Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Włodarczyk-Makuła, M" wg kryterium: Autor


Tytuł:
Degradacja małocząsteczkowych WWA w modyfikowanym procesie Fentona
Degradation of Low Molecular Weight PAHs in the Modified Fenton Process
Autorzy:
Kozak, J.
Włodarczyk-Makuła, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1813733.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
WWA
ścieki
proces foto-Fentona
nadtlenek wodoru
nadtlenek wapnia
węglan sodu
nadwęglan sodu
PAHs
wastewater
photo-Fenton process
hydrogen peroxide
calcium peroxide
sodium percarbonate
Opis:
W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczące zastosowania H2O2, CaO2 oraz Na2CO3·1,5 H2O2 w warunkach reakcji foto-Fentona do degradacji małocząsteczkowych WWA. Badania prowadzono z wykorzystaniem oczyszczonych ścieków koksowniczych. Utlenianie prowadzono z wykorzystaniem procesu foto-Fentona w środowisku kwaśnym. Do utleniania stosowano różne dawki nadtlenku wapnia, nadtlenku wodoru lub nadwęglanu sodu przy stałej dawce siarczanu żelaza FeSO4·7 H2O. Ścieki były eksponowane na promieniowanie UV-C o długości fali λ = 264 nm przez 480 s. Efektywność zastosowanych utleniaczy oceniano na podstawie analizy zmian wartości wybranych wskaźników zanieczyszczeń ChZT, OWO oraz zmian stężenia wybranych WWA. Przy zachowaniu tych samych warunków procesowych efektywność degradacji WWA z zastosowaniem Na2CO3·1,5 H2O2 w warunkach reakcji była w granicach 80-87%, z zastosowaniem H2O2: 40-63%, a z zastosowaniem nadtlenku wapnia sięgała 85%.
The article presents the results of use H2O2, CaO2 and Na2CO3·1,5 H2O2 under the conditions of the photo-Fenton reaction for the degradation of low molecular weight PAHs. The research was carried out using purified coke wastewater. Oxidation was carried out using the photo-Fenton process in an acidic medium. Various doses of calcium peroxide, hydrogen peroxide and sodium carbonate were used for the oxidation at a constant dose of FeSO4·7 H2O iron sulphate. Then the samples were exposed to UV-C radiation, with a wavelength λ = 264 nm for 480 s. The effectiveness of the oxidants was evaluated on the basis of changes in the values of COD and TOC index as well as changes in the concentration of tested PAHs. While maintaining the same process conditions, the PAHs degradation efficiency using Na2CO3·1,5 H2O2 under reaction conditions was in the range of 80-87%, using H2O2 – 40-63%, and using CaO2 was to 85%.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2018, Tom 20, cz. 2; 1418-1429
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fotodegradacja małocząsteczkowych WWA w warunkach reakcji Fentona
Fotodegradation of low mass molecule PAHS in fenton process
Autorzy:
Kozak, J.
Włodarczyk-Makuła, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/371992.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
Tematy:
WWA
AOPs
reakcja foto-Fentona
ścieki koksownicze
oczyszczone ścieki koksownicze
PAHs
photo-Fenton
coke wastewater
pretreated coking wastewater
Opis:
Obecnie wiele uwagi naukowców i praktyków skupia się na technologiach oczyszczania ścieków, które mają za zadanie usuwać związki toksyczne i/lub trudno rozkładalne. Do związków tego typy należą WWA. Badania wykazały, że procesy zaawansowanego utleniania (AOP- advanced oxidation processes) mogą być stosowane do degradacji WWA. Jedną z metod AOP jest utlenianie z wykorzystaniem odczynnika Fentona. Modyfikacje tej reakcji zmierzają m.in. w kierunku poszukiwnia alternatywnych, niż H2O2 źródeł rodników hydroksylowych oraz wspomagania procesu utleniania promieniami ultrafioletowymi. Celem pracy było określenie efektywności fotoutleniania małocząsteczkowych WWA w oczyszczonych ściekach koksowniczych, w warunkach reakcji Fentona. Źródłem rodników hydroksylowych był nadtlenek wapnia CaO2, a proces wspomagano promieniami UV. Efektywność utleniania oceniono na podstawie analiz WWA w badanych próbkach przed i po procesie fotoutleniania. Jakościową i ilościową identyfikację WWA prowadzono z wykorzystaniem metody chromatografii gazowej w połączeniu z spektrometrią masową GC-MS. Badania wykazały, że w warunkach silnie utleniających następowała fotodegradacja badanych WWA. Spadek stężenia analizowanych węglowodorów był w zakresie od 0 do 96%. Badania wykazały, że nadtlenek wapnia może stanowić alternatywne źródło rodników hydroksylowych do degradacji WWA, obecnych w ściekach koksowniczych.
Nowadays, the attention of many researchers and scientists is focused on wastewater treatment technologies which are designed to remove toxic and/or persistant compounds. PAHs belong to this type of compounds. Studies have shown that advanced oxidation processes (AOP-advanced oxidation processes) can be used for PAHs degradation. One of the AOP methods is oxidation using Fenton's reagent (Fe2+/H2O2). The aim of this modification is a search for alternative sources of hydroxyl radicals than H2O2 and support that processes by UV light.. The aim of the study was to determine the efficiency of photocatalysis of low molecular weight PAHs in pretreated coking wastewater under Fenton reaction conditions. The source of hydroxyl radicals was calcium peroxide and the process was supported by UV radiation. The oxidation efficiency was assessed on the basis of PAH analyzes in the pre-and post-oxidation samples. Qualitative and quantitative identification of PAHs was carried out using gas chromatography in combination with GC-MS mass spectrometry. The decrease in the concentration of the analyzed carbohydrates was in the range of 17 to 96%. Studies have shown that calcium peroxide can be an alternative source of hydroxyl radicals for the PAH degradation present in coke wastwater.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski; 2017, 168 (48); 25-34
1895-7323
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ogólna charakterystyka metod biologicznej kontroli jakości środowiska
Autorzy:
Kozak, J.
Włodarczyk-Makuła, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/273655.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Roble
Tematy:
toksykologia
badania toksykologiczne
kontrola jakości środowiska
toxicology
toxigological test
environmental health auditing
Źródło:
LAB Laboratoria, Aparatura, Badania; 2016, 21, 6; 22-27
1427-5619
Pojawia się w:
LAB Laboratoria, Aparatura, Badania
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The use of sodium percarbonate in the fenton reaction for the PAHs oxidation
Zastosowanie nadwęglanu sodu w reakcji fentona do utleniania WWA
Autorzy:
Kozak, J.
Włodarczyk-Makuła, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/396416.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
Tematy:
photo-Fenton oxidation
sodium percarbonate
GC-MS
coking wastewater
PAHs
reakcja foto-Fentona
nadwęglan sodu
oczyszczone ścieki koksownicze
WWA
Opis:
The aim of the paper was to determine the effectiveness of the removal of 4, 5and 6 - ring PAHs from coking wastewater using sodium percarbonate Na2CO3∙1,5 H2O2 and iron sulphate in acid condition. The samples were exposing to ultraviolet rays. The source of UV-C radiation was a lamp emitting a wave of light with a length of λ = 264 nm, placed directly above the layer of the samples wastewater. The sodium percarbonate Na2CO3 1.5 H2O2 doses were determined on the basis of stoichiometric calculation. Ratio of iron ions to the hydrogen peroxide released in reaction was: 0.5; 0.4; 0.3; 0.2; 0.1. Before and after the oxidation process, COD and TOC value were determined and as well as concentrations of selected PAHs. The total concentration of tested PAHs before oxidation reached the value of 995 μg/L. The average content of organic pollutants determined by the chemical oxygen demand (COD) was 538 mg/L, while the average content of Total organic carbon (TOC) was 180 mg /L. The use of sodium percarbonate caused the oxidation of organic pollutants and lowering of COD and TOC in the following ranges: 22-46% and 10-30%. For individual PAHs the degradation efficiency was in the ranged from 95% to 99.9%. The degradation efficiency of 4 ring hydrocarbons caused 98% and 5 and 6 ring of hydrocarbons was 98.7% and 99.4%, respectively.
Celem pracy było określenie efektywności usuwania 4, 5 i 6 pierścieniowych WWA z oczyszczonych ścieków koksowniczych z zastosowaniem nadwęglanu sodu Na2CO3 ∙ 1,5 H2O2 i siarczanu żelaza w środowisku kwaśnym. Próbki eksponowano na działanie promieni ultrafioletowych. Źródłem promieniowania UV-C była lampa emitująca fale o długości λ = 264 nm, umieszczona bezpośrednio nad warstwą próbek ścieków. Dawki nadwęglanu sodu Na2CO3 ∙ 1,5 H2O2 zostały określone na podstawie obliczeń stechiometrycznych. Stosunek jonów żelaza do nadtlenku wodoru uwalnianego podczas reakcji wynosił: 0,5; 0,4; 0,3; 0,2; 0,1. Przed i po procesie utleniania oznaczano wartość ChZT i OWO oraz stężenia wybranych WWA. Całkowite stężenie badanych WWA przed utlenianiem osiągnęło wartość 995 μg/L. Średnia zawartość zanieczyszczeń organicznych określona przez chemiczne zapotrzebowanie tlenu (ChZT) wynosiła 538 mg/L, podczas gdy średnia zawartość całkowitego węgla organicznego (OWO) wynosiła 180 mg/L. Podczas procesu odnotowano utlenianie zanieczyszczeń organicznych i obniżenie ChZT i OWO w następujących zakresach: 22-46% i 10-30%. Dla poszczególnych WWA wydajność degradacji wynosiła od ponad 95% do 99,9%. Efektywność degradacji 4- pierścieniowych węglowodorów wynosiła 98%, a 5 i 6 pierścieniowych odpowiednio 98,7% i 99,4%.
Źródło:
Civil and Environmental Engineering Reports; 2018, No. 28(2); 124-139
2080-5187
2450-8594
Pojawia się w:
Civil and Environmental Engineering Reports
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ekstrakcja WWA z osadów wydzielonych ze ścieków koksowniczych
Extraction of PAH from sewage sludge from coke wastewater separated
Autorzy:
Macherzyński, B.
Włodarczyk-Makuła, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/296877.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
ekstrakcja
GC-MS
osady ściekowe
polycyclic aromatic hydrocarbons
extraction
sewage sludge
Opis:
W prawodawstwie polskim brakuje przepisów regulujących maksymalną zawartość WWA w osadach ściekowych przeznaczonych do rolniczego wykorzystania. Propozycja nowelizacji Dyrektywy 1986/278/EEC uwzględnia WWA obok innych mikrozanieczyszczeń. Zawartość dopuszczalna sumy jedenastu WWA będzie na poziomie 6 mg/kg s.m. Brak jednocześnie jednolitej procedury analitycznej analizy WWA w osadach. Oznaczanie mikrozanieczyszczeń w osadach ściekowych stanowi jedno z bardziej skomplikowanych zadań analitycznych. Związane jest to z heterogennością tych materiałów, obecnością wielu związków interferujących oraz ze zróżnicowanymi stężeniami WWA. Jednym z ważniejszych czynników poprawności analizy ilościowej jest dobór ekstrahentów do wydzielenia matrycy organicznej z osadów. Dlatego podjęto badania, których celem był dobór mieszaniny rozpuszczalników do ekstrakcji. Badania prowadzono z wykorzystaniem osadów wydzielonych ze ścieków koksowniczych. Przygotowanie próbek osadów do oznaczania WWA obejmowało: - wyodrębnienie matrycy organicznej z osadów przez sonifikację z zastosowaniem dwóch mieszanin rozpuszczalników organicznych: cykloheksanu z dichlorometanem (5:1 v/v) oraz acetonu z heksanem (1:1 v/v), - oczyszczanie ekstraktów na kolumienkach wypełnionych żelem krzemionkowym lub z wypełnieniem cyjano-krzemionkowym w warunkach próżniowych, - oznaczenie ilościowe 16 WWA z wykorzystaniem chromatografu GC-MS. Osady wydzielono ze ścieków, które pobrano dwukrotnie z koksowni jako próbki losowe. Podczas poboru pierwszej porcji osadu oraz z zastosowaniem kolumienek z żelem krzemionkowym i mieszaniny rozpuszczalników dichlorometan: cykloheksan średnie stężenie WWA wynosiło 229 mg/kg s.m., natomiast przy użyciu mieszaniny rozpuszczalników aceton : heksan średnie stężenie 16 WWA wynosiło 740 mg/kg s.m. Średnie stężenia badanych WWA w drugiej porcji osadów przy zastosowaniu kolumienki z wypełnieniem cyjano-krzemionkowym i mieszaniny rozpuszczalników dichlorometan : cykloheksan oraz aceton : : heksan wynosiły odpowiednio 12 oraz 104 mg/kg s.m.
The presence of PAHs in sewage sludge is the result of sorption of these compounds on solid particles of suspensions present in wastewater. In the polish legislation there aren't regulation governing the maximum levels of PAHs in sewage sludge intended for agricultural use. Proposed amendment to the Directive 1986/278/EEC on sewage sludge includes among other micropollutants also PAHs levels. The total PAHs concentration in sewage sludge will be 6 mg/kg d.m. But there is no methodology for the determination of PAHs in sewage sludge. Determination of micropollutants in sewage sludge is one of the most complex analysis tasks. It is due to the heterogeneity of these materials, the presence of many interfering compounds and with varying concentrations of PAHs. One of the most important factors in the correct quantitative analysis is the selection of extractants to separation of the organic matrix of sewage sludge. Therefore the aim of this study was to determine the composition of the solvents mixture for extraction. Research was conducted with the use of sewage sludge separated from the coke wastewater. Preparation of sediment sewage sludge for determination of PAHs included: - separation of the organic matrix from sewage sludge by extraction using two mixtures of organic solvents: cyclohexane with dichloromethane and acetone with hexane, - purification of extracts on silica gel or columns filled with cyan/silica gel under vacuum, - quantification of 16 PAHs using a set of GC-MS. Sludges were isolated from sewage which have been collected twice from coking as a instantaneous samples. During the sampling of the first portion of sludge and using columns of silica gel and solvent mixtures of dichloromethane and cyclohexane mean concentration of PAHs was 229 mg/kg d.m. While using a solvent mixture of acetone: hexane mean concentration of 16 PAHs was 740 mg/kg d.m. Average concentrations of studied PAHs in the second portion of sludge using a PAH Soil small column and solvents dichloromethane: acetone and cyclohexane : hexane were respectively 12 and 104 mg/kg d.m.
Źródło:
Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2011, 14, 4; 333-343
1505-3695
2391-7253
Pojawia się w:
Inżynieria i Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kinetyka rozkładu WWA w osadach ściekowych w warunkach beztlenowych
The kinetics of degradation of PAHs in sewage sludge in anaerobic conditions
Autorzy:
Macherzyński, B.
Włodarczyk-Makuła, M.
Ładyga, E.
Pękała, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/297146.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
czas połowicznego rozpadu
WWA
kinetyka
osady ściekowe
warunki beztlenowe
half-life
PAHs
kinetics
sewage sludge
anaerobic conditions
Opis:
W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczące kinetyki rozkładu wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych podczas kofermentacji osadów komunalnych z osadami koksowniczymi. Celem badań była ocena stopnia trwałości WWA w mieszaninie osadów w czasie biochemicznej stabilizacji beztlenowej, którą wyrażono przez czas połowicznego rozpadu. Wyznaczono także szybkość chwilową rozkładu WWA w osadach podczas fermentacji. Osady komunalne (nadmierne z przefermentowanymi) stanowiły próbkę kontrolną, natomiast mieszanina komunalnych z koksowniczymi – próbkę badaną. Osady inkubowano przez 20 dób w temperaturze 37°C bez dostępu światła. Podczas badań oznaczono sześć związków zaliczanych do WWA. Były to benzo(b)fluoranten C20H12, benzo(k)fluoranten C20H12, benzo(a)piren C20H12, dibenzo(a,h)antracen C22H14, indeno(1,2,3,c,d)piren C22H12 oraz benzo(g,h,i)perylen C22H12. Ilościową analizę prowadzono z wykorzystaniem chromatografu gazowego sprzężonego ze spektrometrem mas (GC-MS). Oznaczenie WWA w osadach ściekowych wykonano przed procesem oraz po 10 i 20 dobach. Sumaryczna zawartość 6 WWA w osadach kontrolnych przed procesem fermentacji wynosiła 654 μg/kg s.m. Podczas fermentacji ubytek sumarycznej ilości 6 WWA wynosił 70%, a końcowe stężenie było na poziomie 196 μg/kg s.m. W przypadku kofermentacji osadów komunalnych z koksowniczymi nastąpił ubytek 6 WWA od początkowej zawartości wynoszącej od 1342 do 510 μg/kg s.m. po 20 dobach, co odpowiada rozkładowi tych związków w 62%. Otrzymane wyniki wskazują na możliwość degradacji WWA podczas fermentacji beztlenowej. Czas połowicznego rozkładu był zróżnicowany dla poszczególnych węglowodorów i dla osadów komunalnych mieścił się w przedziale od 8 do 14 dób, a w mieszaninie osadów komunalnych z koksowniczymi od 12 do 20 dób. Najbardziej trwałymi węglowodorami były benzo(a)piren oraz indeno(1,2,3,c,d)piren.
The article shows the results of study concerning the kinetics of decomposition of polycyclic aromatic hydrocarbons during the co-fermentation of municipal sewage sludge with coking sewage sludge. The purpose of the study was to assess the decomposition of PAHs in the mixture of sludge during the biochemical anaerobic stabilization. The decomposition of polycyclic aromatic hydrocarbons during fermentation of sewage sludge is expressed by the half-life. The municipal sewage sludges (excessive and fermented sewage sludge) were a control sample, whereas the mixture of municipal sewage sludge and coking sewage sludge – the tested sample. The sewage sludge were incubated for 20 days at 37°C with no access of light. During the tests six compounds classified as PAHs were determined where the amount of atoms of carbon is 20 to 22 and the amount of hydrogen atoms is 12 or 14. These were benzo( b)fluoranthene C20H12, benzo(k)fluoranthene C20H12, benzo(a) pyrene C20H12, dibenzo( a,h)anthracene C22H14, indeno(1,2,3,c,d)pyrene C22H12 and benzo(g,h,i)perylene C22H12. The quantitative analysis was conducted with the use of gas chromatograph compressed with mass spectrometer (GC-MS). The determination of PAHs in sewage sludge was made both prior to the process and after 20 days. The content of PAHs in the control sewage sludge prior to the fermentation process was 654 μg/kg of dry mass. During the fermentation a loss of total content of 6 PAHs by 70% occurred and the final concentration was 196 μg/kg of dry mass. For co-fermentation of sewage sludge a loss of PAHs compared to the initial content of 1.342 μg/kg of dry mass to the value of 510 μg/kg of dry mass after 20 days occurred. Therefore, the loss of PAHs in the mixture of municipal sewage sludge and coking sewage sludge accounted for 62%. The results obtained indicate a possible degradation of PAHs during anaerobic fermentation. Under the conditions of conducted tests the half-time was different for individual hydrocarbons. For municipal sewage sludge the half-time was 8 to 14 days and in the mixture of municipal and coking sewage sludge 13 to 20 days. The most durable hydrocarbons were benzo(a)pyrene and indeno (1,2,3,c,d)pyrene.
Źródło:
Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2015, 18, 4; 437-448
1505-3695
2391-7253
Pojawia się w:
Inżynieria i Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena możliwości ko-fermentacji osadów koksowniczych i komunalnych
Evaluation of the possibility of co-fermentation coke sludge and municipal sludge
Autorzy:
Macherzyński, B.
Włodarczyk-Makuła, M.
Turek, A.
Nowacka, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/372681.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
Tematy:
kofermentacja
komunalne osady ściekowe
osady koksownicze
biogaz
co-fermentation
sewage sludge
coke sludge
biogas
Opis:
W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące zmian właściwości fizyczno-chemicznych podczas procesu kofermentacji osadów koksowniczych z komunalnymi. Proces prowadzono w temperaturze 37°C przez 20 dób dla trzech mieszanin osadów. Mieszanina osadów surowych i nadmiernych zaszczepionych przefermentowanym stanowiła próbkę kontrolną. Pozostałe dwie próbki to w/w mieszaniny z dodatkiem osadów koksowniczych w ilości 5% i 15% v/v. Stopień rozkładu substancji organicznych wynosił 28% w osadach kontrolnych oraz 27% i 24% odpowiednio w osadach z dodatkiem 5% i 15% osadów koksowniczych. Podczas fermentacji osadów kontrolnych sumaryczna ilość biogazu sięgała 5727 cm3/dm3. Gdy do osadów wprowadzono 5% osadów koksowniczych sumaryczna produkcja biogazu wynosiła 5126 cm3/dm3, natomiast w przypadku, gdy do osadów wprowadzono 15% osadów przemysłowych, sumaryczna produkcja biogazu była najmniejsza i nie przekraczała 3700 cm3/dm3.
The paper presents results of research on changes in the physico-chemical properties during co-fermentation process of coke and municipal sludges. The process was carried out at 37°C for 20 days, for the three mixtures of sludge. The mixture of raw sludge and excessive sludge inoculated with fermented sludge was a control sample. The other two samples are mixtures with the addition of coke sludge in the amount of 5% (B1) and 15% (B2). The degree of decomposition of organic matter was 28% for control sludges and 27% and 24%, respectively, for sludge B1 and B2. The largest summary production of biogas was obtained for the control sludges (5727 cm3/dm3.). In the reactor, to which a 5% of coke sludge was introduced the total production was lower and amounted 5126 cm3/dm3. In the case, when a 15% of coke sludge was introduced total biogas production amounted 3653 cm3/dm3.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski; 2013, 150 (30); 79-91
1895-7323
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena możliwości unieszkodliwiania osadów koksowniczych w procesie kofermentacji
Evaluation of the Possibility of Disposal of Coke Sludge in the Co-Fermentation Process
Autorzy:
Macherzyński, B.
Włodarczyk-Makuła, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1818587.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
kofermentacja
komunalne osady ściekowe
osady ściekowe koksownicze
ciecze nadosadowe
co-fermentation
municipal sewage sludge
coke sewage sludge
supernatants
Opis:
The paper presents results of research on changes in physical-chemical properties during the process of co-fermentation of coke sludge and municipal sludge. The process was carried out at 37°C for 16 days. For testing of fermentation, the mixture of raw sludge and excessive sludge was prepared with the addition of fermented sludge (control) and four mixtures of sludge coke and municipal sewage sludge in the proportions: I, II, III, IV – 1:20, 1:10, 1:6, 1:4, respectively. The content of dry matter in the control sludge during fermentation decreased by 15% and the degree of decomposition of the organic substances was 24.7%. The share of organic matter in the fermented sludge was 60%. The total biogas production in the control sludge was 4557 mL. The analysed sludge I (ratio 1: 20) showed a loss of organic dry matter by 14%, and the degree of decomposition of organic matter reached 22.5%. The share of organic matter in fermented sludge alike for the control sludge accounted for 60%. During the co-fermentation of the analysed sludge (I) the total biogas production was 4508 mL. After the co-fermentation of sludge II (1:10) the degree of decomposition of organic substances was the same as during the co-fermentation sludge I and accounted for 22.4%. The dry matter content in the sludge decreased by 16%. Also, the content of organic matter in the fermented sludge was similar as after the fermentation of mixture I and accounted for 59%. The total biogas production was 3990 mL. The reduction of organic compound in sludge III (1:6) and IV was 22.3% and 20.6%. The dry matter of sludge after the 16-day incubation decreased by 16% in the case of a mixture III and by 15% – mixture IV. The share of organic matter in the fermented sludge was 64%. The results show that it is possible to dispose the coke sludge and the municipal sludge in the co-fermentation process. In the adopted experimental conditions, the introduction of coke sludge to the municipal sludge with the ratio of 1:20, 1:10 and 1: 6 (mixture I, II and III, respectively) had no statistically significant effect on the degree of decomposition of organic compounds, the loss of dry matter, the total biogas production, the reduction of organic substances expressed by COD index, the amount of biogas per unit of dry organic matter and the methane content in biogas. The coke sludge content for co-fermentation should not cause significant changes in technical parameters of the process, so in order to maintain the correct operation of the fermentation chambers it is necessary to determine the appropriate mixing ratio of sludge.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2015, Tom 17, cz. 2; 1142-1161
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przygotowanie probek cieczy osadowych (przemysłowych) do oznaczania wybranych WWA
Autorzy:
Macherzyński, B.
Włodarczyk-Makuła, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/273736.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Roble
Tematy:
WWA
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
ciecze osadowe
ścieki przemysłowe
PAH
polycyclic aromatic hydrocarbons
sludge liquids
industrial wastewater
Opis:
W pracy przedstawiono wyniki badań oznaczania WWA w cieczach osadowych wydzielonych z osadów przemysłowych. Badania prowadzono z wykorzystaniem dwóch mieszanin rozpuszczalników (metanol:cykloheksan:dichlorometan oraz aceton:heksan) oraz dwóch metod ekstrakcji (poziome wytrząsanie oraz bonifikacja). W badanych próbkach oznaczano te WWA z listy EPA, których rozpuszczalność w wodzie jest największa (2-, 3-, 4- pierścieniowe). Sumaryczne stężenie WWA wynosiło od 6,6 μg/dm3 do 13,6 μg/dm3 w zależności od rodzaju rozpuszczalników oraz metody ekstrakcji. Najwyższe stężenie sumaryczne w cieczach nadosadowych odnotowano przy zastosowaniu wytrząsania poziomego oraz mieszaniny metanolu:cykloheksanu:dichlorometanu.
Źródło:
LAB Laboratoria, Aparatura, Badania; 2012, 17, 2; 27-30
1427-5619
Pojawia się w:
LAB Laboratoria, Aparatura, Badania
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Simplification of the Procedure of Preparing Samples for PAHs and PCBs Determination
Uproszczenie procedury przygotowania próbek do oznaczania WWA i PCB
Autorzy:
Macherzyński, B.
Włodarczyk-Makuła, M.
Nowacka, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/204865.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
układ GC-MS
WWA
PCB
osad ściekowy
supernatanty
PAH
PCBs
recovery
GC-MS
SPE
sewage sludge
supernatants
Opis:
W pracy przedstawiono wyniki badań wspólnego oznaczania WWA i PCB w osadach przemysłowych oraz cieczach nadosadowych. Osady pobrano z zakładowej oczyszczalni, a ciecze nadosadowe uzyskano poprzez ich odwirowanie. Przygotowane próbki osadów i cieczy poddawano ekstrakcji z wykorzystaniem mieszaniny organicznych rozpuszczalników. Stosowano cykloheksan i dichlorometan do próbek stałych, a metanol, cykloheksan i dichlorometan – do ciekłych. Ekstrakty, po oddzieleniu od próbek osadów i cieczy, oczyszczano na żelu krzemionkowym w warunkach próżniowych i zatężano w strumieniu azotu. W tak przygotowywanych ekstraktach prowadzono analizę jakościowo-ilościową 16 WWA z wykorzystaniem układu GC-MS. Następnie próbki odparowywano i zalewano wodą oraz metanolem do uzyskania klarownego roztworu. Ekstrakty oczyszczano na kolumienkach octadecylowych C18, a następnie zatężano w strumieniu azotu. W tych ekstraktach oznaczano PCB również z wykorzystaniem chromatografu gazowego ze spektrometrem mas. Zakres stężeń 16 WWA w osadach ściekowych wynosił od 10–16 mg/kgs.m.. Sumaryczne średnie stężenie 16 WWA w cieczach nadosadowych wynosiło 17 žg/L. Średni odzysk WWA wprowadzonych do osadów w postaci mieszaniny wzorcowej wynosił 78% (z uwzględnieniem naftalenu). W przypadku cieczy nadosadowych średnia wartość odzysku to 60%. Średnie stężenie PCB w cieczach nadosadowych wynosiło 10 ng/L. Dla osadów suma oznaczonych PCB wyniosła średnio 1,23 žg/kgs.m.. W przypadku poszczególnych PCB procentowy odzysk mieszaniny wzorcowej dla cieczy nadosadowych sięgał do 86%, natomiast dla osadów do 55%.
Źródło:
Archives of Environmental Protection; 2012, 38, 4; 23-33
2083-4772
2083-4810
Pojawia się w:
Archives of Environmental Protection
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ składu osadów na zmiany ilościowe małocząsteczkowych WWA w procesie fermentacji
Effect of composition of the sewage sludge on degradation of low molecular weight PAHs in the fermentation process
Autorzy:
Macherzyński, B.
Włodarczyk-Makuła, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/297286.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
osady ściekowe
ciecze nadosadowe
WWA
degradacja
sewage sludge
supernatants
PAHs
degradation
Opis:
Przedstawiono wyniki badań kofermentacji osadów komunalnych z osadami wydzielonymi ze ścieków koksowniczych. Proces fermentacji prowadzono przez 20 dób w temperaturze 37°C w szklanych bioreaktorach bez dostępu światła. Badania fermentacji prowadzono dla mieszaniny osadów nadmiernych i przefermentowanych (zaszczep), oraz z dodatkiem osadów koksowniczych w ilości 15% (objętościowej). Na podstawie oznaczonych stężeń WWA w osadach (fazie stałej i ciekłej) przed i po fermentacji wyznaczono bilans masowy WWA. W osadach komunalnych i wydzielonych z nich cieczach nadosadowych ilość małocząsteczkowych (2-, 3- i 4-pierścieniowych) WWA wynosiła sumarycznie 26,74 μg, natomiast po procesie stabilizacji beztlenowej - 8,57 μg. Ubytek WWA w fazie stałej był rzędu 82%. W fazie ciekłej natomiast odnotowano wzrost 10 WWA o 0,63 μg. W przypadku kofermentacji mieszaniny, w której 15% objętości stanowiły osady koksownicze, sumaryczna zawartość węglowodorów w fazie stałej po procesie była mniejsza od początkowej o 78% (ubytek z 82,85 do 17,91 μg). W fazie ciekłej natomiast odnotowano ponad 3-krotny wzrost stężenia WWA (od 9,37 do 30,26 μg). Sumaryczna ilość WWA w obu fazach (stałej i ciekłej) przed procesem wynosiła 92,22 μg, natomiast po 20-dobowej inkubacji - 48,17 μg. Wskazuje to na możliwość degradacji małocząsteczkowych WWA w osadach poddawanych fermentacji.
The paper presents the results of co-digestion of municipal and coke sewage sludge. The fermentation process was carried out for 20 days at 37°C, in glass bioreactors in the dark. Fermentation research was carried out for two mixtures. The first one was municipal sewage sludge (a mixture of excess and fermented sludge), and the second - a mixture of municipal sewage sludge (composition as above) with the addition of coke sewage sludge in the amount of 15% by volume. In order to control the fermentation process determinations of selected physico-chemical properties of the sewage sludge before and after incubation were performed. In sewage sludge were determined: dry residue, residue after calcination and hydration. In supernatant obtained from centrifugation of sewage sludge were determined: pH, alkalinity, chemical oxygen demand and volatile fatty acids. Determination of PAHs was performed three times parallel in the sewage sludge and in supernatants: before fermentation, after 10 days of its duration and at the end of the process. 10 PAHs was determined using a gas chromatograph coupled with a mass detector. Dry residue content in excessive sludge after 20 days fermentation decreased by 21% and after the process was 13.6 g/L. Participation of organic matter in the fermented sludge was 62%. In sewage sludge with 15% addition of coke sludge dry weight decreased by 16%, and the content of organic matter in the fermented sludge was 61% In control sewage sludge the degree of decomposition of organic compounds was 25.7%, while in sludge with the 15% addition of coke sewage sludge was 23.9%. On the basis of designated concentrations of PAHs and dry matter content in sewage sludge amounts of these compounds in solid and liquid phase in relation to the unit volume was calculated. In municipal sewage sludge amount of low molecular weight (2-, 3- and 4-ring) PAHs before the process in sewage sludge and separated from them supernatants was 26.74 μg in total, while after the stabilization process - 8.57 μg. In liquid phase an increase of 10 PAHs by 0.63 μg was obtained, while in the solid phase - 82% decrease. In the case of the mixture fermentation, in which 15% of the volume was coke sewage sludge, the total hydrocarbon content in the solid phase after the process was less than the initial by about 78%. While in the liquid phase, reported 3.2-fold increase in PAHs concentration during the process. The total amount of PAHs in both phases (solid and liquid) before the process was 92.22 μg, and after 20 days incubation - 48.17 μg.
Źródło:
Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2014, 17, 4; 533-545
1505-3695
2391-7253
Pojawia się w:
Inżynieria i Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Charakterystyka wybranych parametrów jakości wody zasilającej ZUW Goczałkowice
Characteristics of selected quality parameters of water supplying Water Treatment Plant Goczałkowice
Autorzy:
Nowacka, A.
Włodarczyk-Makuła, M.
Panasiuk, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/296845.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
woda powierzchniowa
zakład uzdatniania wody
Goczałkowice
azot amonowy
azot azotynowy
azot azotanowy
fosforany
surface water
ammonium nitrogen
nitrite nitrogen
nitrate nitrogen
phosphates
Opis:
Zbiornik zaporowy w Goczałkowicach pełni znaczącą rolę w zaopatrzeniu w wodę mieszkańców aglomeracji katowickiej i rybnickiej. Woda (czerpana ze zbiornika Goczałkowice na Wiśle oraz Czaniec na rzece Sole) jest przygotowywana do spożycia przez ludzi w Zakładzie Uzdatniania Wody (ZUW) w Goczałkowicach Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów (GPW S.A.). Udział ZUW Goczałkowice w całkowitej produkcji wody pitnej w GPW S.A. wynosi ok. 45%. Analizą jakościową objęta jest woda ze zbiornika (10 punktów pomiarowych), jego dopływów (punkty pomiarowe Bajerka, Potok Zbytkowski, Rów A) oraz woda w poszczególnych punktach procesu produkcyjnego (w tym woda surowa). Ze względu na źródło zasilania i stosowaną technologię uzdatniania wyróżniono wodę surową: GO-CZA I i GO-CZA II. Wykonywane na bieżąco oznaczenia obejmują takie wskaźniki, jak: temperatura, mętność, barwa, zapach, odczyn, BZT5, utlenialność, ChZTCr, procentowe nasycenie tlenem oraz zawartość azotu amonowego, azotu azotynowego i azotu azotanowego, fosforanów, chlorków, manganu i żelaza. W przypadku niektórych wskaźników zaobserwować można sezonowość zmian. Występowanie pozostałych uwarunkowane jest innymi czynnikami (spływy powierzchniowe, opady atmosferyczne, zakwity glonów). W pracy przedstawiono wyniki analiz takich wskaźników, jak: azot amonowy, azotanowy, azotynowy oraz fosforany, dotyczących wody surowej ujmowanej ze zbiornika Goczałkowice i przesyłanej do zasilania linii technologicznej GO-CZA I. Na podstawie danych archiwalnych pochodzących z lat 80., 90. XX w. oraz wyników z lat 2000-2005 dokonano porównania wybranych wskaźników jakościowych wody przeznaczonej do uzdatniania.
Dam reservoir in Goczałkowice have a vital role in water supply of Upper Silesian agglomeration inhabitants. Water (taken from the Goczałkowice reservoir on the Vistula River and Czaniec reservoir on the Soła River) is prepared for human consumption in the Water Treatment Plant (WTP) in Goczałkowice belonging to the Upper Silesian Waterworks in Katowice. Production of WTP Goczałkowice is around 45% of the total production of drinking water in the whole waterworks. Qualitative analysis includes: water from the reservoir (10 sampling points), its tributaries (measurement points Bajerka, Zbytkowski stream, Ditch A) and water at different points of the production process (including raw water). Depending on supply source and the technology used to water treatment stands out: raw water GO-CZA I (used by production line GO-CZA I) and GO-CZA II (used by production line GO-CZA II). Analysis includes parameters such as: temperature, turbidity, colour, odour, pH, BOD5, oxidation, COD, percentage oxygen saturation and content of ammonium nitrogen, nitrite nitrogen, nitrate nitrogen, phosphates, chlorides, manganese and iron. Some parameters show seasonal changes. The occurrence of the remaining parameters is conditioned by other factors (surface runoff, rainfall, algal blooms). The paper describes results of analysis of selected quality parameters ammonium, nitrate and nitrite nitrogen as well as phosphates of raw water from the Goczałkowice reservoir transmitted to the processing line GO-CZA I. Comparisons of selected quality indicators of water intended for treatment was based on archival data from the 80's, 90's of the 20th century and the results from year 2000-2005. The most accurate measurement data come from the 80's, when the analysis were performed every week. In later periods, their frequency was limited to a month. In the summer seasons of years: 1984-1986, 1994-1998 and 2000-2005 was observed increased concentration of selected raw water quality parameters. Considerable increase in the concentration of ammonium nitrogen was recorded in June and July 1997 and in July and September 2002 and 2003. At the same time during these periods there were lower concentrations of nitrate nitrogen. The lowest concentration of phosphates was noted in the 80's. In the other two periods concentrations were higher.
Źródło:
Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2011, 14, 4; 385-396
1505-3695
2391-7253
Pojawia się w:
Inżynieria i Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The coagulant type influence on removal efficiency of 5- and 6-ring PAHs during water coagulation process
Wpływ rodzaju koagulantu na skuteczność usuwania 5- i 6- pierścieniowych WWA z wody w procesie koagulacji
Autorzy:
Nowacka, A.
Włodarczyk-Makuła, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/396191.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
Tematy:
coagulation
removal of PAHs
pre-hydrolyzed coagulants
water treatment
koagulacja
usuwanie WWA
koagulanty wstępnie zhydrolizowane
uzdatnianie wody
Opis:
The article presents results on investigation of the removal efficiency of selected 5- and 6-ring polycyclic aromatic hydrocarbons (benzo[a]pyrene, benzo[b]fluoranthene, benzo[k]fluoranthene, benzo[j]fluoranthene, benzo[g,h,i]perylene, indeno[1,2,3-cd]pyrene, dibenzo[a,h]anthracene) from water during coagulation and sedimentation process. Two pre-hydrolyzed aluminum coagulants: PAX XL 19H and FLOKOR 105V were chosen for research. Process was carried out at optimum process parameters: rapid-mixing - 3 min at the rotational speed of 200 rpm, slow mixing - 10 min at 30 rpm, sedimentation - 60 min. The removal effectiveness was dependant on coagulant type and its composition. Better results in the removal of 5-and 6-ring PAHs were obtained after application of FLOKOR 105V (lower aluminum content) than after using PAX XL 19H.
W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące skuteczności usuwania wybranych 5- i 6-pierścieniowych węglowodorów aromatycznych (benzo[a]piren, benzo[b]fluoranten, benzo[k]fluoranten, benzo[j]fluoranten, benzo[g,h,i]perylen, indeno[1,2,3-cd]piren, dibenzo[a,h]antracen) z wody w procesie koagulacji. Do badań wybrano dwa koagulanty glinowe wstępnie zhydrolizowane: PAX XL 19H oraz FLOKOR 105V. Próbki wody pobrano po procesie ozonowania wstępnego w wybranym zakładzie uzdatniania wody. Poboru dokonano w sezonie jesiennym. Celem badań było określenie wpływu rodzaju koagulantu na skuteczność usuwania 5- i 6- pierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Proces prowadzono przy zastosowaniu optymalnych dawek koagulantów (1.2 mg Al3+/L) i przy optymalnych parametrach procesowych: szybkie mieszanie - 3 min, 200 obr/min, wolne - 10 min, 30 obr/min, sedymentacja - 60 min. Przeprowadzone badania pozwoliły na stwierdzenie, że skuteczność usuwania wybranych 5- i 6- pierścieniowych WWA zależała od rodzaju stosowanego koagulantu. Większą efektywność (38.6% ) w usuwaniu tych węglowodorów uzyskano po aplikacji preparatu FLOKOR 105V mimo mniejszej zawartości glinu i zastosowaniu identycznej dawki w porównaniu z PAX XL 19H. Po zastosowaniu koagulantu o nazwie FLOKOR 105V spadki stężenia 5- i 6-pierścieniowych WWA wynosiły odpowiednio o 40.2% oraz 64.4%.
Źródło:
Civil and Environmental Engineering Reports; 2014, 13; 63-73
2080-5187
2450-8594
Pojawia się w:
Civil and Environmental Engineering Reports
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmiany absorbancji w nadfiolecie (UV254) w wodzie w procesach uzdatniania
Autorzy:
Nowacka, A.
Włodarczyk-Makuła, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/274170.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Roble
Tematy:
woda pitna
jakość wody
uzdatnianie wody
absorbancja w nadfiolecie
drinking water
water quality
water treatment
UV absorbance
Opis:
W pracy przedstawiono wyniki analiz jednego ze wskaźników jakości wody jakim jest absorbancja w nadfiolecie (UV254). Próbki wody pobrano po poszczególnych etapach uzdatniania wody do spożycia przez ludzi w wybranym zakładzie. Średnia wartość absorbancji (UV 1m 254nm) w wodzie surowej wynosiła 11,1. Podczas uzdatniania nastąpiło obniżenie wartości początkowej o 70%, co świadczy o wysokiej skuteczności prowadzonych procesów. Po procesie ozonowania wstępnego i koagulacji objętościowej odnotowano spadek zawartości substancji organicznych wyrażanych badanym wskaźnikiem o 54%, a po ozonowaniu wstępnym i koagulacji kontaktowej - o 56% w stosunku do wartości początkowej oznaczonej dla wody surowej. Zarówno w procesie ozonowania pośredniego i filtracji na węglu aktywnym obniżenie wartości absorbancji w nadfiolecie sięgało 20%.
Źródło:
LAB Laboratoria, Aparatura, Badania; 2012, 17, 1; 28-31
1427-5619
Pojawia się w:
LAB Laboratoria, Aparatura, Badania
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmiany stężenia azotu amonowego i azotanowego podczas uzdatniania wody w Zakładzie Uzdatniania Wody Goczałkowice
Concentration changes of ammonium nitrogen and nitrate nitrogen in water treatment processes in WTP Goczałkowice
Autorzy:
Nowacka, A.
Włodarczyk-Makuła, M.
Macherzyński, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/372215.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
Tematy:
woda uzdatniona
Goczałkowice
azot amonowy
azot azotanowy
treated water
ammonium nitrogen
nitrate nitrogen
Opis:
W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące zmian stężenia azotu amonowego (N-NH4+) i azotu azotanowego (N-NO3-) w wodach pobranych po poszczególnych procesach uzdatniania prowadzonych w ZUW Goczałkowice. Kolejne procesy, zarówno w ciągu technologicznym GO-CZA I, jak i GO-CZA II, pozwoliły na obniżenie stężenia azotu amonowego do wartości poniżej poziomu oznaczalności.
Water Treatment Plant (WTP) in Goczałkowice belongs to the Upper Silesian Waterworks in Katowice. Production of WTP Goczałkowice is around 45% of the total production of drinking water in the whole water-works. The paper presents results of studies on changes in the concentration of ammonium nitrogen (N-NH_4^+) and nitrate nitrogen (N-NO_3^-) in water collected after various treatment processes. Determination of am-monium nitrogen was carried out using Nessler reagent and nitrate nitrogen - colorimetric method with brucine reagent. In subsequent processes, in-line GO-GO CZA CZA and II, there was a decrease of ammonium nitrogen concentrations below the level of quantification. The limit value of ammonium ions in drinking water specified in the Regulation Ministry of Health from 20th April 2010 is 0.50 mg NH4+/dm3. Water treated in WTP Goczałkowice meets these requirements and the concentration of ammonium nitrogen is much lower than the limit specified in regulation. In these regulation there is also acceptable concentration of nitrates in the water for human consumption (50 mg NO3-/dm3). After appropriate con-version of nitrate nitrogen to nitrates may be concluded that also in this respect, water treated in WTP Goczałkowice meet the legal quality requirements.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski; 2012, 145 (25); 46-55
1895-7323
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies