Temat: беларуская мова - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Беларуская лінгвістычная тэрміналогія: праблемы фіксацыі і функцыянавання
Belarusian linguistic terminology: some problems of functioning and fixation
Autorzy:: Волкава [Volkava], Яўгенiя [IAŭheniia]
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/678514.pdf
Data publikacji:: 2014-12-31
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: article
Belarusian language
database
iSybislaw
lexicography
linguistic terminology
артыкль
беларуская мова
лексікаграфія
лінгвістычная тэрміналогія
isybislaw
Opis:: The article considers functioning and fixation of the Belarusian linguistic terminology. Scientific papers, textbooks for schools and universities, terminological and generalpurpose dictionaries are under consideration. Brief excursus on the history of the Belarusian linguistics showed the diversity and randomness of the terms creation processes. Contradictions in the views of linguists on the development of the Belarusian linguistics and terminology were revealed: on the one hand, the orientation on Russian terminological system, on the other hand there is an intention to turn terminology to the national direction. Simultaneously internationalization of terminology, the process typical for other Slavic languages, occurs. This article demonstrates inconsistencies in the use of Belarusian terms indefinite pronoun and definite/indefinite article (and some other terms) in scientific, educational literature and in various dictionaries. The article argues that Russian terminological system prevails in education and subsequently affects the discourse of Belarusian linguistics. The author believes that another problem of Belarusian terminology is a relatively small amount of a Belarusian linguistics discourse and limited subjects of studies, which does not allow to settle the terms. In these difficult circumstances, an appeal to the experience of other Slavic languages with a more developed system of terminology and with an extensive linguistic discourse can help.
Źródło:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2014, 49; 259-276
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Wpływ języków wschodniosłowiańskich na język białoruski na początku XX w.
Autorzy:: Gaponienko, Irina
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/624891.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Belarusian language, Ukrainian language, Russian language, language contacts, Loanwords
język białoruski, język ukraiński, język rosyjski, kontakty językowe, zapożyczenia językowe
беларуская мова, украінская мова, руская мова, моўныя кантакты, моўныя запазычанні
Opis:: The article discusses the mutual influences of the Belarusian, Ukrainian and Russian language at the beginning of the 20th century. The quantitative and qualitative analysis of the Ukrainian and Russian elements, along with their derivational and semantic description in terms of their adaptation in Belarus, was based on samples of artistic, journalistic and popular scientific texts. The article uses descriptive, comparative, comparative-historical and statistical methods. The study allowed the determination of the nature and intensity of mutual interaction of related languages at the beginning of the 20th century, and of the influence of extralinguistic factors determining the position of the Belarusian language in the studied period in relation to other East Slavic languages. It was believed that the peculiarities of the interaction between Belarusian and Ukrainian, and between Belarusian and Russian were conditioned by the functional specificity of vehicular languages: while Belarusian and Ukrainian were on an equal footing in the period under study, the official Russian language played a dominant role over Belarusian. The analysis showed that the process of appearance of loanwords from Ukrainian and Russian in Belarusian did not have a systemic character, which is confirmed by the analysis of all language levels: phonetic, graphical, lexical, derivational and syntactic. Moreover, at the beginning of the 20th century, the influence of Ukrainian and Russian on Belarusian was not intense, as the Belarusian language of that period absorbed few elements of genetically close languages, which was probably due to the Belarusian linguistic and cultural revival, dominated by the desire to preserve national identity and to limit foreign linguistic influences.
Artykuł przedstawia wzajemne wpływy języka białoruskiego, rosyjskiego i ukraińskiego na początku XX w. Analiza ilościowa oraz jakościowa ukrainizmów oraz rusycyzmów, połączona z ich opisem słowotwórczym i semantycznym w aspekcie adaptacji na gruncie białoruskim, została przeprowadzona na materiale tekstów należących do stylu artystycznego, publicystycznego oraz popularnonaukowego. W artykule zastosowano metody: opisową, porównawczą, porównawczo- historyczną oraz statystyczną. Dzięki przeprowadzonym analizom określono charakter oraz stopień wzajemnego oddziaływania spokrewnionych ze sobą języków na początku XX w., a także wpływ na te procesy czynników ekstralingwistycznych, określających w badanym okresie pozycję języka białoruskiego wobec innych języków wschodniosłowiańskich. Sądzono, że białorusko-ukraińskie oraz białorusko-rosyjskie wpływy językowe były uwarunkowane specyfiką funkcjonalną języków kontaktowych: o ile w badanym okresie języki białoruski i ukraiński zajmowały pozycję równorzędną, o tyle oficjalny język rosyjski pełnił wobec języków białoruskiego rolę dominującą. Analiza wykazała, że proces przenikania zapożyczeń z języka ukraińskiego i rosyjskiego do białoruskiego nie miał charakteru systemowego, co potwierdza analiza wszystkich poziomów językowych: fonetycznego, graficznego, leksykalnego, słowotwórczego oraz składniowego. Ponadto na początku XX w. wpływ języków ukraińskiego i rosyjskiego na język białoruski nie był intensywny, gdyż białoruszczyzna tego okresu jedynie w niewielkim stopniu absorbowała elementy genetycznie bliskich języków, co najprawdopodobniej wiązało się z ówczesnym białoruskim odrodzeniem językowym i kulturowym, którego dominantę stanowiło dążenie do zachowania odrębności narodowej oraz ograniczenie obcych wpływów językowych.
У артыкуле даследуецца спецыфіка ўзаемадзеяння моў беларускага, рускага і ўкраін- скага народаў у пачатку ХХ ст. На матэрыяле мастацкіх, публіцыстычных і навукова-па- пулярных тэкстаў праводзіцца аналіз колькасных і якасных характарыстык украінізмаў і русізмаў, іх прадметна-тэматычнай аднесенасці, а таксама асаблівасцей фармальнай і семантычнай адаптацыі на беларускай моўнай глебе. У працы выкарыстоўваецца апі- сальны, супастаўляльны, параўнальна-гістарычны, квантытатыўны метады. Устанаўліва- ецца залежнасць інтэнсіўнасці і характару ўзаемадзеяння кантактуючых моў ад розных унутрымоўных і знешніх фактараў. Такі аналіз можа дапамагчы выявіць вядучыя інтра- і экстралінгвістычныя фактары, якія прадвызначалі характар міжмоўных сувязей белару- скай мовы з іншымі ўсходнеславянскімі мовамі ў пачатку ХХ ст. Меркавалася, што асаблівасці беларуска-ўкраінскага і беларуска-рускага моўнага ўзаемадзеяння ў асноўным прадвызначаліся функцыянальнай спецыфікай кантактую- чых моў. А менавіта тым, што ў разглядаемы перыяд беларуская і ўкраінская мовы ўзае- мадзейнічалі як раўнапраўныя ненармалізаваныя моўныя ўтварэнні, а афіцыйная руская мова выступала ў адносінах да беларускай як відавочна дамінуючая. У цэлым аналіз паказаў, што пры ўжыванні і ўкраінскіх, і рускіх запазычанняў не назіраецца сістэмнасці. Гэта выяўляецца на ўсіх моўных узроўнях – у выкарыстанні фа- нем, марфем, сінтаксем, лексем, графем і арфаграм. Адпаведна, можна канстатаваць, што ўплыў і ўкраінскай, і рускай моў на беларускую мову не вызначаўся глыбінёй, і белару- ская мова пачатку ХХ ст. не была перанасычаная элементамі нават генетычна найбольш блізкіх моў. Гэтаму, верагодна, паспрыялі тэндэнцыі беларускага моўнага і культурнага адраджэння, дамінантай якога была арыентацыя на нацыянальную самабытнасць і, адпа- ведна, на абмежаванне чужых моўных уплываў.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2018, 12
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Беларус, беларускi: гісторыя найменняў айчыны і суайчыннікаў
Białoruś, białoruski: historia nazw ojczyzny i rodaków
Autorzy:: Rudenka, Alena
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/32223593.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Homeland, Belarusian
the Belarusian language
ethnonym
linguonym
ojczyzna, Białorusin
język białoruski
etnonim
lingwonim
айчына
беларус
беларуская мова
этнонім
лінгвонім
Opis:: The research is based on two concepts: 1) a stable ethnic name (ethnonym) testifies to the strong ethno-identity of people, and changes in this name indicate changes in ethnic selfconsciousness of the group; 2) the name of the language used by the ethnos (linguonym), as well as the ethnonym, is very significant for ethnic identity, and a stable linguonym and its formation is more important for the mentality of people than intra-linguistic changes. The purpose of the article is to show the stages of the formation of the names of Belarusians and the Belarusian language. This goal cannot be realized without referring to the formation of the ethnic identity of Belarusians. Since the diachronic approach is adopted, the necessary historical-geographical and linguistic context is given. The study applies methods of working with text: both with scientific literature and with original texts in the field of issues. The information from these two types of sources is used to show the stages of the formation of Belarusian ethnonyms and linguonyms. The synthesis and final interpretation were also carried out through the extralinguistic (first of all, historical) perspective. The formation of the names of the concept of “homeland” was also considered. As a result of the research, the author comes to conclusion that at the beginning of the 20th century Belarusians had already formed the names of their homeland, ethnos and language, that is, for more than a hundred years they considered themselves a separate nation.
Badania opierają się na dwóch koncepcjach: 1) stabilna nazwa etniczna (etnonim) świadczy o silnej tożsamości etnicznej ludu, a zmiany w tej nazwie wskazują na zmiany w samoświadomości grupy. 2) Nazwa języka, którym posługuje się etos (lingwonim), podobnie jak etnonim, ma duże znaczenie dla tożsamości etnicznej, a stabilny lingwonim i jego ukształtowanie są ważniejsze jest dla mentalności ludzi niż zmiany wewnątrzjęzykowe. Celem artykułu jest ukazanie etapów powstawania nazwy Białorusinów i języka białoruskiego. Celu tego nie da się zrealizować bez odniesienia się do kształtowania tożsamości etnicznej Białorusinów. W artykule przyjęto podejście diachroniczne, więc podany został niezbędny kontekst historyczno-geograficzny i językowy. W opracowaniu zastosowano metody pracy z tekstem: zarówno z literaturą naukową, jak i z oryginalnymi tekstami z zakresu problematyki. Informacje z tych dwóch typów źródeł służą do pokazania etapów kształtowania się białoruskich etnonimów i lingwonimów. Syntezy i ostatecznej interpretacji dokonano także w perspektywie ekstralingwistycznej (przede wszystkim historycznej). Zastanawiano się także nad kształtowaniem się poszczególnych nazw ojczyzny. W wyniku przeprowadzonych badań autorka przychodzi do przekonania, że na początku XX w. Białorusini mieli już ukształtowane nazwy ojczyzny, etosu oraz języka, oznacza to, że od ponad stu lat uważają się za osobny naród.
У аснове даследавання ляжаць дзве ідэі: 1) устойлівая этнічная назва (этнонім) сведчыць аб моцнай этнаідэнтычнасці народу, а змены гэтай назвы – аб зменах у яго этнічнай самасвядомасці; 2) назва мовы, на якой размаўляе этнас (лінгвонім), як і этнонім, мае вялікае значэнне для этнічнай самасвядомасці, а ўстойлівы лінгвонім і яго фарміраванне больш важныя для менталітэту народа, чым унутрымоўныя змены. Мэта артыкула – прасачыць утварэнне назваў беларускага этнасу і беларускай мовы. Паколькі выкарыстоўваецца дыяхранічны падыход, даецца неабходны гісторыкагеаграфічны і лінгвістычны кантэкст. У даследаванні прымяняюцца метады работы з тэкстам: як з навуковай літаратурай, так і з арыгінальнымі тэкстамі па праблеме. Звесткі з гэтых двух тыпаў крыніц выкарыстоўваюцца для паэтапнага мадэлявання шляху ўтварэння беларускіх этнонімаў і лінгвонімаў. Сінтэз і канчатковая інтэрпрэтацыя ажыццяўляліся i пры дапамозе экстралінгвістычных (найперш гістарычных) звестак. Разглядалася таксама станаўленне назваў айчыны. У выніку даследавання аўтарка прыходзіць да высновы, што на пачатку ХХ ст. беларусы мелі ўжо ўстойлівыя найменні айчыны, этнасу, мовы – значыць, больш за стагоддзе бачаць сябе самастойным народам.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2023, 17; 259-275
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Rola pisarzy w rozwoju języka białoruskiego w XIX – początku XX w.
Autorzy:: Barszczewska, Nina
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/624932.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Belarusian language, dialects, lexis, codification, writers
język białoruski, dialekty, słownictwo, kodyfikacja, pisarze
беларуская мова, дыялекты, лексіка, кадыфікацыя, пісьменнікі
Opis:: Belarusian dialects have become the foundation of the contemporary Belarusian language. The role of two dialects, namely the Southwestern and the Northeastern, was greater or lesser throughout various historical periods. To a great extent, they depended on the place of birth or residence of writers who eagerly used the vocabulary of their native dialect reflecting its phonetic and morphologic features. In the 19thcentury, writers enriched the Belarusian vocabulary. However, there were no conditions in the official sphere for Belarusian language to emerge, nor was there a journal published in which the representatives of the Belarusian cultural elite could publish their works that would support the strengthening of general Belarusian features and the development of grammar and spelling norms. The grammatical-spelling rules of the early 20th century editions, in comparison with the 19th century principles, became more uniform. The randomness and inconsistency of the use of various forms were significantly reduced. It is possible to speak about the existence of certain rules of spelling that appeared as a result of publishing practices, and to which editors of published books and newspapers were faithful. These circumstances contributed to the publishing of a Belarusian Grammar for chools (1918) by Branislaŭ Taraškievič (codification), which was difficult due to the complexity and variety of the Belarusian dialects. However, the trail has already been cleared.
Беларускія народныя гаворкі сталіся асноваю развіцця сучаснай беларускай мовы. Роля двух дыялектаў – паўднёва-заходняга і паўночна-ўсходняга – была большай альбо меншай у розныя гістарычныя перыяды і ў вялікай ступені залежала ад месца нараджэння ці жыхарства пісьменнікаў, якія ахвотна выкарыстоўвалі рэсурсы роднай гаворкі, адлюстроўваючы яе лексічны склад, фанетычныя і марфалагічныя асаблівасці. Пісьменнікі XІX ст. узбагацілі беларускую лексіку, аднак не стварылі ўмоваў, якія дазволілі б беларускай мове заіснаваць у афіцыйнай сферы, а таксама ім не ўдалося заснаваць такі часопіс, на старонках якога маглі б друкаваць свае творы прадстаўнікі беларускай культурнай эліты, што спрыяла б умацаванню агульнабеларускіх рыс ды станаўленню граматычных і арфаграфічных нормаў. Граматычна-арфаграфічныя прынцыпы выданняў пачатку XX ст. у параўнанні з правіламі з XІX ст. сталі больш аднароднымі, адвольнасць і непаслядоўнасць у выкарыстанні розных формаў значна зменшылася. Можна нават гаварыць пра існаванне пэўных правілаў правапісу, якія склаліся ў выніку выдавецкай практыкі і якіх прытрымліваліся рэдактары выдаваных кніг і газет. Гэта спрыяла апрацаванню Беларускае граматыкі для школ (1918) Браніславам Тарашкевічам (кадыфікацыі), што няпроста было зрабіць з увагі на складанасць і разнароднасць беларускіх гаворак, але шлях ужо быў расчышчаны.
Białoruskie gwary ludowe stały się podstawą rozwoju współczesnego języka białoruskiego. Rola dwóch dialektów południowo-zachodniego i północno-wschodniego była większa lub mniejsza w różnych okresach historycznych i w dużym stopniu zależała od miejsca urodzenia lub zamieszkania pisarzy, którzy chętnie odwoływali się do zasobów rodzimej gwary, odzwierciedlając zarówno leksykę, jak i jej cechy fonetyczne i morfologiczne. W XIX w. pisarze wzbogacili słownictwo białoruskie, jednak nie stworzono warunków do funkcjonowania języka białoruskiego w sferze oficjalnej, nie założono czasopisma, na którego łamach przedstawiciele białoruskich elit kulturalnych mogliby publikować utwory, co sprzyjałoby umocnieniu się cech ogólnobiałoruskich oraz opracowaniu norm gramatycznych i ortograficznych tego języka. Gramatyczno-ortograficzne zasady wydawnicze z początku XX w. w porównaniu z zasadami XIX-wiecznymi stały się bardziej jednolite; dowolność i niekonsekwencja użycia form znacznie się zmniejszyły. Można nawet mówić o istnieniu pewnych zasad, które pojawiły się jako rezultat praktyki wydawnicze i którym byli wierni redaktorzy publikujący książki i gazety. Stworzyło to dogodne warunki do opracowania Białoruskiej gramatyki dla szkół (1918), kodyfikacji przygotowanej przez Bronisława Taraszkiewicza.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2019, 13
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Праславянская “грушавая” лексіка ў беларускай і польскай мовах
Autorzy:: Буйко, Цімур
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/966691.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: праславянская мова
беларуская мова
польская мова
этымалогія
этналінгвістыка
дэндранімія
język prasłowiański
język białoruski
język polski
etymologia
etnolingwistyka
dendronimia
proto-slavic language
belarusian language
polish language
etymology
ethnolinguistics
dendronymy
Opis:: Гэты артыкул прысвечаны эвалюцыі агульных для беларускай і польскай моў “грушавых” намінацый у структурным і семантычным аспектах, пачынаючы з праславянскага перыяду, а таксама вобразу грушы ў мовах і народных культурах абодвух народаў. Па-першае, раскрываецца праблема адноснай храналогіі праславянскіх назваў грушы. Раскрыццё ажыццяўляецца на падставе параўнання лексем з розным анлаўтам і тыпамі імяннога скланення. Па-другое, праводзіцца параўнальны аналіз змен у семантыцы кантынуантаў праславянскай “грушавай” лексікі, якая ўвайшла ў беларускі і польскі лексічны фонд. Па-трэцяе, праз выяўленне падобных і адрозных матываў у лексіка-фразеалагічным матэрыяле беларускай і польскай моў раскрываецца праблема актуалізацыі моўнага вобраза грушы ў этнакультурнай свядомасці беларусаў і палякаў.
This article is devoted to the evolution of the “pear” nominations common to the Belarusian and Polish languages in the structural and semantic aspects, starting from the Proto-Slavic period, as well as the image of the pear in the languages and folk cultures of both peoples. Firstly, the problem of the relative chronology of the Proto-Slavic names of the pear is revealed. Disclosure is reached on the basis of comparing lexemes with different anlauts and types of nominal declension. Secondly, a comparative analysis of changes in the semantics of the continuums of the Proto-Slavic “pear” vocabulary, which is included in the Belarusian and Polish lexical fund, is carried out. Thirdly, through the identification of similar and differ-rent motives in the lexical and phraseological material of the Belarusian and Polish languages, the problem of updating the linguistic image of the pear in the ethnocultural consciousness of Belarusians and Poles is revealed.
Ten artykuł jest poświęcony ewolucji wspólnych dla języków białoruskiego i polskiego nominacji “gruszowych” w aspektach strukturalnym i semantycznym, począwszy od okresu prasłowiańskiego, i obrazowi gruszy w językach i kulturach ludowych obydwóch narodów. Po pierwsze, ujawnia się problem chronologii względnej nazw prasłowiańskich gruszy. Ujawnienie się odbywa na podstawie porównania leksemów z różnym anlautem i typami odmiany imion. Po drugie, jest prowadzona analiza porównawcza zmian w semantyce kontynuantów prasłowiańskiej leksyki “gruszowej” wchodzącej do białoruskiego i polskiego zasobu leksykalnego. Po trzecie, za pomocą ujawnienia wspólnych i odmiennych motywów w materiale leksykalno-frazeologicznym języków białoruskiego i polskiego uwidocznia się problem aktualizacji językowego obrazu gruszy w świadomości etnokulturowej Białorusinów i Polaków.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2020, 20; 255-270
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Kolor niebieski we frazeologicznym obrazie świata Białorusinów i Czechów
Autorzy:: Kalita, Inna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2081359.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: phraseology
Belarusian language
Czech language
comparative analysis
colour blue
frazeologia
język białoruski
język czeski
analiza porównawcza
kolor niebieski
фразеалогія
беларуская мова
чэшская мова
кампаратыўны аналіз
сіні колер
Opis:: The following article is dedicated to a comparative analysis of the colour blue in Belarusian and Czech phraseology. The objects of research are phraseological units with coloronym (сіні/modrý). The main goal is to compare the representation of the colour blue using both synchronic and diachronic approaches in order to identify equivalents and lacunae and describe their national and cultural specifics. The main comparative method is supplemented by etymological and linguistic-cultural commentaries, the method of continuous sampling of material from significant phraseological dictionaries is also implemented. Observations of the development of phraseological semantics of the colour blue confirm the idea of semantic ambivalence of any colour. Phraseologisms in which the colour blue is subject to the process of metaphorization reflects the social tendencies created by man. Outdated units prevail in the „blue phraseology” of both languages. Neological tendencies are connected to globalization trends and national realities. The analysis showed that in Belarusian and Czech phraseology blue is not dominant, but in the phraseological stock of both languages, it occupies its niche and carries a specific semantic load. The article is a contribution to the development of phraseological comparative research of Belarusian and Czech, the topic of phraseological representation of blue being compared in these two languages has not been previously examined.
Artykuł został poświęcony analizie komparatystycznej prezentacji koloru niebieskiego w białoruskiej i czeskiej frazeologii. Podstawę do analizy stanowią frazeologizmy z koloronimem (сіні/modrý). Głównym założeniem było synchroniczno-diachroniczne porównanie frazeologizmów dwóch języków w celu ukazania ekwiwalentów i luk oraz opisanie ich narodowo-kulturowej specyfiki. Wykorzystane zostały metody z zakresu komparatystyki, uzupełnione etymologicznymi i lingwokulturoznawczymi komentarzami, a także metoda ekscerpcji materiału z wielkich słowników frazeologicznych. Badania nad rozwojem semantyki koloru niebieskiego potwierdzają ideę ambiwalentności semantycznej dowolnej barwy. Frazeologizmy, w których koloronim metaforyzował się, odzwierciedlają zjawiska socjalne, których twórcą jest człowiek. W „niebieskiej frazeologii” obydwu języków przeważają jednostki przestarzałe. Neologiczne procesy związane są z trendami globalizacji oraz realiami wewnątrznarodowymi. Analiza wykazała, że zarówno w białoruskim, jak i czeskim języku kolor niebieski nie odgrywa roli dominującej, ale we frazeologicznym zasobie leksykalnym zajmuje swoją niszę i niesie konkretny semantyczny ładunek. Artykuł jest wkładem w rozwój białorusko-czeskiej komparatywistyki w badaniach nad frazeologią, a zaprezentowana w nim analiza porównawcza koloru niebieskiego w języku białoruskim i czeskim nie była dotąd badana.
Артыкул прысвечаны кампаратыўнаму аналізу прэзентацыі сіняга колеру ў беларускай і чэшскай фразеалогіі. Аб’ектам даследавання служаць фразеалагізмы з каларонімам (сіні/modrý). Асноўная задача – сінхронна-дыяхроннае параўнанне фразеалагізмаў дзвюх моў з мэтай выяўлення эквівалентаў і лакун, апісання іх нацыянальна-культурнай спецыфікі. У якасці асноўнага выкарыстаны кампаратыўны метад, дапоўнены этымалагічным і лінгвакультурным каментарамі, а таксама метад суцэльнай выбаркі матэрыялу з вялікіх фразеалагічных слоўнікаў. Назіранні над развіццём семантыкі сіняга колеру пацвярджаюць ідэю семантычнай амбівалентнасці любога колеру. Фразеалагізмы, у якіх каларонім сіні метафарызаваўся, адлюстроўваюць сацыяльныя з’явы, творцам якіх з’яўляецца чалавек. У „сіняй фразеалогіі” абедзвюх моў пераважаюць устарэлыя адзінкі. Неалагічныя працэсы звязаны з трэндамі глабалізацыі і ўласна нацыянальнымі рэаліямі. Аналіз паказаў, што ў беларускай і чэшскай фразеалогіі сіні колер не з’яўляецца дамінуючым, але ў фразеалагічным запасе абедзвюх моў ён займае сваю нішу і нясе канкрэтную семантычную нагрузку. Артыкул з’яўляецца ўнёскам у развіццё беларуска-чэшскіх кампаратыўных даследаванняў фразеалогіі, прадстаўленая ў ім прэзентацыя сіняга колеру ў міжмоўным супастаўленні дагэтуль не разглядалася.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2021, 15; 291-309
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Białoruskojęzyczne komentarze na forum internetowym Tut.by
Autorzy:: Siwirska, Anna Berenika
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2081378.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: contemporary Belarusian language
Internet comments
Tut.by forum
współczesny język białoruski
język w Internecie
forum Tut.by
сучасная беларуская мова
мова ў Інтэрнэце
форум Tut.by
Opis:: Artykuł jest poświęcony charakterystyce białoruskojęzycznych komentarzy zamieszczanych na forum Tut.by. W tym celu sprawdzono, na ile popularny jest język białoruski wśród użytkowników forum: autor artykułu zestawił liczbę białorusko- i rosyjskojęzycznych komentarzy pod najczęściej komentowanymi artykułami zamieszczonymi na portalu Tut.by. W wyniku przeprowadzonej analizy udowodniono, że chociaż język rosyjski dominuje na omawianym forum, to białoruskojęzyczne komentarze są obecne pod każdym z wybranych artykułów. Ponieważ głównym celem artykułu jest charakterystyka białoruskojęzycznych komentarzy, a wyszukiwanie pojedynczych wypowiedzi wydawało się mało efektywnym sposobem gromadzenia materiału, zdecydowano się na stworzenie korpusu tekstów składającego się z 50 ostatnich wpisów 13 internautów, którzy w dniach 1 stycznia – 31 marca 2019 r. zamieścili na forum Tut.by przynajmniej jeden białoruskojęzyczny post. W ten sposób stworzono zbiór tekstów składający się z 890 unikalnych segmentów (wypowiedzi), które oceniono pod względem ich sprawności i poprawności językowej. W efekcie przeprowadzonego badania stwierdzono, że białoruskojęzyczne komentarze są bardzo różnorodne ze względu na ich treść i formę. Większość autorów białoruskojęzycznych wpisów prezentowało wspólne postawy, uczestniczyli oni w internetowych dyskusjach poświęconych rozmaitym tematom, aczkolwiek ich komentarze bardzo odbiegały od siebie pod wglądem poprawności językowej, predyspozycji posługiwania się językiem stosownie do sytuacji i celu, poziomem emocjonalności, sposobem werbalizacji znaków niewerbalnych oraz kulturą konwersacji. Analiza ukazała, że odmiana języka białoruskiego funkcjonującego na forum Tut.by charakteryzuje się różnorodnością stylistyczną, a decydującą rolę w jej formie odgrywają przede wszystkim indywidualne umiejętności i preferencje każdego internauty.
An article on the characteristics of comments in the Belarusian language posted on the Tut.by forum. At the beginning of the article, the author examines the popularity of the Belarusian language among forum users by compiling the number of Belarusian and Russian-language comments under the most commented articles posted on the forum Tut.by. As a result of the analysis, it was proved that although the Russian language dominates the discussed forum, Belarusian-language comments are present under each of the selected articles. However, since the main goal of the article is to characterize Belarusian-language comments, searching for individual statements under articles seemed to be an ineffective way of collecting a sufficient amount of material. Therefore, it was decided to create a text corpus consisting of a sample of the last 50 entries of 13 Internet users who between January 1 - March 31 2019, posted at least one Belarusian-language post on the Tut.by forum. In this way, a set of texts was created consisting of 890 unique segments, on the basis of which further analysis was carried out. As a result of the research, it was found that Belarusian-language comments are very diverse in terms of their content and form. Although most of the Belarusian-language authors of these posts presented common attitudes, they participated in online discussions on various topics, and their comments differed greatly in terms of linguistic correctness and diligence, the level of emotionality, the way of verbalizing non-verbal signs and the culture of conversation. Therefore, it seems reasonable to conclude that the variety of the Belarusian language researched on the Tut.by forum is very diverse, and the individual skills and preferences of each Internet user plays a decisive role in its form.
Артыкул характарызуе беларускамоўныя каментары, размешчаныя на форуме Tut.by. З гэтай мэтай было праверана, наколькі папулярная беларуская мова сярод карыстальнікаў форуму, г.зн. была параўнана колькасць беларускамоўных і рускамоўных каментароў да артыкулаў на сайце Tut.by, якія выклікалі найбольшы грамадскі рэзананс. У выніку аналізу аўтар артыкула прыходзіць да высновы, што, хаця на згаданым форуме пераважае руская мова, беларускамоўныя каментары прысутнічаюць пад кожным з выбраных артыкулаў. Паколькі асноўнай мэтай артыкула зʼяўляецца характарыстыка беларускамоўных каментароў, а пошук адзіночных выказванняў аказаўся недастаткова эфектыўным, было вырашана змадыфікаваць спосаб збору матэрыялу. У выніку аўтарам быў ствараны тэкставы корпус – 50 запісаў 13 карыстальнікаў форуму Tut.by, якія з 1 студзеня да 31 сакавіка 2019 г. размясцілі хаця б адзін беларускамоўны допіс. Такім чынам быў створаны корпус тэкстаў, г.зн. 890 унікальных беларускамоўных выказванняў, у якіх былі ацэнены стараннасць і правільнасць мовы. У выніку праведзенага даследавання выяўлена, што беларускамоўныя каментары з’яўляюцца вельмі разнастайнымі па сваім змесце і форме. Большасць беларускамоўных карыстальнікаў форуму Tut.by выказвала падобныя погляды, яны ўдзельнічалі ў інтэрнэт-дыскусіях на розныя тэмы, а іх каментары моцна адрозніваліся паміж сабой з пункту гледжання нормы маўлення і здольнасці выкарыстання мовы адпаведна да сітуацыі і мэты, а таксама па сваёй эмацыянальнасці, спосабе вербалізацыі невербальных знакаў і культуры мовы. Аналіз паказаў, што выказванні на беларускай мове на форуме Tut.by характарызуюцца стылістычнай разнастайнасцю, а на форму выказвання ўплываюць у першую чаргу індывідуальныя навыкі Інтэрнэт-карыстальніка.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2021, 15; 363-379
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Konfrontatywna refleksja nad kategorią rodzaju gramatycznego rzeczownika w języku polskim i białoruskim
Confrontative reflection on the category of grammatical gender of nouns in Polish and Belarusian
Параўнальнае разважанне аб граматычнай катэгорыі роду назоўнікаў у польскай і беларускай мовах
Autorzy:: Siwirska, Anna Berenika
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29430800.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: comparative grammar
Polish language
Belarusian language
grammatical gender
noun
gramatyka porównawcza
język polski
język białoruski
rodzaj gramatyczny
rzeczownik
параўнальная граматыка
польская мова
беларуская мова
граматычны род
назоўнік
Opis:: The article dedicated to the presentation of similarities and differences in terms of grammatical gender of nouns in Polish and Belarusian. In the following parts of the text, the author presents the rules for classifying nouns into particular grammatical genders due to morphological and semantic criteria, as well as taking into account the semantic characteristics of liveliness and personality. In the final part of the article, the differences in separating and naming the categories of noun gender in Belarusian and Polish are listed, and changes that could be introduced in the description of the gender category of nouns in Belarusian are proposed.
Artykuł jest poświęcony przedstawieniu podobieństw i różnic w kategoriach rodzaju gramatycznego rzeczownika w języku polskim i białoruskim. Autorka w kolejnych częściach tekstu przedstawia zasady klasyfikacji rzeczowników na poszczególne rodzaje gramatyczne ze względu na kryterium morfologiczne i semantyczne, a także uwzględniając semantyczne cechy żywotności i osobowości. W końcowej części artykułu wyszczególnione są różnice w wydzielaniu i nazywaniu kategorii rodzaju gramatycznego rzeczownika w języku białoruskim i polskim oraz zostają zaproponowane zmiany, które można byłoby wprowadzić w opisie kategorii rodzaju rzeczowników w języku białoruskim.
Артыкул прысвечаны падабенствам і адрозненням ў граматычнай катэгорыі роду назоўнікаў у польскай і беларускай мовах. Аўтарка падае правілы прыналежнасці назоўнікаў да граматычнага роду па марфалагічным і семантычным крытэрыям. У заключнай частцы артыкула пералічваюцца адрозненні ў вылучэнні і найменні катэгорый граматычнага роду назоўнікаў у беларускай і польскай мовах і прапаноўваюцца змены, якія можна было б унесці ў апісанне катэгорый роду назоўнікаў у беларускай мове.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2023, 23; 243-258
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: O poziomowym programie nauczania języka białoruskiego jako obcego
Autorzy:: Kaleta, Radosław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2081385.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: glottodydaktyka
język białoruski
беларуская мова
вучэбная праграма
падручнік
моўны ўзровень
глотадыдактыка
The Belarusian Language
Curriculum
Coursebook
Language Level
glottodidactics
program nauczania
podręcznik
poziom językowy
Opis:: W artykule przeanalizowano projekt poziomowego programu nauczania języka białoruskiego jako obcego, który dotyczy głównie gramatyki, choć także kwestii wymowy, pisowni, słowotwórstwa, składni i leksyki. Jest to pierwsza tego typu propozycja podziału materiału według poziomów biegłości językowej, opracowana w Katedrze Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego według wzorów europejskich. Na Białorusi taki program nauczania dla obcokrajowców dopiero jest przygotowywany i wkrótce powinien ukazać się drukiem. Jest on bardzo ważny, gdyż bez niego nie jest możliwe opracowywanie poziomowych materiałów glottodydaktycznych i pisanie poziomowych podręczników dla obcokrajowców.
The following article analyses the draft of the level curriculum for Belarusian as a foreign language, which mainly concerns grammar, but also the issues of pronunciation, spelling, word formation, syntax, and lexis. This is the first proposal of this type to divide the material according to the language proficiency levels, developed at the Department of Belarusian Studies at the University of Warsaw according to European patterns. In Belarus, such a curriculum for foreigners is still being developed and should be published soon. It is very important because, without it, it is impossible to develop level teaching materials and write level textbooks for foreigners.
У артыкуле аналізуецца праект узроўневай праграмы па беларускай мове як замежнай, які датычыць, галоўным чынам, граматыкі, але таксама пытанняў вымаўлення, правапісу, словаўтварэння, сінтаксісу і лексікі. Гэта першая такога кшталту прапанова падзелу матэрыялу паводле ўзроўняў авалодання замежнай мовай, створаная на кафедры беларусістыкі Варшаўскага ўніверсітэта паводле еўрапейскіх узораў. У Беларусі такая вучэбная праграма для замежнікаў толькі рыхтуецца і хутка павінна быць надрукаваная. Яна вельмі важная, таму што без яе немагчыма ствараць узроўневыя глотадактычныя матэрыялы і пісаць узроўневыя падручнікі для замежнікаў.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2021, 15; 331-347
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Да праблемы пераемнасці беларускай літаратурнай мовы: лацінаграфічныя тэксты XVIII стагоддзя
Do problemu ciągłości białoruskiego języka literackiego: teksty XVIII wieku napisane alfabetem łacińskim
XVIII стагоддзя On the problem of continuity of the Belarusian literary language: Latin graphic texts of the XVIII century
Autorzy:: Свістунова, Марына
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/966698.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: беларуская мова
перыядызацыя
пераемнасць
лацінская графіка
xviii стагоддзе
język białoruski
periodyzacja
ciągłość
alfabet łaciński
xviii wiek
belarusian language
periodization
continuity
latin alphabet
18th century
Opis:: Артыкул прысвечаны праблеме пераемнасці паміж старабеларускай і новай беларускай літаратурнай мовай, а таксама лацінаграфічным тэкстам XVIII ст. Пашыранае меркаванне аб існаванні перарыву пісьмовай традыцыі ў развіцці беларускай літаратурнай мовы не было адзіным і раней, а ў сучаснасці падлягае крытычнаму аналізу. У артыкуле разглядаецца сувязь праблемы пераемнасці беларускай літаратурнай мовы з праблемай яе перыядызацыі, канцэпцыі гісторыі беларускай мовы і гісторыі беларускай літаратуры. Робіцца спроба абвергнуць стэрэатыпнае меркаванне пра ма-лалікасць помнікаў беларускага пісьменства XVIII ст. праз апеляцыю да малавядомых і нядаўна адшуканых лацінаграфічных тэкстаў. Прыводзяцца высновы аб прычынах і мэтах выкарыстання ў XVIII ст. лацінскай графічнай сістэмы для пісьма па-беларуску, а таксама выказваюцца меркаванні адносна такіх напрамкаў для пошуку тагачасных беларускамоўных тэкстаў, як мемуарыстыка, канфесійнае і афіцыйна-справавое пісьменства.
Artykuł jest poświęcony problemowi ciągłości między okresem starobiałoruskim a okresem nowego białoruskiego języka literackiego. Szeroko rozpowszechniony pogląd o istnieniu przerwy w tradycji pisemnej w rozwoju białoruskiego języka literackiego nie był jedyny wcześniej, a teraz jest poddawany analizie krytycznej. Artykuł omawia związek między ciągłością białoruskiego języka literackiego a problemem jego periodyzacji, koncepcją historii języka białoruskiego i historii literatury białoruskiej. Podjęto próbę obalenia stereotypowej opinii o niewielkiej liczbie zabytków literatury białoruskiej XVIII wieku przez odwołanie do mało znanych i niedawno odnalezionych tekstów napisanych alfabetem łacińskim. Sformułowano wnioski na temat przyczyn i celów stosowania w języku białoruskim w XVIII wieku łacińskiego systemu graficznego, zwrócono również uwagę na potrzeby eksploracji ówczesnych tekstów białoruskich w takich obszarach, jak pamiętnikarstwo, piśmiennictwo religijne i urzędowe.
The article is devoted to the problem of continuity between the old Belarusian period and the period of the new Belarusian literary language, as well as to Latin graphic texts of the 18th century. The most widespread opinion about the existence of a break in the written tradition of the Belarusian literary language was not the only one before, but now it is being critically analyzed. The article considers the linkages between the continuity of the Belarusian literary language and the problem of its periodization, the concept of Belarusian language history and the history of Belarusian literature. An attempt has been made to refute the stereotypical opinion about the small number of texts of the 18th century Belarusian literature by addressing the little known and recently discovered Latin graphic texts. Conclusions have been made concerning the reasons and aims of using the Latin graphic system for writing in the Belarusian language in the 18th century. An opinion concerning such research directions of the Belarusian texts of that time as memoirs, confessional and official writings has been given as well.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2020, 20; 239-253
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "беларуская мова" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język