts”.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 205-218
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Marzanna: immagine soprannaturale della morte nella fraseologia slava
Marzanna: nadprzyrodzony obraz śmierci we frazeologii słowiańskiej
Autorzy:
Gajetti, Giuliano
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2197212.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Tematy:
fraseologia slava
mitologia comparata
folclore slavo
etnolinguistica
Marzanna
fraseologia
della morte
frazeologia słowiańska
mitologia porównawcza
folklor słowiański
etnolingwistyka
frazeologia śmierci
Opis:
Pojęcie śmierci to wydarzenie, które ze względu na swą naturę znajduje się poza granicami ludzkiej fizycznej realności i można je rozpatrywać jako zjawisko nadnaturalne, nieudające się racjonalnie wytłumaczyć. W artykule poddano analizie obraz Marzanny/Mary/Moreny w słowiańskim folklorze i mitologii. Jej obraz kojarzył się z pojęciem śmierci i obrzędami kalendarza ludowego opisanymi przez Afanasjewa. Podobne rytuały oraz istoty nadnaturalne są opisane w słowniku Starożytności słowiańskie i odgrywają ważną rolę w etnolingwistyce. Fenomen Marzanny rozpatrywany jest jako instrument teoretyczny do lepszego rozumienia frazeologii języków słowiańskich oraz jego związków z ogólnoeuropejskim folklorystycznym przedstawieniem śmierci.
L’esperienza della morte è un evento che per sua stessa natura va oltre la comprensione umana della realtà fisica ed è concepito come tipicamente soprannaturale; non può essere completamente spiegato con il pensiero razionale. In questo articolo analizzeremo la figura di Marzanna/Mara/Morena nel folclore e nella mitologia slava. La sua immagine è associata con le forze della morte, dell’inverno e i rituali di cambiamento stagionale. Questo complesso di riti e spiriti soprannaturali è studiato tra gli altri da Afanasyev e occupa una posizione rilevante nell’ambito dell’etnolinguistica. L’indagine su Marzanna è vista come strumento teorico per meglio comprendere differenti elementi fraseologici in varie lingue slave e la loro relazione con la rappresentazione della morte nel folclore europeo.
Źródło:
Językoznawstwo; 2019, 13; 111-122
1897-0389
2391-5137
Pojawia się w:
Językoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Toward a cognitive definition of the Estonian Thunder god Pikne
Estoński bóg grzmotu Pikne – próba definicji kognitywnej
Autorzy:
Gajetti, Giuliano
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670848.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
cognitive definition
ethnolinguistics
Pikne
Uku
Estonian Thunder god
definicja kognitywna
etnolingwistyka
estoński bóg grzmotu
Opis:
W artykule podjęto próbę skonstruowania definicji kognitywnej nadprzyrodzonej istoty wiązanej z burzą i piorunami – bogiem grzmotu, czczonym w estońskiej tradycji i wierzeniach ludowych. Pierwszym krokiem było zbadanie leksyki związanej z grzmotem i jej komponentów. Następnie refleksji poddano etymologię badanego teonimu. Kolejnym krokiem było ułożenie danych językowych w fasety: homonimy i synonimy, terminy o tym samym stopniu ogólności i nadrzędne, wygląd, cechy niezwiązane z wyglądem, działania wykonywane przez bóstwo, władza, bóstwo jako adresat działań, zwracanie się do bóstwa i lokalizacja. Na tej podstawie zbudowano definicję kognitywną, z podaniem dokumentacji w języku oryginalnym i angielskim tłumaczeniu.
The aim of this article is to provide a cognitive definition of the supernatural entity associated with the phenomenon of thunderstorm (the Thunder god) in Estonian vernacular tradition and folk beliefs. The article will firstly investigate the lexicon connected with thunderstorm and its components, and secondly the etymological roots of the theonym. Subsequently, I will organize the linguistic data into facets such as homonyms and synonyms, co-hyponyms, hyperonyms, appearance, features unrelated to appearance, actions performed by the god, authority, addressee, address, and location. Finally, a cognitive definition will be proposed. The documentation will be shown in the original language alongside an English translation.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2022, 34; 223-242
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The culture of language or culture in language? The question in the context of teaching Polish as a non-native language
Kultura języka czy kultura w języku? Perspektywa glottodydaktyczna
Autorzy:
Garncarek, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1042406.pdf
Data publikacji:
2020-12-23
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
glottodydaktyka kulturowa
antropologia słowa
etnolingwistyka
kulturemy
frazeologia
zwroty adresatywne
grzeczność językowa
rytualizacja języka
culture-focussed teaching of Polish as a non-native language
verbal anthropology
ethnolinguistics
culturemes
phraseology
forms of address
linguistic politeness
ritualisation of language
Opis:
    This article discusses the modes of defining cultural content in teaching Polish as a foreign language. It proposes strategies for introducing cultural knowledge and knowledge about culture in the practice of teaching Polish as a non-native language. It seems appropriate to offer a division into: The cultural semantics of lexemes, set phrases and expressions; The culture (meaning the correct use) of expression and the linguistic norm; and Culture content and areas conveyed to foreigners through the language they are learning. This discussion fits the debate regarding the language which we teach to foreigners. In it, researchers have offered examples of semantic distortions (mostly shifts), and the dangers of private or rather extra-curricular linguistic contact with a language’s native users. It also carries reflections on linguistic regionalisation and its presence in the practice of teaching Polish as a non-native language.  
Artykuł dotyczy sposobów definiowania treści kulturowych w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Są w nim zaproponowane strategie wprowadzania wiedzy kulturowej i wiedzy o kulturze w praktykę glottodydaktyczną. Wskazane jest (istotne zdaniem autora) rozróżnienie na:1. semantykę kulturową leksemów, zwrotów i wyrażeń;2. kulturę wypowiedzi i normę językową;3. treści i obszary kulturowe przekazywane cudzoziemcom za pośrednictwem nauczanego języka. Rozważania wpisują się w nurt dyskusji dotyczącej języka, którego nauczamy cudzoziemców. Przywoływane są w nim przykłady zaburzeń (zwłaszcza przesunięć) semantycznych, niebezpieczeństwa wynikające z prywatnych, a raczej pozalekcyjnych kontaktów językowych z jego naturalnymi użytkownikami. Zawarto również refleksję dotyczącą regionalizacji językowych i ich obecności w praktyce glottodydaktycznej.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2020, 27; 267-276
0860-6587
2449-6839
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The role of questionnaires in the reconstruction of the linguacultural view of respect (szacunek) in contemporary Polish
Autorzy:
Gierczak, Sylwia Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2081461.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ethnolinguistics
linguistic worldview
linguistic questionnaire
cognitive definition
respect
etnolingwistyka
językowy obraz świata
ankieta lingwistyczna
definicja kognitywna
szacunek
Opis:
The aim of the study is to present the role of empirical research in the reconstruction of the linguacultural image of axiologically loaded concepts and socially determined connotations. The article relates to methodological assumptions and findings of ethnolinguistics, where the reconstruction of the conceptualisation of particular notions is based on the interpretation of three types of data: (i) the language system, (ii) questionnaires, and (iii) texts. This is the approach adopted in the report Język – wartości – polityka [Language – values – politics] (JWP 2006), and then in the Axiological Lexicon of Slavs and Their Neighbours (LASiS 1-5, 2015-2019), compiled by the team supervised by Jerzy Bartmiński.This study presents the results of a questionnaire regarding respect (Polish szacunek), conducted among one hundred students from five universities in Lublin. Respondents were asked to answer the question: “What, in your opinion, is the essence of respect?”. The data obtained from first-hand sources enable a reconstruction of the students’ image of true respect in the Polish language in an aspectual view. The social aspect was found in an exposed position, where the most frequently indicated factors are: (1) acceptance of and empathy towards others; (2) courteous manners, appropriate behaviour towards others and appropriate attitude towards animals, plants, and objects; (3) recognition of the other person as an authority figure, with admiration for someone or something. Next, psychological, ethical, and psycho-social aspects were recognized. Existential and cultural aspects were found to be the least represented. The findings indicate a compatibility of the data from questionnaires with dictionary data, which together confirm the primacy of the subjective aspect of respect.  It is shown that questionnaires are a significant stage of discovering how speakers understand the meanings of the concepts they use – this concerns the colloquial, common understanding, which is crucial in constructing a cognitive definition of a given concept. Empirical research also enables a hierarchization of isolated defining features, ranking them from the most entrenched ones to the least frequently indicated ones, which renders this research a valuable tool in the verification of lexicographic data.
Przedmiotem opracowania jest przedstawienie roli i wartości badań empirycznych w rekonstrukcji językowokulturowego obrazu konceptów o nacechowaniu aksjologicznym i uwarunkowanych społecznie konotacjach. W artykule nawiązano do założeń i ustaleń metodologicznych wypracowanych na gruncie etnolingwistyki, gdzie za podstawę rekonstrukcji konceptualizacji poszczególnych pojęć uznano interpretację danych trojakiego typu: systemowych (S), ankietowych (A) i tekstowych (T). Podejście to przyjęto w Leksykonie aksjologicznym Słowian i ich sąsiadów (LASiS 1-5, 2015-2019) przygotowanym przez zespół kierowany przez Jerzego Bartmińskiego. Autorka prezentuje wyniki badania ankietowego na temat szacunku, przeprowadzonego wśród stu studentów pięciu lubelskich uczelni. Zadaniem respondentów było udzielenie odpowiedzi na pytanie zgodne ze schematem lubelskiej ankiety ASA: „Co – według Ciebie – stanowi o istocie prawdziwego szacunku?” Dane pozyskane ze źródeł wywołanych umożliwiły odtworzenie obrazu prawdziwego szacunku w ujęciu aspektowym. Na pozycji eksponowanej znalazł się aspekt społeczny (S), w ramach którego najczęściej wskazywano: (1) akceptację i empatię wobec drugiej osoby, (2) kulturę osobistą, rozumianą jako właściwe/stosowne zachowanie wobec drugiej osoby oraz odpowiedni stosunek/odpowiednie podejście do zwierząt, roślin, rzeczy, a także (3) uznanie drugiej osoby za autorytet, podziw dla kogoś lub czegoś. Miejsca kolejne w układzie frekwencyjnym zajęły aspekty: psychiczny (P), etyczny (E) i psychospołeczny (A). Odnotowano najniższy udział aspektów bytowego (B) i kulturowego (K). Przedstawione dane pozwalają wnosić o zgodności danych ankietowych z danymi słownikowymi, które wespół poświadczają wysunięcie na pozycję prymarną podmiotowego wymiaru szacunku.  Autorka artykułu dowodzi, że badania ankietowe są istotnym etapem odkrywania, jak mówiący rozumieją znaczenia pojęć, którymi się posługują – chodzi tu o rozumienie potoczne, obiegowe, ważne w budowaniu definicji kognitywnej danego konceptu. Badania empiryczne pozwalają także na hierarchizację wyodrębnionych cech definicyjnych, na uszeregowanie ich od tych najbardziej ustabilizowanych do najrzadziej wskazywanych, co czyni te badania wartościowym narzędziem w weryfikacji danych leksykograficznych.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 237-253
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Etnolingwistyka daleka i bliska
Autorzy:
Głaz, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611827.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ethnolinguistics, ethnography, abduction, salience, corpus, textual data
etnolingwistyka
etnografia
abdukcja
wyrazistość
korpus
dane tekstowe
Opis:
Lublin ethnolinguistics, its value and possibilities of promotion in a broader international context, must be seen against the backdrop of comparable approaches (not necessarily functioning under the same name) proposed in Western linguistics or drawing inspiration from Western scholarship. The latter is represented in the present volume by articles authored by Gary B. Palmer, Bert Peeters, Irena Vanková, and Przemysław Łozowski and Anna Włodarczyk-Stachurska, all being discussed in this introductory survey.Next, ideas are proposed for future action aimed at popularizing Lublin ethnolinguistics in the West, as well as establishing networks of collaborators from Western countries.
Autor stwierdza, że sytuację lubelskiej etnolingwistyki, jej wartość i możliwość zaistnienia w szerszym kontekście międzynarodowym, należy postrzegać na tle zbliżonych koncepcji językoznawczych (niekoniecznie funkcjonujących pod tą samą nazwą) wypracowanych w świecie zachodnim lub czerpiących z zachodnich tradycji lingwistycznych. Reprezentują je publikowane w niniejszym tomie „Etnolingwistyki” (27) artykuły autorstwa Gary’ego Palmera, Berta Peetersa, Ireny Vankovej oraz Przemysława Łozowskiego i AnnyWłodarczyk-Stachurskiej, które autor omawia. Postuluje podjęcie działań mających na celu promocję myśli lubelskiej na Zachodzie oraz pozyskanie do współpracy badaczy stamtąd.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2015, 27
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lubelska etnolingwistyka kognitywna a anglojęzyczna lingwistyka kulturowa. Wybrane problemy
Autorzy:
Głaz, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611635.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Lublin cognitive ethnolinguistics
cultural linguistics in English
Cultural Linguistics
linguistic worldview
translation and reconstruction of linguistic worldview
lubelska etnolingwistyka kognitywna
anglojęzyczna lingwistyka kulturowa
językowy obraz świata
tłumaczenie a rekonstrukcja JOS
Opis:
Basic sources of inspiration in the emergence of Lublin cognitive ethnolinguistics (LCE) include: research on the language of folklore (directly inspired by Maria Renata Mayenowa, indirectly by Roman Jakobson and Piotr Bogatyryev),Russian ethnolinguistics (Nikita Tolstoy) and semiotics (Vyacheslav Ivanow and Vladimir Toporov), 18th- and 19th-c. German thought (Johann Herder, Wilhelm von Humboldt), the American idea, largely deriving from the German context, of linguistic relativity (Franz Boas, Edward Sapir, Benjamin Whorf), plus a major role that has been played by the work of Bronislaw Malinowski and, especially, Anna Wierzbicka. Inspirations from cognitive linguistics have enriched Lublin ethnolinguistics with the cognitive dimension. After several decades of its existence, LCE may plausibly be compared with cultural linguistics as it is practised by authors writing in English, especially with a characteristic model within that tradition known as Cultural Linguistics (capitalised), associated with the names of Gary Palmer or the model’s main advocate, Farzad Sharifian. It is also instructive to consider, in this context, specific issues and challenges that LCE must face, as has been pointed out by Western scholars (not necessarily working under the rubric of Cultural Linguistics). Two such problems are discussed here: the role of translation in the reconstruction of linguistic worldview (raised by James Underhill) and the notion of linguistic worldview as such, as it is understood in LCE and Cultural Linguistics.
Podstawowe źródła i inspiracje w procesie kształtowania się lubelskiej etnolingwistyki kognitywnej to: badania nad językiem folkloru (bezpośrednio z inspiracji Marii Renaty Mayenowej, pośrednio – Romana Jakobsona i Piotra Bogatyriewa), rosyjska etnolingwistyka (Nikita Tołstoj) i semiotyka (Wiaczesław Iwanow, Władimir Toporow), XVIII- i XiX-wieczna myśl niemiecka (Johann Herder, Wilhelm von Humboldt), wywodząca się niej w dużej mierze amerykańska koncepcja relatywizmu językowego (Franz Boas, Edward Sapir, Benjamin Whorf) oraz kluczowe dla rozwoju prowadzonych w Lublinie badań prace Bronisława Malinowskiego, a zwłaszcza Anny Wierzbickiej. Późniejsze inspiracje językoznawstwem kognitywnym wzbogaciły etnolingwistykę lubelską o ten właśnie wymiar. Po kilkudziesięciu latach istnienia lubelskiej etnolingwistyki autor dokonuje porównania jej dokonań z osiągnięciami anglojęzycznej lingwistyki kulturowej, której szczególny rys, określany jako Cultural Linguistics, wiązany jest z nazwiskami np. Farzada Sharifiana i Gary’ego Palmera. W tym kontekście sygnalizuje też konkretne problemy domagające się rozwiązania w ramach badań nad językiem i kulturą oraz wyzwania, które przed lubelską etnolingwistyką stawiają ich anglojęzyczni koledzy (niekoniecznie związani z Sharifianowską lingwistyką kulturową). W szczególności omawia dwa z nich: problem miejsca i roli tekstów tłumaczonych w programie rekonstrukcji JOS (co podnosił James Underhill) oraz rozumienie samej koncepcji językowego obrazu świata (linguistic worldview) w lubelskiej etnolingwistyce i anglojęzycznej Cultural Linguistics.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2018, 30
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Profile obrazu pojęcia "wiara w Boga" w języku współczesnych Polaków w świetle badań ankietowych oraz wywiadów
Profiles of the picture of faith in God in the language of contemporary Polish people in the light of surveys and interviews
Autorzy:
Grabowska, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/627073.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Gdański. Wydział Filologiczny
Tematy:
data
questionnaires and interviews
contemporary Polish believers
the notion of faith in God
profiles of the picture
folk and colloquial images
different denominations
ethnolinguistic methodology
the notion of a semantic profile
various shades of meanings of a concept
postrzeganie oraz rozumienie
pojęcie "wiara w Boga"
wierzący Polacy
badania ankietowe
wywiady
profile semantyczne
obrazowanie w języku
potoczny obraz wiary w Boga
różne odłamy chrześcijaństwa
narzędzia
polska etnolingwistyka
profilowania pojęć
Opis:
W artykule mowa jest o postrzeganiu oraz rozumieniu pojęcia wiara w Boga przez współcześnie żyjących wierzących Polaków. Na podstawie ankiet oraz wywiadów usiłuję odkryć dominujące profile semantyczne ujawniające obrazowanie w języku omawianego pojęcia. Moim zamiarem jest zbadanie potocznego obrazu wiary w Boga wśród osób reprezentujących różne odłamy chrześcijaństwa. W tym celu stosuję narzędzia wypracowane na gruncie polskiej etnolingwistyki, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii profilowania pojęć. Jest to przydatne narzędzie językoznawcze, które umożliwia organizację różnych aspektów pojęcia w ramach jednej definicji.
The paper explores various ways of perceiving and understanding the notion of faith in God among contemporary Polish believers. Based on the data collected from questionnaires and interviews I try to uncover the dominant profiles of the construal of faith in the language. My intention is to study folk and colloquial images of faith among Christians representing different denominations. With this in mind, I use ethnolinguistic methodology, specifically the notion of a semantic profile which enables us to notice and organize various shades of meanings of a concept within the limits of its definition.
Źródło:
Język - Szkoła - Religia; 2014, 9, 2; 7-20
2080-3400
Pojawia się w:
Język - Szkoła - Religia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polska BIEDA w perspektywie etymologicznej, historycznojęzykowej i dialektologicznej
The Polish bieda (poverty) from the perspective of etymology and historical linguistics
Autorzy:
Gumowska-Grochot, Ilona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34605579.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
bieda
misery
etymology
poverty
ethnolinguistics
Polish
etymologia
etnolingwistyka
język polski
Opis:
The article deals with the Polish concept of bieda (poverty) from the perspective of etymology and historical linguistics. A diachronic analysis provides access to the evolution of the concept. The article references the major findings relating to the role of etymology in semantic research, especially in reconstructing the linguistic view of concepts within the framework of cognitive ethnolinguistics. The analytical part deals with data from etymological dictionaries, earlier stages in the history of Polish, and rural dialects. The analysis itself is concerned with two forms of the lexeme on hand: bieda ‘poverty, misery, misfortune’ and biada ‘woe’, which have undergone sibstitution. The semantic development of the concept progressed in three stages and involved the following senses: (1) ‘compulsion, necessity’; (2) ‘misfortune, misery, suffering’; and (3) ‘poverty’. The material-cum-immaterial nature of bieda reflects its etymological meaning and historical development, in which the subsequent senses did not give way to still others but incorporated them. The semantic development of bieda shows that the structure of the concept embraces two aspects: material and psycho-social. The semantic components that one can identify in the complex structure of that concept include above all: a material want and the need that accompanies that want; misfortune, hardship, and trouble; strife; danger of punishment; low value, quality, or number of something; low value of someone; that which is ominous or dangerous. Bieda can easily extend its meaning metaphorically, which is most clearly visible in dialects. As a euphemism, it helps avoid words subjected to linguistic taboo.
Autorka prezentuje ustalenia etymologiczne i historycznojęzykowe odnoszące się do pojęcia bieda w języku polskim. Analiza diachroniczna pozwala obserwować ewolucję pojęcia. W artykule przywołano najważniejsze spostrzeżenia dotyczące roli etymologii w badaniach semantycznych, zwłaszcza w rekonstrukcji językowego obrazu pojęć na gruncie etnolingwistyki kognitywnej. W części analitycznej autorka omawia kolejno dane zaczerpnięte ze słowników etymologicznych, polszczyzny historycznej oraz gwarowej. Analiza dotyczy dwóch form leksemu: bieda i biada, które w języku polskim podlegały substytucji. Ogólnie rozwój znaczeniowy pojęcia przebiegał w trzech etapach i obejmował znaczenia takie, jak: 1. ‘przymus, konieczność’; 2. ‘nieszczęście, niedola, cierpienie’; 3. ‘ubóstwo, nędza’. „Materialno-niematerialny” charakter biedy jest właściwie odbiciem etymologicznego znaczenia wyrazu i jego historycznego rozwoju, w którym kolejne ogniwa nie ustępowały miejsca nowym, ale przyłączały je. Uwzględnienie rozwoju znaczeniowego w rekonstrukcji językowego obrazu biedy pozwala na stwierdzenie, że w strukturze pojęcia łączą się dwa aspekty: materialno-bytowy oraz psychospołeczny. Komponenty semantyczne, jakie możemy wskazać w złożonej strukturze pojęcia bieda, to przede wszystkim: materialny brak i wiążąca się z nim potrzeba / konieczność jego zaspokojenia; nieszczęście, trud, kłopoty; walka, zmaganie się z trudnościami; groźba kary; niska wartość kogoś lub czegoś, niewystarczająca ilość lub słaba jakość czegoś; to, co groźne, niebezpieczne, wrogie człowiekowi. Bieda jest pojęciem, które z łatwością może rozszerzać swoje znaczenie o sensy metaforyczne, co najłatwiej obserwować w dialektach. Jako eufemizm pozwala unikać wyrazów obłożonych tabu językowym.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2020, 32; 51-65
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ludowe nazwy ziół w polskim językowym obrazie świata
Autorzy:
Hrycyna, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611461.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols
folk herb names
onomasiological bases of herb names
word-formational analysis
etymology
etnolingwistyka
Słownik stereotypów i symboli ludowych
ludowe nazwy ziół
podstawy onomazjologiczne nazw ziół
analiza słowotwórcza
etymologia
Opis:
The article deals with folk names of herbs, analysed within the framework of linguistic worldview reconstruction. The author begins by referring to the general assumptions of Brent Berlin’s folk taxonomy of plants, which in her opinion can also be applied to Polish herb names. She then points out that the names entrenched in folk tradition must be distinguished from botanical, scientific names, sometimes mechanically transferred from sources in other languages. However, she makes a distinction between borrowed and assimilated names. The quantitative richness of herb names points to their high practical and cultural rank among country dwellers, but this richness (through word-formational and etymological analysis) can be reduced to a few onomasiological bases: names derived from the plant’s appearance and physical properties, the time and place of growing, or its use and cultural context (beliefs). In word-formational analysis what matters is not only the base but also affixes, which point to word-formational categories, such as names of “feature bearers” or “activities”. It is claimed that the word-formational analysis itself is insufficient and must be supported by linguistic and co-linguistic evidence.
Artykuł dotyczy ludowych nazw ziół analizowanych w ramach programu rekonstrukcji językowego obrazu świata. Na wstępie autorka przypomina ogólne założenia ludowej taksonomii roślin zaprezentowane przez Brenta Berlina, które jej zdaniem dają się zastosować także do polskiego nazewnictwa ziół. W kolejności zwraca uwagę na konieczność krytyki źródeł w celu odróżnienia nazw rzeczywiście utrwalonych w tradycji ludowej od nazw botanicznych, naukowych, niekiedy mechanicznie przenoszonych ze źródeł innojęzycznych. Opowiada się jednak za uwzględnieniem nazw zapożyczonych i przyswojonych. Ilościowe bogactwo nazw ziół dowodzi ich wysokiej rangi praktycznej i kulturowej w środowisku wiejskim, bogactwo to jednak (poprzez analizę słowotwórczą i etymologiczną) daje się sprowadzić do kilku podstaw onomazjologicznych: nazwy tworzone od wyglądu i cech fizycznych, czasu i miejsca rośnięcia, od właściwości użytkowych i kontekstu kulturowego (wierzeniowego). W analizie słowotwórczej istotna jest nie tylko podstawa, ale także formanty, które wskazują na kategorie słowotwórcze, takie jak nazwy „nosicieli cech” czy nazwy „środków czynności”. Autorka twierdzi, że sama analiza słowotwórcza nie jest wystarczająca i musi być uzupełniona oraz potwierdzona innymi danymi językowymi i przyjęzykowymi.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2019, 31
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies