- Tytuł:
-
Bóbr - przyjaciel czy wróg? Naturalna mała retencja odpowiedzią na niekorzystny bilans wodny Polski
European beaver - a friend or an enemy? Natural small retention as a remedy for a negative water balance in Poland - Autorzy:
-
Tszydel, Mariusz
Tończyk, Grzegorz - Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/1194991.pdf
- Data publikacji:
- 2012
- Wydawca:
- Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika
- Opis:
-
Ekspansja demograficzna i urbanistyczna nasilająca się od XIX wieku jest przyczyną wyraźnego ograniczenia zasobów wody słodkiej na świecie. Odpowiedzią na te problemy od połowy XX wieku jest sztuczna retencja. Do dnia dzisiejszego powstało na świecie ponad 40 tyś. zbiorników zaporowych z tamami o wysokości większej niż 15 m. Kilkadziesiąt lat funkcjonowania zbiorników pokazuje, że nie zawsze są one korzystne zarówno pod względem ekonomicznym jak i przyrodniczym. Niekorzystny wpływ na biocenozy rzek jest powodem zaznaczającej się w ostatnich dziesięcioleciach tendencji do likwidacji dużych zbiorników zaporowych. Alternatywą jest poszukiwanie rozwiązań, które spełniając funkcje retencyjną, nie przeszkadzają procesom biologicznym zachodzącym w cieku. Nowoczesne podejście do retencjonowania wody zgodnego z zasadami zrównoważonego rozwoju jest szczególnie ważne w Polsce, ze względu za zaznaczający się coraz wyraźniej deficyt zasobów wodnych. Związany jest on z jednej strony z warunkami przyrodniczymi a z drugiej z wieloletnimi zaniedbaniami w retencjonowaniu wody, z a zwłaszcza w tzw. "małej retencji". Jednym ze sposobów magazynowania wody, które byłoby przyjazne dla środowiska naturalnego jest wykorzystanie naturalnej skłonności bobrów do budowania tam i tworzenia stawów. Korzystny wpływ powstawania stawów bobrowych wyraża się w wielu aspektach zarówno hydrologicznych jak i biologicznych. Najważniejsze jest jednak to, że w przeciwieństwie do zbiorników sztucznych, zbiorniki naturalne tworzone przez bobry nie wpływają degenerująco na odcinki rzek położone poniżej piętrzenia. Efekt retencyjny stawów bobrowych jest bardzo poważny, szacuje się, że dzięki działalności tych zwierząt w skali naszego kraju gromadzone jest co najmniej kilkanaście milionów m3 wody - to tyle na ile ocenia się skuteczność wszystkich programów małej retencji realizowanych obecnie na terenie Polski. Ważny jest również rachunek ekonomiczny, retencjonowanie wody w stawach bobrowych odbywa się w zasadzie bez nakładów. Jedynie coroczne roszczenia dotyczące odszkodowań wynikających z konfliktu na linii człowiek-zwierze, szacowane na kilkaset tysięcy złotych pogorszają nieco ten bilans.
Growth of demographic and urbanization expansion from XIX century is a cause for shrinking of water resources over the world. A remedy for this problem since 1950s is water retention - over 40 thousands of dam reservoirs, with dams higher than 15 meters, were build during the last century. Several decades of operating such reservoirs show that not always they are beneficial for the economy and nature. Their negative influence on riverine ecosystems is a reason for liquidating big reservoirs - a tendency observed in the last decades. An alternative for the negative effects from the reservoirs is searching for solutions, which providing retention does not interfere with biological processes within the water body. Such modern approach to water retention, compliant with sustainable development, is particularly important in Poland due to the growing deficit of water resources. This deficiency is not only associated with the natural conditions in Poland, but also with long lasting negligence in saving water resource, particularly in so called "small retention". An analysis of literature shows that a way of water storage beneficial for natural environment is using the natural behavior of beavers to build dams and ponds. It appears that building the dams, beavers not only help in water retention but also have positive influence on their surroundings. Such influence from beaver-made ponds appears in many aspects, both hydrological and biological. However most important is, that in contrary to artificial ponds, the natural ones built by beavers does not degrade the river course downstream. On the other side, damming stimulates biological processes in rivers. The retention effect from beaver-made ponds is very significant. It is estimated to be between 10 and 20 millions of cubic meters of water countrywide - the same amount as generated from all the programs of small retention working in Poland. Also the economic factor is important - beaver mediated retention almost does not generate any costs. Yearly costs of financial compensation paid due to some damage caused by beavers do not overcome a few hundred thousand zlotys. News emerging after bigger floods blaming beavers for damaging dikes has mostly the medial character and usually is just a way to detract the responsibility of local authorities for maintaining the anti-flood systems. - Źródło:
-
Kosmos; 2012, 61, 2; 251-260
0023-4249 - Pojawia się w:
- Kosmos
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł