Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę ""prosta mova"" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 16
Tytuł:
„Prosta mowa” w tekstach o charakterze religijnym XVIII wieku (na podstawie wydań trebników w drukarniach bazyliańskich)
“THE PROSTA MOVA” IN TEXTS OF A RELIGIOUS NATURE IN THE 18TH CENTURY (BASED ON EDITIONS OF “TREBNYKS” IN THE BASILIANS’ PRINTING HOUSES)
Autorzy:
Getka, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/444380.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:
Basilians
prosta mova
18th century
trebnyk
Opis:
This article analyzes fragments of texts written in the prosta mova found in trebnyks printed by the Basilians. These fragments testify to the presence of the prosta mova in the church. They also confirm the opinions concerning the faint understanding of the Church Slavonic language by ordinary followers. In order for the faithful to able to consciously participate in various sacraments, the texts contained in the trebnyks were adapted to local language reality. The Basilian trebnyks that are subject to analysis in this article (except for the one printed in Supraśl) are very similar to the Orthodox Trebnyk by P. Mohyla, referred to here as relevant to the context of the problem. The fact that the Basilians followed Mohyla’s pattern so eagerly contradicts the emerging theories that the Basilian Order was engaged solely in the Polonisation activities.
Źródło:
Acta Neophilologica; 2016, XVIII/2; 129-139
1509-1619
Pojawia się w:
Acta Neophilologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wychowanie młodzieży w ruskojęzycznych drukach bazyliańskich
Education problems Basilian’s prints in prosta mova (18 ct.)
Autorzy:
Getka, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/482327.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:
basilians printings
prosta mova
education
Pochayev
Uniev
Suprasl
Opis:
Printing was one of the elements of various missionary activities of the Basilians. Their typographies were functioning in the 18th century at monasteries in Vilnius, Suprasl, Uniev, Pochaiev and Lvov. They printed texts written in Polish, Latin, Orthodox Church language, but also in prosta mova, which was the basic means of communication of the Uniate faithful. In that language, not only religious but also secular texts were printed. In both types of texts, you can find elements related to the upbringing of young people. The analysis of those texts leads to the conclusion that they should be considered in terms of social didactics. They shaped the social culture (issues of civil society, shaping social justice, etc.) and personal culture of the Ruthenians (savoir vivre rules) in 18 ct.
Źródło:
Acta Polono-Ruthenica; 2017, 3, XXII; 21-35
1427-549X
Pojawia się w:
Acta Polono-Ruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Z dodaniem wyraźniejszego morału, dla łatwiejszego ludzi prostych i nieuków zrozumienia...”. Ruskojęzyczne adaptacje tekstów o charakterze dogmatyczno-moralizatorskim w ukraińskiej kulturze literackiej (na materiale wydań drukarni bazyliańskich XVIII wiek)
Autorzy:
Joanna, Getka,
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/902261.pdf
Data publikacji:
2018-11-07
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
Basilians
typography
prosta mova
18th century
literary culture
Opis:
The source for research in this article are adaptations of dogmatic and moralizing texts printed in Basilians typography in 18th century. Examined texts have Polish, Latin and Orthodox Church language origin. Their role in shaping the Ukrainian literary language and style typical of Ukrainian religious literature was studied. Analyses of their influence on the formation of recipients, and in this context the process of shaping the identity of the Uniates, shows Eastern and Western influences.
Źródło:
Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej; 2018, 11; 154-173
1898-4215
Pojawia się w:
Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Если бы да (к)абы: особенности форм условного наклонения в Пересопницком Евангелии 1556–1561 гг.
Jesli by da (k)aby: cechy charakterystyczne form trybu warunkowego w Ewangeliarzu Peresopnickim z lat 1556–1561
Jesli by da (k)aby: peculiarities of conditional forms in the Peresopnytsia Gospels 1556–1561
Autorzy:
Смирнова, Екатерина
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594233.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
prosta mowa
Ewangeliarz Peresopnicki
tryb warunkowy
prosta mova
the Peresopnytsia Gospels
the conditional mood
Opis:
Celem niniejszej pracy jest ustalenie etapów kształtowania się trybu warunkowego w prostej mowie (języku ruskim XVI–XVII w.) na materiale Ewangeliarza Peresopnickiego. Język ruski, ściśle związany z językiem mówionym i zmieniający się razem z nim, odzwierciedla wariantywność gramatyczną – w tym wypadku form trybu warunkowego. W artykule przedstawiono zrekonstruowane na podstawie materiału badanego zabytku paradygmaty z różnymi wariantami użycia trybu warunkowego w prostej mowie. Zauważono, że w Ewangeliarzu przeważają modele językowe zbieżne z polskimi (kalki gramatyczne), ale jednocześnie zachowujące cechy wschodniosłowiańskie.
The study traces the formation and evolution of conditional in ‘prosta mova’ (the Ruthenian literary language XVI–XVII) on the Peresopnytsia Gospels (hereafter PE). Based on the spoken language it reflects grammatical variation of the conditional forms. A comprehensive description of ‘prosta mova’ conditional paradigm is reconstructed on the material of PE. The article deals with the evolution and the Polish linguistic influence on ‘prosta mova’ conditional, whose forms are mostly similar to Polish ones (grammatical calques), however preserve some East Slavonic features.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 445-460
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prosta mowa w tekstach o charakterze religijnym XVIII wieku (Czyn jerejskogo nastawljenija, Poczajów 1776)
„Prosta mova” in texts of religious nature from XVIII ct. (Чинъ Іерейскаго наставленїя, Pochayev 1776)
Autorzy:
Getka, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/973212.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
printing
“prosta mova”
religious literature
the 18th century
drukarstwo
prosta mowa
literatura religijna
XVIII wiek
Opis:
“Prosta mova” – colloquial language of population of the eastern lands of the former Republic of Poland only occasionally appears in the printed texts in the eighteenth century. It is especially rare in texts of religious nature. In this regard, Basilian typography is an exception. “Prosta mova” as the language of printing, can be seen in texts and fragments of prints published by definition in other languages. This type of text is the subject of the analysis set out in this article. Numerous features of a living language that are visible at the level of phonetics and vocabulary are reflected in the analyzed Чинъ Іерейскаго наставленїя. Analysis of these features brings to the conclusion that the dominant element in the text, is the Ukrainian dialect. Of course, due to the different articulation of selected graphemes on the Belarusian and Ukrainian-speaking territories (eg. grapheme ѣ) editors left the pronunciation to the decision of their readers in accordance with the local tradition.
Prosta mowa, czyli potoczny język mieszkańców ziem ruskich dawnej Rzeczypospolitej, jako język o nieuznanym statusie tylko sporadycznie pojawia się w tekstach drukowanych w XVIII wieku jako środek wypowiedzi literackiej, zwłaszcza w tekstach o charakterze religijnym. Pod tym względem drukarstwo bazyliańskie stanowi wyjątek. Bazylianie wydawali teksty w tym języku, prosta mowa pojawiała się również we fragmentach tekstów drukowanych z założenia w innych językach. Tego typu tekst stanowi źródło badań przedstawionych w niniejszym artykule. Proponowana analiza ma wskazać elementy prostej mowy na różnych poziomach języka w wydaniu poczajowskim z 1776 roku: Czyn jerejskogo nastawljenija. Tekst kierowany był do kapłanów w celu ułatwienia sprawowania posługi duchownej również wśród niewykształconych wiernych, co wyjaśnia przyczynę pojawienia się w nim elementów ruskojęzycznych. Prosta mowa wspólna dla przodków dzisiejszych Białorusinów i Ukraińców w postaci opracowanej była oczywiście w pewnym stopniu tworem sztucznym, ale jednak zróżnicowanym ze względu na jej „nasycenie” cechami miejscowej wymowy. W kontekście druków poczajowskich należy stwierdzić, że pierwiastkiem dominującym są tu gwary ukraińskie. Oczywiście, ze względu na różnice w czytaniu wybranych grafemów na białoruskim i ukraińskim obszarze językowym (na przykład grafemu ѣ) redaktorzy pozostawiali swoim czytelnikom furtkę do wymowy zgodnej z ich lokalną tradycją.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2017, 64; 73-85
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Пути проникновения лексических богемизмов в старорусский язык в XIV–XVII вв.
The Ways of Penetration of Lexical Bohemisms into the Russian Language from the Fourteenth to the Seventeenth Century
Sposoby przenikania bohemizmów leksykalnych do języka rosyjskiego od XIV do XVII wieku
Autorzy:
Руденка, Алена
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38698964.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Russian language of the 14th–16th centuries (starorusskiĭ iazyk)
prosta mova
borrowing
Bohemism
intermediary language
Opis:
This article is devoted to Bohemisms which came into the Russian language between the fourteenth and seventeenth centuries. The influence of Old Czech on Russian was indirect: it was mediated by prosta mova, the East Slavic written language of the Grand Duchy of Lithuania. From the earliest period, the main source of Bohemisms was translated literature. In most cases, their way into Russian was as follows: classical (Western European) language → Old Czech → Old Polish → prosta mova → 14th–17th-century Russian.    
W artykule omówiono bohemizmy, które weszły do języka rosyjskiego w XIV–XVII wieku. Wpływ języka staroczeskiego na język rosyjski nie był bezpośredni. Obywał się za pośrednictwem tak zwanej „prostej mowy”, czyli wschodniosłowiańskiego języka pisanego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Głównym źródłem bohemizmów od najwcześniejszego okresu była literatura tłumaczona. W większości przypadków droga zapożyczeń wyglądała następująco: (zachodnioeuropejski) język klasyczny → staroczeski → staropolski → „prosta mowa” → język rosyjski XIV–XVII wieku.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2022, 57
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Про „просту руську” мову "Лѣкарства на ωспалый оумыслъ чоловѣчїй" 1607 р.
On the “Common Ruthenian” Language of "A Remedy for the Idle Human Mind" of 1607
Autorzy:
Moser, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2031404.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Lěkarstvo na ospalyj oumyslъ čolověcїј
Demian Nalyvajko
Middle Ruthenian (Ukrainian) language
Prosta mova
(Middle) Ukrainian (Ruthenian) orthography
phonetics
morphology
Źródło:
Slavia Orientalis; 2020, LXIX, 2; 301-318
0037-6744
Pojawia się w:
Slavia Orientalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Znaczenie ruskojęzycznego drukarstwa bazyliańskiego w rozwoju języka ukraińskiego i białoruskiego
Autorzy:
Getka, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/437040.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej
Tematy:
drukarstwo
bazylianie
XVIII wiek
prosta mowa
język ukraiński
język białoruski
Basilians’ typographies Ukrainian
Belarusian cultures
XVIII century
national languages
prosta mova
Opis:
Multilingualism of prints from Basilians’ typographies contributed to the rapprochement and interpenetration of cultures of Ruthenian nations (Ukrainians, Belarusians) with Polish and Western European cultures. Especially important in this context was the printing of original and translated works in Ruthenian language (religious and secular texts), similar to the spoken language of that period. This raised the prestige and confirmed the adequacy of this language for the purposes of literature. This was conducive to the development of national languages (Ukrainian and Belarusian).
Źródło:
Przegląd Środkowo-Wschodni; 2016, 1; 9-29
2545-1324
Pojawia się w:
Przegląd Środkowo-Wschodni
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Повелительное наклонение в конфессиональных «простомовных» памятниках XVI века
The Imperative Mood in ‘Prosta Mova’ Clerical Manuscripts from the 16th Century
Autorzy:
Smirnova, Yekaterina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1945033.pdf
Data publikacji:
2021-12-21
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
tryb rozkazujący
modalność
„prosta mowa”
Ewangelia Ciapińskiego
Ewangeliarz peresopnicki
imperative mood
modality
‘prosta mova’
Tyapinsky’s Gospel
the Peresopnytsia Gospels
Opis:
Tekstologiczne badania porównawcze przeprowadzone na materiale tekstów reprezentujących „prostą mowę” wykazały interferencje międzysłowiańskie, które w XVI wieku miały istotny wpływ na kształtowanie się trybu rozkazującego w językach pokrewnych. Jako materiał do badań posłużyły dwa zabytki o treści konfesyjnej – Ewangelia W. Ciapińskiego (ok. 1580) i Ewangeliarz peresopnicki (1556–1561). Odmienność form trybu rozkazującego w tekstach reprezentujących „prostą mowę” związana jest przede wszystkim z nieustabilizowanymi jeszcze wówczas normami językowymi, a także ze specyfiką przekładu (wpływ oryginału lub udział kilku skrybów). W artykule przedstawione zostały zbiorcze tabele form czasowników, obejmujące dwa zabytki, w tym tabela zawierająca zrekonstruowany paradygmat trybu rozkazującego, ze wskazaniem na konkurencyjne syntetyczne i analityczne formy werbalne.
The article studies the functions of imperative forms in ‘prosta mova’, the written language of The Grand Duchy of Lithuania. The corpus we addressed consists of two clerical texts, V. Tyapinsky’s Gospels (1580) and the Peresopnytsia Gospels (1556–1561). Comparative textual research demonstrates the Slavic interferences which had a significant impact on the genesis of the imperative in ‘prosta mova’. The variability of imperative forms is primarily associated with the language norm in ‘prosta mova’ which was not fully established by the XVI century and the peculiarities of translation (influence of the original text or the idiolect of scribes). We also present summary tables of verbs forms for various manuscripts and a table with the restored paradigm of the imperative, indicating the competitive synthetic and analytical verb forms.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2021, 69; 135-147
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Русько”-польський диференцiальнйй словничок лексичних основ з „Лѣкарства на ωспалый оумыслъ чоловѣчїй”, Остріг, 1607 р.
A Brief “Ruthenian”-Polish Differential Dictionary of “A Remedy for the Idle Human Mind” (Ostrih, 1607)
Autorzy:
Moser, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2031508.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
"Lěkarstvo na ospalyj oumyslъ čolověcїј"
Demian Nalyvajko
(Middle) Ruthenian (Middle Ukrainian) language
Prosta mova
Ukrainian and Polish lexicology
differential dictionary
Źródło:
Slavia Orientalis; 2019, LXVIII, 4; 721-739
0037-6744
Pojawia się w:
Slavia Orientalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Charakterystyka głosek [t] i [d] w wydaniach teologii moralnej z XVIII wieku (na materiale tekstów z Supraśla, Uniowa i Poczajowa). Przyczynek do dyskusji na temat prostej mowy xviii wieku
The characteristics of sounds [t] and [d] in editions of moral theology of the 18th century from Suprasl, Uniev and Pochayiv. A contribution to the discussion on the “prosta mova” of the 18th century
Autorzy:
Getka, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594348.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
drukarstwo
prosta mowa
język białoruski
język ukraiński
literatura religijna
XVIII wiek
printing
“prosta mova”
Belarusian language
Ukrainian language
religious literature
the 18th century
Opis:
Artykuł prezentuje analizę graficznych realizacji głosek [t] i [d] w kolejnych edycjach bazyliańskiej, ruskojęzycznej teologii moralnej, które ukazały się w drukarniach bazyliańskich w Supraślu, Uniowie i Poczajowie w XVIII wieku. Wyniki analizy prowadzą do wniosku o występowaniu w XVIII wieku dwóch odrębnych tradycji ortograficznych – białoruskiej i ukraińskiej. W odniesieniu do analizowanych głosek potwierdza je zaznaczenie zjawisk dziekania, ciekania czy ukraińskiego stwardnienia [d] i [t]. Tym samym podważona zostaje teza o przerwaniu tradycji piśmienniczej na ziemiach białoruskich i ukraińskich w XVIII wieku i odrodzenia się białoruskiego i ukraińskiego języka literackiego na nowej – ludowej – bazie. W proponowanym ujęciu tezę tę należy zastąpić tezą o ewolucyjnym rozwoju literackich języków białoruskiego i ukraińskiego.
This article presents an analysis of the implementation of the graphic sounds [t] and [d] in subsequent editions of Ruthenian language moral theology, which were published Basilians printing houses in Suprasl, Uniev and Pochayiv in the 18th century. The results of the analysis lead to the conclusion about the occurrence in the eighteenth century of two separate literary traditions – in Belarusian and Ukrainian languages. In relation to the analyzed sounds, this is confirmed by the marking of the phenomena (for Belarusian language): dzekannya or tsekannya or (for Ukrainian language): the process of hardening [d] and [t]. The thesis on the breaking of the literary tradition on the Belarusian and Ukrainian lands in the eighteenth and the revival of the Belarusian and Ukrainian literary language on the new – folk – base is thus undermined. In the proposed approach, this thesis should be replaced by a thesis about the evolutionary development of Belarusian and Ukrainian literary languages.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2019, 67; 85-103
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polonizmy w „prostej mowie” XVIII wieku
The Polish features in “prosta mova” in 18th century
Autorzy:
Getka, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594318.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
bazylianie
drukarstwo
typografia
prosta mowa
polonizmy
język ukraiński XVIII w.
zapożyczenia
the Basilians
printing
typography
“prosta mova”
18th century
Ukrainian language
Polish language
Opis:
W artykule analizowane są polonizmy w języku ukraińskim XVIII w. Źródłem do badań są wydane w 1794 r. w Poczajowie Nauki parafialne..., ponieważ zgodnie z założeniem ich autora (Juliana Dobryłowskiego), są one pisane „prostą mową”, będącą zarazem zalążkiem współczesnego języka ukraińskiego. Wpływy polszczyzny są widoczne na wszystkich poziomach języka. Ponieważ jednak zarówno w fonetyce, jak i morfologii nie mają one charakteru systemowego (ujawniają się głównie w zapożyczeniach leksykalnych), szczególną uwagę poświęcono analizie leksyki tego języka. Zastosowana w badaniu metoda (wybór zwrotów tłumaczonych za pomocą spójnika чили) pozwala potwierdzić obserwacje, dotyczące języka XVII-wiecznych Rusinów, dla których język polski był bardziej zrozumiały od cerkiewnosłowiańskiego. Analiza wykazała również, że wpływ polszczyzny na język staroukraiński był kontynuowany w późniejszym okresie. Ponadto, jego skutki były trwałe, co znajduje odzwierciedlenie we współczesnym języku ukraińskim. Dlatego właśnie podjęta w artykule analiza polonizmów w tekście Nauk... z 1794 r., może być dopełnieniem ogólnego obrazu języka ukraińskiego XVIII w.
This article applies to Polish language features in “prosta mova” (understood as spoken and written Ukrainian language in 18th century). The subject of the study is a relic of Ruthenian literature titled Nauki Parochialnija… edited in Pochajov Lavra in 1794. According to the author’s (Julian Dobrylovski) assumption, language of the piece, close to simple – spoken language was supposed to be understandable for believers of Greek Catholic Church. Nauki... are written in the language close to simple, spoken one. Thanks to this Nauki... is the remarkable material for the analysis of factual state of language in the century it was created in. The influence of Polish language is visible in phonetics, morphology as well as in lexical level. Since, however, both in phonetics and morphology, they are not systemic (mainly manifest themselves in lexical borrowings), particular attention was paid to the analysis of the language vocabulary. Method used in the study (selection of translated phrases with conjuction чили) allows to confirm the observations on the language of the seventeenth-century Russians, for whom the Polish language was more understandable than “slavic”. The analysis also showed that the influence of the Polish language which has characterized the old Ukrainian language, was continued thereafter. What’s more, its effects are permanent and this is reflected in the modern Ukrainian language. The presence of Polish layer in Nauki... can be explained by the orientation of Dobrylowski on the language of the dominated in the region culture and the influence of Polish language on Ukrainian and Belorussian languages from ancient times. The analysis of Nauki... language has a capital meaning in the studies of literature Ukrainian language development. It fulfills already existing notices and language description of the period of their creations with the religious, pulpit literature work.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2013, 59; 45-59
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Уплыў польскай мовы на раннія ўсходнеславянскія граматы Вялікага Княства Літоўскага
The influence of the Polish language on the early East Slavic acts of the Grand Duchy of Lithuania
Wpływ języka polskiego na wczesnosłowiańske akty Wielkiego Księstwa Litewskiego
Autorzy:
Рудэнка, Алена
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1932675.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
agreement
template
"prosta mova"
Grand Duchy of Lithuania
Rzeczpos¬polita
umowa
formularz
"mowa prosta "
Wielkie Księstwo Litewskie
Rzeczpospolita
грамата
фармуляр
“проста” мова
Вялікае Княства Літоўскае
Рэч Паспалітая
Opis:
The article is devoted to a general description of the early East Slavic documents created in the Belarusian and Ukrainian territories. Such a description requires at least a brief historical and geographical commentary. The article also contains the earliest East Slavic agreements, including those where Lithuanian princes are mentioned. The first documents of the Grand Duchy of Lithuania, their structure and language are considered. The article analyzes the transition from the Greek-Byzantine model of building business documents to the Polish-Latin one. Particular attention is paid to documents written in "prosta mova", as Belarusian and Ukrainian dialectal features appeared there very early.
Artykuł poświęcony jest ogólnemu opisowi wczesnych listów wschod¬nio-słowiańskich, powstałych na ziemiach białoruskich i ukraińskich. Taki opis zakłada krótki komentarz historyczny i geograficzny. W artykule omówiono najwcześniejsze dokumenty wschodniosłowiańskie, w tym te, w których wy-mienia się książąt litewskich. Analizowane są pierwsze umowy Wielkiego Księstwa Litewskiego, ich struktura i język. Artykuł analizuje przejście od grecko-bizantyjskich modeli budowania dokumentów biznesowych do polsko-łacińskich. Szczególną uwagę zwraca się na listy pisane „mową prostą”: bardzo wcześnie natrafiają na cechy gwar białoruskich i ukraińskich.
Артыкул прысвечаны агульнай характарыстыцы ранніх усходнеславян¬скіх грамат, створаных на беларускіх і ўкраінскіх тэрыторыях. Такая харак-тарыстыка прадугледжвае хоць бы вельмі кароткі гісторыка-геаграфічны каментар. У артыкуле прыводзяцца таксама самыя раннія ўсходнеславян-скія дамовы, у тым ліку і са згадкамі пра літоўскіх князёў. Разглядаюцца першыя граматы Вялікага Княства Літоўскага, іх структура і мова. Праана-лізаваны пераход ад грэцка-візантыйскіх узораў пабудовы дзелавых даку-ментаў да польска-лацінскіх. Асаблівая ўвага нададзена граматам на “простай мове”: у іх вылучаюцца беларускія і ўкраінскія дыялектныя рысы.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2021, 21; 135-150
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Język białoruski XVIII w. – postulaty badawcze
Autorzy:
Getka, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/624851.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
„prosta mova”, literary analysis, Belarusian language, Cyrillic alphabet, Cyrillic printings
„mowa prosta”, analiza literacka, literatura białoruska, alfabet cyrylicki, druki religijne
„простая мова”, літаратурны аналіз, беларуска мова, кірылічны алфавіт, рэлігійная літаратура
Opis:
This article offers an analysis of religious texts published in the 18th century by a Basilian printing house in Supraśl (Sobranije pripadkov korotkoje, 1722, Kratkoje sosłowie nauki christijanskija, 1759). Works of religious nature used to be omitted in the study of Belarusian language and literature of the 18th century due to political factors, as well as scholarly stereotypes belittling their significance. The texts analyzed, written in the Belarusian language known as “prosta mova”, constitute a proof of the vivacity of the latter, and contradict the theories about the disappearance of the Belarusian written language in the 18th century. The phonetic features of the Belarusian language described in the article and reflected in these texts serve as a pretext to put forward several research postulates. Namely: a) the need for a detailed linguistic analysis of religious texts printed in Cyrillic alphabet (albeit not in the Orthodox Slavic language, but rather in prosta mova/Ruthenian) and a search for other literary works in order to analyze the language of this period; b) the need for an analysis of printed texts which reflect a certain usus rather than the language of individual authors; c) a thorough linguistic analysis of texts to indicate their dialectal basis and to define the trends (if any) affecting the subsequent formation of Belarusian language standards in its literary variety.
W artykule zaprezentowano druki religijne wydane w bazyliańskiej drukarni w Supraślu w XVIII w. (Sobranije pripadkov korotkoje, 1722 oraz Kratkoje sosłowie nauki christijanskija, 1759). W badaniach nad językiem i literaturą białoruską XVIII stulecia teksty o charakterze religijnym były pomijane ze względów politycznych, a także funkcjonujących w środowisku naukowym stereotypów umniejszających ich znaczenie. Analizowane teksty, napisane tzw.-prostą mową, językiem Białorusinów, stanowią świadectwo żywotności języka i przeczą teoriom o zaniku języka białoruskiego w XVIII w. Opisane w artykule cechy fonetyczne języka białoruskiego,-odzwierciedlone w badanych tekstach, stanowią pretekst do wysunięcia postulatów-badawczych. Są to: a) konieczność szczegółowej analizy językowej tekstów o charakterze religijnym,-drukowanych alfabetem cyrylickim (jednak nie w języku cerkiewnosłowiańskim, ale-prostym/ruskim) oraz poszukiwanie innych utworów literackich do analizy języka tego okresu;-b) konieczność analizy tekstów drukowanych jako odzwierciedlających pewien uzus, nie zaś-język poszczególnych autorów; c) analiza językowa tekstów w celu wskazania ich podłoża-dialektalnego oraz ukazania tendencji (jeśli były) mających wpływ na późniejsze formowanie-się norm języka białoruskiego w odmianie literackiej.
У артыкуле аналізуюцца рэлігійныя тэксты, надрукаваныя ў базыльянскай друкарні ў Супраслі ў ХVІІІ ст. (Собранїе прыпадковъ краткое.., 1722, Краткое сословіе науки-хрістіанскія.., 1759). Рэлігійныя тэксты ХVІІІ ст. ігнараваліся даследчыкамі беларускай-мовы і літаратуры па палітычных прычынах, а таксама з прычыны існавання навуковых-стэрэатыпаў, якія змяншалі іх значэнне. Тэксты, што разглядаюцца ў дадзеным-артыкуле, надрукаваныя на „простай мове” – мове маўлення беларусаў, сведчаць пра-жывы стан мовы і супярэчаць тэорыі пра заняпад беларускага пісьменства ў ХVІІІ ст. Беларускія фанетычныя асаблівасці, адлюстраваныя ў тэкстах і разгледжаныя ў межах-артыкула, з’яўляюцца аргументам вылучэння канкрэтных пастулатаў даследавання, а менавіта: а) неабходнасць падрабязнага аналізу рэлігійных тэкстаў, надрукаваных-кірыліцай (не на царкоўнаславянскай мове, а на „простай” / „рускай” (старабеларускай) мове) і пошук іншых літаратурных твораў для даследавання мовы гэтага перыяду; б) неабходнасць аналізу друкаваных тэкстаў з пункту адлюстравання ў іх моўнага ўзусу(моўнай практыкі), а не з перспектывы разгляду мовы асобных аўтараў; в) дакладны-лінгвістычны аналіз згаданых тэкстаў з мэтай выявіць дыялектную аснову мовы твораў,-а таксама тэндэнцыі (калі такія былі), якія паўплывалі на пазнейшае фарміраванне-нормаў беларускай літаратурнай мовы.
Źródło:
Studia Białorutenistyczne; 2018, 12
1898-0457
Pojawia się w:
Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Теологічні тексти у становленні українського наукового дискурсу ІІ половини XVII століття (на прикладі „Науки о тайнѣ с(т): покаѧнїѧ” 1671 р.)
Autorzy:
Nayenko, Halyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1788633.pdf
Data publikacji:
2020-08-31
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
the history of the Ukrainian literary language
‘prosta mova’
scientific discourse
popular scientific text
semantic structure of the scientific text
історія української літературної мови
‘проста мова’
науковий дискурс
науково-популярний текст
смислова структура наукового тексту
Opis:
The author analyzes the cognitive-discourse aspect of the semantic structur e of the treaty Nauka o tajně s(t): pokaęnїę (a translation from the Polish original) printed in 1671 by the imprimery of the Kyivan Cave Monastery. Found on the boundary line between theological literature and the secular genres, the Ukrainian scientifi c discourse was rather vague at that time; the text under consideration can be viewed therefore as a popular scientifi c one. The text is connected with the academic discourse through a complicated structure, typical of scholastic treaties, heterogeneous markers of the intertextuality, the use of indirect performative markers as well as markers of the prospection and retrospection. Its connection with the popular discourse is maintained through the elimination of authorship, the prevailing glossing rather than defi nitions of the respective terms. The dialogue model of addressing with the help of singular ‘you,’ which is common for preaching, is found in this treaty side by side with the inclusive ‘we.’ The treaty’s heterogeneous syntactic organization is marked by the combination of diff erent genres, namely, literature of practical purpose and sermons.
Źródło:
Studia Ucrainica Varsoviensia; 2020, 8; 173-184
2299-7237
Pojawia się w:
Studia Ucrainica Varsoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 16

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies