Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Szymańska, Jadwiga" wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 19
Tytuł:
Analiza ekonomiczna przestrzennego zróżnicowania poziomu rozwoju krajów i regionów Unii Europejskiej
Economic Analysis of Spatial Diversity of European Union Countries and Regions Development Level
Autorzy:
Szymańska, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2029566.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Źródło:
Studia komitetu przestrzennego zagospodarowania kraju PAN; 2011, 142; 236-245
0079-3507
Pojawia się w:
Studia komitetu przestrzennego zagospodarowania kraju PAN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ polityki spójności Unii Europejskiej na rozwój w krajach członkowskich
Impact of the European Union Cohesion Policy on Development in the Member States
Autorzy:
Szymańska, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/439691.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Akademia Finansów i Biznesu Vistula
Tematy:
polityka spójności
konwergencja
rozwój
PKB
dysproporcje w poziomie rozwoju gospodarczego
regiony kohezyjne
cohesion policy
convergence
development
GDP
disproportions in the level of economic development
cohesion regions
Opis:
Wzmacnianie spójności społeczno-ekonomicznej przez zmniejszanie różnic między krajami i regionami to jeden z podstawowych celów UE, który jest realizowany przez politykę spójności. O znaczeniu tej polityki świadczy systematyczny wzrost środków finansowych przeznaczanych na jej realizację. W latach 2007–2013 jest to kwota równa jednej trzeciej budżetu UE (Praca na rzecz regionów 2008, s. 1). Celem rozważań w artykule będącym przeglądem literatury jest odpowiedź na pytanie, jakie są efekty polityki spójności dla państw członkowskich. Uzyskanie odpowiedzi na to pytanie ma nie tylko walor poznawczy, ale także praktyczny. Pozwala bowiem ocenić skuteczność ważnych instrumentów finansowych UE, co jest podstawą do usprawnienia ich działania w kolejnych okresach. Dostarcza też argumentów w dyskusjach na temat efektywności tej polityki z krajami płatnikami netto wpłacającymi do budżetu UE więcej niż z niego otrzymują na zasadzie solidarności. Ocena efektów polityki spójności jest niejednoznaczna. Waha się od ocen bardzo pozytywnych przez sceptyczne po negatywne.Z wielu prowadzonych badań wynika, że procesowi konwergencji między krajami UE towarzyszą rosnące dysproporcje wewnątrzpaństwowe. W niektórych krajach mamy więc do czynienia z procesem dywergencji – zwiększaniem się różnicy między regionami najbogatszymi i najbiedniejszymi. Według analiz przedstawianych przez Komisję Europejską, polityka spójności przynosi efekty pozytywne, gdyż następuje stopniowe wyrównywanie różnic w rozwoju na poziomie państw członkowskich. Najsłabsze gospodarczo kraje powoli zmniejszają dystans do średniej notowanej w całej Wspólnocie. Regiony najbiedniejsze rozwijają się bardzo szybko i uzyskują coraz wyższy PKB na mieszkańca w stosunku do średniej unijnej. Według Komisji, jest to dowodem na ogólną konwergencję regionów UE. Chociaż, co też jest odnotowane przez Komisję, w latach 1995–2007 różnice regionalne w poziomie PKB per capita w niektórych słabiej rozwiniętych państwach członkowskich pogłębiły się. Metodologia zastosowana w artykule to analiza treści raportów, opracowań, literatury przedmiotu oraz danych statystycznych Eurostatu.
Strengthening the socioeconomic cohesion through reduction of differences between countries and regions is one of the essential objectives of the EU, which is implemented by the cohesion policy. The importance of this policy is evidenced by a systematic growth of financial means assigned for implementation thereof. In 2007-2013, this is the amount equal to one third of the EU budget (Praca na rzecz regionów 2008, p. 1). An aim of considerations in the article being a review of the literature is to answer the question of the effects of the cohesion policy for the member states. Receiving an answer to this question has not only the cognitive value but also practical as it allows assessment of effi cacy of important EU financial instruments what is the basis for improvement of their action in further periods. It also provides arguments in discussions on this policy’s effectiveness with countries who are net contributors paying to the EU budget more than they receive from it on the solidarity principle. Evaluation of the cohesion policy’s effects is ambiguous. It oscillates from very positive evaluations, through sceptical, to negative ones. Numerous surveys carried out show that the process of convergence between the EU countries is accompanied by ever growing intrastate disproportions. In some countries, therefore, we deal with the process of divergence – an increasing of the disparity between the richest and the poorest regions. According to the analyses presented by the European Commission, the cohesion policy yields positive effects as there takes place a gradual equalising of differences in development at the level of member states. The economically weakest countries slowly reduce the distance to the average noted in the entire Community. The poorest regions are developing very quickly and acquire the higher and higher per capita GDP related to the EU average. In the Commission’s opinion, this is a proof of the overall convergence of EU regions. Although, what is also reported by the Commission, in the years 1995-2007, the regional differences in the per capita GDP level in some less developed member states deepened. The methodology applied in the article is an analysis of the contents of reports, studies, subject literature, and Eurostat’s statistical data.
Źródło:
Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula; 2013, 4(38); 15-27
2084-4689
Pojawia się w:
Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The development of the pork market in the world in terms of globalization
Autorzy:
Szymańska, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/952211.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
pork market
globalization
changes
foreign trade
Opis:
The globalization of the world economy and the processes associated with the liberalization of trade, capital flows and technology produce certain effects for the development of the agricultural sector. This study is aimed at identifying determinants of the development of the pork market on a global scale. The analysis includ changes in pork production, foreign trade and the activities of the biggest leaders in the pork market. Literature studies, including reports AHDB and USDA were used in the research. The analysis shows that the increasing demand for food and the high cost of production is a global challenge for pork producers. Increases of industrialization and concentration of production have been found allowing the use of economies of scale. The activities of transnational corporations that invest capital is becoming increasing important where highest profits are achieved. The competition in international trade is growing, mainly from countries in North and South America which have a price advantage in exports.
Źródło:
Journal of Agribusiness and Rural Development; 2017, 46, 4; 843-850
1899-5241
Pojawia się w:
Journal of Agribusiness and Rural Development
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Benzen. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
Benzene. Documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)
Autorzy:
Szymańska, Jadwiga
Frydrych, Barbara
Bruchajzer, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23352096.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
benzen
toksyczność
rakotwórczość
narażenie zawodowe
NDS
nauki o zdrowiu
inżynieria środowiska
benzene
toxicity
carcinogenicity
occupational exposure
MAC
health sciences
environmental engineering
Opis:
Benzen jest bezbarwną lub lekko żółtą cieczą o charakterystycznym zapachu. Naturalnymi źródłami benzenu są gazy emitowane z wulkanów i pożarów lasów oraz produkty ropopochodne. Benzen stosuje się przede wszystkim jako rozpuszczalnik oraz materiał wyjściowy w syntezie wielu chemikaliów. W Polsce w 2020 r. 28 osób pracowało w narażeniu na benzen o stężeniach powyżej obowiązującej wartości NDS. Benzen działa narkotycznie w warunkach zatrucia ostrego. Ciekły działa drażniąco. Po narażeniu przewlekłym u ludzi obserwowano zmiany hematologiczne we krwi oraz nowotwory, w tym ostrą białaczkę szpikową. Podobne efekty obserwowano u zwierząt laboratoryjnych. Benzen i/lub jego metabolity wykazują działanie genotoksyczne. Takie działanie benzenu wykazano u ludzi zawodowo narażonych na związek o stężeniu <3,2 mg/m3(<1 ppm). Benzen nie jest teratogenem dla zwierząt. Jako wartość NDS dla benzenu proponuje się przyjąć stężenie rekomendowane w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady, zmieniającej dyrektywę 2004/37/WE, tj. 0,66 mg/m3. Ryzyko wystąpienia białaczki u pracowników zawodowo narażonych na benzen o stężeniu 0,66 mg/m3 mieści się w zakresie 2,7 · 10−4 ÷ 1˚10−3. Proponuje się także dodać notacje: „Carc. 1A” (substancja rakotwórcza kategorii zagrożenia 1A); „skóra” (wchłanianie substancji przez skórę może być tak samo istotne, jak przy narażeniu drogą oddechową); „Muta. 1B” (działanie mutagenne na komórki rozrodcze kategorii zagrożenia 1B). Jako biomarkery zawodowego narażenia na benzen zaproponowano stężenie benzenu 2,5 μg/l moczu oraz stężenie kwasu S-fenylomerkapturowego (S-PMA) na poziomie 9,0 μg/g kreatyniny w moczu. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu i inżynierii środowiska.
Benzene is a colorless to slightly yellow liquid with the characteristic odor. Gases emitted from volcanoes and forest fires as well as petroleum products are natural sources of benzene. It is used primarily as a solvent and a starting material in the synthesis of many chemicals. In 2020 Poland, 28 people were exposed to benzene in concentrations exceeding the current TLV value. Benzene is a narcotic under the severe poisoning conditions. The liquid is irritating. Haematological changes in the blood and neoplasms, including acute myeloid leukemia, have been observed in humans after chronic exposure. Similar effects were seen in laboratory animals. Benzene and/or its metabolites are genotoxic. Such an effect of benzene was demonstrated in people occupationally exposed to the compound at a concentration of < 3.2 mg/m³ (< 1 ppm). Benzene is not an animal teratogen. As the value of TLV for benzene, it is proposed to adopt the concentration recommended in the Directive of the European Parliament and of the Council amending Directive 2004/37/EC, i.e. 0.66 mg/m3 . The risk of leukemia at employees professionally exposed to benzene at a concentration of 0.66 mg/m3 is within the range from 2.7 • 10−4 to 1 • 10−3. It is also proposed to add the following notations: “Carc. 1A” (carcinogenic substance of hazard category 1A); “Skin” (the absorption of substances through the skin may be as important as for inhalation exposure); “Muta. 1B” (germ cell mutagenicity, hazard category 1B). Benzene concentration of 2.5 µg/l of urine and the concentration of S-phenylmercapturic acid (S-PMA) at the level of 9.0 µg/g of creatinine in urine were proposed as biomarkers of occupational exposure to benzene. This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2022, 3 (113); 21-117
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Spaliny emitowane z silników Diesla, mierzone jako węgiel elementarny : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
Diesel engine exhaust, measured as elemental carbon : documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)
Autorzy:
Szymańska, Jadwiga
Frydrych, Barbara
Bruchajzer, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137403.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
spaliny emitowane z silnika Diesla
toksyczność
narażenie zawodowe
NDS
nauki o zdrowiu
inżynieria środowiska
Diesel engine emissions
toxicity
occupational exposure
MAC-TWA
health sciences
environmental engineering
Opis:
Spaliny emitowane z silników Diesla (SESD) to wieloskładnikowe mieszaniny związków chemicznych powstające w wyniku niecałkowitego spalania paliwa i oleju silnikowego. Działanie toksyczne spalin jest związane z obecnością w nich związków o działaniu toksycznym i kancerogennym. W GIS podano w 2019 r., że liczba pracowników zatrudnionych w warunkach stanowiących 0,1 ÷ 0,5 wartości NDS (obowiązujących dla spalin emitowanych z silników Diesla) w 2017 r. oraz w 2018 r. wynosiła odpowiednio 1 071 i 986, natomiast w warunkach 0,5 ÷ 1 NDS wynosiła odpowiednio 26 i 46. W wykazie chorób zawodowych w latach 2013- 2017 zarejestrowano 2 przypadki nowotworów: jeden pęcherza moczowego i jeden krtani (narażenie na WWA obecne w spalinach). W klinicznym obrazie ostrego zatrucia spalinami dominuje działanie drażniące na błony śluzowe oczu i górnych dróg oddechowych. Podrażnienie spojówek oczu jest uważane za jeden z bardziej czułych wskaźników narażenia na spaliny. Zatrucia przewlekłe są obserwowane zazwyczaj u osób zawodowo narażonych przez co najmniej kilka lat. Dominują u nich zmiany czynnościowe i morfologiczne w układzie oddechowym. Przedłużające się narażenie na duże stężenia spalin powodowało: kumulację cząstek stałych w makrofagach, zmiany w komórkach płuc, zwłóknienie i metaplazję nabłonka. Narażenie na spaliny może zaostrzać objawy istniejących już chorób, np. astmy czy alergii. Wyniki badań epidemiologicznych świadczą o istnieniu związku pomiędzy zawodowym narażeniem na spaliny emitowane z silników Diesla a zwiększoną częstością występowania pewnych grup nowotworów, głównie raka płuca i raka pęcherza moczowego. W badaniach przeprowadzonych na zwierzętach laboratoryjnych wykazano, że narażenie na spaliny emitowane z silników Diesla powodowało zaburzenia układów: oddechowego, krążenia, nerwowego i odpornościowego. W testach mutagenności wykazano dodatnie reakcje w kilku szczepach Salmonella. Wyniki badań na zwierzętach (narażenie prenatalne i dorosłych osobników) świadczą o tym, że narażenie na spaliny może mieć wpływ na płodność samców. W załączniku III Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/130 zostały zamieszczone wartości dopuszczalne narażenia zawodowego zmieniające dyrektywę 2004/37/WE. Dla spalin emitowanych z silników Diesla dla 8-godzinnego dnia pracy wartość ta została ustalona na 0,05 mg/m3 (mierzone jako węgiel elementarny). Po 1 ÷ 2-godzinnym narażeniu inhalacyjnym ludzi na stężenia 75 ÷ 225 µg/m³ (jako węgiel elementarny) obserwowano zmniejszenie parametrów czynnościowych układu oddechowego oraz wystąpienie zmian zapalnych w płucach. Brak jest wystarczających danych dotyczących narażenia zawodowego na spaliny emitowane z silników Diesla nowej generacji. W związku z tym zaproponowano przyjąć jako wartość NDS dla spalin emitowanych z silników Diesla stężenie 0,05 mg/m³ (mierzone jako węgiel elementarny) ujęte w Dyrektywie 2019/130, bez wyznaczania wartości NDSCh oraz NDSP. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.
Exhaust emissions from diesel engines (SESD) are multi-component mixtures of chemical compounds resulting from incomplete combustion of fuel and engine oil. The toxic effect of exhaust gases is associated with the presence of toxic and carcinogenic compounds in them. GIS reports in 2019 that the number of employees employed in conditions constituting 0.1– 0.5 of MAC-TWA (applicable for exhaust emissions from diesel engines) in 2017 and in 2018 was 1071 and 986, respectively, while in conditions 5–1 MAC-TWA were 26 and 46, respectively. In the list of occupational diseases in the years 2013–2017, two cases of cancer were registered: in the bladder and in the larynx (exposure to PAHs present in exhaust gases). In the clinical picture of acute exhaust poisoning, irritant effects on the mucous membranes of the eyes and upper respiratory tract predominate. Eye conjunctival irritation is considered to be one of the most sensitive indicators of exhaust gas exposure. Chronic poisoning is usually seen in people who have been exposed to work for at least several years. Functional and morphological changes in the respiratory system dominate. Prolonged exposure to high concentrations of exhaust gases has resulted in accumulation of solid particles in macrophages, changes in lung cells, fibrosis and epithelial metaplasia. Exposure to exhaust fumes can exacerbate the symptoms of existing diseases, e.g., asthma, allergies. The results of epidemiological studies indicate a relationship between occupational exposure to exhaust gas emitted from diesel engines and the increased incidence of certain groups of cancers, mainly lung cancer and bladder cancer. Studies conducted on laboratory animals have shown that exposure to exhaust fumes emitted from diesel engines caused disorders of the respiratory, circulatory, nervous and immune systems. Mutagenicity tests showed positive responses in several Salmonella strains. Animal studies (prenatal and adult exposure) suggest that exposure to exhaust gas may affect male fertility. Annex III of Directive (EU) 2019/130 of the European Parliament and of the Council contains occupational exposure limit values amending Directive 2004/37/EC. For exhaust emissions from diesel engines for an 8-hour working day, this value was set at 0.05 mg/m³ (measured as elemental carbon). After 1–2 hours of human inhalation exposure to concentrations of 75–225 µg/m³ (as elemental carbon), a decrease in respiratory function parameters and the occurrence of inflammatory changes in the lungs were observed. There is insufficient data on occupational exposure to exhaust emissions from new-generation diesel engines. Therefore, it was proposed to adopt as the MAC-TWA value for exhaust emissions from diesel engines a concentration of 0.05 mg/m³ (measured as elemental carbon) included in Directive 2019/130, without setting STEL and TLV-C. This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2019, 4 (102); 43-103
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
N-Nitrozodimetyloamina : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
N-Nitrosodimethylamine : documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)
Autorzy:
Bruchajzer, Elżbieta
Frydrych, Barbara
Szymańska, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/138221.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
N-nitrozodimetyloamina
narażenie zawodowe
toksyczność
NDS
inżynieria środowiska
nauki o zdrowiu
N-nitrosodimethylamine
occupational exposure
toxicity
MAC-TWA
health sciences
environmental engineering
Opis:
N-Nitrozodimetyloamina to palna, lotna, oleista ciecz o żółtej barwie i charakterystycznym zapachu. Stosowana jest w: przemyśle gumowym, skórzanym, odlewniczym oraz w rolnictwie. W Polsce w latach 2005-2016 na N-nitrozodimetyloaminę było narażonych od kilkudziesięciu do kilkuset osób rocznie. Największe stężenia, na które byli narażani pracownicy przemysłu gumowego, wynosiły 4,5 ÷ 9,2 μg/m3. Zatrucia ostre N-nitrozodimetyloaminą u ludzi zdarzały się w wyniku wypadków lub działań o podłożu kryminalnym. Brak jest informacji na temat toksycznego działania N-nitrozodimetyloaminy w warunkach narażenia zawodowego ludzi. Po dożołądkowym podaniu N-nitrozodimetyloaminy szczurom wartość LD50 wynosiła poniżej 50 mg/kg mc. Przewlekłe narażenie (przez 45 ÷ 52 tygodnie) szczurów na N-nitrozodimetyloaminę drogą pokarmową, w dawkach 0,144 ÷ 3,6 mg/kg mc./dzień, powodowało zależne od dawki nasilenie występowania przypadków nowotworów: wątroby, nerek i płuc oraz skrócenie czasu życia. U szczurów, które narażano inhalacyjnie na N-nitrozodimetyloaminę o stężeniach: 120; 600 lub 3 000 μg/m3 przez 207 dni, obserwowano – zależne od stężenia – zwiększenie śmiertelności zwierząt oraz występowanie nowotworów nosa. Najwięcej informacji na temat zależności skutku działania toksycznego od poziomu narażenia pochodzi z doświadczenia wykonanego na szczurach, którym N-nitrozodimetyloaminę podawano przewlekle w wodzie do picia w dawkach 0,001 ÷ 0,697 mg/kg mc./dzień (samcom) lub 0,002 ÷ 1,244 mg/kg mc./dzień (samicom). Dla dawek do 0,2 mg/kg mc./ dzień ryzyko występowania nowotworów wątroby rosło (w zależności od podanej dawki). N-Nitrozodimetyloamina działa mutagennie i genotoksycznie po aktywacji metabolicznej. Ma to związek z mechanizmem działania genotoksycznego i rakotwórczego, za który są odpowiedzialne metabolity. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) zaliczyła N-nitrozodimetyloaminę do grupy 2A (prawdopodobnie rakotwórczy dla ludzi), w ACGIH (w 2001 r.) zakwalifikowano N-nitrozodimetyloaminę do grupy A3 (udowodnione działanie rakotwórcze na zwierzęta i nieznane działanie rakotwórcze na ludzi). Unia Europejska zaliczyła związek do kategorii kancerogenności 1B z przypisem „H350 – może powodować raka”. Podstawą obliczenia wartości NDS dla N-nitrozodimetyloaminy było przewlekłe narażenie szczurów na związek w wodzie do picia i obserwowane zmiany w wątrobie. Na podstawie tych badań przeprowadzono ocenę ryzyka powstania dodatkowego nowotworu, które posłużyło do zaproponowania wartości NDS na poziomie 0,0025 mg/m3, w którym ryzyko nowotworowe wynosiłoby 6,15 10-4. Nie ma podstaw do wyznaczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) oraz dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB). Zaproponowano także oznaczenie związku „Carc. 1B” (substancja rakotwórcza kat. 1B) oraz „skóra” – wchłanianie substancji przez skórę może być tak samo istotne, jak przy narażeniu drogą oddechową. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.
N-Nitrosodimethylamine is a flammable, volatile, oily liquid with a yellow color and a characteristic odor. It is used in the rubber and leather industry, foundry and agriculture. In Poland, in the years 2005-2016, several dozen to several hundred people per year were exposed on N-nitrosodimethylamine. The highest concentrations to which rubber industry workers in Poland were exposed were 4.5–9.2 µg/m³ . Acute poisoning with N-nitrosodimethylamine in humans occurred as a result of accidents or criminal activities. After intragastric administration of N-nitrosodimethylamine to rats, LD50 was below 50 mg/kg bw. Chronic oral exposure (45–52 weeks) of rats to N-nitrosodimethylamine at doses of 0.144–3.6 mg/kg/day resulted in a dose-dependent increase in the cancer incidence of the liver, kidneys and lungs, and shortening of lifespan. Most information about the relationship between the toxic effects and level of exposure comes from an experiment performed on rats, in which N-nitrosodimethylamine was administered chronically in drinking water at doses of 0.001–0.697 mg/kg body weight/day (males) or 0.002–1.244 mg/kg bw./day (females). For doses up to 0.2 mg/kg/day, the risk of liver cancer increased (depending on the dose). N-Nitrosodimethylamine was mutagenic and genotoxic after metabolic activation. This is related to the mechanism of genotoxic and carcinogenic action of the metabolites. The International Agency for Research on Cancer (IARC) has included N-nitrosodimethylamine to 2A group (probably carcinogenic to humans), ACGIH (in 2001) qualified N-nitrosodimethylamine to A3 group (proven carcinogenicity to animals and unknown human carcinogenicity). The European Union has classified the compound with the inscription “H350 - can cause cancer”. The basis for the calculation of a threshold limit value-time weighted average (TLV-TWA; maximum acceptable concentration – MAC) for N-nitrosodimethylamine was the chronic exposure of rats to the compound in drinking water and observed changes in the liver. On the basis of these studies, an assessment of the risk of an additional tumor was made, which has been used to propose MAC-TWA values at 0.0025 mg/m³ , for which the cancer risk would be 6.15 × 10-4. There is no basis for the short-term exposure limit (STEL) or biological limit value (BLV). The notations “Carc. 1B” (carcinogenic substance Cat. 1B) and “skin” (absorption through the skin may be as important as in the case of inhalation) were proposed. This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2019, 3 (101); 65-119
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dekan-1-ol i jego izomery: dekan-2-ol, dekan-3-ol, dekan-4-ol, dekan-5-ol. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
1-Decanol and its isomers: 2-decanol, 3-decanol, 4-decanol, 5-decanol. Documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)
Autorzy:
Szymańska, Jadwiga
Frydrych, Barbara
Bruchajzer, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2146834.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
dekan-1-ol
toksyczność
narażenie zawodowe
NDS
nauki o zdrowiu
inżynieria środowiska
1-decanol
toxicity
occupational exposure
health sciences
environmental engineering
Opis:
Dekan-1-ol [112-30-1] jest alifatycznym alkoholem tłuszczowym o dziesięciu atomach węgla. Jest on jednym z pięciu izomerów dekanolu. Są to alkohole o średniej długości łańcucha, które znalazły zastosowanie w produkcji: rozpuszczalników, środków powierzchniowo czynnych, pestycydów, smarów, wosków, kremów oraz kosmetyków. Dekan-1-ol i dekan-3-ol są stosowane również jako syntetyczne substancje smakowo-zapachowe dodawane do żywności. Związek ten naturalnie występuje w olejkach eterycznych pozyskiwanych z nasion i kwiatów różnych roślin, na skalę przemysłową jest otrzymywany na drodze syntezy chemicznej. Narażenie zawodowe na dekan-1-ol dotyczy osób uczestniczących w procesie produkcji i stosowania tej substancji. W warunkach pracy zawodowej głównymi drogami narażenia są układ oddechowy i skóra. Do najczęstszych objawów zatrucia należą podrażnienie oczu i skóry. Wyniki badań uzyskane z użyciem testów in vitro i in vivo wskazują, że dekan-1-ol nie działał mutagennie i genotoksycznie. W badaniach na zwierzętach nie zanotowano również zmian nowotworowych będących wynikiem narażenia na ten związek. W dostępnych wynikach badań brak jest informacji o toksyczności narządowej dekan-1-olu i/lub jego izomerów u ludzi, a także nie ma wystarczających wyników badań na zwierzętach narażanych drogą inhalacyjną lub pokarmową. Zaproponowano przyjąć za podstawę do wyznaczenia NDS dla dekan-1-olu wyniki badań uzyskane na zwierzętach dla związków o podobnej strukturze chemicznej, tj. 2-etyloheksanolu i oktan-1-olu. Zaproponowano wartość NDS dla dekan-1-olu i jego izomerów na poziomie 30 mg/m³ , a wartość chwilową NDSCh na poziomie 60 mg/m³ . Nie ma podstaw do wyznaczenia wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym – DSB. Ze względu na działanie drażniące substancję oznakowano literą „I”. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.
1-Decanol [112-30-1] is an aliphatic fatty alcohol with ten carbon atoms. It is one of five isomers of decanol. They are medium chain length alcohols that have found use in the manufacture of solvents, surfactants, pesticides, lubricants, waxes, creams and cosmetics. 1-Decanol and 3-decanol are also used as synthetic flavourings added to foods. This compound occurs naturally in essential oils extracted from the seeds and flowers of various plants, while on an industrial scale it is obtained by chemical synthesis. Occupational exposure to 1-decanol concerns individuals involved in the production process and use of this substance. Under occupational conditions, the main routes of exposure are the respiratory system and the skin. The most common symptoms of poisoning are eye and skin irritation. Results from in vitro and in vivo tests indicate that 1-decanol did not have mutagenic or genotoxic effects. Also, no tumour changes resulting from exposure to this compound were noted in animal studies. Available literature lacks information on organ toxicity of 1-decanol and/or its isomers in humans and there are no sufficient results of studies on animals exposed to the compound by inhalation or ingestion. The results of animal studies for compounds with a similar chemical structure, i.e. 2-ethylhexanol and octane-1-ol, were taken as the basis for the determination of the MAC (TWA) for 1-decanol. For 1-decanol and its isomers a MAC of 30 mg/m³ was proposed and STEL of 60 mg/m³ . There is no basis for setting a concentration limit value in biological material – DSB. The substance is labelled with the letter "I" for irritation.This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2021, 4 (110); 5--32
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
N-Metyloformamid : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
N-Methylformamide : documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)
Autorzy:
Bruchajzer, Elżbieta
Szymańska, Jadwiga
Frydrych, Barbara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1845113.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
N-metyloformamid
narażenie zawodowe
toksyczność
NDS
nauki o zdrowiu
inżynieria środowiska
N-methylformamide
occupational exposure
toxicity
MAC
health sciences
environmental engineering
Opis:
N-Metyloformamid to bezbarwna ciecz o amoniakalnym zapachu stosowana jako rozpuszczalnik i półprodukt do reakcji chemicznych. Nie ma danych o narażeniu ludzi w warunkach zawodowych w Polsce.N-Metyloformamid bardzo dobrze wchłania się do organizmu człowieka. Wartości LD50 dla N-metyloformamidu podanego zwierzętom różnymi drogami są zbliżone (2 600 ÷ 4 000 mg/kg mc.). Po jednorazowym lub krótkoterminowym podawaniu związku w dawkach 100 ÷ 1 200 mg/kg mc. obserwowano nasilające się objawy uszkodzenia wątroby. Największe stężenie nie powodujące skutków szkodliwych (NOAEC) wynosiło 120 mg/m³ (dwutygodniowe inhalacyjne narażenie szczurów). Przy stężeniach 320 mg/m³ oraz 980 mg/m³ obserwowano nasilające się skutki działania hepatotoksycznegoN-metyloformamidu. Działanie toksyczne na wątrobę przyjęto za skutek krytyczny. Brakuje danych o działaniu podprzewlekłym, przewlekłym oraz rakotwórczym związku na zwierzęta laboratoryjne.N-Metyloformamid nie działał mutagennie i genotoksycznie, ale powodował skutki embriotoksyczne i teratogenne. Za podstawę do wyznaczenia wartości NDS dla N-metyloformamidu przyjęto wartość NOAEC (120 mg/m³), a wartość NDSN-metyloformamidu wyliczono na poziomie 3,3 mg/m³. Nie ma podstaw do wyznaczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) oraz dopuszczalnego stꬿenia w materiale biologicznym (DSB). Zaproponowano oznakowanie związku jako „Ft” (substancja o działaniu szko¬dliwym na rozrodczość) oraz „skóra” (wchłanianie substancji przez skórę może być tak samo istotne, jak przy narażeniu drogą oddechową). Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.
N-Methylformamide is a colorless liquid with an ammoniacal odor, used as a solvent and an intermediate for chemical reactions. There are no data on occupational exposure in Poland. N-Methylformamide is very well absorbed into the human body. The LD50 values for N-methylformamide administered to animals in various routes are similar (2600–4000 mg/kg bw). After single or short-term administration of the compound in doses of 100–1200 mg/kg bw. worsening symptoms of liver damage have been observed. No-observed adverse effect concentration (NOAEC) was established at 120 mg/m³ (two-week inhalation exposure in rats). Increase of hepatotoxic effect of N-methylformamide were observed at concentrations of 320 mg/m³ and 980 mg/m³ . There are no data on the sub-chronic, chronic and carcinogenic effects of the compound in laboratory animals. N-Methylformamide was not mutagenic and genotoxic. It caused embryotoxic and teratogenic effects. The NOAEC value (120 mg/m³ ) was used as the basis for determining the MAC (maximum acceptable concentration) value for N-methylformamide, and the MAC value for N-methylformamide was calculated at 3.3 mg/m³ . There are no basis to determine the short-term value (STEL) and biological limit value (BLV). It has been proposed to label the compound as ˝Ft˝ (toxic for repoduction) and ˝skin˝ (skin absorption of the substance may be as important as inhalation exposure). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2021, 1 (107); 15-49
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kwas nitrylotrioctowy i jego sole – frakcja wdychalna : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
Nitrilotriacetic acid and its salts – inhalable fraction : documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)
Autorzy:
Bruchajzer, Elżbieta
Frydrych, Barbara
Szymańska, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137329.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
kwas nitrylotrioctowy i jego sole
narażenie zawodowe
toksyczność
NDS
nauki o zdrowiu
inżynieria środowiska
nitrilotriacetic acid and its salts
occupational exposure
toxicity
MAC
health sciences
environmental engineering
Opis:
Kwas nitrylotrioctowy (NTA) i jego sole sodowe to białe ciała stałe, bez zapachu. NTA słabo rozpuszcza się w wodzie, w przeciwieństwie do jego soli trisodowej (Na3NTA), (najczęściej produkowanej i stosowanej). Kwas nitrylotrioctowy i jego sole (głównie Na3NTA) mają właściwości chelatujące i są stosowane jako zamienniki EDTA i wypełniacze w środkach czyszczących, wybielających i dezynfekujących. Na podstawie zgłoszonych do ECHA zidentyfikowanych zastosowań NTA i jego sole zaliczono do TOP 50 substancji rakotwórczych. Narażenie ludzi na NTA i jego sole może być związane z ich produkcją, przetwarzaniem i stosowaniem. W ekspozycji zawodowej największe stężenia NTA mieściły się w zakresie 0,24 ÷ 3,7 mg/m³ . U ludzi nie notowano wtedy żadnych objawów działania toksycznego związku. W Polsce nie ma danych dotyczących narażenia ludzi na NTA i jego sole. Sól trisodową kwasu nitrylotrioctowego zaliczono do kategorii 4 toksyczności ostrej, dla której wartość DL50 po podaniu dożołądkowym mieści się w granicach 1 300 ÷ 1 600 mg/kg mc. (u szczurów). Kwas nitrylotrioctowy i jego sole nie działają drażniąco i uczulająco. Narządem krytycznym działania NTA i jego soli u zwierząt są nerki. W toksyczności przewlekłej narażenie szczurów na stężenia 0,03 ÷ 1% Na3NTA w paszy powodowało objawy uszkodzenia nerek, a po stężeniach 1,5 ÷ 2% w paszy stwierdzono nowotwory układu moczowego. W IARC zaliczono NTA i jego sole do grupy 2B (czynniki przypuszczalnie rakotwórcze dla ludzi), a Unia Europejska zakwalifikowała Na3NTA do kategorii 2 z przypisem „H351 – podejrzewa się, że powoduje raka” i adnotacją „przy stężeniach > 5%”. Nie ma wiarygodnych dowodów na mutagenność NTA i jego soli. Kwas nitrylotrioctowy bardzo szybko wchłania się do organizmu, osiągając największe stężenia po 1 ÷ 2 h, z okresem półtrwania ok. 3 h. Wydala się głównie w postaci niezmienionej. Mechanizm działania toksycznego NTA jest związany z zaburzeniami w poziomie niektórych pierwiastków w nerkach, co prowadzi do uszkodzeń komórek, procesów proliferacyjnych i powstawania nowotworów pochodzenia nabłonkowego w układzie moczowym. Kwas nitrylotrioctowy i jego sole nasilają rakotwórcze działanie nitrozoamin w nerkach. Podstawą do ustalenia wartości NDS dla NTA były doświadczenia wykonane na zwierzętach, w wyniku których stwierdzono, że NTA i jego sole działają toksycznie na nerki (narząd krytyczny). Za wartość NDS przyjęto stężenie 3 mg/m³ . Nie ma podstaw do wyznaczenia najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) oraz dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB). Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.
Nitrilotriacetic acid (NTA) and its sodium salts are white and odourless solids. NTA is poorly soluble in water, unlike its trisodium salt (Na3NTA) (the most commonly produced and used). Nitrilotriacetic acid and its salts (Na3NTA) have chelating properties and they are used as EDTA replacement and fillers in cleaning, bleaching and disinfecting agents. On the basis of the identified uses reported to ECHA, NTA and its salts were included in the TOP50 carcinogenic substances. Human exposure to NTA and its salts may be related to their production, processing and use. In occupational exposure, the highest concentrations of nitrilotriacetic acid ranged between 0.24 and 3.7 mg/m³ . No symptoms of a toxic effect were noted in humans at these concentrations. There are no data on human exposure to NTA and its salts in Poland. Trisodium nitrilotriacetate is classified as acute toxicity category 4, for which the LD50 value after intragastric administration is 1300 - 1600 mg/kg b.w. (in rats). The kidneys are the critical organs. Rats exposed chronically to Na3NTA at concentrations of 0.03% - 1% in feed caused symptoms of kidney damage, and at concentrations of 1.5% - 2% in feed – cancer of the urinary system was observed. IARC includes NTA and its salts to group 2B (presumably carcinogenic to humans), and the European Union has classified Na3NTA to category 2 with the footnote “H351 – suspected of causing cancer” and the annotation “at concentrations >5%”. There is no reliable evidence of mutagenicity of NTA and its salts. Nitrilotriacetic acid is very quickly absorbed into the body, reaching the highest concentrations after 1 - 2 hour, with a half-life of about 3 hours. It is excreted mainly unchanged. The mechanism of the toxic action of NTA is associated with disturbances in the level of certain elements in the kidneys, which lead to cell damage, proliferative processes, and the formation of epithelial neoplasms in the urinary tract. Nitrilotriacetic acid and its salts increase the carcinogenic effect of nitrosamines in the kidneys. The basis for determining the maximum acceptable concentration (MAC; TLV-TWA) for NTA were experiments performed on animals, in which NTA and its salts were found to be nephrotoxic. The concentration of 3 mg/m³ was assumed as the MAC value. There are no bases to determine the short-term exposure limit (STEL) and the biological limit value (BLV). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2020, 3 (105); 37-95
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tioacetamid – frakcja wdychana : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
Thioacetamide – inhalable fraction : documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)
Autorzy:
Bruchajzer, Elżbieta
Szymańska, Jadwiga
Frydrych, Barbara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/138272.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
tioacetamid
narażenie zawodowe
toksyczność
NDS
inżynieria środowiska
nauki o zdrowiu
thioacetamide
occupational exposure
toxicity
MAC-TWA
environmental engineering
health sciences
Opis:
Tioacetamid występuje w postaci bezbarwnych kryształów o charakterystycznym zapachu merkaptanów. Dawniej był stosowany jako: fumigant zapobiegający gniciu pomarańczy, środek przyspieszający wulkanizację gumy oraz stabilizator oleju napędowego. Obecnie jest wykorzystywany w analizie jakościowej jako źródło siarkowodoru. Według informacji z Centralnego Rejestru Danych o Narażeniu na Substancje, Mieszaniny, Czynniki lub Procesy Technologiczne o Działaniu Rakotwórczym lub Mutagennym w latach 2005-2016 w Polsce na tioacetamid narażonych było od 486 do 1 137 osób. Większość z nich stanowiły kobiety. Wartość LD50 po dożołądkowym podaniu związku szczurom wynosi 301 mg/kg mc. Tioacetamid ma silne działanie hepatotoksyczne. Tioacetamid podany szczurom w pojedynczej dawce powodował martwicę zrazików wątrobowych. Podawany wielokrotnie prowadził do uszkodzenia wątroby, o czym świadczyły m.in. zmiany biochemiczne (zwiększenie aktywności: aminotransferaz, gamma-glutamylotransferazy, alkalicznej fosfatazy oraz stężenia bilirubiny w surowicy), a także jej marskość. Skutki toksycznego działania tioacetamidu wykazane w doświadczeniach przewlekłych na zwierzętach świadczą o wyraźnej zależności ich występowania od czasu narażenia. Po przewlekłym narażeniu szczurów na tioacetamid w wodzie do picia (o stężeniu 0,03%, czyli około 35 mg/kg mc./dzień) lub w paszy (0,5% w paszy, czyli około 28 mg/kg mc./dzień) po 4 miesiącach notowano zapalenie wątroby i miejscowe ogniska martwicy w wątrobie, później zmiany te nasilały się, a po 8 ÷ 17 miesiącach występowały: przewlekłe zapalenie wątroby, marskość oraz nowotwory wątroby i przewodów żółciowych. Wyniki badań mutagenności i genotoksyczności tioacetamidu nie są jednoznaczne. Można przyjąć, że związek stwarza ryzyko uszkodzenia materiału genetycznego w warunkach in vivo, po biotransformacji do silnie hepatotoksycznego metabolitu. Przemiany metaboliczne tioacetamidu w organizmie prowadzą – w wyniku S-oksydacji, głównie przy udziale CYP2E1 – do sulfotlenku (TASO), a następnie hepatotoksycznego, bardzo reaktywnego sulfonu (TASO2). Ma on podstawowe znaczenie w mechanizmie działania toksycznego związku (łącząc się z makrocząsteczkami wątroby). Metabolity tioacetamidu nasilają także stres oksydacyjny. Wystąpienie nowotworów w przewlekłych eksperymentach na zwierzętach spowodowało, że Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) w 1987 roku zaliczyła tioacetamid do grupy 2B, czyli do czynników przypuszczalnie rakotwórczych dla człowieka. Zgodnie z klasyfikacją CLP eksperci Unii Europejskiej zaliczyli tioacetamid do substancji rakotwórczych kategorii zagrożenia 1B z przypisem H350 „może powodować raka”. Za podstawę wyznaczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) przyjęto hepatotoksyczne działanie tioacetamidu na szczury, którym podawano związek wielokrotnie drogą dożołądkową. Za wartość NDS zaproponowano stężenie 1,5 mg/m3 . Nie ma podstaw do wyznaczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) oraz dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB). Zaproponowano także oznaczenie związku „Carc. 1B” informujące, że jest to substancja rakotwórcza kategorii zagrożenia 1B. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.
Thioacetamide occurs in the form of colorless crystals with a characteristic smell of mercaptans. It was used in the past as a fumigant to prevent oranges from rotting, in rubber vulcanization and as a diesel stabilizer. It is currently used in a qualitative analysis as a source of hydrogen sulfide. According to information from the Central Register of Data on Exposure to Carcinogenic or Mutagenic Substances, Mixtures, Factors or Technological Processes in 2005-2016 from 486 to 1137 people were exposed to thioacetamide in Poland. Most of them were women. The LD50 value after intragastric administration of the compound to rats is 301 mg/kg. Thioacetamide is a strong hepatotoxic agent, its single dose caused hepatic necrosis. Administered repeatedly it induced liver damage, which was indicated by biochemical changes and cirrhosis. The effects of thioacetamide toxicity in chronic animal experiments indicated a relationship to exposure time. After chronic exposure of rats to thioacetamide in drinking water (at 0.03%, i.e., approximately 35 mg/kg/day) or in feed (0.5% in feed, i.e., approximately 28 mg/kg/day), hepatitis and local hepatic foci were noted after 4 months, these changes later intensified, and after 8–17 months chronic hepatitis, cirrhosis and cancer of the liver and bile ducts occurred. The results of mutagenicity and genotoxicity studies of thioacetamide are inconclusive. It can be assumed that the compound may damage genetic material in vivo after biotransformation to a highly hepatotoxic metabolite. The metabolism of thioacetamide by S-oxidation (mainly with the participation of CYP2E1) leads to the production of sulfoxide (TASO), and then to hepatotoxic, highly reactive sulfone (TASO2). The latter is of fundamental importance for the mechanism of toxic action of thioacetamide (by binding with hepatic macromolecules). Thioacetamide metabolites also induce oxidative stress. Because of neoplasms observed in chronic studies, International Agency for Research on Cancer (IARC) included thioacetamide in group 2B – agents probably carcinogenic to humans. According to the CLP classification, thioacetamide is a category-1B carcinogen with a “H350 – May cause cancer” note. The hepatotoxic effects of thioacetamide in rats after repeated administration were used as the basis for determining the maximum acceptable concentration (MAC; TLV-TWA – threshold limit value-time weighted average). A concentration of 1.5 mg/m3 was proposed as the MAC value. There are no bases to determine the short-term exposure limit (STEL) and the biological limit value (BLV). “Carc. 1B” marking is also proposed, as thioacetamide is a category-1B carcinogen. This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2019, 4 (102); 149-179
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fosforowe związki organiczne zmniejszające palność – toksyczność i wpływ na zdrowie ludzi
Organophosphorus flame retardants – Toxicity and influence on human health
Autorzy:
Bruchajzer, Elżbieta
Frydrych, Barbara
Szymańska, Jadwiga A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2165398.pdf
Data publikacji:
2015-05-12
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
fosforowe związki organiczne zmniejszające palność
toksyczność przewlekła
toksyczność dla ludzi
organophosphorus flame retardants
chronic toxicity
human toxicity
Opis:
Fosforowe związki organiczne zmniejszające palność (flame retardants – FRs) stosowane są od kilkudziesięciu lat w wielu gałęziach przemysłu, m.in. w produkcji barwników, lakierów, klejów, syntetycznych żywic, polichlorku winylu, płynów hydraulicznych, tworzyw sztucznych i tekstyliów. Ostatnio ich znaczenie wzrasta, co spowodowane jest m.in. znacznym ograniczeniem stosowanych dotąd polibromowanych difenyloeterów (PBDEs) – niebezpiecznych dla środowiska trwałych zanieczyszczeń organicznych. Celem pracy był przegląd dostępnych danych literaturowych dotyczących fosforowych FRs przede wszystkim pod kątem ich działania neurotoksycznego, wpływu na płodność i rozrodczość oraz działania kancerogennego. Analiza dotyczyła najczęściej stosowanych substancji, którymi są: fosforan trietyloheksylu (TEHP), fosforan tributoksyetylu (TBEP), fosforan trifenylu (TPP), fosforan tris(2-chloroetylu) (TCEP), chlorek tetra(hydroksymetylo)fosfoniowy (THPC), fosforan tributylu (TBP), fosforan trikrezolu (TCP), fosforan tris(2-chloro-1-metyloetylu) (TCPP), fosforan tri(1,3-dichloroizopropylu) (TDCP) oraz siarczan tetrakis(hydroksymetylo) fosfoniowy (THPS). Działanie neurotoksyczne wykazano w badaniach na zwierzętach po narażeniu na TBEP, THPC, TBP i TCP. U ludzi działanie neurotoksyczne zaobserwowano tylko po narażeniu na TCP. Z kolei TCEP, THPS, TBP, TCP i TDCP powodowały zaburzenia płodności i/lub w rozwoju płodów zwierząt. Niekorzystny wpływ na rozrodczość u ludzi mogą powodować TPP, TCP i TDCP. Nowotwory u zwierząt laboratoryjnych powodowały podawane w wysokich dawkach THEP, TCEP, TBP i TDCP. Żaden z tych związków nie jest jednak klasyfikowany jako rakotwórczy dla ludzi. Toksyczność środowiskowa fosforowych FRs jest niewielka (z wyjątkiem TPP, TCEP i TBEP). Nie są one związkami trwałymi, w organizmach żywych podlegają przemianom metabolicznym i są z nich szybko wydalane. Mogą być więc alternatywą dla stosowanych do niedawna PBDEs. Med. Pr. 2015;66(2):235–264
Organophosphorus flame retardants (flame retardants, FRs) have been used for several decades in many industries, including the production of dyes, varnishes, adhesives, synthetic resins, polyvinyl chloride, hydraulic fluids, plastics and textiles. Their importance in recent times has increased due to i.a., significantly reduced use of polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) – persistent organic pollutants, dangerous for the environment. The aim of this study was to review the available literature data concerning phosphorous FRs primarily for neurotoxic, fertility, reproductive and carcinogenic effects. The analysis concerned the following most commonly used substances: tris(2-ethylhexyl)phosphate (TEHP), tris(2-butoxyethyl)phosphate (TBEP), triphenyl phosphate (TPP), tris(2-chloroethyl)phosphate (TCEP), tetrakis(hydroxymethyl)-phosphonium chloride (THPC), tributyl phosphate (TBP), tricresyl phosphate (TCP), tris(2-chloroisopropyl)phosphate (TCPP), tris(1,3-dichloroisopropyl)phosphate (TDCP) and tetrakis(hydroxymethyl) phosphonium sulphate (THPS). In animal studies neurotoxic effects were found after exposure to TBEP, THPC, TBP and TCP, while in humans they were observed only after exposure to TCP. TCEP, THPS, TBP, TCP and TDCP caused disorders in fertility and/or fetal development of animals. Adverse effects on reproduction in humans may be caused by TPP, TCP, and TDCP. In laboratory animals the development of tumors was observed after high doses of TEHP, TCEP, TBP and TDCP. None of these compounds is classified as a human carcinogen. The environmental toxicity of phosphate FRs is low (except for TPP, TCEP and TBEP). They are not stable compounds, in living organisms they are metabolised and quickly excreted. Therefore, they can be used as an alternative to PBDEs. Med Pr 2015;66(2):235–264
Źródło:
Medycyna Pracy; 2015, 66, 2; 235-264
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Octabromodiphenyl ether — porphyrogenicity after repeated administration to rats
Autorzy:
Bruchajzer, Elżbieta
Frydrych, Barbara
Szymańska, Jadwiga A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2180018.pdf
Data publikacji:
2012-09-01
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
octabromodiphenyl ether (OctaBDE)
porphyrins
rat
repeated administration
Opis:
Objectives: Octabromodiphenyl ether (OctaBDE) is a fl ame retardant which has been withdrawn from common use due to its negative effect on the environment. The literature data regarding its toxicity addresses its effect on liver function, the endocrine and reproductive systems, as well as its developmental toxicology aspects. The aim of this study was to investigate the effect of repeated administration of OctaBDE on heme biosynthesis in rats. Materials and Methods: The study was performed on female Wistar rats. OctaBDE was administered intragastrically at four different doses (2, 8, 40 or 200 mg/kg/day) for 7, 14, 21 or 28 days. The following measures of heme synthesis disturbance were used: urinary excretion of porphyrins, liver concentration of porphyrins, the activity of delta-aminolevulinate synthase (ALA-S) and delta-aminolevulinate dehydratase (ALA-D) in the liver. Results: After 28 days of exposure, lower ALA-S and ALA-D activity was observed in the liver. Additionally, increased concentrations of high carboxylated porphyrins (octa- and heptacarboxyporphyrins) were found in the liver: from 2- to 10-fold after the 2 mg/kg/day doses and from 4- to 14-fold after the 8-200 mg/kg/day doses. The porphyrogenic effect of OctaBDE was also evidenced by augmented, dose-dependent and exposure time-dependent, concentrations of total porphyrins in urine (2-7.5-fold increase) and their urinary excretion (2-9-fold increase). Tetracarboxyporphyrins predominated in the urine; their concentrations increased 2.5-10 fold. Conclusions: The study revealed that repeated exposure to OctaBDE affects heme biosynthesis and the levels of porphyrins. The lowest effective level which induced changes in porphyrin concentration was 2 mg/kg/day.
Źródło:
International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health; 2012, 25, 4; 392-403
1232-1087
1896-494X
Pojawia się w:
International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmiany struktury agrarnej na polskiej wsi w latach 1918–2018
Autorzy:
Szymańska, Elżbieta Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2034258.pdf
Data publikacji:
2021-12-21
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
struktura agrarna
formy własności
gospodarstwa
regulacje prawne
instrumenty WPR
area structure
ownership forms
holdings
legal regulations
CAP instruments
Opis:
W opracowaniu dokonano analizy zmian w strukturze agrarnej polskiej wsi w latach 1918–2018. Znajomość kierunków i uwarunkowań tych zmian jest niezbędna do prawidłowego sformułowania celów polityki rolnej. Ze względu na uwarunkowania historyczne w analizie wyodrębniono cztery okresy: okres międzywojenny, czas wojny i gospodarki socjalistycznej, okres od transformacji ustrojowej do integracji z UE oraz okres po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Z analiz wynika, że w ostatnim stuleciu w rolnictwie polskim zaszły istotne przemiany w strukturze agrarnej polskiego rolnictwa. W poszczególnych okresach historycznych były determinowane różnymi czynnikami o charakterze politycznym, gospodarczym i społecznym. W związku z tym ich charakter i kierunek zmieniał się w czasie. W całym analizowanym okresie dominowała własność prywatna gospodarstw rolnych. Mimo różnych działań nie zdołano zlikwidować rozdrobnienia polskiego rolnictwa. W 2018 r. ponad połowa gospodarstw rolnych posiadała mniej niż 5 ha UR. Z kolei odsetek gospodarstw dużych o powierzchni 50 ha i więcej stanowił tylko 2,4%. Taki stan struktury agrarnej z perspektywy przyrodniczo-krajobrazowej korzystnie wpływa na środowisko ale pod względem ekonomiczno-produkcyjnym wymaga poprawy.
The study analyzes changes in the agrarian structure in the Polish countryside in the years 1918–2018. Knowledge of the directions and conditions of these changes is necessary for the correct formulation of agricultural policy objectives. Due to historical conditions, the analysis distinguishes four periods: the interwar period, the time of war and the socialist economy, the period from the political transformation to integration with the EU and the period after Poland’s accession to the European Union. The analyzes show that in the last century in Polish agriculture significant transformations occurred in the agrarian structure of Polish agriculture. In particular historical periods they were determined by various political, economic and social factors. Therefore, their character and direction changed over time. Private ownership of farms dominated in the whole analyzed period. Despite various actions, the fragmentation of Polish agriculture could not be eliminated. In 2017, more than half of agricultural holdings had less than 5 ha of UAA. In turn, the percentage of large farms with an area of 50 ha and more accounted for only 2.4%. This state of agrarian structure has a positive impact on the environment but in terms of economic and production needs improvement.
Źródło:
Zeszyty Wiejskie; 2021, 27; 31-58
1506-6541
Pojawia się w:
Zeszyty Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Formy współpracy w łańcuchach dostaw wieprzowiny w wybranych krajach UE
Forms of cooperation in supply chains of pork in selected EU countries
Autorzy:
Szymańska, Elżbieta Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/590543.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
Tematy:
Integracja pionowa
Łańcuch dostaw
System umów
Wieprzowina
Pork
Supply chain
System of agreements
Vertical integration
Opis:
Celem badań było rozpoznanie form współpracy w łańcuchach dostaw wieprzowiny w krajach o największej produkcji żywca wieprzowego w UE. Źródłem danych do analizy były studia literatury oraz dane statystyki masowej (GUS, USDA). W badaniach zastosowano analizę porównawczą oraz metodę studiów przypadków. Analizą objęto rynek wieprzowiny w: Niemczech, Hiszpanii, Francji, Danii i w Polsce. Ponadto wykorzystano wyniki badań zrealizowanych w 2014 r. w 110 gospodarstwach trzodowych w Polsce. Z analiz wynika, że w krajach UE-28 występują różne formy współpracy w łańcuchach dostaw wieprzowiny. W Polsce rynek żywca wieprzowego cechuje duże rozproszenie producentów trzody chlewnej i przedsiębiorstw mięsnych. W celu poprawy konkurencyjności wskazany jest rozwój integracji pionowej na rynku poprzez wzorowanie się na rozwiązaniach stosowanych w innych krajach.
The aim of study was to recognize the forms of cooperation in supply chains of pork in the countries with the biggest production of live bait pork in the EU. The source of data were studies of literature and the data of mass statistics (GUS, USDA). In research a comparative analysis and a method of studies of cases were used. The analysis was applied to the pork market in: Germany, Spain, France, Denmark and Poland. In addition, the result of survey conducted in 2014 in the 110 pig farms in Poland were used. The analysis shows that in the EU-28, there are various forms of cooperation in the supply chain of pork. The market of live bait pork in Poland is characterized by the dispersion of the producers of pigs and meat enterprises. In order to improve the competitiveness, the development of vertical integration in the market is necessary through a simulation of the solutions applied in other countries.
Źródło:
Studia Ekonomiczne; 2017, 321; 57-68
2083-8611
Pojawia się w:
Studia Ekonomiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Porównanie składu chemicznego wybranych olejków eterycznych stosowanych w chorobach układu oddechowego
Comparison of chemical composition of selected essential oils used in respiratory diseases
Autorzy:
Kucharska, Małgorzata
Szymańska, Jadwiga A.
Wesołowski, Wiktor
Bruchajzer, Elżbieta
Frydrych, Barbara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2162667.pdf
Data publikacji:
2018-03-09
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
alergeny
olejki eteryczne
analiza GC-MS
skład chemiczny
substancje zapachowe
choroby układu oddechowego
allergens
essential oils
GC-MS analysis
chemical composition
substances of aroma
respiratory system diseases
Opis:
Wstęp Olejki eteryczne to substancje zapachowe otrzymywane z roślin. Cechują się najczęściej płynną konsystencją i przyjemnym zapachem. Olejki eteryczne znalazły zastosowanie w aromaterapii, kosmetyce oraz produktach spożywczych i farmaceutycznych. Celem pracy była analiza składu wybranych olejków eterycznych stosowanych w schorzeniach układu oddechowego. Materiał i metody Analizę jakościową wykonano techniką chromatografii gazowej ze spektrometrią mas. Do badań wybrano 6 olejków eterycznych dostępnych na polskim rynku, stosowanych w różnych schorzeniach układu oddechowego. Uzyskane wyniki skonfrontowano z informacjami zamieszczonymi przez producenta i danymi literaturowymi. Wyniki Metoda, którą zastosowano w prezentowanej pracy pozwoliła na identyfikację zarówno głównych, jak i śladowych składników badanych olejków eterycznych. W analizowanych próbkach najczęściej występowały: α- i β-pinen, limonen, terpinen-4-ol i kariofylen. Poza limonenem wykryto także obecność linalolu, eugenolu i geraniolu – substancji potencjalnie alergizujących. Wnioski Skład jakościowy badanych olejków eterycznych pokrywał się z doniesieniami literaturowymi. Główne składniki badanych olejków są opisywane jako działające przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo, dlatego mogą być stosowane do zwalczania objawów infekcji. Należy jednak zwracać uwagę na skład produktów ze względu na występowanie w nich potencjalnych alergenów. Informacja o obecności takiej substancji w preparacie powinna być wyraźnie zaznaczona przez producenta na opakowaniu. Substancje zapachowe znajdują się również w wielu produktach powszechnie stosowanych w gospodarstwie domowym, co podnosi stężenie tych substancji w powietrzu pomieszczeń mieszkalnych, a tym samym zwiększa ryzyko wystąpienia efektów niepożądanych szczególnie u alergików lub osób wrażliwych. Med. Pr. 2018;69(2):167–178
Background Essential oils are fragrances extracted from plants. They have a smooth consistency and pleasant smell. Essential oils have been applied in aromatherapy, cosmetics, food and pharmaceutical products. The aim of the study was to analyze the composition of selected essential oils used in respiratory diseases. Material and Methods The qualitative analysis was performed by gas chromatography with mass spectrometry. For the study 6 essential oils available in Polish shops and used in various respiratory diseases were chosen. The results were compared with the information provided by the manufacturer and the literature. Results The method used in the presented work allowed to qualitatively identify the main components in studied essential oils. In the analyzed samples generally occurred: α- i β-pinene, limonene, terpinen-4-ol and caryophyllene. In addition to limonene, the presence of linalool, eugonol and geraniol, potentially allergenic substances, were also detected. Conclusions The qualitative composition of the studied essential oils comply with the existing literature data. Their main ingredients show antimicrobial and antiviral activities, therefore they are used to eradicate the symptoms of infection. However, the attention should be paid to the composition of the products because they often comprise potential allergens. Information on the presence of such a substance in the preparation should be clearly marked by the manufacturer on the packaging. Fragrances are also found in a number of household products that increase their concentration in the air of living premises, thereby increasing the risk of side effects especially in people with allergies or sensitive. Med Pr 2018;69(2):167–178
Źródło:
Medycyna Pracy; 2018, 69, 2; 167-178
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 19

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies