Temat: літаратура - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Białorusini w utworach Michała K. Pawlikowskiego
Autorzy:: Pełczyński, Grzegorz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2081358.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Belarusians
literature on the eastern territories of Poland
émigré literature
M.K. Pawlikowski
Białorusini
literatura kresowa
literatura emigracyjna
M. K. Pawlikowski
беларусы
літаратура крэсаў
эміграцыйная літаратура
М.К. Паўлікоўскі
Opis:: Przedmiotem badań autora artykułu są Białorusini w powieściach, esejach i artykułach Michała K. Pawlikowskiego. Pawlikowski był polskim pisarzem, który dzieciństwo i młodość przeżył na ziemiach wschodniej Białorusi. Ostatnie trzydzieści lat swego życia był emigrantem i mieszkał w Ameryce. Tam zajmował się literaturą. W Polsce jego utwory nie były znane. Jego powieści i eseje wydaje się tu od dziesięciu lat. Autor od tego czasu prowadzi badania nad twórczością Pawlikowskiego. Jako antropolog zauważa w niej wiele ciekawych rzeczy. Antropologia literatury interesuje się także opisami różnych ludów. W utworach Pawlikowskiego znajdują się między innymi opisy Białorusinów. Autor je wyszukał i uporządkował. To zajęcie nie było łatwe, bo niewielkie wzmianki o Białorusinach są rozproszone w różnych pracach pisarza. Pawlikowski w Białorusinach widzi głównie chłopów. Jest on zafascynowany ich językiem i kulturą. W małym stopniu dostrzega ich aspiracje narodowe. Zauważa jednak, że zgodnie żyli z Polakami.
Belarusians in Michał K. Pawlikowski’s novels, essays and articles are the subjects of research by the author of this article. Michał K. Pawlikowski (1893–1972) was a Polish writer who spent his childhood and youth in eastern Belarus. He immigrated to America for thelast thirty years of his life where he dealt with literature. In Poland his Works were unknown. His novels and essays have been published for ten years. Since then,, the author has been researching Pawlikowski’s work. As an anthropologist, he notices many interesting things in it. Literary anthropology is also interested in the descriptions of various nations. Pawlikowski’s Works also contains descriptions of Belarusians. The author found them and put them in order. It was not easy, because there are very few references to Belarusians which are scattered in various works by the writer. Pawlikowski sees mainly pasants in Belarus. He is fascinated by their language and culture. He hardly notices their national aspirations. However, he notes that they live in harmony with the Poles. нак, што беларусы жылі ў згодзе з палякамі.
У артыкуле разглядаюцца вобразы беларусаў у аповесцях, эсэ і артыкулах Міхала К. Паўлікоўскага – польскага пісьменніка, дзяцінства і маладосць якога прайшлі на землях усходняй Беларусі. Апошнія трыццаць гадоў свайго жыцця ён правёў у Амерыцы, дзе займаўся літаратурнай творчасцю. У Польшчы творы пісьменніка былі невядомыя, яго аповесці і эсэ пачалі выдавацца тут дзесяць гадоў назад. З гэтага часу аўтар артыкула займаецца даследаваннем творчасці Паўлікоўскага. Як антраполаг заўважае ў ёй шмат цікавых рэчаў. Антрапалогія літаратуры цікавіцца апісаннем розных народаў. У творах Паўлікоўскага ёсць між іншым апісанні беларусаў, якія даследчык знайшоў і сістэматызаваў. Гэта была нялёгкая задача, бо невялікія згадкі пра беларусаў раскіданыя па розных творах пісьменніка. Паўлікоўскага бачыць беларусаў у першую чаргу як сялян. Ён захапляецца іх мовай і культурай. У меншай ступені заўважае ён іх нацыянальныя памкненні. Адзначае, аднак, што беларусы жылі ў згодзе з палякамі.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2021, 15; 173-186
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Барбара Квапіш: лодзінская экзафаністка з падляскім сэрцам
Barbara Kwapisz: a Łódź exophonist with a Podlasie heart
Barbara Kwapisz: łódzka egzofonistka o podlaskim sercu
Autorzy:: Espinosa Ruiz, Angela
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1932694.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: Barbara Kwapisz
exophony
Belarusian language
Belarusian literature in Poland
minority literature
national minority literature
egzofonia
język białoruski
literatura białoruska w Polsce
literatura mniejszości narodowych
Барбара Квапіш
экзафанія
беларуская мова
беларуская літаратура ў Польшчы
літаратура нацыянальных меншасцей
Opis:: This article explores the known published lyrical works of Barbara Kwapisz (1949), a Polish-born poet who learnt Belarusian upon moving to Białowieża to work as a teacher and coming into contact with the local Belarusian ethnic minority, their customs and culture. In order to analyse Kwapisz's poetry, we consulted the archive of the weekly magazine "Niva", as well as the 1980 edition of the "Belaveža" literary almanac. We managed to find a total of 11 poems dating from 1976 to 1980 which we analysed from the linguistic and literary point of view. After our study of Barbara Kwapisz's works, we came to the conclusion that her poetry deserves both recognition and scientific attention, since she is both a key representative of the phenomenon of exophony in the Belarusian language and a notable poet.
У артыкуле даследуюцца вядомыя апублікаваныя лірычныя творы Бар¬бары Квапіш (1949г. н.), паэткі польскага паходжання, якая вывучыла бела-рускую мову пасля таго, як пераехала ў Белавежу працаваць настаўніцай і ўступіла ў кантакт з мясцовай беларускай этнічнай меншасцю, яе звычаямі і культурай. Для таго, каб прааналізаваць паэзію Б. Квапіш, мы звярнуліся да штотыднёвіка "Ніва", а таксама да літаратурнага альманаха "Белавежа" за 1980 год. Нам удалося выявіць у агульнай колькасці 11 вершаў за 1976–1980 гг., якія мы прааналізавалі з моўнага і літаратурнага пункту гледжання. Пасля вывучэння твораў Б. Квапіш мы прыйшлі да высновы, што яе паэзія заслугоўвае як прызнання, так і навуковай увагі, бо яна адначасова ёсць ключавою прадстаўнічкай з'явы экзафаніі на беларускай мове і выдатнай паэткай.
W niniejszym artykule analizujemy znane publikowane utwory liryczne Barbary Kwapisz (1949), urodzonej w Polsce poetki, która po przeprowadzce do Białowieży dla pracy nauczycielskiej zetknęła się z lokalną białoruską mniej-szością etniczną, jej obyczajami i kulturą, oraz nauczyła się języka białoruskiego. W celu analizy poezji B. Kwapisza skorzystaliśmy z archiwum tygodnika „Niva” oraz wydania almanachu literackiego „Belaveža” 1980 roku. Udało nam się znaleźć łącznie 11 wierszy z lat 1976–1980, które przeanalizowaliśmy pod względem językowym i literackim. Po przestudiowaniu twórczości B. Kwapisz doszliśmy do wniosku, że jej poezja zasługuje zarówno na uznanie, jak i na uwagę naukową, ponieważ jest ona zarówno kluczowym przedstawicielem zjawiska egzofonii w języku białoruskim, jak i wybitną poetką.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2021, 21; 81-95
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Беларуская літаратура ў даследаваннях Рышарда Радзіка
Belarusian literature in the research of Ryszard Radzik
Literatura białoruska w badaniach Ryszarda Radzika
Autorzy:: Melnikava, Anzhela
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29520982.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: national identity
ideology
nation
culture
literature
tożsamość narodowa
ideologia
naród
kultura
literatura
нацыянальная ідэнтычнасць
ідэалогія
нацыя
культура
літаратура
Opis:: The author discusses the importance of Belarusian studies conducted by Polish sociologist Ryszard Radzik. The scientific value of R. Radzik’s research of the specifics of Belarusian identity and the ways of its formation is shown. Special attention is paid to the understanding of the literary discourse of R. Radzik’s works. The author analyzes the researcher’s views on the works of writers of the XIX century, as well as V. Lastousky, Yakub Kolas. The difference in the perception and interpretation of the writers’ works by Polish and Belarusian researcher is conditioned by different historical experience, is indicated.
Autorka artykułu analizuje naukowe owoce badań białoruskich polskiego socjologa Ryszarda Radzika. Pokazano naukową wartość badań R. Radzika nad specyfiką tożsamości białoruskiej i sposobami jej kształtowania. Autorka szczególną uwagę zwraca na rozumienie dyskursu literackiego w pracach R. Radzika. Analizowane są poglądy badacza na twórczość XIX-wiecznych pisarzy, a także W. Lastouskiego, J. Kołasa. Pokazano różnicę w percepcji i interpretacji dzieł pisarzy między badaczami polskimi i białoruskimi, która wynika z odmiennych doświadczeń historycznych.
У артыкуле разглядаецца навуковы плён беларусазнаўчых штудый польскага сацыёлага Рышарда Радзіка. Паказваецца навуковая вартасць даследаванняў Р. Радзікам спецыфікі беларускай ідэнтычнасці і шляхоў яе станаўлення. Асаблівая ўвага нададзена асэнсаванню літаратуразнаўчага дыскурсу работ Р. Радзіка. Аналізуюцца погляды даследчыка на творы пісьменнікаў ХІХ ст., а таксама – В. Ластоўскага, Я. Коласа. Паказваецца рознасць ва ўспрыманні і інтэрпрэтацыі творчасці пісьменнікаў паміж польскім даследчыкам і беларускімі, што абумоўлена розным гістарычным вопытам.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2022, 22; 123-135
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: W wirze historii – człowiek na tle wydarzeń przełomowych. Obraz protestów w 2020 r. we współczesnej literaturze białoruskiej na przykładzie wybranych opowiadań z tomu „Ператрус у музэі” Alhierda Bacharewicza
In the Vortex of History – an Individual Against the Backdrop of Groundbreaking Events. The Image of Protests in 2020 in Contemporary Belarusian Literature on the Example of Selected Stories from the Volume „Ператрус у музэі” (“A Police Search in the Museum”) by Alhierd Bakharevich
Autorzy:: Drozd-Urbańska, Katarzyna Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/32228706.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Alhierd Bakharevich
contemporary Belarusian literature
protests
Belarus
Alhierd Bacharewicz
współczesna proza białoruska
protesty
Białoruś
Альгерд Бахарэвіч
сучасная беларуская літаратура
пратэст
Беларусь
Opis:: Artykuł został poświęcony protestom po sfałszowanych wyborach prezydenckich na Białorusi w 2020 r. na przykładzie zbioru opowiadań Alhierda Bacharewicza Ператрус у музэі. W centrum badań znajdują się kreacje bohaterów, a także uwikłanie jednostki w historię. Bohaterowie dzielą się na dwie grupy: zwykłych ludzi, którzy mimo odczuwanego strachu zdecydowali się uczestniczyć w demonstracjach oraz ludzi zmagających się z trudem codziennej egzystencji,którzy pomimo braku zaangażowania politycznego stają się przedmiotem zainteresowania przedstawicieli autorytarnej władzy. Wydany w 2023 r. zbiór opowiadań wprowadza do współczesnejprozy białoruskiej nowy kierunek związany z protestami. Analizowany utwór nie był dotąd przedmiotem pogłębionej refleksji literaturoznawczej. Autor artykułu operuje tradycyjną analizą porównawczą, w której nadrzędnym kryterium było pozycjonowanie względem roli katofiara. Celem artykułu jest weryfikacja hipotezy, że bohaterami społecznych protestów byli zwykli ludzie, których do działania pchnęła niezgoda na jawne pogwałcenie wolności wyboru i brak możliwości decydowania o swym losie lub bestialstwo przedstawicieli władzy. W opowiadaniach odnajdujemy bohaterów wyrażających doświadczenie zarówno jednostkowe, jak i zbiorowe. Wykreowane postacie i ich perypetie są zatem literackim zapisem wydarzeń związanych z powyborczymi protestami, jak i codzienną egzystencją. Przeprowadzona analiza dowiodła, że w obrazie protestów szczególną uwagę poświęcono człowiekowi i roli historii w jego życiu. Wykreowani bohaterowie to zwykli ludzie, przedstawiciele różnych zawodów i warstw społecznych. Nie są to jednostki, których cechy charakteru wyróżniałyby na tle społeczeństwa. To przeciętne osoby nie potrafiące dalej akceptować działań władzy. W większości pozbawione przeszłości, ta bowiem wspominana jest marginalnie. Takie ujęcie pozwala uwypuklić rolę odbywających się wydarzeńi wskazuje, że to one determinują życie człowieka.
The article is devoted to the protests after the falsified presidential elections in Belarus in 2020 on the example of a collection of stories by Alhierd Bakharevich “A Police Search in the Museum”. Particular attention is paid to the creation of heroes, as well as the entanglement of the individual in history. The characters are divided into two groups: ordinary people who, despite their fear, decided to participate in demonstrations, and people struggling with the hardships of everyday existence, who, despite their lack of political involvement, become the subject of interest of representatives of the authoritarian power. The collection of stories, published in 2023, introduces a new direction in contemporary Belarusian prose related to protests. The analyzed work has not yet been the subject of in-depth reflection in literary studies. A traditional comparative analysis was used, where the decisive criterion was the positioning in relation to the role of executioner – victim. The aim of the article is to point out that the heroes of social protests were ordinary people who were pushed into action by their disagreement over the open violation of freedom of choice and the inability to decide on their fate, or the brutality of the representatives of the authorities. In the stories, there are characters expressing both individual and collective experience. The created characters and their adventures are therefore a literary record of events related to the post-election protests and everyday existence. The analysis proved that in the image of the protests, special attention was paid to a man and the role of history in his life. The characters created are ordinary people, representatives of various professions and social classes. These are not individuals whose character traits would make them stand out from society. These are average people who are unable to accept the actions of the authorities any longer. The past is largely absent, as it is only marginally remembered. Such an approach allows us to emphasize the role of ongoing events and indicates that they determine a person’s life.
У дадзеным артыкуле абмяркоўваецца вобраз пратэстаў пасля сфальсіфікаваных прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі ў 2020 г. на прыкладзе зборніка апавяданняў Альгерда Бахарэвіча Ператрус у музэі. Апавяданьні. Асаблівая ўвага надаецца стварэнню вобразаў герояў, а таксама дэтэрмінацыі асобы гісторыяй. Героі падзяляюцца на дзве групы: звычайныя людзi, якія, нягледзячы на страх, вырашылі выйсці на дэманстрацыі, і тыя, хто жывуць клопатамі паўсядзённага жыццця, але, нягледзячы на сваю палітычную незаангажаванасць, становяцца аб’ектам цікавасці прадстаўнікоў аўтарытарнай улады. Зборнік апавяданняў, які выйшаў у 2023 годзе, уводзіць у сучасную беларускую прозу новую тэму, звязаную з пратэстамі. Згаданы твор яшчэ не стаў прадметам глыбокага літаратуразнаўчага разгляду. У артыкуле выкарыстаоўваўся традыцыйны параўнальны аналіз, дзе вырашальным крытэрыем было пазіцыянаванне ў адносінах да ролі ката-ахвяры. Мэта артыкула - адзначыць, што героямі сацыяльных пратэстаў былі звычайныя людзі, якіх падштурхнула да дзеяння нязгода з адкрытым парушэннем свабоды выбару і вырашэннем іхняга лёсу, альбо жорсткасць прадстаўнікоў ўлады. У апавяданнях мы знаходзім персанажаў, якія выказваюць як індывідуальны, так і калектыўны вопыт. Такім чынам, створаныя героі, іхнія перыпетыі - гэта літаратурны запіс падзей, звязаных з паслявыбарчымі пратэстамі і паўсядзённым жыццём. Аналіз паказаў, што ў вобразе пратэстаў асаблівая ўвага нададзена чалавеку і ролі гісторыі ў ягоным жыцці. Створаныя персанажы - звычайныя людзі, прадстаўнікі розных прафесій і сацыяльных класаў. Гэта не тыя асобы, рысы характару якіх вылучалі б іх з грамадства. Гэта звычайныя людзі, якія не могуць далей трываць дзеянняў ўлады. У асноўным героі пазбаўлены мінулага, якoe згадваецца толькі маргінальна. Гэта падкрэслівае ролю падзей, якія адбываюцца, і сведчыць пра тое, што яны вызначаюць жыццё чалавека.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2023, 17; 225-239
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Place of the Works of Uladzimir Karatkievič in the Discourse on the Identity of Belarusians
Miejsce twórczości Uładzimira Karatkieviča w dyskursie o tożsamości Białorusinów
Autorzy:: Wielg, Tomasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1837719.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Karatkievič
Belarusian literature
national identity
history of Belarus
Karatkevič
literatura białoruska
tożsamość narodowa
historia Białorusi
Караткевіч
беларуская літаратура
нацыянальная самасвядомасць
гісторыя Беларусі
Opis:: The main goal of U. Karatkievič’s literary output was always to revive and reinforce the sense of national identity in Belarusians. In earlier times, there had been no writer in Belarusian literature who would devote his whole output to the history of his nation. In his works, Karatkievič described their successes and failures and showed their attempts to gain independence and form the foundations of the Belarusian national identity to his reader. In the 1950s and 1960s, it was not easy to promote and disseminate the true history of Belarus, the beauty of the Belarusian language and the Belarusian national identity in the USSR. Karatkievič was often stigmatised and punished for his activity in this respect. This paper presents the impact of the writer’s output on the formation of Belarusian national identity. Karatkievič’s struggle with the stagnation or even backwardness of the Brezhnev era clearly manifested itself in his protest and fight for respect for the Belarusian language, the history of his homeland and the protection of nature and monuments of an immaterial culture. The writer saw the inseparable unity between those apparently different problems. Caused by such factors as the deliberate distortion of historical memory, social oblivion leads to the denationalisation and blurring of national self-awareness. Manipulating the past and enforcing the oblivion of various inconvenient historical events destroys the identity of societies. This is what Uladzimir Karatkievič wanted to oppose and did oppose with his works.
Głównym celem twórczości U. Karatkeviča pozostawała zawsze próba ożywienia i wzmocnienia poczucia tożsamości narodowej Białorusinów. W literaturze białoruskiej nie było wcześniej pisarza, który całą swoja twórczość poświęcił dziejom własnego narodu. Pisarz opisywał w swoich utworach wzloty i upadki Białorusinów, pokazywał ich próby uzyskania niepodległości, kształtował w swoim czytelniku podstawy białoruskiej tożsamości narodowej. W latach 50. i 60. XX w. w ZSRR nie było łatwo promować i propagować prawdziwą historię Białorusi, piękno języka białoruskiego i białoruską tożsamość narodową. Za swoje działania w tej dziedzinie Karatkevič był często piętnowany i karany. Artykuł przedstawia wpływ twórczości pisarza na kształtowanie białoruskiej tożsamości narodowej. Zmagania Karatkieviča z zastojem, a wręcz wstecznością ery Breżniewa najwyraźniej wyczuwalne były w jego proteście i walce o szacunek dla języka białoruskiego, historii własnej ojczyzny oraz ochrony przyrody i zabytków kultury materialnej. Pisarz widział nierozerwalną jedność pomiędzy tymi na pierwszy rzut oka różniącymi się problemami. Niepamięć społeczna, której jedną z przyczyn jest celowe zaburzanie prawdy historycznej doprowadza do wynarodowienia i zatarcia narodowej samoświadomości. Manipulowanie przeszłością i przymuszanie do zapominania o różnych niewygodnych wydarzeniach historycznych unicestwia tożsamość społeczeństw. Temu właśnie przeciwstawić się chciał i przeciwstawiał się swoja twórczością Uładzimir Karatkievič.
Галоўнай мэтай творчасці У. Караткевіча заўсёды была спроба адраджэння і ўмацавання пачуцця нацыянальнай ідэнтычнасці беларусаў. У беларускай літаратуры не было раней пісьменніка, які б усю сваю творчасць прысвяціў гісторыі ўласнага народа. У сваіх творах пісьменнік апісваў узлёты і падзенні беларусаў, паказваў іх спробы атрымаць незалежнасць, фарміраваў у свайго чытача аснову беларускай нацыянальнай ідэнтычнасці. У 1950-я і 1960-я гады ў СССР было няпроста прасоўваць сапраўдную гісторыю Беларусі, прапагандаваць прыгажосць беларускай мовы і беларускую нацыянальную ідэнтычнасць. Караткевіча, які свядома дзейнічаў у гэтым накірунку, неаднаразова кляймілі і каралі. У артыкуле паказаны ўплыў творчасці пісьменніка на фарміраванне беларускай нацыянальнай ідэнтычнасці. Змаганне Караткевіча з застоем і заняпадам брэжнеўскай эпохі найбольш выразна выявілася ў яго рашучых пратэстах у абарону беларускай мовы, гісторыі Бацькаўшчыны, помнікаў прыроды і архітэктуры. Пісьменнік бычыў непарыўную сувязь паміж гэтымі, на першы погляд рознымі, праблемамі. Грамадская абыякавасць, адной з прычын якой з’яўляецца мэтанакіраванае фальшаванне гістарычнай памяці, прыводзіць да знікнення нацыянальнай самасвядомасці народа. Маніпуляцыя мінуўшчынай і прымусовае сціранне з памяці розных гістарычных падзей, невыгодных для пануючай ідэалогіі, знішчае нацыянальную ідэнтычнасць. Супраць гэтага і змагаўся сваёй творчасцю Уладзімір Караткевіч.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2020, 14; 203-214
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Праблемна-мастацкае ўвасабленне “паўднёвага пытання” ў рамане Карла Леві Хрыстос спыніўся ў Эбалі
Problematic-artistic embodiment of the “southern question” in Carl Levys novel Christ Stopped at Eboli
Problematyczno-artystyczne ucieleśnienie „kwestii południa” w powieści Carla Levy’ego Chrystus zatrzymał się w Eboli
Autorzy:: Hanchar, Sviatlana
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29430765.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: Italian literature
Carlo Levi
neorealism
social criticism
“The Southern question”
literatura włoska
neorealizm
krytyka społeczna
„kwestia południowa”
італьянская літаратура
Карла Леві
неарэалізм
сацыяльная крытыка
“паўднёвае пытанне”
Opis:: In the late 19th century “The Southern question” as a complex of problems caused by the sharp economic, social and cultural backwardness of the southern Italian regions, became one of the central themes in the literature of Italian verism. As being not resolved till the end, this problem appears again in the literature of neorealism in the works of Francesco Jovine, Rocco Scotellaro, Leonardo Sciascia and others. European reader is familiar with this problem first of all in the connection with the novel “Christ stopped at Eboli” by Carlo Levi that was translated and published in 1955. This article represents itself the attempt of historical-anthropological interpretation of the novel by Levi: the results of author's complex conception of the world and human are given; the main stylistic principles and devices of South Italy social and economical problems realization in the context of the literature of neorealism are revealed; Levi's conceptual-stylistic innovation and his conception of “The Southern question” solution by means of fiction literature are represented.
„Kwestia południowa” jako zespół problemów spowodowanych ostrym zacofaniem gospodarczym, społecznym i kulturowym południowych regionów Włoch stała się jednym z głównych tematów literatury włoskiego weryzmu końca XIX w. Problem ten, nie do końca rozwiązany, pojawia się ponownie w literaturze neorealizmu w twórczości Francesco Giovine, Rocco Scotellaro, Leonardo Shacha i innych. Artykuł jest próbą historyczno-antropologicznej i literackiej analizy powieści Karla Leviego: przedstawiono wyniki wszechstronnej analizy autorskiej koncepcji świata i człowieka; ukazane są główne zasady i metody artystyczne ucieleśnienia problemów społecznych i gospodarczych południowych Włoch w kontekście literatury neorealistycznej; Zaprezentowano ideowo-artystyczną innowacyjność Leviego oraz oryginalność autorskiego rozwiązania „kwestii południa” za pomocą estetycznego wyrazu rzeczywistości.
“Паўднёвае пытанне” як комплекс праблем, абумоўленых рэзкай эканамічнай, сацыяльнай і культурнай адсталасцю паўднёвых абласцей Італіі, стаў адной з цэнтральных тэм у літаратуры італьянскага верызму канца ХIХ ст. Так і не стаўшы да канца вырашанай, гэтая праблема зноў паўстае ў літаратуры неарэалізму ў працах Франчэска Джовіне, Рока Скотэларо, Леанарда Шаша і інш. Артыкул уяўляе сабой спробу гісторыка-антрапалагічнага і літаратуразнаўчага аналізу рамана Карла Леві: прыведзены вынікі комплекснага аналізу аўтарскай канцэпцыі свету і чалавека; выяўлены асноўныя мастацкія прынцыпы і прыёмы ўвасаблення сацыяльных і эканамічных праблем Паўднёвай Італіі ў кантэксце літаратуры неарэалізму; прадстаўлена ідэйна-мастацкае наватарства К. Леві і своеасаблівасць рашэння аўтарам “паўднёвага пытання” сродкамі эстэтычнага выказвання рэальнасці.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2023, 23; 145-158
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Między ideologią a wyobraźnią literacką: spór o jednostkę i jej miejsce w historii (na przykładzie noweli Łaska Księcia Hieronima Uładzimira Arłoua)
Between ideology and literary imagination: the disputes about the individual and his place in history (based on the novella PRINCE HIERONIMS GRACE by Uładzimir Arłou)
Паміж ідэалогіяй і літаратурнаю фантазіяй: спрэчка пра асобу і яе месца ў гісторыі (на прыкладзе аповесці МІЛАСЦЬ КНЯЗЯ ГЕРАНІМА Уладзіміра Арлова)
Autorzy:: Kliabanau, Dzmitry
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29430772.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: Belarusian literature
Uladzimir Arloŭ
ideology
historical memory
individual
imagology
literatura białoruska
Uładzimir Arłoŭ
ideologia
pamięć historyczna
jednostka
imagologia
беларуская літаратура
Уладзімір Арлоў
ідэалогія
гістарычная памяць
асоба
імагалогія
Opis:: Belarusian authorities have a very specific perception of historical memory and have made a number of attempts trying to verify national history and to question the value of some parts of the national heritage. Official propaganda looks at the history of Belarus through the prism of West Russianism and the idea of the trinity of the Russian nation. Uładzimir Arłoŭ in his literary works focuses on creating an image of history through the prism of human behavior, moral principles and choices which were made in specific circumstances – both by direct participants and eyewitnesses of history. In the novel Prince Hieronim's Grace (1987), the main theme is the clash between the individual and the authorities. It forces the individual to make a choice in the face of pressure and the desire to maintain one's own identity – belonging to "our own people" represented in the novel by Ivan Karpač and clearly contrasted in terms of their values with "outsiders", represented by prince Hieronim Radziwiłł.
Władze Białorusi demonstrują bardzo specyficzne podejście do kwestii pamięci historycznej oraz podejmują próby weryfikacji historii i wartościowania dziedzictwa narodowego. Oficjalna propaganda patrzy na historię Białorusi przez pryzmat zachodniorusizmu i idei trójjedności narodu rosyjskiego. Uładzimir Arłoŭ w swoich utworach koncentruje się na tworzeniu obrazu historii przez pryzmat ludzkich zachowań, zasad moralności oraz wyborów dokonywanych w określonych okolicznościach – zarówno przez bezpośrednich uczestników, jak i naoczynych świadków wydarzeń. W opowiadaniu Łaska księcia Hieronima (1987) centralną staje się kwestia zderzenia człowieka z władzą, konieczność dokonania wyboru w obliczu presji i zachowaniu własnej tożsamości – przynależności do „swoich” reprezentowanych przez Iwana Karpacza i wyraźnie przeciwstawionych pod kątem wyznawanych wartości „obcym” reprezentowanych przez księcia Hieronima Radziwiłła.
Беларускія ўлады дэманструюць спецыфічны падыход да праблематыкі гістарычнай памяці і актыўна спрабуюць змяніць вобраз нацыянальнай гісторыі і культурнай спадчыны. Афіцыйная прапаганда разглядае айчынную гісторыю праз прызму ідэалогіі заходнерусізму і ідэі трыадзінага рускага народа. Уладзімір Арлоў у сваіх літаратурных творах канцэнтруецца на стварэнні вобразу гістарычных падзей праз прызму паводзінаў людзей – непасрэдных удзельнікаў і сведкаў здарэнняў, іх маральна-этычных прынцыпаў, выбару, які яны робяць у тых ці іншых акалічнасцях. У аповесці Мілась княза Гераніма (1987) цэнтральнаю тэмаю з’яўляецца праблема сутыкнення чалавека з уладаю, неабходнасць выбару ў сітуацыі ціску з боку ўлады і захавання чалавечага аблічча – прыналежнасці да “сваіх”, якіх прадстаўляе ў аповесці Іван Карпач, і выразнае супрацьстаянне з пункту гледжання маральных каштоўнасцяў “чужым”, якіх сімвалізуе вобраз Гераніма Радзівіла.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2023, 23; 177-192
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Motywy i symbole biblijne w polskojęzycznej poezji Białorusi XIX wieku
Autorzy:: Bahdanowicz, Iryna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/624789.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Belarusian literature, biblical motifs, religious poetry, romanticism, Christian symbols
literatura białoruska, motywy biblijne, poezja religijna, romantyzm, symbole chrześcijańskie
беларуская літаратура, біблійныя матывы і вобразы, рэлігійная паэзія, рамантызм, хрысціянскія сімвалы
Opis:: This article is devoted to the development of spiritual poetry in Polish-language literature of Belarus in the 19th century. Focus is brought to the interpretation of biblical motifs and images in the works of T. Lada-Zablotsky, Y. Chachot, G.Puzynya and V. Syrokomlya, with reference to the influence of romanticism on these writers. The poem Iyeremia’s cry by T. Lada-Zablotsky is presented as a literary paraphrase of Psalm 137 (136 in Eastern Christian tradition). Special attention is paid to the series of religious poems by Y. Chachot from the volume Songs of the Landlord, never studied before by Belarusian researchers. His works, modelled after the Epistles of Paul, have been received as a poetic interpretation of the Commandments and Christian Virtues, which in turn brought the concept of poetic “catechism” in Y. Chachot’s oeuvre. The comparison of the Biblical motifs in the works of G. Puzynya and V. Syrokomlya proves the associative closeness of the authors, seeking original metaphors and striving to give new meanings to Christian symbols, such as the bell, the cross, the church, or the cleric. The author comes to the conclusion that the interest in psalms as a genre and the biblical symbolism contained therein increased greatly in romantic literature, especially in poetry. References to biblical motifs allowed the poets to express patriotic feelings, to sacralize them, and to emphasize the ideals of freedom. Religious poetry of the period studied served didactic purposes, taking the form of a certain “secular apostleship”. We can therefore speak of poetic Christian pedagogy, whose principles of exegesis and catechesis were based on moral examples drawnfrom national history.
W artykule podjęto temat rozwoju poezji religijnej w polskojęzycznej literaturze białoruskiej XIX w. Analizie poddano sposoby interpretacji motywów biblijnych w twórczości Tadeusza Łady- Zabłockiego, Jana Czeczota, Gabrieli Puzyniny, Władysława Syrokomli, uwzględniając przy tym swoiste oddziaływanie romantyzmu na wymienionych twórców. Tekst Łady-Załockiego Żale Jeremiasza przedstawiono jako parafrazę psalmu 137 (w tradycji wschodniochrześcijańskiej – 136). Zwrócono uwagę na cykl religijnych wierszy Czeczota z tomu Pieśni ziemianina, który dotychczas nie był przedmiotem zainteresowania białoruskich naukowców. Utwory poety wzorowane na listach apostoła Pawła odczytano jako poetycką interpretację przykazań i cnót chrześcijańskich, co pozwoliło sformułować tezę o swoistym „katechizmie” poetyckim Czeczota. Porównanie motywów biblijnych w twórczości Puzyniny i Syrokomli pokazało bliskość asocjacyjną autorów, poszukujących niebanalnych metafor i dążących do nadania nowych znaczeń symbolom chrześcijańskim, takim jak: dzwon, krzyż, kościół, kleryk. Autorka artykułu dochodzi do wniosku, że w literaturze romantycznej, zwłaszcza w poezji, wzrasta zainteresowanie psalmami jako gatunkiem oraz zapisaną w nich symboliką biblijną. Odwołania do motywów biblijnych pomagają poetom wyrażać uczucia patriotyczne, sakralizować je, eksponować ideę wolności. Poezja religijna badanego okresu pełni funkcje dydaktyczne, przybierając postać swoistego „świeckiego apostolstwa”. Można zatem mówić o poetyckiej pedagogice chrześcijańskiej, której zasady egzegezy i katechezy oparte są na wzorach zaczerpniętych z historii narodowej.
Артыкул прысвечаны спецыфіцы развіцця рэлігійнай паэзіі ў польскамоўнай літаратуры Беларусі ХІХ стагоддзя. Аналізуюцца асаблівасці інтэрпрэтацыі біблійных матываў і вобразаў ў творчасці Тадэвуша Лады-Заблоцкага, Яна Чачота, Габрыэлі Пузыні, Уладзіслава Сыракомлі, адзначаецца, што зварот да іх быў абумоўлены ўплывам рамантызму. Верш Т. Лады-Заблоцкага Жаль Ераміі даследуецца як літаратурны парафраз 137 псалма (ва ўсходнехрысціянскай традыцыі – 136). Звяртаецца ўвага на цыкл рэлігійных вершаў Я.Чачо- та са зборніка Pieśni Ziemianina, які не быў дагэтуль прадметам увагі беларускіх даследчыкаў. Творы паэта, узорам для якога былі Пасланні апостала Паўла, разглядаюцца як паэтычная інтэрпрэтацыя біблійных запаведзяў і хрысціянскіх дабрачыннасцяў, што дае падставугаварыць пра своеасаблівы паэтычны “катэхізіс” Чачота. Параўнанне біблійных матываў у творчасці Г.Пузыні і У.Сыракомлі дазволіла выявіць асацыятыўную блізкасць аўтараў нашляху новай метафарызацыі і пераасэнсавання хрысціянскіх сімвалаў, такіх як: звон, крыж, святар, храм. Робяцца высновы, што ў літаратуры рамантызму, асабліва ў паэзіі, узрастае цікавасць да паэтыкі псалмоў як жанру і да біблійнай сімволікі. Зварот да біблійных матываў і вобразаў дапамагае паэтам выявіць патрыятычныя матывы, сакралізаваць іх, актуалізаваць ідэалы свабоды і змагання за вызваленне айчыны. Рэлігійная паэзія гэтага часу выконвае дыдактычна-выхаваўчую функцыю, набывае форму своеасаблівага паэтычнага “свецкага апостальства”. Таму можна гаварыць пра паэтычную хрысціянскую педагогіку, прынцыпы экзегезы і катэхезы якой грунтуюцца на маральных прыкладах з нацыянальнай гісторыі.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2018, 12
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Маніхвэст… (1987) як літаратурна-грамадская праграма Таварыства маладых літаратараў „Тутэйшыя”
Autorzy:: Кавалёў, Сяргей
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/624793.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Belarusian literature, the Association of Young Writers, "Tuteyshyya", genres palette, innovation
literatura białoruska, Stowarzyszenie Młodych Literatów „Tutejsi”, paleta gatunkowa, nowatorstwo
беларуская літаратура, Таварыства маладых літаратараў „Тутэйшыя”, жанравая палітра, наватарства
Opis:: The article deals with the literary and social program of the Association of Young Writers “Tuteyshyya” (“Locals", 1986–1989), which played an important role in the formation of the new Belarus literature and gave the name to a whole generation of writers. The program of the Association is set in a Manihvestse Tuteyshyh (Manifest of the Locals), written by Sergei Dubovtsev at the request of Ales Beliatski and Anatoly Sys. Analyzing the legendary text, the author of the article comes to the conclusion that the prevalence of social and political ideas of the aesthetic program “Tuteyshyh” and emphasizes the collective nature of the Manifest…, the main provisions of which are reflected in the individual speeches of the Association’s participants in the Belarusian press in 1987–1989.
„Manifest…” (1987) jako program literacki i społeczny Stowarzyszenia Młodych Literatów „Tutejsi”W artykule rozpatruje się program społeczno-literacki Stowarzyszenia Młodych Literatów „Tutejsi” (1986–1989), które odegrało ważną rolę w tworzeniu nowej literatury białoruskiej oraz dało nazwę całemu pokoleniu pisarzy. Najbardziej wyraźnie i zwięźle program społeczno-literacki został przedstawiony w Manifeście Tutejszych napisanym przez Siarhieja Dubauca na prośbę Alesia Bielackiego i Anatola Sysa. Analizując legendarny tekst na podstawie egzemplarza z własnego archiwum, autor artykułu stwierdza przewagę postulatów społecznych i politycznych nad estetycznymi w programie „Tutejszych” i podkreśla zbiorowy charakter Manifestu…, którego podstawowe założenia znalazły odzwierciedlenie w indywidualnych wystąpieniach uczestników stowarzyszenia w białoruskiej prasie w latach 1987–1989.
У артыкуле разглядаецца літаратурна-грамадская праграма Таварыства маладых літаратараў “Тутэйшыя” (1986–1989), якое адыграла важную ролю ў станаўленні новай беларускай літаратуры і дало назву цэламу пісьменніцкаму пакаленню. Найбольш яскрава і лаканічна літаратурна-грамадская праграма суполкі выкладзена ў Маніхвэсце Тутэйшых, напісаным Сяргеем Дубаўцом па просьбе Алеся Бяляцкага і Анатоля Сыса. Аналізуючы легендарны тэкст паводле экзэмпляра з асабістага архіва, аўтар артыкула прыходзіць да высновы пра перавагу грамадска-палітычных ідэй над эстэтычнымі ў праграме “Тутэйшых” і падкрэслівае калектыўны характар Маніхвэсту…, асноўныя палажэнні якога знайшлі адлюстраванне ў індывідуальных выступленнях удзельнікаў суполкі ў беларускім друку ў 1987–1989 гг.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2017, 11
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Вобраз “іншага” ў беларускай літаратуры XVI–XVIII стагоддзяў
Image of the Other in Belarusian literature of the 16th–18th centuries
Wizerunek „innego” w literaturze białoruskiej XVI–XVIII wieku
Autorzy:: Brazgunou, Alaxandr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29520985.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: author
Baroque
Belarusian literature
image of the “otherness”
Renaissance
subjectivity
autor
Barok
literatura białoruska
obraz innego
Renesans
subiektywność
аўтар
Барока
беларуская літаратура
вобраз іншага
Рэнесанс
суб’ектыўнасць
Opis:: In the article, the features of the presentation of the image of the Other in the Belarusian literature of the Renaissance and Baroque epoch are considered based on the example of the most significant written monuments (Pilgrimage by M.K. Radziwiłł, diaries of S. Maskiewicz, E. Pielgrzymowski, T. Billewicz, J. Charkiewicz). It has been established that the medieval understanding of otherness, determined by Christian dogma, in the literature of the 16th – 18th centuries is gradually being replaced by subjective perception, which means that the opinion of a particular person, and not of a collective, becomes important. This testifies to the growth of the author’s principle and the destruction of the poetics of the literature of reflective traditionalism.
W artykule, na przykładzie najważniejszych zabytków pisanych (Peregrynacja М.К. Radziwiłła, diariuszy S. Maskiewicza, E. Pielgrzymowskiego, T. Billewicza, J. Charkiewicza), przeanalizowano cechy prezentacji wizerunku „innego” w literaturze białoruskiej doby Renesansu i Baroku. Ustalono, że średniowieczne rozumienie odmienności, zdeterminowane przez dogmat cheścijański, w literaturze XVI–XVIII wieku jest stopniowo zastępowane subiektywnym postrzeganiem, co oznacza, że decydujące znaczenie ma opinia konkretnej osoby, a nie zbiorowości. Wskazuje to na rosnącą rolę zasady autorskiej i zburzenie poetyki literatury tradycjonalizmu refleksyjnego.
У артыкуле на прыкладзе найбольш значных помнікаў пісьменства (Пэрэгрынацыя М.К. Радзівіла, дыярыушы С. Маскевіча, Г. Пельгрымоўскага, Т. Білевіча, Ю. Харкевіча) разгледжаны асаблівасці прэзентацыі вобраза “іншага” ў беларускай літаратуры Адраджэння і Барока. Вызначана, што сярэднявечнае, дэтэрмінаванае хрысціянскай дагматыкай разуменне іншасці ў літаратуры XVI–XVIII стст. паступова змяняецца суб’ектыўным успрыняццем, г. зн., вырашальнае значэнне набывае меркаванне канкрэтнага чалавека, а не калектыву. Гэта сведчыць пра ўзрастанне аўтарскага пачатку і разбурэнне паэтыкі літаратуры рэфлексійнага традыцыяналізму.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2022, 22; 185-199
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Мастацкая канцэптасфера як анталагічная перадумова і экзістэнцыйны праект нацыянальнага прыгожага пісьменства
The Artistic conceptosphere as an ontological precondicion and an existential project of national literature
Koncepcja artystyczna jako warunek ontologiczny i projekt egzystencjalny literatury narodowej
Autorzy:: Shauliakova-Barzenka, Iryna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29521007.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: concept
conceptosphere
national literature
Belarussian literature
metasystem
axiological valence of the concept
koncept
konceptosfera
literatura narodowa
literatura białoruska
wartościowość aksjologiczna
канцэпт
канцэптасфера
нацыянальнае мастацтва слова
беларуская літаратура
метасістэма
аксіялагічная валентнасць канцэпта
Opis:: Literature as an aesthetic “bundle” of culture, a way of pronouncing the worldview in a verbal image fixes its own ontology in the form of a conceptual sphere. One of the fundamental parameters of the literary concept is defined axiological valence as a historically and culturally conditioned ability to be a multidimensional exponent of worldview ideas, components of this worldview, values, etc.; we propose a typology of literary concepts as a hierarchy of universal, national, general literary, and individual units. The basic parameters of the conceptual sphere of national literature are defined historicity, ontology, polyphony, end ethno-cultural marking. The conceptosphere of nationsl literatures consoledates the results of general literary evolution and new artistic phenomena, as well as appearing as a space for the preservation and generation of concepts.
Literatura jako estetyczny „zakrzep” kultury, sposób wymawiania światopoglądu w obrazie werbalnym utrwala własną ontologię w formie sfery pojęciowej. Jednym z podstawowych parametrów pojęcia „koncept literacki” jest wartościowość aksjologiczna jako historycznie i kulturowo uwarunkowana zdolność do bycia wielowymiarowym wykładnikiem idei światopoglądowych, składników światopoglądu, wartości itp.; Autorka proponuje typologię pojęć literackich jako hierarchię powszechnych, narodowych, ogólnych, jednostkowych jednostek literackich. Podstawowymi parametrami sfery pojęciowej literatury narodowej są zdefiniowane historyczność, ontologia, polifonia, znakowanie etno-kulturowe. Konceptosfera literatury narodowej konsoliduje wyniki ogólnej ewolucji literackiej i nowych zjawisk artystycznych, jawi się jako przestrzeń do utrwalania i generowania pojęć.
Мастацкая славеснасць як эстэтычны “згустак” культуры, спосаб прамаўлення светапогляду і светаадчування ў славесным вобразе замацоўвае ўласную анталогію ў выглядзе канцэптасферы. Адным з асноватворных параметраў літаратурна-мастацкага канцэпта вызначана аксіялагічная валентнасць як гістарычна і культурна абумоўленая здольнасць быць шматмерным выразнікам светапоглядных ідэй, кампанентаў светаадчування, каштоўнасцяў і г. д.; прапанавана тыпалогія літаратурных канцэптаў як іерархіі ўніверсальных, агульнанацыянальных, агульналітаратурных, індывідуальна-аўтарскіх адзінак. Базавымі параметрамі канцэптасферы мастацкай літаратуры вызначаны гістарычнасць, анталагічнасць, паліфанічнасць, нацыянальная (этнакультурная) маркіраванасць. Мастацкая канцэптасфера кансалідуе вынікі агульналітаратурнай эвалюцыі і новыя мастацкія феномены, паўстае прасторай захавання і генерыравання канцэптаў.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2022, 22; 269-283
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Język białoruski XVIII w. – postulaty badawcze
Autorzy:: Getka, Joanna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/624851.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: „prosta mova”, literary analysis, Belarusian language, Cyrillic alphabet, Cyrillic printings
„mowa prosta”, analiza literacka, literatura białoruska, alfabet cyrylicki, druki religijne
„простая мова”, літаратурны аналіз, беларуска мова, кірылічны алфавіт, рэлігійная літаратура
Opis:: This article offers an analysis of religious texts published in the 18th century by a Basilian printing house in Supraśl (Sobranije pripadkov korotkoje, 1722, Kratkoje sosłowie nauki christijanskija, 1759). Works of religious nature used to be omitted in the study of Belarusian language and literature of the 18th century due to political factors, as well as scholarly stereotypes belittling their significance. The texts analyzed, written in the Belarusian language known as “prosta mova”, constitute a proof of the vivacity of the latter, and contradict the theories about the disappearance of the Belarusian written language in the 18th century. The phonetic features of the Belarusian language described in the article and reflected in these texts serve as a pretext to put forward several research postulates. Namely: a) the need for a detailed linguistic analysis of religious texts printed in Cyrillic alphabet (albeit not in the Orthodox Slavic language, but rather in prosta mova/Ruthenian) and a search for other literary works in order to analyze the language of this period; b) the need for an analysis of printed texts which reflect a certain usus rather than the language of individual authors; c) a thorough linguistic analysis of texts to indicate their dialectal basis and to define the trends (if any) affecting the subsequent formation of Belarusian language standards in its literary variety.
W artykule zaprezentowano druki religijne wydane w bazyliańskiej drukarni w Supraślu w XVIII w. (Sobranije pripadkov korotkoje, 1722 oraz Kratkoje sosłowie nauki christijanskija, 1759). W badaniach nad językiem i literaturą białoruską XVIII stulecia teksty o charakterze religijnym były pomijane ze względów politycznych, a także funkcjonujących w środowisku naukowym stereotypów umniejszających ich znaczenie. Analizowane teksty, napisane tzw.-prostą mową, językiem Białorusinów, stanowią świadectwo żywotności języka i przeczą teoriom o zaniku języka białoruskiego w XVIII w. Opisane w artykule cechy fonetyczne języka białoruskiego,-odzwierciedlone w badanych tekstach, stanowią pretekst do wysunięcia postulatów-badawczych. Są to: a) konieczność szczegółowej analizy językowej tekstów o charakterze religijnym,-drukowanych alfabetem cyrylickim (jednak nie w języku cerkiewnosłowiańskim, ale-prostym/ruskim) oraz poszukiwanie innych utworów literackich do analizy języka tego okresu;-b) konieczność analizy tekstów drukowanych jako odzwierciedlających pewien uzus, nie zaś-język poszczególnych autorów; c) analiza językowa tekstów w celu wskazania ich podłoża-dialektalnego oraz ukazania tendencji (jeśli były) mających wpływ na późniejsze formowanie-się norm języka białoruskiego w odmianie literackiej.
У артыкуле аналізуюцца рэлігійныя тэксты, надрукаваныя ў базыльянскай друкарні ў Супраслі ў ХVІІІ ст. (Собранїе прыпадковъ краткое.., 1722, Краткое сословіе науки-хрістіанскія.., 1759). Рэлігійныя тэксты ХVІІІ ст. ігнараваліся даследчыкамі беларускай-мовы і літаратуры па палітычных прычынах, а таксама з прычыны існавання навуковых-стэрэатыпаў, якія змяншалі іх значэнне. Тэксты, што разглядаюцца ў дадзеным-артыкуле, надрукаваныя на „простай мове” – мове маўлення беларусаў, сведчаць пра-жывы стан мовы і супярэчаць тэорыі пра заняпад беларускага пісьменства ў ХVІІІ ст. Беларускія фанетычныя асаблівасці, адлюстраваныя ў тэкстах і разгледжаныя ў межах-артыкула, з’яўляюцца аргументам вылучэння канкрэтных пастулатаў даследавання, а менавіта: а) неабходнасць падрабязнага аналізу рэлігійных тэкстаў, надрукаваных-кірыліцай (не на царкоўнаславянскай мове, а на „простай” / „рускай” (старабеларускай) мове) і пошук іншых літаратурных твораў для даследавання мовы гэтага перыяду; б) неабходнасць аналізу друкаваных тэкстаў з пункту адлюстравання ў іх моўнага ўзусу(моўнай практыкі), а не з перспектывы разгляду мовы асобных аўтараў; в) дакладны-лінгвістычны аналіз згаданых тэкстаў з мэтай выявіць дыялектную аснову мовы твораў,-а таксама тэндэнцыі (калі такія былі), якія паўплывалі на пазнейшае фарміраванне-нормаў беларускай літаратурнай мовы.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2018, 12
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: The Poetic World of Nadezhda Artymovich and Mira Luksha. Similarities and Dissimilarities
Świat poetycki Nadziei Artymowicz i Miry Łukszy. Podobieństwa i różnice
Autorzy:: Twaranowicz, Halina
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1366868.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Belarusian Literary Association “Belavezha”
tradition
innovation
Nadezhda Artymovich
Mira Luksha
Białoruskie Stowarzyszenie Literackie „Białowieża”
tradycja
nowatorstwo
Nadzieja Artymowicz
Mira Łuksza
Беларуская літаратура Польшчы
традыцыя
наватарства
паэтычны свет
патрыятызм
Opis:: The phenomenon of creativity of the members of the Belarusian Literary Association “Belavezha,” which was founded in 1958 in Białystok, has been attracting the attention of researchers of the literature for a long time. Recently, the multigenerational “female” poetry (Alena Anishevskaya, Maryla Bazylyuk, Zhenya Martynyuk, Lidia Malinovska, Justyna Karolka, Viyaleta Nikityuk, Katsyaryna Senkevich) has been arousing considerable interest. The article analyses the works of Nadezhda Artymovich and Mira Luksha – the brightest representatives of “Belavezha” with their expressive poetic world. We analyse the problem of tradition and innovation, the directions of different development of topics and motifs in their poetry so that we can see the components that are common to them and those that are definitely unique for each of them. The comparative and descriptive-analytical methods were used in the process of investigation.
Celem artykułu jest przedstawienie fenomenu twórczości członków Białoruskiego Stowarzyszenia Literackiego „Białowieża”, które powstało w 1958 roku w Białymstoku i od pewnego czasu znalazło się w kręgu zainteresowań badaczy literatury, a wpisuje się w nurt białoruskiej literatury Polski. W ostatnim czasie znaczne zainteresowanie wywołuje wielopokoleniowa poezja „kobieca” (Alena Aniszewska, Maryla Bazyluk, Żenia Martyniuk, Lidia Malinowska, Justyna Korolko, Wioleta Nikiciuk, Katarzyna Sienkiewicz). W artykule analizowana jest twórczość dwóch najbardziej wyrazistych a zarazem przeciwstawnych poetyk oraz światów poetyckich – Nadziei Artymowicz oraz Miry Łukszy. Analizie poddano problem tradycji i nowatorstwa, kierunki odmiennego rozwoju tematyki i motywów w ich poezji, co pozwoliło wyodrębnić te elementy, które są dla obu poetek wspólne, a także te które charakteryzują ich warsztat literacki w sposób niepowtarzalny. W procesie badawczym wykorzystano metodę komparatywistyczną oraz opisowo-analityczną.
Феномен творчасці сяброў Беларускага літаратурнага аб’яднання “Белавежа”, якое ўзнікла ў 1958 годзе ў Беластоку, здаўна прыцягвае пільную ўвагу даследчыкаў літаратуры. Апошнім часам значную цікавасць выклікае “жаночая” паэзія, прадстаўленая паэткамі розных пакаленняў (Алена Анішэўская, Марыля Базылюк, Жэня Мартынюк, Лідзія Маліноўская, Юстына Каролька, Віялета Нікіцюк, Кацярына Сянкевіч). У артыкуле аналізуецца творчасць Надзеі Артымовіч і Міры Лукшы – найбольш яркіх прадстаўніц “Белавежы” са сваім выразным паэтычным светам. Аналізуюцца праблемы традыцый і наватарства, ідэйна-тэматычны характар іх паэзіі, што дае магчымасць выдзеліць агульнае і адрознае, непаўторнае для кожнай з паэтак.
Źródło:: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia; 2020, 38, 2; 157-176
0239-426X
Pojawia się w:: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Апавяданне аб іконніку і залатару ў станаўленні паэтыкі беларускага літаратурнага сюжэта
Story about the Iconographer and the Goldsmith in the formation of the poetics of the Belarusian literary plot
<i>Opowieść o ikonografie i złotniku</> w kształtowaniu się poetyki białoruskiej fabuły literackiej
Autorzy:: Chukichova, Nadzeya
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29520994.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: plot
archetype
fairy tale
narrative
Belarusian literature
Maksim Bahdanovich
historical poetics
fabuła
archetyp
baśń
narracja
literatura białoruska
Maksym Bogdanowicz
poetyka historyczna
сюжэт
архетып
казка
аповед
беларуская літаратура
Максім Багдановіч
гістарычная паэтыка
Opis:: In the article, an attempt has been made to reconstruct the archaic plot structure of Story about the Iconographer and the Goldsmith – one of the most highly artistic of Maksim Bogdanovich’s stories, in which the archetypal tripartite scheme of the cyclical plot has been significantly changed and reinterpreted. The canonical for its “loss” is embodied in the macroplot as an artistic model of an individual and historical situation, the archetypal “search” is represented as dotted lines of possible plot solutions, and for the first time instead of “gain” an open finale appears. The obvious modification of plot universals, which occurs in the process of this kind of secondary playing of artistic codes of expression, hypothetically can mean one chronological point that is fundamentally important for understanding the evolution of Belarusian national artistic thinking - the beginning of the formation of one more historical plot type in Belarusian literature.
W artykule podjęto próbę zrekonstruowania strukturalnych podstaw fabuły Opowiadania o ikonografie i złotniku – jednej z najbardziej artystycznych opowieści Maksima Bogdanowicza, w której archetypiczny trójdzielny schemat wątku cyklicznego, choć zachowany, został znacząco zmieniony i na nowo zinterpretowany. Kanoniczna jego „strata” przejawia się w makrofabule jako model artystyczny sytuacji indywidualnej i konkretno-historycznej, archetypowe „poszukiwanie” przedstawia punktowe linie możliwych rozwiązań fabularnych, a otwarty finał pojawia się po raz pierwszy w miejscu „zysku”. Oczywista modyfikacja uniwersaliów fabularnych, która następuje w toku tego rodzaju wtórnego rozgrywania artystycznych kodów wypowiedzi, może hipotetycznie oznaczać jeden punkt chronologiczny fundamentalnie ważny dla zrozumienia ewolucji białoruskiego narodowego myślenia artystycznego – początek formowania się kolejnego historycznego typu fabuły w literaturze białoruskiej.
У артыкуле здзейснена спроба рэканструявання структурнай праасновы сюжэта Апавядання аб іконніку і залатару – аднаго з самых высокамастацкіх апавяданняў Максіма Багдановіча, у якім хоць і захавана, але істотна перайначана і пераасэнсавана архетыпная трохчленная схема цыклічнага сюжэта. Кананічная для яе “страта” ўвасабляецца ў макрасюжэце як мастацкая мадэль індывідуальнай і канкрэтна-гістарычнай сітуацыі, архетыпны “пошук” уяўляе пункцірныя лініі магчымых сюжэтных рашэнняў, а на месцы “набытка” ўпершыню паўстае адкрыты фінал. Відавочная мадыфікацыя сюжэтных універсалій, якая адбываецца ў ходзе такога кшталту другаснага разыграння мастацкіх кодаў выказвання, гіпатэтычна можа азначаць адзін прынцыпова важны для разумення эвалюцыі беларускага нацыянальнага мастацкага мыслення храналагічны пункт – пачатак фармавання ў беларускай літаратуры яшчэ аднаго гістарычнага тыпу сюжэта.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2022, 22; 219-227
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: One People, One Language, One Literature? Changing Constructions of the History of Old Belarusian Literature (1956–2010)
Jeden naród, jeden język, jedna literatura? Zmieniające się konstrukcje historii literatury starobiałoruskiej (1956–2010)
Autorzy:: Rutz, Marion
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1837721.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: history of literature
old Belarusian literature
multilingualism
Grand Duchy of Lithuania
national narratives
historia literatury
dawna literatura białoruska
wielojęzyczność
Wielkie Księstwo Litewskie
narracje narodowe
гісторыя літаратуры
старабеларуская літаратура
полілінгвізм
Вялікае Княства Літоўскае
нацыянальныя наратывы
Opis:: Histories of literature mirror views and experiences of their own age and thus are constantly being rewritten. This is true also for the history of Old Belarusian literature. The short introductions and comprehensive overviews, written in the period between the Thaw and the Lukashenko era (1956–2010), contain astonishingly different constructions of the literary past. The article analyses a dozen books in Belarusian, Russian and English and it singles out the most import changes, such as the role of the literature of Kyivan Rusʹ or periodization. However, the most prominent development is the step-by-step recognition of the multilingual nature of the literary heritage. This concerns the existence of texts not only in Eastern Slavonic varieties, but also in (Old) Church Slavonic, the discovery of Neo-Latin authors, and finally, the rehabilitation of Polish as a language of Belarusian literature. Although Old Belarusian studies in the post-Soviet years have been a field of innovation and reevaluation, even the most actual syntheses contain blind spots. The existence of texts in Lithuanian and the literary production of ethno-cultural minorities are hardly ever even mentioned. The idea of one common language has been given up, but the history of literature still deals with texts by representatives of one ethnos that inhabit one territory
Historia literatury odzwierciedla system światopoglądowy swoich czasów, dlatego jest niezmiennie aktualizowana. Dotyczy to także historii literatury starobiałoruskiej. Zarówno w krótkich szkicach, jak i szczegółowych przeglądach literackich, powstałych od odwilży do ery Aleksandra Łukaszenki (1956–2010), odnajdujemy zadziwiająco różne rekonstrukcje twórczości literackiej. W artykule przeanalizowano kilkanaście książek napisanych w języku białoruskim, rosyjskim i angielskim, przedstawiono ich periodyzację oraz rolę, jaką przy ich powstaniu odegrała spuścizna literacka okresu Rusi Kijowskiej. Celem badania było omówienie wielojęzycznego charakteru starobiałoruskiego dziedzictwa literackiego. Jako obiekt analizy autor obrał teksty wschodniosłowiańskie, (staro)cerkiewnosłowiańskie, nowołacińskie, jak również należące do literatury białoruskiej utwory polskojęzyczne. Chociaż w latach postradzieckich studia starobiałoruskie uważano za innowacyjne, nawet najbardziej aktualne syntezy zawierają luki badawcze. W literaturze przedmiotu o istnieniu tekstów w języku litewskim i twórczości literackiej mniejszości etniczno-kulturowych prawie w ogóle się nie wspomina. Zrezygnowano z idei wspólnego języka, ale historia literatury wciąż zajmuje się tekstami przedstawicieli jednego etnosu zamieszkującego jedno terytorium.
Гісторыя літаратуры адлюстроўвае светапогляд і досвед свайго часу і таму пастаянна перапісваецца. Гэта датычыць і гісторыі старабеларускай літаратуры. Кароткія агляды, як і грунтоўныя даследванні, створаныя ў перыяд паміж адлігай і эпохай Лукашэнкі (1956–2010), утрымліваюць надзіва розныя карціны літаратурнага мінулага. У артыкуле разглядаецца шэраг прац на беларускай, рускай і англійскай мовах, прасочваюцца найбольш істотныя змены: у падыходзе да перыядызацыі альбо ў разуменні ролі літаратуры Кіеўскай Русі. Аднак найбольш прыкметным з'яўляецца паступовае прызнанне шматмоўнасці літаратурнай спадчыны. У даследаваннях пачынаюць разглядацца тэксты не толькі на ўсходнеславянскіх мовах, але і на (стара)царкоўнаславянскай, адбывааецца адкрыццё неалацінскіх аўтараў і, нарэшце, рэабілітацыя польскай мовы як мовы беларускай літаратуры. Нягледзячы на тое, што даследаванні старажытнай Беларусі ў постсавецкія гады мелі інавацыйны характар і шмат што пераасэнсавана, белыя плямы ёсць нават у найноўшых працах. Амаль не згадваецца пра існаванне тэкстаў на літоўскай мове і літаратурную творчасць этнічных меншасцей. Ад ідэі адной агульнай мовы адмовіліся, але гісторыя літаратуры ўсё яшчэ займаецца тэкстамі прадстаўнікоў аднаго этнасу, якія насяляюць адну тэрыторыю.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2020, 14; 119-156
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "літаратура" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język