Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Wlodarek, D." wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-13 z 13
    Tytuł:
    Assessment of the quality of diet of Alzheimer’s disease individuals living at homes and in nursing homes
    Autorzy:
    Wlodarek, D.
    Glabska, D.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/872770.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    human nutrition
    diet quality
    Alzheimer's disease
    home
    nursing home
    older people
    human disease
    Opis:
    Background. In case of many individuals, decrease of body mass is observed during aging, that is often in elderly living in nursing homes. It is especially important for patients with Alzheimer’s disease (AD), when decrease of body mass, resulting in malnutrition. Objective. The aim of the study was the assessment of the quality of diet of AD individuals living at homes and in nursing homes, in comparison with a control group Material and methods. In the study participated 160 individuals with and without AD, living at home or in nursing homes. Assessment of diet of individuals living at homes was based on self-reported data from one-day dietary recall. Assessment of diet of individuals living in nursing homes was based on one-day menu from nursing homes accompanied by information about snacking between meals. The diets were assessed on the basis of qualitative meal classification method of Bielińska and Kulesza. Results. Individuals living in nursing homes consumed meals more often than living at homes, while AD did not have any impact on it. Individuals consuming fruits and vegetables not often enough were in all the groups, however, in case of individuals living at homes it was serious problem. Consuming animal products to almost all main meals was observed in case of many individuals in all analyzed groups. Composition of majority of main meals and small amount of lunches and afternoon snacks was rational. Conclusions. Improperly balanced diet following observed not only in a group of AD individuals but also of ones without dementia (both living at homes and in nursing homes), may result in dietary deficiencies.
    Wprowadzenie. Wraz ze starzeniem się organizmu może dochodzić do zmniejszenia masy ciała, co jest często stwierdzane u osób starszych przebywających w domach opieki. Zjawisko to może występować u osób z chorobą Alzheimera, a tym samym może przyczyniać się do wystąpienia niedożywienia. Cel. Celem badania była ocena jakości diet osób z chorobą Alzheimera mieszkających we własnych domach i domach opieki w porównaniu z grupą kontrolną Materiał i metoda. W badaniu uczestniczyło 160 osób chorujących lub nie chorujących na chorobę Alzheimera, mieszkających we własnych domach lub w domach pomocy społecznej. Ocenę sposobu żywienia osób mieszkających we własnych domach przeprowadzono na podstawie jednodniowych jadłospisów uzyskanych od badanych lub ich opiekunów. Natomiast ocenę sposobu żywienia osób mieszkających w domach opieki przeprowadzono na podstawie jednodniowego jadłospisu w tych placówkach z uwzględnieniem informacji dotyczących dojadania między posiłkami. Jadłospisy poddane zostały ocenie jakościowej wykorzystując metodę klasyfikacji posiłków wg Bielińskiej i Kuleszy. Wyniki. Osoby mieszkające w domach opieki częściej spożywały posiłki w ciągu dnia niż mieszkające we własnych domach, niezależnie od występowania choroby Alzheimera. We wszystkich badanych grupach spożycie warzyw i owoców przez znaczą część osób było zbyt małe, co dotyczyło zwłaszcza osób żyjących we własnych domach. Produkty pochodzenia zwierzęcego występowały prawie we wszystkich głównych posiłkach spożywanych przez badane osoby. Za racjonalnie zestawione można było uznać większość głównych posiłków i tylko część drugich śniadań oraz podwieczorków. Wnioski. Nieprawidłowe zestawienie posiłków w diecie było stwierdzane zarówno u osób chorujących na chorobę Alzheimera jak i niechorujących na demencję, niezależnie od miejsca zamieszkania. Może to prowadzić do wystąpienia niedoborów żywieniowych u tych osób.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2013, 64, 3
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Possibilities of using the sensewear mobile monitor in the assessment of the physical activity
    Autorzy:
    Włodarek, D
    Głąbska, D.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/102801.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
    Tematy:
    physical activity
    device
    mobile monitoring
    SenseWear monitor
    Opis:
    The aim of the presented case study analysis was to present the possibilities of using the SenseWear PRO3 Armband mobile monitor in the assessment of physical activities. During the measurement, the SenseWear PRO3 Armband recorded the following parameters: total energy expenditure [kcal], average METs (for the whole analyzed period) [-], number of steps [-], active energy expenditure [kcal], lying down duration [min], sleep duration [min], sedentary physical activity duration [min], physical activity duration [min], including moderate physical activity duration [min], vigorous physical activity duration [min] and very vigorous physical activity duration [min]. The results for chosen participant were analyzed – in various periods of time (for the 24 on-body hours session of wearing the SenseWear PRO3 Armband and the whole session), as well as for basic and broaden analysis. The graphical reports from the sessions were also presented. It was concluded that the SenseWear PRO3 Armband device is a valuable tool in everyday medical practice to specify the physical activity of individuals and to verify their declarations. For users, the SenseWear PRO3 Armband device is easy to handle, while measurement is not onerous and does not disturb typical activities
    Źródło:
    Advances in Science and Technology. Research Journal; 2013, 7, 18; 36-44
    2299-8624
    Pojawia się w:
    Advances in Science and Technology. Research Journal
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Assessment of physical activity, energy expenditure and energy intakes of young men practicing aerobic sports
    Autorzy:
    Wierniuk, A.
    Wlodarek, D.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/875457.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    athlete
    physical activity
    assessment
    energy expenditure
    energy intake
    young man
    man
    aerobic fitness
    sport
    Opis:
    Background. Adequate nutrition and energy intake play key rule during the training period and recovery time. The assessment of athlete’s energetic needs should be calculated individually, based on personal energy expenditure and Sense Wear PRO3 Armband (SWA) mobile monitor is a useful tool to achieve this goal. However, there is still few studies conducted with use of this monitor. Objectives. To assess individual energy needs of athletes by use of SWA and to determine whether their energy intake fulfils the body’s energy expenditure. Material and Methods. Subjects were 15 male students attending Military University of Technology in Warsaw, aged 19-24 years, practicing aerobic. The average body mass was 80.7 ± 7.7 kg and average height was 186.9 ± 5.2 cm, (BMI 23.09 ± 1.85 kg/m2). Assessment of physical activity and energy expenditure (TEE) was established using SWA, which was placed on the back side of dominant hand and worn continuously for 48 hours (during the training and non-training day). The presented results are the average values of these 2 days. Assessment of athletes’ physical activity level was established by use of metabolic equivalent of task (MET) and number of steps (NS). Estimation of energy intake was based on threeday dietary recalls (two weekdays and one day of the weekend), evaluated using the Polish Software ‘Energia’ package. Results. The average TEE of examined athletes was 3877 ± 508 kcal/day and almost half of this energy was spend on physical activity (1898 ± 634 kcal/day). The number of steps was on average 19498 ± 5407 and average MET was 2.05 ± 2.09. The average daily energy intake was 2727 ± 576 kcal. Conclusions. Athletes consumed inadequate amount of energy in comparison to their energy expenditure. Examined group did not have an adequate knowledge about their energy requirement, which shows the need of nutritional consulting and education among these athletes.
    Wprowadzenie. Prawidłowe żywienie oraz odpowiednia podaż energii z dietą odgrywają kluczową rolę zarówno w czasie treningu jak i w okresie regeneracji. Ocena potrzeb energetycznych powinna być dokonywana indywidualnie dla każdego sportowca, w oparciu o jego wydatki energetyczne. Pomocnym urządzeniem do pomiaru jest aparat pomiarowy Armband SenseWear PRO3 (SWA). Jednak w dalszym ciągu jest niewiele badań przeprowadzonych z udziałem tego urządzenia. Cel. Celem badań było oszacowanie indywidualnych potrzeb energetycznych sportowców, przy użyciu urządzenia pomiarowego SWA oraz ocena, czy podaż energii z dietą kompensuje wydatki energetyczne organizmu. Materiał i metody. Badanie zostało przeprowadzone z udziałem 15 studentów Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie, w wieku 19-24 lata, trenujących sporty aerobowe. Średnia masa ciała wynosiła 80.7 ± 7.7 kg, zaś wzrost 186.9 ± 5.2 cm, (BMI 23.09 ± 1.85 kg/m2). Ocena aktywności fizycznej oraz wydatków energetycznych (TEE - total energy expenditure) została dokonana przy pomocy SWA, który został umieszczony na tylniej stronie ręki dominującej i noszony nieustannie przez 48 godzin (w dzień treningu oraz w dzień wolny od treningu). Zaprezentowane wyniki stanowią średnią z pomiarów. Oszacowanie stopnia aktywności fizycznej zostało dokowane przy użyciu równoważnika metabolicznego (metabolic equivalent of task - MET) oraz liczby kroków (NS). Ocena spożycia energii została oparta o trzydniowe bieżące notowania spożycia (dwa dni poprzednie i jeden świąteczny) i obliczona przy pomocy programu komputerowego „Energia”. Wyniki. Średnia wartość TEE u badanych sportowców wynosiła 3877 ± 508 kcal/dzień, z czego prawie połowa wydatkowana była na aktywność fizyczną (1898 ± 634 kcal/dzień). Liczba kroków wynosiła średnio 19498 ± 5407 zaś średni MET 2,05 ± 2,09. Średnia podaż energii z dietą wynosiła 2727 ± 576 kcal/dobę. Wnioski. Wykazano, że sportowcy dostarczają wraz z dietą niewystarczającej ilości energii w porównaniu do swoich wydatków energetycznych. Badana grupa posiadała niewystarczającą wiedzę na temat potrzeb energetycznych, co wskazuje na konieczność prowadzenia ich edukacji w tym zakresie.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2014, 65, 4
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Estimation of energy and nutritional intake of young men practicing aerobic sports
    Autorzy:
    Wierniuk, A.
    Wlodarek, D.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/873759.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    energy estimation
    nutritional intake
    young man
    man
    aerobics
    sport
    athlete
    diet
    human nutrition
    Opis:
    Background. Keeping to a balanced diet plays a key role in maximizing the body’s efficiency so that sports training becomes more effective. Previous studies have shown that an athletes’ diet is often not properly balanced, and can thus negatively affect sporting performance. Objectives. To assess the energy and nutrient intake in young men practicing aerobic sport and compare them with those recommended. Material and methods. Subjects were 25 male athletes, aged 19-25 years, practicing aerobic sports who were students at two Warsaw Universities; The Military University of Technology and University of Physical Education. The average body mass was 80.6 ± 9.6 kg and average height was 187.0 ± 7.6 cm, (BMI thus being 23.01 ± 1.70 kg/m2). Dietary assessment was based on three-day dietary recalls consisting of two weekdays and one day of the weekend. The energy and macro/ micro-nutrient intake were evaluated using the Polish Software ‘Energia’ package and compared to recommendations and standards. Supplements were absent from the athletes’ diets. Results. The energy value of diets were too low in most instances; average %-age deficiency was 30.22 ± 13.76%. Total protein intake, (mean 1.41 ± 0.36 g per kg body weight) was inadequate in 40% of cases, whilst all showed appropriate intakes of animal protein. Most subjects’ carbohydrate intake (84%) was deficient; median 3.28 g/kg body weight. Fibre intake, (median 17.17 g) was also insufficient in 76% cases. Total fat intake, (33,9% ± 5,7 energy) was too high in 32% of cases. The %-age dietary energy obtained from saturated fatty acids was 12,18% ± 2,53 and 5,72% ± 1,43 from polyunsaturated fatty acids, where most subjects’ diet (64%) was, as well, high in cholesterol. Furthermore, significant deficiencies were observed in the following: Vitamin A (44% of group below EAR), vitamin C (80% below EAR), vitamin D (92% below EAR), foliate (84% below EAR), calcium (52% below EAR) and magnesium (60% below EAR). Vitamin E intake was however higher than the AI level. Almost all subjects had adequate intakes of vitamins B1, B2, B6, B12, niacin and zinc. Conclusions. The energy value of diet and carbohydrate intake were inadequate to the athletes’ requirements. Dietary deficiencies of folate, vitamins C and D, magnesium, calcium and potassium were also observed. There is therefore a need for sports nutrition counselling and education which would help athletes improve their eating habits and health, as well as for optimising their sports training performance.
    Wprowadzenie. Zbilansowana dieta odgrywa kluczową rolę w maksymalizacji wydolności organizmu i zwiększeniu efektywności treningu fizycznego. Wcześniej przeprowadzone badania pokazały, iż bardzo często dieta sportowców jest źle zbilansowana, co może wpływać negatywnie na ich wyniki podczas zawodów sportowych. Cel badania. Celem przeprowadzonego badania była ocena realizacji potrzeb żywieniowych młodych mężczyzn uprawiających sporty aerobowe Materiał i metody. Badanie zostało przeprowadzone z udziałem 25 mężczyzn w wieku 19-25 lat, trenujących sporty aerobowe. Mężczyźni byli studentami warszawskich uczelni: Wojskowej Akademii Technicznej lub Akademii Wychowania Fizycznego. Średnia masa ciała w badanej grupie wynosiła 80.6 ± 9.6 kg, zaś wzrost 187.0 ± 7.6 cm (BMI 23.01 ± 1.70 kg/m2). Ocena ich racji pokarmowych została oparta o trzydniowe bieżące notowania spożycia (trzy dni: dwa powszednie i jeden świąteczny). Zawartość makro- i mikroskładników diety została obliczona przy pomocy programu komputerowego „Energia”, a następnie porównana z zaleceniami i normami żywieniowymi. Badani nie stosowali suplementacji. Wyniki. Racja pokarmowa większości badanych miała zbyt małą wartość energetyczną (średnie niedobory 30.22 ± 13,76%). Całkowita podaż białka (średnia 1,41 ± 0,36g/kg m.c.) była niewystarczająca u 40% sportowców, zaś spożycie białka pochodzenia zwierzęcego było prawidłowe u wszystkich badanych. Większość grupy (84%) dostarczała z dietą zbyt małą ilość węglowodanów (mediana 3,28 g/kg m.c.). Spożycie błonnika (mediana 17,17g) była niewystarczająca u 76% sportowców. Udział energii z tłuszczu w diecie (33,92 ± 5,70 % energii) był zbyt duży u 32% badanych. Udział energii pochodzącej z nasyconych kwasów tłuszczowych wynosił średnio 12,18 ± 2,53%, podczas gdy średnie spożycie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych stanowiło 5,72 ± 1,43% wartości energetycznej diety. Większość racji pokarmowych cechowała się zbyt dużą zawartością cholesterolu (378,62 ± 144,36 mg). Zaobserwowano niewystarczające spożycie w przypadku: witaminy A (44% grupy spożywało mniej niż EAR), witaminy C (80% badanych poniżej EAR), witaminy D (92% poniżej EAR), kwasu foliowego (84% poniżej EAR), wapnia (52% poniżej EAR) oraz magnezu (60% poniżej EAR). Średnie spożycie witaminy E w grupie było większe niż zalecane na poziomie AI. Prawie wszyscy badani mieli prawidłową podaż witamin B1, B2, B6, B12, niacyny oraz cynku. Wnioski. Wartość energetyczna racji pokarmowych, a także ilość spożywanych węglowodanów była niewystarczająca w porównaniu do potrzeb sportowców. Spożycie kwasu foliowego, witamy C, D, magnezu, wapnia oraz potasu było zbyt małe. Istnieje konieczność prowadzenia poradnictwa i edukacji żywieniowej sportowców w celu poprawy ich zwyczajów żywieniowych, a tym samym poprawy stanu zdrowia i wydolności fizycznej.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2013, 64, 2
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Low energy availability in group of Polish female soccer players
    Autorzy:
    Dobrowolski, H.
    Wlodarek, D.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/873834.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Opis:
    Background: The most important element of a well-balanced diet is a proper energetic value. Energy deficiencies are often observed in athletes, especially women. Energy deficiencies can lead to low energy availability which can cause serious health problems and affect exercise capacities. There is, therefore, a risk of health complications and reduced physical performance among female soccer players. Objective: The aim of this study was to check the frequency of low energy availability appearance in a group of women training soccer, which could results in negative health effects due to Relative Energy Deficiency in Sport (RED-S). Material and methods: Thirty-one professional female soccer players practicing on different league levels (Extra-league, I league, II league) participated in the study. The participants had their height and body mass measured. To assess the Energy Intake the method of 3-day dietary food recording was used. Total Energy Expenditure (TEE) and Exercise Energy Expenditure (EEE) was measured by means of an Armband SenseWear Pro3 device. The content of fat free mass was assessed with Akern BIA 101 Anniversary Sport Edition device. Results: The body mass median of participants was 58 kg. The average height was 166±5 cm, and the average BMI was 21.4±2 kg/m2. TEE was 2703±392 kcal/day, while EEE was 515 kcal (203-597 kcal). Energy intake was 1548±452 kcal/day. Energy availability was 25±11 kcal/kg fat free mass/day. Twenty of the study participants had low energy availability. The percentage of EEE in TEE was 17.93±3.14%. Conclusions: Low energy availability was demonstrated in the vast majority of studied group, which may lead to negative health consequences or reduction of exercise capacity.
    Wprowadzenie: Najważniejszym elementem dobrze zbilansowanej diety jest jej odpowiednia wartość energetyczna. Niedobory energetyczne są często obserwowane wśród sportowców, zwłaszcza kobiet. Niedobory energii mogą prowadzić do wystąpienia niskiej dostępności energii, co może powodować poważne problemy zdrowotne i wpływać na zdolności wysiłkowe. Istnieje zatem ryzyko powikłań zdrowotnych i obniżonej sprawności fizycznej wśród kobiet-sportowców, w tym żeńskich zawodniczek piłki nożnej. Cel badań: Celem badań była ocena jaki odsetek kobiet trenujących piłkę nożną jest narażonych na negatywne skutki zdrowotne wynikające z niskiej dostępności energii oraz ryzyka wystąpienia syndromu względnego niedoboru energii w sporcie (RED-S). Materiał i metody: W badaniu wzięło udział 31 zawodniczek grających na trzech różnych poziomach ligowych (Ekstraliga, I liga, II liga). Zmierzono wysokość i masę ciała uczestniczek. Aby ocenić spożycie energii z dietą zastosowano metodę 3-dniowego bieżącego notowania. Całkowity wydatek energetyczny (TEE) i wydatek energetyczny w trakcie treningu (EEE) mierzono za pomocą opasek naramiennych SenseWear Pro3. Zawartość masy beztłuszczowej oceniono za pomocą urządzenia Akern BIA 101 Anniversary Sport Edition. Wyniki: Mediana masy ciała uczestniczek wyniosła 58 kg. Średnia wysokość ciała wynosiła 166 ± 5 cm, a średnie BMI 21,4 ± 2 kg/m2. TEE wynosił 2703 ± 392 kcal/dzień, podczas gdy EEE wynosił 515 kcal (203-597 kcal). Spożycie energii wyniosło 1548 ± 452 kcal / dobę. Dostępność energii wynosiła 25 ± 11 kcal / kg masy beztłuszczowej / dzień. Dwadzieścia uczestniczek badania miało niską dostępność energii. Procentowy udział EEE w TEE wynosił 17,93 ± 3,14%. Wnioski: Wykazano niską dostępność energii u zdecydowanej większości kobiet z badanej grupy, co może prowadzić do negatywnych konsekwencji zdrowotnych i/lub zmniejszenia zdolności wysiłkowych.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2020, 71, 1
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Energy expenditure during training and official league match in professional female soccer players – a pilot study
    Autorzy:
    Dobrowolski,, H.
    Włodarek, D.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28765343.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Opis:
    Background. The most important component of a well-balanced diet is the proper energetic value. However, adequate estimation of the body’s energy needs is difficult for professional athletes, including soccer players. There is little research showing energy expenditure during training and lack of studies on the energy expenditure of professional female soccer players during a match. Objective. The aim of our study was to estimate energy expenditure during training and official league match in female soccer players and comparing it. Material and methods. Seven Polish professionally practicing soccer females (23.4±6,6 years old; 63.5±7.8 kg; 168.5±5.8 cm; 46±4.4 kg fat-free mass) participated in the study. The participants had their height and body mass measured. Energy expenditure during activities was measured by means of a SenseWear Pro3 Armband device. Body composition was assessed with Akern BIA 101 Anniversary Sport Edition device. Results. Statistically higher energy expenditure was achieved in the study group during the match hour (452±55 kcal/ hour) compared to the training hour (353±28 kcal/ hour) as well as in the case of energy expenditure per hour of activity per kg of fat-free mass (match: 9.94±1.75 kcal/kg fat-free mass/hour; training: 7.71±0.8 kcal/kg fat-free mass/hour). During one hour of training, more time was spent on sedentary, light, and moderate activities, but the difference was statistically significant only for light activities. More time during the match hour than during the training hour was spent on vigorous and very vigorous activities. Conclusions. In conclusion, the energy expenditure of the players during the match was greater than in the case of the planned intensive training, which was caused by the timeshare of more intense physical activities and going a longer distance during match.
    Wprowadzenie. Najważniejszym elementem dobrze zbilansowanej diety jest jej odpowiednia wartość energetyczna. Jednakże odpowiednie oszacowanie potrzeb energetycznych zawodowych sportowców, w tym piłkarzy nożnych, jest niezwykle trudne. Niewiele jest badan wskazujących na wydatek energetyczny w trakcie treningu oraz brak jest badan wskazujących na wydatek energetyczny w trakcie meczu wśród piłkarek nożnych. Cel. Celem naszych badań było oszacowanie wydatku energetycznego w trakcie treningu i oficjalnego meczu piłkarskiego w grupie kobiet trenujących piłkę nożną oraz porównanie tych wartości. Materiał i metody. W badaniu wzięło udział siedem polskich profesjonalnych piłkarek nożnych (23,4±6,6 lat; 63,5±7.8 kg; 168,5±5,8 cm; 46±4,4 kg beztłuszczowej masy ciała) Zmierzono masę i wysokość ciała. Wydatek energetyczny w trakcie aktywności mierzono za pomocą opasek naramiennych SenseWear Pro3. Skład ciała oceniono przy użyciu analizatora Akern BIA 101 Anniversary Sport Edition. Wyniki. Statystycznie wyższy wydatek energetyczny obserwowany był w trakcie godziny meczowej (452±55 kcal/godzinę) w porównaniu do godziny treningowej (353±28 kcal/godzinę) podobnie jak miało to miejsce w przypadku wydatku energetycznego w trakcie godziny aktywności w przeliczeniu na beztłuszczową masę ciała (mecz: 9,94±1,75 kcal/ kg beztłuszczowej masy ciała/godzinę; trening: 7,71±0,8 kcal/kg beztłuszczowej masy ciała/godzinę). W trakcie godziny treningu więcej czasu poświęcone było na odpoczynek, aktywności lekkie i o umiarkowanym natężeniu, ale różnica była istotna statystycznie jedynie w przypadku aktywności lekkich. Więcej czasu w trakcie godziny meczowej, niż w przypadku godziny treningowej, było poświęcone na aktywności o wysokim i bardzo wysokim natężeniu. Wnioski. Wydatek energetyczny w trakcie meczu był wyższy niż podczas intensywnego treningu, co było skutkiem większej ilości czasu poświęconego na aktywności o wysokim natężeniu oraz dłuższe dystanse pokonywane w trakcie meczu.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2023, 74, 2; 143-150
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Analysis of the declared nutritional behaviors in a group of diabetology nurses educating patients about diabetes diet therapy
    Autorzy:
    Glabska, D.
    Wlodarek, D.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/872566.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    human nutrition
    nutritional behaviour
    diabetology nurse
    nurse
    human disease
    diabetes
    nutritional education
    patient
    diet therapy
    Opis:
    Background. The proper nutrition in diabetes is one of the crucial elements of therapy, but in practice, diet of diabetic individuals is commonly improperly balanced, that is associated with lack of nutritional knowledge. The nurses are also often characterized by insufficient knowledge about diabetes diet therapy and poor nutritional behaviors. Objective. The aim of the study was to analyze of the declared nutritional behaviors in a group of diabetology nurses and to compare it with declared nutritional behaviors of the control group. Material and Methods. The group of 52 nurses recruited from all the regions of Poland working with diabetic patients was analysed and compared with control group of 63 individuals – random non-diabetic patients from all the regions of Poland. They were asked about accomplishing practical recommended nutritional goals for adults in Poland and were able to indicate if they follow detailed recommended nutritional goals “always” (3 points), “sometimes” (1 point) or “never” (0 points). Results. The diabetology nurses rarely declared fish and legumes intake (never or sometimes accomplishing goal: 87%), milk and dairy products intake (75%), as well as moderate sugar and sweets intake (69%). Nurses significantly rarer than control group declared regularity of meals (p=0.0000) and diversion of meals (p=0.0000). The lack of correlation between number of years of working with diabetic individuals and number of obtained points during assessment of nutritional behaviors was observed. Conclusions. The nutritional behaviors of diabetology nurses are not good, even if they educate diabetic patients on daily basis. Nutritional education should be conducted not only in groups of diabetic patients, but also, in groups of diabetology nurses.
    Wprowadzenie. Prawidłowe żywienie jest w cukrzycy jednym z kluczowych elementów terapii, ale w praktyce, dieta osób z cukrzycą często jest nieprawidłowo zbilansowana, co wiąże się z brakiem wiedzy żywieniowej. Badania wskazują, że pielęgniarki również często mają niedostateczną wiedzę na temat zaleceń żywieniowych w cukrzycy i nieprawidłowe nawyki żywieniowe. Cel. Celem badań była analiza deklarowanych zachowań żywieniowych w grupie pielęgniarek diabetologicznych i porównanie ich z deklarowanymi zachowaniami grupy kontrolnej. Materiał i Metody. Grupa 52 pielęgniarek diabetologicznych, rekrutująca się ze wszystkich regionów Polski została poddana analizie i porównaniu z grupą kontrolną 63 osób (losowo dobranych osób nieleczonych z powodu cukrzycy, rekrutowanych ze wszystkich regionów Polski). Uczestnicy byli pytani o realizację praktycznych zaleceń żywieniowych kierowanych do osób dorosłych w Polsce i mogli wskazać częstość realizacji poszczególnych zaleceń jako „zawsze” (3 punkty), „czasami” (1 punkt) lub „nigdy” (0 punktów). Wyniki. Pielęgniarki diabetologiczne rzadko deklarowały spożywanie ryb i roślin strączkowych (odpowiedzi „nigdy” lub „czasami” na pytanie o realizację zalecenia: 87%), mleka i produktów mlecznych (75%) oraz umiarkowane spożywanie cukru i słodyczy (69%). Pielęgniarki istotnie rzadziej niż grupa kontrolna deklarowały regularne spożywanie posiłków (p=0,0000) i ich urozmaicenie (p=0,0000). Nie obserwowano zależności między liczbą lat pracy z pacjentami diabetologicznymi i liczbą uzyskanych punktów przy ocenie zachowań żywieniowych. Wnioski. Zachowania żywieniowe pielęgniarek diabetologicznych nie są poprawne, nawet jeśli na co dzień zajmują się one edukacją pacjentów. Edukacja żywieniowa powinna być prowadzona nie tylko wśród pacjentów diabetologicznych, ale również wśród pracujących z nimi pielęgniarek.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2015, 66, 4
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Analysis of the dietary factors contributing to the future osteoporosis risk in young Polish women
    Autorzy:
    Sidor, P.
    Glabska, D.
    Wlodarek, D.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/871492.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    human nutrition
    dietary factor
    calcium
    vitamin D
    nutrient
    future
    osteoporosis
    disease risk
    young woman
    woman
    Polska
    Opis:
    Background. The osteoporosis is becoming serious problem for the preventive healthcare, that is stated for Poland and western countries. The loss of bone mass in women may be even five times higher than in men, so in the osteoporosis preventive strategies, young women are indicated as best potential target group. Objective. The aim of the study was to analyze the osteoporosis risk, on the basis of diet assessment in young Polish women, while satisfying nutritional needs for bone health-related nutrients was taken into account. Material and Methods. The study was conducted in the group of 75 women, aged 20-30, who prepared three-day dietary record (14% of underweight, 15% of excessive body mass individuals). The intakes of nutrients being associated directly with risk of osteoporosis (protein, potassium, calcium, magnesium, vitamin D, vitamin B6, folates, vitamin B12, vitamin C) were analysed. Results. The vast majority (89%) of individuals was characterized by lower declared energy intake than calculated requirement. The majority was characterized by inadequate intake of potassium, calcium, magnesium, vitamin D and folates. Only 25% was characterized by an adequate intake of calcium and, while supplementation was taken into account, 10% was characterized by an adequate intake of vitamin D. Conclusions. Following diets declared by the analysed young women may be the factor increasing seriously the risk of osteoporosis, as well as the risk of other diet-related diseases. The low intake of majority of analysed nutrients in the analysed group may result mainly from low energy value of declared diets. Taking into account the proper BMI of the majority of analysed group of young women and low energy value of their declared diets, the common underreporting may be supposed, and it may contribute to osteoporosis risk overestimation.
    Wprowadzenie. Osteoporoza staje się obecnie, zarówno w Polsce, jak i innych krajach rozwiniętych, coraz poważniejszym problemem, który należy rozwiązywać, podejmując odpowiednie działania profilaktyczne. Utrata masy kostnej u kobiet może być nawet pięciokrotnie większa, niż u mężczyzn, stąd dla strategii w dietoprofilaktyce osteoporozy wskazuje się młode kobiety jako najlepszą potencjalną grupę docelową. Cel badań. Celem badania była analiza ryzyka osteoporozy, w oparciu o ocenę diety młodych kobiet z Polski, w której uwzględniono ocenę pokrycia zapotrzebowania na składniki odżywcze niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania kości. Materiał i metody. Badanie przeprowadzono w grupie 75 kobiet w wieku 20-30 lat, które wykonały 3-dniowe bieżące notowanie spożycia (14% kobiet niedożywionych, 15% – z nadmierną masą ciała). Analizowano spożycie składników odżywczych bezpośrednio związanych z ryzykiem osteoporozy (białko, potas, wapń, magnez, witamina D, witamina B6, foliany, witamina B12, witamina C). Wyniki. W przypadku zdecydowanej większości badanych kobiet (89%) stwierdzono niższą wartość energetyczną deklarowanej diety niż ich wyliczone zapotrzebowanie energetyczne. Większość z nich charakteryzowała się niedostatecznym spożyciem potasu, wapnia, magnezu, witaminy D i folianów. Zaledwie 25% miało zalecaną podaż wapnia i, po uwzględnieniu stosowanej suplementacji, 10% – witaminy D. Wnioski. Stosowanie diet deklarowanych przez badane młode kobiety może być czynnikiem istotnie zwiększającym ryzyko osteoporozy, jak również ryzyko innych chorób dietozależnych. Niskie spożycie większości ocenianych składników odżywczych mogło w badanej grupie wynikać głównie z niskiej wartości energetycznej deklarowanych diet. Uwzględniając prawidłowe BMI większości młodych kobiet z badanej grupy i niską wartość energetyczną deklarowanych przez nie diet, można podejrzewać w tej grupie powszechne niedoszacowanie spożycia, co przyczyniać się może do przeszacowania faktycznego ryzyka rozwoju osteoporozy.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2016, 67, 3
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Aktywność fizyczna starszych osób mieszkających w gminie Koprzywnica
    Physical activity of elderly people living in district Koprzywnica (Poland)
    Autorzy:
    Wlodarek, D.
    Majkowski, M.
    Majkowska, L.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/871846.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    aktywnosc fizyczna
    wydatek energetyczny
    ludzie starzy
    stan zdrowotny
    wskaznik BMI
    gmina Koprzywnica
    physical activity
    energy expenditure
    older people
    health status
    body mass index
    Koprzywnica commune
    Opis:
    Wprowadzenie. Aktywność fizyczna korzystnie wpływa na stan zdrowia. Osoby starsze zmniejszają swoją aktywność fizyczną miedzy innymi na skutek pogarszającego się stanu zdrowia lub mylnego przeświadczenia, że wraz ze starzeniem się nie wypada uprawiać sportów. Cel badań. Celem badania była ocena aktywności fizycznej i wydatków energetycznych osób po 60-tym roku życia mieszkających w gminie Koprzywnica (województwo Świętokrzyskie). Materiał i metody W badaniu wzięło udział 95 osób po 60-tym roku życia (51 kobiet i 44 mężczyzn). Wszystkie badane osoby żyły z rodzinami lub samotnie. Całodobowy wydatek energetyczny, wydatek energetyczny związany z aktywnością fizyczną o intensywności większej niż 3,0 MET, czas aktywności fizycznej (MET > 3,0), czas dużej aktywności fizycznej (MET > 6,0), liczbę kroków, czas odpoczynku mierzono za pomocą aparatu SenseWear Pro3 firmy Body Media Pittsburgh, USA. Pomiar trwała przynajmniej 24 godziny. Aktywność fizyczna klasyfikowana była również w oparciu o liczbę wykonanych kroków. Wyniki. Mediana wieku badanych wynosiła 71 lat, a mediana wskaźnika BMI - 27,1 kg/m2. Stwierdzono, że osoby starsze miały mniejszą wartość wskaźnika BMI (R= -0,28, p=0,005). Badane osoby wykonywały przeciętnie 6335 kroków dziennie, 42% osób wykonywało mniej niż 5000 kroków, a 31,5% ponad 10000 kroków dziennie. Mediana całkowitego wydatku energetycznego wynosiła 33,1 kcal/kg m.c./dobę (2522 kcal/dobę), z czego na wydatek energetyczny związany z aktywnością fizyczną przypadało przeciętnie 5,7 kcal/kg m.c./dobę (482 kcal/dobę). Czas aktywności fizycznej wynosił przeciętnie 1 godzinę i 22 minuty i był to głównie umiarkowany wysiłek fizyczny. Dużą aktywność fizyczna zarejestrowano u 17 kobiet (33,3%) i u 20 mężczyzn (20 osób - 45,5%) i trwała ona 1-22 minut. Na odpoczynek przeznaczano przeciętnie 8 godzin i 44 minuty. Osoby starsze w porównaniu z młodszymi miały krótszy czas aktywności fizycznej, wykonywały mniej kroków oraz miały mniejszy wydatek energetyczny związany z aktywnością fizyczną, jak i całkowity wydatek energetyczny w ciągu doby. Jednocześnie nie stwierdzono wpływu wieku na czas trwania wypoczynku i wydatek energetyczny związany siedzącym trybem życia. Zaobserwowano również, że osoby z większym BMI w porównaniu z osobami z mniejszym BMI miały krótszy czas aktywności fizycznej, mniejszy wydatek energetyczny związany z aktywnością fizyczną i jednocześnie nie stwierdzono różnic między nimi w liczbie wykonywanych kroków, czasie przeznaczonym na odpoczynek, oraz w wydatkach energetycznych związanych z siedzącym trybem życia. Wnioski. W badanej grupie osób w wieku podeszłym, osoby starsze w porównaniu z młodszymi miały mniejszą aktywność fizyczną oraz mniejszy wydatek energetyczny związany z aktywnością fizyczną, natomiast czas odpoczynku i wydatek energetyczny związany z siedzącym trybem życia nie różniły się. Osoby w wieku podeszłym mające większy wskaźnik BMI miały mniejszy całkowity wydatek energetyczny z krótszym czasem aktywności fizycznej w porównaniu z osobami z mniejszym wskaźnikiem BMI.
    ABSTRACT Background. Physical activity has good influence on health. The physical activity of elderly people may decrease, because of the health problems or think that with aging sport activity should be reduced. Objective. The aim of the study was to assess a physical activity and energy expenditure of people in age 60 and more in the Koprzywnica district (Poland). Material and methods. 95 persons in age 60 and more (51 women and 44 men) participated in the study. All participants live alone or with family. The following data: total energy expenditure, active energy expenditure, physical activity duration (MET > 3,0), vigorous physical activity duration (MET > 6,0), number of steps, lying down duration were collected using SenseWear Pro3 Armband, Body Media Pittsburgh, USA. The measurement was conducted for 24 hours. Physical activity was also classified on the basis of the number of steps. Results. The median of the age of participants was 71 years. The median of BMI was 27,1 kg/m2. Age was correlated with BMI (R= -0,28, p=0,005). Participants made on average 6335 steps daily, 42% of them made less than 5000 steps and 31,5% more than 10000 steps a day. The median of the total energy expenditure was 33,1 kcal/kg of body mass a day (2522 kcal a day), while the median of the active energy expenditure was 5,7 kcal/kg of body mass a day (482 kcal a day). The median of the physical activity duration was 1 hour and 22 minutes, and in most cases it was the moderate physical activity. In case of 17 women (33%) and 20 men (45,5%) the vigorous physical activity was detected, and duration of this physical activity was 1-22 minutes. The median of the lying down duration was 8 hours and 44 minutes. Older persons had shorter physical activity duration, made less steps and at the same time had lower active energy expenditure and total energy expenditure than younger ones. There were no differences between younger and older participants in the sedentary energy expenditure and lying down duration. Simultaneously participants with higher BMI compared with participants with lower BMI had shorter physical activity duration as well as lower active energy expenditure and total energy expenditure but there were no differences in number of steps, lying down duration and sedentary energy expenditure between them. Conclusions. In case of older persons the duration of physical activity was shorter and the active energy expenditure was lower than in case of younger persons. Both groups had the sedentary energy expenditure and the lying duration at the same level. Elderly people with higher BMI had lower total energy expenditure and lower intensity and shorter physical activity duration than elderly people with lower BMI.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2012, 63, 1
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Indirect calorimetry in the assessment of the energy requirement in overweight and obese women
    Autorzy:
    Lange, E.
    Głąbska, D.
    Włodarek, D
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/103352.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
    Tematy:
    energy requirement
    energy expenditure
    device
    Fitmate monitor
    Opis:
    Individual total energy expenditure may be calculated as a sum of basal energy requirement and energy expenditure associated with physical activity. Measurement of basal energy requirement is not often conducted in dietetic practice, but may be applied using indirect calorimetry. The aim of the analysis was to present the possibilities of using the Fitmate PRO monitor in the assessment of resting metabolic rate and basal energy expenditure with a method of indirect calorimetry in a group of 91 overweight and obese women in various age. The mean results of the resting metabolic rate measured with method of indirect calorimetry using the Fitmate PRO monitor did not differ in the age groups of overweight and obese women. The results of the resting metabolic rate measured with method of indirect calorimetry using the Fitmate PRO monitor were correlated with body mass, height, fat mass, muscle mass and waist circumference. The Fitmate PRO monitor may be a valuable tool in everyday dietetic practice to assess the basal energy expenditure with method of indirect calorimetry in a group of overweight and obese women.
    Źródło:
    Advances in Science and Technology. Research Journal; 2013, 7, 20; 91-97
    2299-8624
    Pojawia się w:
    Advances in Science and Technology. Research Journal
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The effect of dairy products choice on calcium dietary intake in female university students of nutritional faculty
    Autorzy:
    Wlodarek, D.
    Glabska, D.
    Lange, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/872112.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    calcium intake
    dairy product
    nutritional preference
    female
    student
    university
    nutritional faculty
    dietary intake
    questionnaire research
    Opis:
    Background. Dairy products provide the most important source of calcium in a typical human diet, being of particular significance to women. Objective. To determine dietary calcium intakes in a group of female students studying human nutrition at a Warsaw University of Life Sciences –SGGW through analysing the selections made of dairy products. Materials and Methods. A food frequency questionnaire was used to assess average consumption of dairy products. Total daily calcium intakes were then estimated by adding the intakes obtained from such dairy products to an average non-dairy calcium value obtained from other foodstuffs and taken to be 250 mg. Results. Varied choices were made of dairy foodstuffs, with most subjects consuming milk, milk beverages, cottage cheese and rennet cheese. Calcium intakes were thus dependent on the dietary assortment of such selected dairy products made. Whenever cheeses were avoided in the diet, then low calcium intakes became more common. Conclusions. When compared to dietary recommendations, calcium intakes in this group of young women were inadequately low, especially for those not eating cheese and despite supposedly having sufficient knowledge through studying this subject area.
    Wprowadzenie. Najważniejszym źródłem wapnia w diecie są produkty mleczne, które dostarczają większość dobowej ilości wapnia w diecie kobiet. Cel. Celem prezentowanego badania była ocena spożycia wapnia w grupie studentek wydziału nauk o żywieniu człowieka i analiza wpływu wybieranego asortymentu produktów mlecznych na ilość wapnia w ich diecie. Materiał i metody. Przeprowadzono ankietę częstości spożycia, w której oceniono przeciętne spożycie produktów mlecznych. Na tej podstawie określono przeciętną dobową ilość wapnia z produktów mlecznych, a dodając 250 mg, które jest przeciętnie spożywane z produktów innych niż produkty mleczne, również dobową podaż wapnia. Wyniki. Stwierdzono, że asortyment produktów mlecznych spożywanych w badanej grupie był różnorodny – większość z badanych spożywała mleko, napoje mleczne, sery twarogowe i sery podpuszczkowe. Podaż wapnia z produktów mlecznych była uzależniona od wybieranego asortymentu produktów mlecznych – kobietom niespożywającym serów trudniej było osiągnąć dużą ilość wapnia w diecie z produktów mlecznych. Wnioski. W porównaniu z zaleceniami, ilość wapnia w diecie młodych kobiet, szczególnie tych niespożywających serów, była niewystarczająca, mimo posiadanej przez nie wiedzy żywieniowej.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2014, 65, 1
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Alternative and online weight loss interventions during COVID-19 pandemic lockdown
    Autorzy:
    Woźniak, J.
    Garbacz, K.
    Wojciechowska, O.
    Włodarek, D.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28765610.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Opis:
    The problem of obesity is affecting an increasing number of people worldwide. The COVID-19 pandemic and the required social distancing, which make it impossible to see a dietitian, present new challenges and require the development of new ways of working with overweight individuals. Based on research and practice, dietetic services are beginning to shift from in-office consultations to a form of online consultation using mobile apps and websites. This literature review aims to critically analyze the scientific evidence for the effectiveness of interventions targeting weight loss in overweight or obese individuals focusing on behavioral and online interventions. The data from the presented studies suggest that the effectiveness of online interventions to control body weight is high enough to be used in nutritional education and in weight reduction or maintenance. The main advantage is a wide access to them for the public.
    Problem otyłości dotyka coraz większej grupy ludzi na całym świecie. Pandemia COVID-19 oraz narzucony dystans społeczny, uniemożliwiający spotkanie z dietetykiem, stawiają przed nami nowe wyzwania i wymagają wypracowania nowych sposobów współpracy z osobami z nadmierną masą ciała. W oparciu o badania naukowe i praktykę usługi dietetyczne zaczynają przechodzić z konsultacji stacjonarnych na formę konsultacji on-line, wykorzystując aplikacje mobilne i strony internetowe. Ten przegląd literatury ma na celu krytyczną analizę dowodów naukowych na skuteczność interwencji ukierunkowanych na zmniejszenie masy ciała u osób z nadwagą lub otyłością skupiając się na interwencjach behawioralnych i interwencjach online. Dane z przytoczonych badań sugerują, że skuteczność interwencji internetowych w celu kontroli masy ciała jest wystarczająco wysoka, aby opłacać się zarówno w edukacji żywieniowej, jak i redukcji czy utrzymaniu masy ciała. Główną zaletą konsultacji internetowych dla społeczeństwa, jest szeroki do nich dostęp.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2022, 73, 2; 147-158
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-13 z 13

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies