- Tytuł:
-
Orthid brachiopods from the Upper Visean (Carboniferous) of the Swietokrzyskie Mts., Poland
Ortidy (Brachiopoda) z wizenu górnego gór Świętokrzyskich - Autorzy:
- Zakowa, H.
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/22780.pdf
- Data publikacji:
- 1989
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
- Opis:
-
Enteletid (four species) and rhipidomellid (one species) brachiopods from the Gałęzice region, SW Świętokrzyskie Mts., have been described. Dominating genus Schizophoria is represented by S. (Schizophoria) resupinata, S. (S.) keyserlingiana, S. (Paraschizophoria) woodi, S. (Par.) sp. A, S. (Pocockta) linguata, S. (P.) cf. gibbera. Six known morphological “varieties” or “forms” of S. (S.) resupinata have been described. They probably come from diverse environments. Most specimens collected belong to S. (S.) resupinata (Martin) forma typica and represent all stages of its ontogeny. The brachiopods have been collected from organodetritic limestones and calcareous-clayey deposits of the Goniatites crenistria and G. striatus zones. It is suggested that only S. (S.) resupinata f. gigantea may be stratigraphically characteristic of the Upper Visean of Europe.
Opisano ortidy z poziomów Goniatites crenistria i G. striatus synkliny gałęzickiej. Zbadano ponad 3000 okazów zebranych z 26 stanowisk usytuowanych na wychodniach wapieni organodetrytycznych oraz z wkładek wapieni z serii wapienno-iłowcowej z 3 otworów wiertniczych (fig. 1, tabela 1). Punkty badawcze leżą w obrębie 6 przekrojów geologicznych. Najwięcej okazów zebrano ze wzgórza Todowa Grząba (około 68% kolekcji), głównie z przekopu XXI. W materiale przeważają skorupki ramieniowe. Około 800 źle zachowanych okazów oznaczono jako Schizophoria (Schizophoria) div. sp. ind. i wyłączono z opisu paleontologicznego. Na pozostałych okazach cechy zewnętrzne są dobrze widoczne, zwłaszcza na muszlach małych i średniej wielkości (zwykle z interareami i deltyrium). Rzadko obserwowano budowę wewnętrzną (niekompletne pola mięśniowe), również w szlifach poprzecznych, co wiąże się z silnym przekrystalizowaniem materiału. Opisane brachiopody należą do 2 rodzin: Rhipidomellidae (nieliczne okazy jednego gatunku — R. michelini) i Enteletidae (4 gatunków z 3 podrodzajów Shizophoria; Tabela 1, pls 1—8). Autorka przyjęła koncepcję podziału rodzaju Schizophoria według Lazareva (1976), który w znacznym stopniu oparł się na wynikach badań Bonda (1941) i Pocock (1968). Pod względem ilościowym dominuje kosmpolityczny gatunek S. (Schizophoria) resupinata (Martin) do którego należy około 60% okazów kolekcji. Inne gatunki należą do rzadkich elementów taksonomicznych w badanym zespole ortidów. Wymieniony gatunek to przede wszystkim okazy formy typica, reprezentujące wszystkie stadia ontogenetyczne. Przeważają okazy małe, o szerokości poniżej 20 mm (fig. 9—10). Ponadto występują przedstawiciele pięciu innych, znanych w literaturze „odmian” tego gatunku tj. dorsosinuata, gigantea, lata, pinguis i rotundata (Demanet 1921—1923, 1934). Opisano je w niniejszej pracy jako odmiany morfologiczne określone terminem forma, mieszczące się w szerokim spektrum zmienności wewnątrzgatunkowej (fig. 2—9). Kilka okazów wydzielono jako forma A i zróżnicowano okazy forma pinguis na 4 podformy. W materiale z Gałęzie występują przejścia pomiędzy formami, co może świadczyć o stopniowej adaptacji tych brachiopodów do zachodzących zmian środowiskowych. Formy inne niż typica stanowią zaledwie 15.8% sumy okazów zaliczonych do gatunku i należą do rzadko występujących, podobnie jak w Europie zachodniej. Przyczyn ich powstania upatrywano w zmianach warunków ekologicznych (Bond 1941), co w badanych utworach Gałęzic jest niemożliwe do prześledzenia z uwagi na przemieszanie fauny. Tu często, w tych samych ławicach wapieni, występują obok siebie przedstawiciele forma typica oraz pozostałych opisanych form. Okazy forma gigantea wyraźnie różnią się od dużych okazów S. (Schizophoria resupinata) (Martin) forma typica, tj. odpowiadającym neotypowi (Bond 1941) i konspecyficznych z Schizophoria nuda George et Ponsford (George, Ponsford 1938). Ze względu na to, oraz na występowanie wymienionych dużych form autorka odrzuca możliwość uznawania forma gigantea za jedno ze stadiów rozwoju ontogenetycznego forma typica. Opisane gatunki występują w całym karbonie lub w karbonie dolnym. Jedynie S. (Schizophoria) resupinata (Martin) forma gigantea, w swej najbardziej klasycznej postaci, znana jest w Europie zachodniej i środkowej tylko z utworów wizenu górnego. Może to być pewną wskazówką stratygraficzną, a poza tym może sugerować występowanie w tym czasie optymalnych warunków środowiskowych dla rozwoju bentosu. - Źródło:
-
Acta Palaeontologica Polonica; 1989, 34, 2
0567-7920 - Pojawia się w:
- Acta Palaeontologica Polonica
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł