Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Siuta, J" wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-30 z 30
    Tytuł:
    Istota i zadania inżynierii ekologicznej (ekoinżynierii)
    Essence and tasks of ecological engineering (eco-engineering)
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399539.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    inżynieria ekologiczna
    środowisko przyrodnicze
    zasoby naturalne i antropogeniczne
    użytkowanie zasobów
    edukacja
    poradnictwo
    ecological engineering
    natural environment
    natural and anthropogenic resources
    use of resources
    education
    guidance
    Opis:
    Inżynieria Ekologiczna zdecydowano wznowić treść tematu „Istota i zadania inżynierii ekologicznej” zamieszczonego w materiałach seminarium naukowego „Inżynieria środowiska rolniczego” (Lublin 1996), a także przedstawić najważniejsze dokonania PTIE oraz wynikające z nich wnioski. Inżynieria ekologiczna to teoretyczna i stosowana wiedza z wielu dziedzin nauki i techniki, stanowiąca podstawę racjonalnego użytkowania i ochrony środowiska przyrodniczego oraz naturalnych i antropogenicznych zasobów. Służy ona ekologicznemu rozwojowi cywilizacji. Zręby inżynierii ekologicznej są najstarszymi (obok medycyny) dziedzinami nauki i techniki. Po wznowionym tekście omówiono wiodące działania i dokonania Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej w latach 1990–2014.
    To mark the 25th Anniversary of the Polish Society of Ecological Engineering (PTIE) and the 15th Anniversary of the journal “Inżynieria Ekologiczna - Ecological Engineering” it was decided to come back with the contribution on „Essence and tasks of ecological engineering” first published in the proceedings of scientific seminar on „Engineering of agricultural environment” held in Lublin 1996, as well as to report on the most significant achievements of the PTIE and the conclusions resulting therefrom. Ecological engineering encompasses both theoretical and applied knowledge covering many fields of science and technology which provide fundamentals for a wise use and protection of the natural environment and anthropogenic resources. Ecological engineering supports environmental aspects of civilization development. The basics of ecological engineering are the oldest (next to medicine) fields of science and technology.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2016, 46; 1-15
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Odpady w rekultywacji gruntów
    Waste in reclamation of grounds
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399608.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    rekultywacja gruntów
    odpady
    składowiska odpadów
    prawo ekologiczne
    ground reclamation
    waste
    landfills
    ecological regulations
    Opis:
    Naświetlono istotę rekultywacji gruntów zniekształconych przez działalność gospodarczą i żywioły natury oraz zdegradowanych (głównie zanieczyszczonych) chemicznie. Poczyniono uwagi o wadliwości niektórych (w tym niespójności) przepisów prawa dotyczącego rekultywacji gruntów i przyrodniczego użytkowania odpadów. Wyróżniono następujące formy przyrodniczego użytkowania odpadów: l) jako glebotwórcze grunty na składowiskach odpadów, 2) do ukształtowania glebotwórczej warstwy w technicznej rekultywacji gruntów, 3) do biologicznej rekultywacji gruntu (ukształtowania szaty roślinnej), 4) do wzbogacenia gleb w próchnicę, 5) do wapnowania gleb i odkwaszania glebotwórczych mas ziemnych w toku rekultywacji technicznej, 6) do produkcji kompostu, 7) do produkcji podłoży dla roślin w uprawie nie gruntowej, 8) do mulczowania powierzchni ziemi.
    The essential issues of reclamation of grounds transformed by economic activities and natural forces and chemically degraded (mainly contaminated). Remarks were made as to inaccuracies of some (including incoherence) legal regulations concerning ground reclamation and use of waste for agricultural purposes. The following forms of agricultural use of waste were distinguished: l) As soil forming grounds on waste landfills, 2) For the formation of soil forming layer in technical reclamation of grounds, 3) For the biological reclamation of grounds (introduction of vegetation cover), 4) For providing humus to soils, 5) For soil liming and deacidifying the soil forming earth mass during technical reclamation, 6) For compost production, 7) For production of substrates for plants in non-soil cultivation, 8) For mulching ground surface.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2007, 19; 59-78
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dwadzieścia lat Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej (PTIE)
    Twenty years of the Polish Society of Ecological Engineering (PTIE) summary
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399667.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    ekoinżynieria
    ochrona i użytkowanie środowiska
    gospodarka zasobami naturalnymi i antropogenicznymi
    ecoengineering
    protection and management of environment
    management of natural and anthropogenic resources
    Opis:
    Inżynieria ekologiczna to teoretyczna i stosowana wiedza z wielu dyscyplin naukowych i technicznych, stanowiąca podstawę racjonalnego użytkowania i ochrony środowiska przyrodniczego oraz naturalnych i antropogenicznych zasobów. Służy ona ekologicznemu rozwojowi cywilizacji. Inżynieria ekologiczna chroni, dostosowuje i tworzy warunki niezbędne do życia człowieka, roślin i zwierząt. Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej ustanowiono prawnie w 1990 roku. Jest ono kontynuatorem Polskiego Komitetu Kształtowania i Ochrony Środowiska, powołanego w 1972 roku przez Zarząd Główny Naczelnej Organizacj i technicznej. W artykule dokonano przeglądu ogólnego głównych zakresów działań i osiągnięć Towarzystwa w latach199O-2010. Towarzystwo współdziała z różnymi ośrodkami naukowo-badawczymi i edukacyjnymi oraz przedsiębiorstwami, jak tez z administracją samorządową i państwową w rozwiązywaniu lokalnych problemów ekologicznych.
    Ecological engineering is theoretical and applied knowledge accumulated in multiple disciplines of science and technology which provide basis for sustainable management and protection of the natural environment and natural and anthropogenic resources thus contributing to the ecological development of civilization. Ecological engineering protects, adapts and creates life conditions for both humans and plants and animals. The Polish Society of Ecological Engineering was legally instituted in 1990. It constitutes a continuation of the Polish Committee for Management and Protection of the Environment, appointed by the Chief Board of the Main Technical Organization in 1972. Main scopes of activity and achievements of the Society in the years 1990-2010 were reviewed in the paper. The Society has been cooperating with various research and educational centres as well as with the self governmental and State administration units to solve local environmental problems.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2010, 22; 114-119
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Komentarz do artykułu „Koncepcja transportu statków przez Mierzeję Wiślaną łączącego Zalew Wiślany Zatoką Gdańską – bez przekopu Mierzei Wiślanej”
    An editorial commentary to article ”Vessel portage across the Vistula Sandbar to connect the Vistula Lagoon with the Gdańsk Bay without a cut-through the Sandbar – a concept”
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/401467.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    komentarz
    Mierzeja Wiślana
    Zatoka Gdańska
    przekop
    commentary
    Vistula Sandbar
    crosscut
    Opis:
    Treść artykułu autorstwa S. Sajkiewicza stanowi dobry pretekst do podjęcia publicznej, merytorycznej dyskusji na temat zasadności budowy drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańska z przekopem, czy bez przekopu Mierzei Wiślanej. Najciekawsze opinie będziemy sukcesywnie zamieszczać w Inżynierii Ekologicznej.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2016, 50; 11-16
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rekultywacyjna efektywność osadów ściekowych na składowisku odpadów posodowych w Janikowie
    Effectiveness of reclamation of soda waste disposal site at Janikowo using sewage sludge
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/401560.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    składowisko odpadów
    rekultywacja gruntu
    osady ściekowe
    szata roślinna
    rozwój gleby
    waste disposal site
    reclamation of grounds
    sewage sludge
    vegetal cover
    soil development
    Opis:
    Wśród różnych sposobów przyrodniczego użytkowania osadów ściekowych najbardziej zasadne jest stosowanie ich do zazieleniania (roślinnej rekultywacji) składowisk drobnoziarnistych odpadów o dużym potencjale glebotwórczym, ale bardzo podatnych na erozyjne działanie wiatru i opadów atmosferycznych. Janikowskie odpady technologiczne mają ciekłą konsystencję, zawierają drobnoziarniste (pyłowe) i rozpuszczalne w wodzie związki wapnia, są bardzo alkaliczne i słone. Odpady te składowano i odwadniano w wielkopowierzchniowych nadpoziomowych basenach gruntowych. Łączna powierzchnia wszystkich wyeksploatowanych stawów osadowych (wraz z drogami i skarpami) wynosi ponad 105 ha. Gruntowo-atmosferyczne odwadnianie odpadów skutkowało intensywnym pyleniem przesychających (w tym suchych) powierzchni składowiska. Bardzo duża pyłowa uciążliwość dla okolicznej ludności, funkcjonowania infrastruktury technicznej i motoryzacji, sprawiła konieczność niezwłocznej jej likwidacji. Uznano, że ukształtowanie zwartej i stabilnej szaty roślinnej będzie najskuteczniejszym sposobem ochrony składowiska przed pyleniem. Szata roślinna ograniczy ponadto infiltrację soli ze składowiska do wód podziemnych i przyległych użytków gruntowych oraz odnowi ekologiczne walory krajobrazu. Stosując odpowiednio duże (rekultywacyjne) dawki osadów ściekowych oraz wysiewając rośliny o dużym potencjale wzrostu i zapotrzebowania na składniki pokarmowe szybko zazieleniono powierzchnię składowiska. Począwszy od roku 2000 do 2012 analizowano zawartości składników mineralnych i roślinach oraz w wierzchniej warstwie rekultywowanego gruntu. Systematycznie badano też skład chemiczny osadów ściekowych. Nie stwierdzono nadmiernych zawartości głównych składników i metali ciężkich w roślinach i w gruncie. Rośliny koszono dwukrotnie w sezonie wegetacyjnym. Zbiory roślin pryzmowano, a po ich informacji wysiewano je jako nawóz organiczny. Zaawansowany rozwój szaty roślinnej i gleby tworzy możliwości uprawy roli na cele gospodarcze (nawozowe, energetyczne, przemysłowe).
    There are numerous reclamation technologies based on sewage sludge treatment, however, one that is most purposeful consists in applying the sludge in order to achieve green cover (bioremediation with plants) on fine-grained waste disposal sites which have a high potential for soil formation on the one hand, but on the other, are highly vulnerable to erosive action of wind and atmospheric precipitation. The technological waste at the Janikowo Soda Plant has liquid consistence, contains fine-grained (dust-like) and water soluble calcium compounds, and is highly alkaline and saline. The waste was disposed and dehydrated in the large-area earthen ponds elevated beyond the ground level. The combined surface of all the exploited settling ponds (with roads and escarpments jointly) exceeds 105 ha. Dehydration by infiltration and evaporation was a source of unrestricted dust emissions from the drying and dry surfaces of the waste site. Urgent action was then deemed necessary to manage the high risk of nuisance dust to the local population, technical infrastructure, engines and cars. Consequently, it was decided that the best way to manage nuisance dust would be to create a thick and permanent vegetal cover on the waste site. The vegetal cover would also limit salt infiltration from the disposal site to groundwater and to adjacent agricultural land, and contribute to improving the local landscape values. Treatment with adequately high (appropriate for reclamation purposes) doses of sewage sludge and sowing of plants which have a high growth potential and nutrient demand resulted in the quick establishment of green cover on the waste disposal site. The contents of mineral elements in plants and in the top layer of the ground reclaimed were analyzed starting from the year 2000 onwards until the year 2013. The chemical composition of sewage sludge was systematically analyzed as well. No excessive contents were found of main elements neither of heavy metals in both plants and grounds. The vegetation was mown twice during the vegetation season and clippings were stacked in prisms. The biomass after humification was spread as an organic fertilizer throughout the area under reclamation. The present advanced stage of development of vegetal cover and soils on the waste site provides opportunities for cultivation of economic crops that may be used for fertilizer and energy production or for other industrial purposes.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2014, 36; 98-119
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zawartosc azotu w roslinach i w wierzchniej warstwie skladowiska odpadow posodowych uzyznionej osadem sciekowym
    Autorzy:
    Siuta, J
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/803141.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    rekultywacja gruntow
    odpady posodowe
    osady sciekowe
    biomasa
    zawartosc azotu
    skladowiska odpadow
    land reclamation
    sodium
    industrial waste
    sewage sludge
    biomass
    nitrogen content
    waste landfill
    Opis:
    Teren składowiska odpadów posodowych rekultywuje się z zastosowaniem komunalnych osadów ściekowych. Bezpośrednio po wprowadzeniu osadu do rekultywowanego gruntu wysiewa się mieszankę traw. W celu bardzo szybkiego zazielenienia powierzchni wysiewa się perko. Obfity porost roślin jest koszony dwukrotnie w sezonie wegetacyjnym i przerabiany na kompost. Projekt rekultywacji gruntu został opracowany przez Instytut Ochrony Środowiska. Rekultywacja gruntu jest prowadzona od roku 2000, ale badania wpływu stosowania osadów ściekowych (100-150 t s.m. osadu na ha) na właściwości chemiczne gruntu, roślin i kompostu przeprowadzono w latach 2004 i 2005. Omówiono głównie zawartości węgla organicznego i azotu w glebie, roślinach i w kompostach z masy roślinnej. Zawartości azotu i pozostałych składników mineralnych w roślinach i w gruncie zrekultywowanym świadczą o dobrym, ale nie nadmiernym zaopatrzeniu roślin w składniki pokarmowe. Rośliny i kompost nie zawierają nadmiernych ilości metali ciężkich.
    The landfill site of soda waste is being reclaimed using municipal sewage sludge. Immediately after introduction of sewage sludge into the ground a mixture of grasses is sown. In order to accelerate the development of ground cover the perko (Brasica chinensis x Brassica rapa subsp. oleifera) is also sown on the surface. Abundant plant yield is mown twice during the vegetation season and processed into compost. The ground reclamation scheme was elaborated by the Institute of Environmental Protection. The reclamation scheme is being conducted since 2000, while the study on the effect of applying large doses of sewage sludge (100-150 t DM per ha) on chemical properties of the ground, plants and composts were carried out in 2004 and 2005. Paper presented mainly the contents of organic carbon and nitrogen in soils, plants and composts produced of the biomass. The contents of nitrogen and other mineral elements in plants and in the reclaimed ground testify to good but not excessive supply of nutrients to plants. No excessive contents of heavy metals were found neither in plants nor in composts.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2006, 513; 373-380
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Systemy uprawy i kompostowania roślin na składowisku odpadów posadowionych w Jankowie z zastosowaniem osadów ściekowych
    System of plant cultivation and composting wit h the use of sewage sludge on the post-soda waste landfillat Janików
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399606.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    składowisko odpadów posodowych
    osady ściekowe
    rekultywacja
    kompostowanie
    jakość kompostu
    landfill soda
    sewage sludge
    reclamation
    composting
    quality compost
    Opis:
    Biologiczną rekultywację terenu składowiska prowadzi się z zastosowaniem intensywnego nawożenia ustabilizowanymi i mechanicznie odwodnionymi osadami ściekowymi. Duża dostępność składników pokarmowych tworzy warunki do intensywnego wzrostu traw i roślin dwuliściennych. Ruń tych roślin jest koszona dwukrotnie w sezonie wegetacyjnym i przerabiana na kompost. Dodanie miejscowego wapna posodowego do kompostowanej biomasy zwiększa dostęp powietrza atmosferycznego i nasila proces kompostowania. Analizy laboratoryjne masy roślinnej i wyprodukowanych kompostów wykazały normatywne zawartości kompostów do stosowania w rolnictwie. Intensywne plonowanie roślin na l 08 ha powierzchni tworzy znaczący zasób biomasy do kompostowania. Planowana kompostownia może obsłużyć też miasto Janikowo i przyległe tereny.
    The biological reclamation of landfill site has been conducted using intensive fertilization with the stabilized and mechanically dewatered sewage sludge. A good accessibility of nutrients favours intensive growth of grasses and dicotyledonous plants. The biomass of these plants is mown twice during the vegetation season and processed to compost. Au addition of local post-soda lime to the biomass composted increases the access of the atmospheric air and enhances the composting process. The results of laboratory analyses of the plant mass and composts produces have indicated normative contents of composts suitable for agricultural application. Due to the intensive plant growth on l 08 ha surface there is a significant amount of biomass ready for composting. The compost plant based on the above biomass may provide services to the town of Janikowo and adjacent areas.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2007, 19; 38-58
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jak inżynieria ekologiczna przyczyniła się do kontynuowania budowy i rozwoju Elektrowni Opole
    How ecological engineering helped to continue building and upgrade of the Opole Power Plant
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399698.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    elektrownia węglowa
    techniczne i ekologiczne uwarunkowania
    ochrona środowiska
    certyfikat ISO 14001
    coal fired power plant
    technical and ecological upgrade
    environmental protection
    ISO 14001 certificate
    Opis:
    Zasady inżynierii ekologicznej zastosowano w modernizacji budowanej Elektrowni Opole, wraz z nowoczesnymi instalacjami ochrony środowiska. Zmodernizowany projekt poddano „Kompleksowej ocenie oddziaływania Elektrowni Opole na środowisko” opracowanej w 1981 r. przez Instytut Ochrony Środowiska. Główne treści oceny zreferowano i przedyskutowano na krajowym sympozjum naukowym z udziałem społeczności opolskiej, zorganizowanej przez Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej 5 i 6 czerwca 1992 r. Głównym celem sympozjum było wyspecyfikowanie i w miarę wszechstronne przeanalizowanie ekologicznych uwarunkowań projektowania, budowę i eksploatowania elektrowni węglowych. Celem wtórnym, ale pierwszoplanowym dla aglomeracji opolskiej było przeanalizowanie wieloczynnikowego wpływu budowy i eksploatacji Elektrowni na przyrodnicze i społeczne środowisko. Przyznanie Elektrowni „Opole” S.A certyfikatu zgodności systemu zarządzania środowiskowego z normą ISO 14001 nadanego przez British Standards Institution, dowiodło zasadności kontynuowania budowy zakładu energetycznego spełniającego wymogi 21 wieku. Zaawansowana budowa dwóch kolejnych bloków o łącznej mocy 1800 MW w Elektrowni Opole S.A. dowodzi merytorycznej zasadności i skuteczności seminarium z roku 1992.
    Principles of ecological engineering were applied for upgrading the Opole Power Plant under construction, complete with modern installation to protect the environment. The modernized project was a subject of „Integrated environmental impact assessment of the Opole Power Plant” developed by the Institute of Environmental Protection in 1981. The main issues covered by the impact assessment were presented and discussed at the national scientific conference attended, among others, by the representatives of local community from Opole. The conference was organized by the Polish Society of Ecological Engineering on June 5 and 6, 1992. The main aim of the conference was to identify and deliver as broad as possible analysis of environmental conditions for designing, building and operating coal fired power plants. A secondary goal, though of main concern for the Opole agglomeration, was to evaluate many-sided environmental risks resulting from the construction and operation of the Power Plant. The feasibility of continuing the construction of a power generating facility that meets the requirements of the 21st century was demonstrated by the fact that the Opole Power Plant S.A. was awarded the ISO 14001 – Environmental Management System certificate by the British Standards Institution. Advanced construction of the two consecutive blocks of a combined power of 1800 MW in the Opole Power Plant substantiates the validity and effectiveness of the conference organized in 1992.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2016, 49; 1-7
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Spór o prawną i wykonawczą zasadność stosowania komunalnych osadów ściekowych
    Discussion on legal and practical justification of using wastewater sewage sludge
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399820.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    osady ściekowe
    przepisy prawa
    śledztwo prokuratora rejonowego
    opinia rzeczoznawcy
    Minister Środowiska
    sewage sludge
    legal regulations
    investigations of District Public Prosecutor
    expert opinion
    Ministry of Environment
    Opis:
    Bezzasadne wprowadzanie do ziemi osadów z białostockiej oczyszczalni ścieków było powodem śledztwa Prokuratora Rejonowego w Białymstoku, który zlecił Instytutowi Ochrony Środowiska – PIB opracowanie (na podstawie akt śledztwa) opinii „w sprawie składowania wbrew przepisom komunalnych osadów ściekowych w warunkach mogących zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości powierzchni ziemi lub zniszczenia w środowisku o znacznych rozmiarach t.j. o czyn z art. 183 §1 KK oraz o inne czyny”. Opinię opracował prof. dr hab. Jan Siuta, kierownik Zakładu Ochrony Ziemi IOŚ. Przesłano Ministrowi Środowiska zarys treści opinii wraz ze wskazaniami niezbędnych działań wynikających z art. 96.1 ustawy z dnia o odpadach z 14 grudnia 2012 r. (Dz. U. z 8 stycznia 2013 r., poz. 21). Niezależnie od powyższego przesłano Ministrowi Środowiska krytyczny komentarz do załącznika nr 1 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 marca 2006 r. (Dz.U. Nr 49, poz. 356) Rodzaje odpadów oraz warunki ich odzysku w procesie R14. Komentarz dotyczy stosowania odpadów paleniskowych energetyki węglowej do tak zwanej okrywy rekultywacyjnej, które „przed wykorzystaniem należy wymieszać w proporcji 1:1 z odwodnionymi osadami ściekowymi i stosować w postaci warstwy o grubości maksymalnej 1 m w przypadku nasadzeń niskich lub 2 m w przypadku nasadzeń drzewiastych”. Nadmienia się, że w drugim przypadku można stosować do 10 000 ton osadów ściekowych na 1 ha. Departament Gospodarki Odpadami pisemnie odpowiedział na oba pisma skierowane do Ministra Środowiska, z których wynika przeświadczenie, że dotychczasowe uregulowania prawa nie wymagają zmiany, ponieważ są zgodne z art. 96.1 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r., poz. 21 z późn. zm). W tej sytuacji zdecydowano opublikować (bez komentowania treści) pisma skierowane do Ministra Środowiska wraz z pismem Departamentu Gospodarki Odpadami.
    Unjustifiable introduction to the soil of sewage sludge from a Białystok wastewater treatment facility was subject to an investigation conducted by the District Public Prosecutor in Białystok, who charged the Institute of Environmental Protection – National Research Institute (IEP-NRI) with the task to produce (based on the investigation acts) an expert opinion “on unlicensed disposal of municipal wastewater sludge under conditions which can threaten human life or health or significantly depress the quality of land surface or cause large scale damage to the environment, i.e. the deed provided for under Article 183 §1 of the Penal Code as well as other deeds”. The opinion was elaborated by Professor Jan Siuta, a head of the Land Protection Department at the IEP-NRI. The outline of his opinion was sent to the Minister of the Environment together with guidelines for necessary activities to be taken following the provisions of Article 96 §1 of the Waste Law of December 14, 2012 (Official Journal of 8 January 2013, item 21). The opinion notwithstanding, the Minister of the Environment was sent a critical commentary on the Appendix 1 to the order of the Minister of the Environment as of March 21, 2006 (Official Journal No 49, item 356) on waste types and conditions for their recycling in the R14 process. The commentary focused on the application of “furnace waste from carbon fired power plants to produce the socalled reclamation coating; the waste needs to be mixed 1 : 1 with dehydrated sludge and applied as maximally 1 m thick layer in the case of shrub planting and 2 m thick layer in the case of tree planting”. It should be added that in the latter case it is admitted to use as much as up to 10 000 tonnes of wastewater sludge peroneha. The Department of Waste Management replied in writing to both notes directed to Ministry of the Environment; voicing the statement that the enforced regulations do not need to be amended since they remain in conformity with Article 96.1 of the Waste Law of December 14, 2012 (Official Journal of 2013, item 21, with later amendments). In these circumstances it was decided to publish both notes directed to the Minister of the Environment (without comments on the contents) along with the reply from the Department of Waste Management.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2015, 45; 1-20
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Fitomelioracja środowiska i krajobrazu niezbędnikiem cywilizacji
    Phytomelioration of the environment and landscape as the must-have of civilization
    Autorzy:
    Siuta, J
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399859.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    fitomelioracja
    krajobraz
    wskaźnik lesistości
    scalanie ziemi
    phytomelioration
    landscape
    forest rate
    land merging
    Opis:
    Obszary objęte zmianami antropogenicznymi charakteryzuje brak naturalnych ekosystemów i nie ma powrotu do ich pierwotnego stanu. Istnieje natomiast konieczność naturalizacji użytkowania środowiska, zwłaszcza na terenach zniekształconych – zdegradowanych i zagrożonych degradacją. Fitomelioracja krajobrazów antropogenicznie zmienionych może być skutecznie przeprowadzona wyłącznie na podstawie programów wynikających z wiedzy o potrzebach społecznoekonomicznych oraz warunkach przyrodniczych i możliwościach technicznych. Opracowanie takiego programu musi być koniecznie poprzedzone dogłębną analizą warunków naturalnych, ze szczególnym uwzględnieniem oceny stopnia degradacji i potencjalnych zagrożeń na danym obszarze. Zakłada się, że każda powierzchnia wolna od infrastruktury technicznej powinna oprócz funkcji ekonomicznych spełniać kilka funkcji ekologicznych. Rekultywacja terenów zdegradowanych przez przemysł, górnictwo, zanieczyszczenia przemysłowe i składowanie odpadów w kierunku leśnym - stanowi ważne zadanie, niestety realizowane w niezadowalającym stopniu.
    No natural ecosystems can be found within the areas subject to anthropogenic changes. Neither there is any return to primeval ecosystems. While there is a need to naturalise the way of using the environment, in particular that in the areas degraded or threatened by degradation. The phytomelioration of landscapes anthropogenically changed may be effectively carried out solely on the basis of programmes resulting from the knowledge on socio-economic needs and natural and technical conditions. The development of such a programme shall necessarily be preceded by an indepth analysis of natural conditions with special emphasis on evaluating the extent of degradation and potential threats within a given area. It is assumed that any surface free from technical build-up shall have some ecological function in addition to its economic functions. Forest reclamation of grounds which are either non-effective as agricultural land or degraded by mining industry, industrial pollutionsand waste disposal - constitutes an important task, regretfully implemented to an unsatisfying degree.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2013, 34; 53-61
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Fitomelioracja środowiska i krajobrazu niezbędnikiem cywilizacji
    Phytomelioration of environment and landscape of civilization essential
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/400442.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    środowisko
    gleba
    roślinność
    degradacja
    zalesianie
    melioracje
    scalanie gruntów
    environment
    soil
    vegetation
    degradation
    afforestation
    amelioration
    land merging
    Opis:
    Struktury przestrzenne i sposoby użytkowania ziemi należy synchronizować z przyrodniczo-gospodarczymi warunkami, stosownie do bytowych i kulturowych potrzeb społeczności lokalnych i regionalnych. Gleba i szata roślinna stanowią biologiczną powłokę lądowej powierzchni ziemi. Bez gleby nie ma szaty roślinnej (fitosfery), tak jak bez szaty roślinnej nie ma gleby (pedosfery). W warunkach naturalnych obie wymienione sfery tworzą względnie stabilną (w czasie) biosferę, stosowną do jakości powierzchniowych utworów geologicznych (petrochemicznych), strefy klimatycznej (w tym klimatu lokalnego) i rzeźby terenu. Antropogenizacja powierzchni ziemi bezpośrednio i pośrednio zniekształca naturalne warunki środowiska. Likwidacja trwałej szaty roślinnej ba potrzeby uprawy roślin odsłania glebę na erozyjne działanie wód opadowych i wiatru oraz nasila dynamikę powietrza atmosferycznego i spływy powierzchniowe wód opadowych. Modyfikuje warunki klimatu lokalnego. Techniczna uprawa gleby czyni ją bardzo podatną na erozyjne działanie wody i wiatru. Techniczna zabudowa trwale niszczy biologicznie czynną powierzchnię ziemi, z daleko idącymi skutkami ekologicznymi. W rolniczej przestrzeni Polski dominują archaiczne struktury gospodarstw chłopskich, o niebywałym rozdrobnieniu powierzchni działek, daleko idąca degradacja systemów melioracji wodnych. Niezbędne scalenia gruntów są realizowane w znikomym zakresie. Leśna rekultywacja nieużytków i nieefektywnych gruntów rolnych, to główny czynnik wzrostu lesistości kraju, począwszy od roku 1949. Dzięki temu lesistość kraju zwiększyła się z około 20% do około 30% w roku 2010. Potencjalne możliwości zwiększenia lesistości są jeszcze bardzo duże, tym bardziej, że znaczna część nie użytkowanych gruntów rolnych została już samoistnie zadrzewiona (zalesiona) i zakrzewiona, czego nie ujmuje geodezja i statystyka.
    Spatial structures and land use patterns need to be synchronized with natural and economic conditions, at the same time taking into account social and cultural needs of local and regional communities. Soil and vegetation provide biological coating of land surface, as without soil there is no vegetal cover (phytosphere), and likewise, without vegetation there is no soil (pedosphere). Under natural conditions, both spheres aforementioned constitute the biosphere, relatively stable over time, and adapted to the quality of geological material at the land surface (petrochemical conditions), climatic zone (including local climate) and local relief. Anthropogenic impacts on land surface have direct and indirect effects visible as the deformation of natural conditions. Removal of vegetal cover without subsequent crop cultivation exposes soils to wind and water erosion and enhances the dynamics of atmospheric air and runoff of precipitation waters. It also modifies local climatic conditions. Technical cultivation of soils renders them vulnerable to erosive action of wind and water. Technical build-up irreversibly destroys the biologically active land surface leading to the far reaching environmental consequences. In the agricultural space of Poland there prevail both archaic structures of farmland with an unusual fragmentation of agricultural lots and advanced degradation of water melioration systems. Activities required to perform land merging have only been made to an invisible extent. Forest reclamation of waste land and non-effective agricultural land has been the main factor contributing to an increase in the country's forest rate since the year 1949. It is owing to that activity that the country's forest rate increased from some 20% to about 30% in the year 2010. Potential for increasing the forest rate remains very high still, the more that a considerable part of set aside farmland has been subject to spontaneous afforestation (woods and shrubs), what has not been registered by geodetic and statistical services.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2012, 30; 141-152
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Gospodarka odpadami w srodowisku
    Autorzy:
    Siuta, J
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/809010.pdf
    Data publikacji:
    2001
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    odpady
    rekultywacja
    gospodarka odpadami
    osady
    nawozenie
    biomasa
    kompostowanie
    srodowisko
    Opis:
    Gospodarka odpadami w środowisku ujmuje wszystkie sposoby wprowadzania odpadów do ziemi i na jej powierzchnię, w tym głównie stosowanie odpadów w budownictwie ziemnym i rekultywacji gruntów, do nawożenia i ulepszania gleb oraz deponowania odpadów na różnego rodzaju składowiskach. Przyrodnicze użytkowanie odpadów polega na stosowaniu (wykorzystywaniu) odpadów do kształtowani biologicznie czynnej powierzchni ziemi, głównie do zachowania i powiększenia żyzności gleb oraz technicznej i biologicznej rekultywacji gruntów bezglebowych. Omówiono następujące zagadnienia: wytwarzanie i nagromadzenie odpadów w Polsce, zasoby odpadów organicznych i mineralnych nadających się do przyrodniczego użytkowania, uwarunkowania i programowanie gospodarki odpadami w środowisku.
    Waste management in the environment embraces all methods of introducing waste into the ground and onto its surface including, in particular, waste application in earth works and ground reclamation, for fertilization and improvement of the soils as well as for landfilling. The sustainable waste use consists in applying waste to shaping the biologically active land surface, mainly in order to maintain and enhance soil fertility. Another important use includes the technical and biological reclamation of soilless grounds. The following issues were discussed: waste production and accumulation in Poland, the resources of organic and mineral wastes siutable to natural utilization as well as the conditions and programming of waste management in the environment.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2001, 477; 275-285
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Chemizm roślin i zrekultywowanego gruntu na składowisku odpadów posodowych w Janikowie
    Chemistry of plants and reclaimed grounds on soda waste site at Janikowo
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Sienkiewicz, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/400841.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    składowisko odpadów
    rekultywacja gruntu
    chemizm roślin
    chemizm gleby
    osady ściekowe
    landfill
    remediation
    plant chemistry
    soil chemistry
    sewage sludge
    Opis:
    Przedstawiono przedrekultywacyjny stan składowiska odpadów posodowych, w tym inicjalną roślinność i właściwości podłoża oraz chemizm gatunków kolonizujących alkaliczne grunty, a także porównanie zawartości składników mineralnych w liściach samosiewnych drzew w latach 2000 i 2013. Treść niniejszego artykułu stanowi integralną część opracowania wyników badań dotyczących bioremediacji silnie zasolonych i alkalicznych odpadów posodowych Zakładów Sodowych w Janikowie. Składowisko w 2000 r. pokrywała uboga spontaniczna roślinność skupiona w płatach i kępach, przy czym jej rozwój był uzależniony of mikrorzeźby powierzchni, przede wszystkim od wody zbierającej się w lokalnych obniżeniach. Główne gatunki kolonizujące powierzchnię składowiska to trawy (Lolium perenne, Calamagrostis epigeios) i takie rośliny zielne, jak: Reseda lutea, Tussilago farfara i Picris hieracioides. Stwierdzono znaczne pionowe i przestrzenne zróżnicowanie fizykochemicznych właściwości gruntu składowiskowego, w tym miejscami, występowanie zeskalonej warstwy. W 2013 r. warstwa powierzchniowa (0–5 cm) zwierała 9,2–13,9% Ca i 15–161 mg Cl/kg, przy pH 7,6–7,8. Warstwa 10–20 cm zawierała 21,1–63,3% Ca i 204–3110 mg Cl/kg, przy pH 7,93–9,04. W warstwie 40–60 cm stwierdzono 30,0–37,5% Ca i 9920–16 320 mg Cl/kg, przy pH 11,5–12,1. Roślinność w otoczeniu odkrywek glebowych zawierała: 1,65–3,36% N; 0,25–0,43% P; 1,38–2,95% K; 0,33–1,10% Ca i 0,13–0,54% Mg. Zawartości metali ciężkich były analogiczne do tych, które stwierdzano w runi łąkowej z terenu Polski. Zawartości głównych składników mineralnych w liściach drzew na składowisku były znacznie większe w roku 2013 (2,70–3,21% N; 0,25–0,34% P i 0,98–1,75% K) niż w roku 2000 (1,70–2,04% N; 0,11–0,21% P i 0,54–0,80% K). Rekultywacyjne użyźnienie gruntu osadem ściekowym oraz następcze nawożenie roślin wyraźnie poprawiło warunki zaopatrzenia roślin w składniki pokarmowe.
    The paper presents the state of soda waste dumping site prior to reclamation, including the initial vegetation and properties of local grounds, the chemistry of plants colonizing the alkaline grounds in 2013 as well as the comparison of mineral element contents in leaves of trees spontaneously growing on the soda waste site in the years 2000 and 2013. The paper consists an integral part of a wider work concerning the effectiveness of sewage sludge application for bioremediation of highly saline and alkaline waste at the Janikowo Soda Plant. The spontaneous vegetation on soda waste in 2000 was scarce and patchy, its development conditioned by local microrelief where depressions provided water for plant establishment. The main species entering the site included grasses (Lolium perenne, Calamagrostis epigeios) and herbs (Reseda lutea, Tussilago farfara and Picris hieracioides). The physico-chemical properties of waste grounds varied widely both horizontally and spatially. In 2013, the reclaimed dumping site was covered by a well-established meadow-likevegetation and the soil top layer (0–5 cm) contained 9.2–13.9% Ca and 15–161 mg Cl/kg, at pH 7.6–7.8. The underlying 10–20 cm layer contained 21.1–63.3% Ca and 204–3110 mg Cl/kg, at pH 7.93–9.04. In the deeper 40-60 cm layer there was found 30.0-37.5% Ca and 9 920-16 320 mg Cl/kg, at pH 11.5–12.1. The vegetation growing in the vicinity of soil profiles contained: 1.65–3.36% N; 0.25–0.43% P; 1.38–2.95% K; 0.33–1.10 % Ca and 0.13–0.54% Mg. The contents of heavy metals in plants approximated the average amounts found in meadow clippings in Poland. The contents of main nutrients in leaves of trees spontaneously growing on the waste site were significantly higher in 2013 (2.70–3.21% N; 0.25–0.34% P and 0.98–1.75% K) than in the year 2000 (1.70–2.04% N; 0.11–0.21% P and 0.54–0.80% K). The application of sewage sludge and subsequent fertilization of vegetation on waste dumping site has considerably improved the status of nutrient supply in plants.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2014, 38; 70-90
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Próba oceny zależności plonów pszenicy w latach 1975-2007 od jakości gleb, wapnowania i melioracji drenażowych
    Attempt at estimating the relationship between wheat yields in the years 1975-2007 and soil quality and fertilizations well as proportion of drained land
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Żukowski, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399663.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    jakości gleby
    kwasowość gleby
    wapnowanie gleby
    osuszanie gruntów ornych
    plony pszenicy
    soil quality
    soil acidity and liming
    drained arable land
    wheat yields
    Opis:
    W publikacji porównano agroekologiczną jakość gleb, wyrażoną w punktach - opracowanych w instytucie naukowym dla całego kraju, zużycie wapna nawozowego (w przeliczeniu na CaO) procentowe udziały zdrenowanych gruntów ornych i plony pszenicy w 49 województwach byłego i 16 województwach obecnego podziału administracyjnego kraju. Wymienione dane dotyczą lat 1975-2007 i zostały pozyskane z roczników Głównego Urzędu Statystycznego. Zróżnicowanie jakości gleb w 49 byłych województwach waha się w przedziale 48,4 do 89,8 punktów, całkowite zużycie CaO (w latach 1975-1998) wyniosło 6,8 do 49,3 q/ha (średnia krajowa 23,6 q), grunty zdrenowane stanowiły 6,3 do 57,6 % w poszczególnych województwach. W licznych województwach stwierdzono wyraźny związek między zużyciem CaO i udziałem gruntów zdrenowanych a plonami pszenicy. Nie stwierdzono natomiast wyraźnej zależności plonów pszenicy od wskaźnika jakości gleby. W latach 1998-2007 poważnie zmniejszono zużycie CaO i NPK, ale najwyższe plony pszenicy uzyskano w województwach stosujących od dawna wysokie dawki wapna i mających 38,2-53,2 % gruntów zdrenowanych (np. Wielkopolska).
    A comparison was made of i) agro-ecological quality of soils based on a point system developed by a research institute for the entire country, ii) consumption of fertilizer lime (recalculated to CaO), iii) percent proportions of drained arable land and iv) wheat yields in former 49 and present 16 voievodeships according to the administrative division of the country. The aforementioned data which cover the years 1975-2007 were derived from annals of the Central Statistical Office. The soil quality in 49 former voievodeships fluctuated within the range from 48.4 to 89.8 points while the total CaO consumption (in the years 1975-1998) attained 49.3 q/ha (the country average was 23.6 q), and the share of drained land constituted from 6.3 do 57.6% in respective voievodeships. Wheat yields in many voievodeships were found to be apparently related to the CaO consumption and the share of drained arable land. However, no distinct relationship was found between the wheat yield and the soil quality index. The consumption of CaO and NPK was significantly reduced in the years 1998-2007, but the highest wheat yields were obtained in the voievodeships where high doses of lime were applied for many years and shares of drained land were from 38.2 to 53.2% (e.g. in Wielkopolska Province).
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2009, 21; 15-24
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Agroekologiczne i plonotwórcze działanie wapnowania gleb
    Agro-ecological and yield enhancing effects of acid soil liming
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Żukowski, B
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399559.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    gleba
    plony roślin
    4 zboża
    rzepak i rzepik
    wskaźnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej
    soil
    plant yield
    four grain crops
    rapeseed
    mustard spinach
    index of quality of agricultural production space
    Opis:
    Ekologiczne i plonotwórcze znaczenie wapnowania gleb rozpoznano i ceniono w rolnictwie od dawna, toteż stanowi ono bardzo istotny element racjonalnej agrotechniki. W rolnictwie polskim dopiero pod koniec lat sześćdziesiątych ostatniego stulecia stosowano około 100 kg CaO na hektar w kraju. W roku 1975 średnie krajowe zużycie CaO wyniosło 120,8 kg/ha, ale wahało się od 23,2 kg/ha w województwie częstochowskim do 428 kg w województwie opolskim. Największe zużycie CaO (202 kg/ha) zarejestrowano w 1989 roku, ale międzywojewódzkie różnice mieściły się w przedziale od 43 kg/ha w województwie krakowskim do 424 kg/ha w słupskim. W roku gospodarczym 1995/1996 nastąpił raptowny spadek krajowego zużycia CaO (o około 40 kg/ha), który postępował do roku 2004/2005. Kolejny, około 60% spadek zużycia CaO w kg/ha zarejestrowano w latach 2009/2010 –2011/2012. Według spisu rolnego 2010 r. krajowe zużycie CaO wyniosło 40,5 kg UR w dobrej kulturze, ale tylko 10,4 kg w województwie świętokrzyskim i 12,9 kg w małopolskim. Plony 4 zbóż oraz rzepaku i rzepiku w latach 1975–1998 synchronizowały wyraźnie ze zużyciem wapna nawozowego w latach 1975–1998. Nie stwierdzono natomiast wyraźnej zależności wielkości plonów od wskaźnika waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Analogiczną synchronizację plonów rzepaku i rzepiku ze zużyciem CaO/ha stwierdzono w latach 1999–2012. Malejące zużycie CaO począwszy od 1995 do 2013 roku stanowi poważne zagrożenie ekologicznych i plonotwórczych właściwości środowiska glebowego. Zjawisko to będzie się nasilało, także w miarę malejącego nawożenia organicznego (obornika, nawozu zielonego, kompostu). Ponadto dla ekologicznych i produkcyjnych funkcji gleb użytkowanych rolniczo szkodliwe jest postępujące wyprowadza- nie niejadalnych i niepaszowych części roślin z agrosystemu. Dotyczy to zwłaszcza uprawy roślin na potrzeby energetyczne, a także energetycznego spalania słomy.
    Ecological and yield enhancing effects of soil liming have since long been recognized and appreciated by farmers, therefore, liming is considered to be an essential part of sustainable farming system. In the Polish agriculture, liming in the amount of about 100 kg/ha of CaO was applied as late as by the end of the sixties of the last century. In the year 1975, the average national CaO consumption was 120.8 kg/ha, although it varied from 23.2 kg/ha in Częstochowa region to 428 kg/ha in Opolskie Voievodeship. The largest average CaO consumption on a country scale (202 kg/ha) was noted in the year 1989 while on a regional scale the consumption fluctuated from 43 kg/ ha in Kraków Voievodeship to 424 kg/ha in Słupsk Voievodeship. A dramatic decline in the countrywide CaO consumption (by about 40 kg/ha) occurred in the economical year 1995/1996, and the decreasing trend had been observed until the years 2004/2005. A subsequent drop in CaO consumption (by about 60%) was noted in the years 2009/2010 – 2011/2012. According to the national agricultural census in 2010, the countrywide use of CaO attained up to 40.5 kg/ha on farmland in good agriculture, while only 10.4 kg/ha in Świętokrzyskie Voievodeship and 12.9 kg/ha in Małopolskie Voievodeship. In the years 1975–1998, the yields of four main grain crops as well as those of rapeseed and mustard spinach were distinctly synchronized with the consumption of lime fertilizers. No apparent relationship, however, was found be- tween the yield size and the index of quality of agricultural production space (from 48.3 points in Nowosądeckie Voievodeship to 86.2 points in Zamojskie Voievodeship). However, in the years 1999–2012, the yields of four main grain crops as well as those of rapeseed and mustard spinach were to a lesser degree synchronized with the intensity of CaO use than the abovementioned yields from the years 1975–1998. A considerable trend towards decreasing CaO consumption starting from 1995 until 2013, poses a serious threat to ecological and yield enhancing properties of the soil environment. The threat will be more intense still as the application of organic fertilization (manure, green manure and compost) becomes more and more limited. Advancing trend to remove plant biomass from agro-ecosystems leads to the degradation of ecological and productive functions of farmland. The latter trend is related to energy plantations and to using biomass as biofuel.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2015, 41; 1-18
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ochrona i użytkowanie powierzchni ziemi w prawie i praktyce od roku 1945
    Land surface protection and management in legislation and practice since 1945
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Żukowski, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399708.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    powierzchnia ziemi
    prawo
    użytkowanie ziemi
    lata 1945-2010
    land surface
    law
    land use
    years 1945-2010
    Opis:
    Ochronę powierzchni ziemi ustanowiono pierwszy raz w ustawie o ochronie i kształtowaniu środowiska z 1980 r. Napisano w niej, że "Powierzchnia ziemi łącznie z glebą i rzeźbą terenu podlega ochronie, polegającej na zapobieganiu i przeciwdziałaniu ich niekorzystnym zmianom, a w razie uszkodzeń lub zniszczeń - na przywracaniu do właściwego stanu". W ustawie wskazano też przepisy ustawy o ochronie przyrody, ochronie gruntów rolnych i leśnych, prawo geologiczne i górnicze, o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W ustawie Prawo ochrony środowiska z 2001 r. wydzielono rozdział "Ochrona powierzchni ziemi", ale wadliwie zdefiniowano powierzchnię ziemi oraz niektóre przepisy. Nastąpił więc merytoryczny regres ustawodawstwa w tym zakresie. Przepisy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów z roku 1971 zawężono w kolejnych edycjach ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, do zniesienia ochrony gruntów rolnych w granicach administracyjnych miast włącznie. Oceniając negatywnie postępujące zmiany odnośnych przepisów stwierdza się, że wyraźnie zantropogenizowane powierzchnie ziemi, które są najbardziej podatne na degradujące działania czynników gospodarczych, atmosferycznych i hydrologicznych nie podlegają zintegrowanej ochronie, mimo że oprócz funkcji produkcyjnych pełnią bardzo ważne funkcje ekologiczne i krajobrazowe.
    The need to protect land surface was first identified and set in the Law on Environmental Protection and Management of 1980. It states that: "the land surface including soil and relief is subject to protection which consists in preventing and counteracting negative changes of the latter and, in case of disturbance or damage - in restoring them to the appropriate state". The Law also refers to the regulations provided by the Laws on Nature Conservation, Protection of Farm and Forest Land, Geology and Mining and Physical Planning and Land Management. A chapter entitled "Protection of land surface" was included in the Law on Environmental Protection albeit the definition of land surface and some other regulations were deficiently formulated, what constituted a substantial step backward in this sphere of legislation. The provisions of the Law on the Protection of Farm and Forest Land as well as those of the Law on Land Reclamation of1971 had been narrowed in the successive editions of the Law on the Protection of Farm and Forest Land unto the point of abrogating the protection of farmland within administrative limits of municipalities. Stressing that the abovementioned regulations have been subject to negative changes it has been stated there is no integrated protection of the apparently anthropogenic land, despite that it fulfills very important ecological and landscape functions in addition to its productive functions, and is most vulnerable to degrading impacts of economical, atmospheric and hydrological factors.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2010, 22; 7-17
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Porównanie struktury przestrzennej potrzeby dolesienia gmin z roku 1980 w Polsce z lesistością w 2016 r.
    Comparison of the spatial structure of municipalities in need for afforestation in the year 1980 in Poland with the area of land under forest cover in 2016
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Żukowski, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/400486.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    lesistość w gminach
    niedobór lesistości
    nieefektywne grunty rolne
    polityka zalesieniowa państwa
    forest cover in municipalities
    forest cover deficiency
    ineffective agricultural land
    afforestation policy of the State
    Opis:
    Struktura rolno-leśnej przestrzeni w Polsce jest wadliwa, zwłaszcza w środkowo-wschodniej części Polski. Przejawia się to najbardziej na tle jakości struktury przestrzennej pokrywy glebowej. Najsłabsze gleby piaskowe tworzą siedliska leśne, a w rolniczym użytkowaniu przeobrażają się łatwo w ruchome piaski, z wydmami włącznie. Na podstawie wskaźników waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej powierzchnie gleb żytnich bardzo słabych i słabych (nieefektywnych gruntów rolnych) oraz lesistości wyliczono wskaźniki niedoboru lasu i lesistości optymalnej oraz opracowano i opublikowano mapę w skali 1: 1 000 000 „Polska potrzeby dolesień” według gmin w roku 1980. W roku 2016 na podstawie danych z ewidencji gruntów, opracowano mapę lesistości aktualnej, w celu porównania jej z lesistością optymalną w roku 1980. Ze względu na objętość danych liczbowych, analizie porównawczej poddano część gmin w województwach: 1) mazowieckim i łódzkim o bardzo dużym niedoborze lasu, 2) kieleckim o względnym niedoborze lasu, 3) lubuskim i pomorskim o bardzo dużej lesistości, 4) warmińsko-mazurskim o dużej lesistości. Przedstawiono strukturę przestrzenną wzrostu lesistości w latach 1980–2016 w znacznej części gmin na terenie 6 województw. Stwierdzono, że mimo realizacji krajowych programów zwiększenia lesistości w latach 1980–2016 obszary o bardzo dużym niedoborze lasów, tylko w nieznacznym stopniu pomniejszyły niedobór. Natomiast obszary o lesistości optymalnej wydatnie zwiększyły ich rozmiar.
    The structure of agro-forest space in Poland is faulty, especially in the central-eastern part of Poland. This is most evident when compared to the quality of the spatial structure of the soil cover. The poorest sandy soils make up quite good forest habitats, whereas under agricultural use, they are easily transformed into moving sands, including sand dunes. On the basis of indices which valuate the agricultural production area – the areas of very weak and weak rye soils (inefficient agricultural land) – and forest cover – the indicators of forest cover deficiency and optimum forest cover – were calculated, and the map in the scale 1: 1 000 000 “Poland – needs for afforestation”, presenting the country divided into municipalities, was published in 1980. In 2016, based on the land registration data, a current forest cover map was compiled in order to compare it with the optimal forest cover in 1980. Owing to the volume of numerical data, a comparative analysis was performed for certain municipalities in the following voivodships: 1) Mazowieckie and Lodzkie with a considerable deficiency of woodland, 2) Kieleckie with a relative scarcity of forest cover, 3) Lubuskie and Pomorskie with a very extensive forest cover and Warmińsko-Mazurskie with an extensive forest cover. The spatial structure of the forest cover increase between the years 1980–2016 was presented in a large number of municipalities in six voivodeships. It was found that despite the implementation of national forest extension programs between the years 1980 and 2016, there was only slight a increase in forest cover in the areas with a very large forest deficiency. On the other hand, there was a significant increase in forest cover in the areas with an optimal forest cover.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2017, 18, 5; 40-57
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polskie dylematy scalania gruntów i urządzania terenów wiejskich Część 1. Scalanie gruntów
    Rural land consolidation and management – the Polish dilemmas. Part 1
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Żukowski, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/401327.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    szachownica gruntów
    scalanie gruntów
    modernizacja struktury agrarnej
    realizacja scaleń w Polsce
    chessboard field pattern
    land consolidation
    modernisation of farmland structure
    completion of land consolidation in Poland
    Opis:
    Władze państwowe II R. P. przywiązywały bardzo dużą wagę do likwidowania szachownicy gruntów chłopskich. Na podstawie ustawy z dnia 31 lipca 1923 r. o scalaniu gruntów (Dz.U. Nr 92, poz. 118) w latach 1919–1938 scalono 5 422 329 ha (średnio 27 116 ha rocznie). Najwięcej (1 144 482 ha) w województwie białostockim. Po wyzwoleniu Polski do roku 1948 scalono 372 800 ha gruntów na obszarach niedokończonych w okresie międzywojennym. Pod rządami PKWN z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. Nr 4, poz. 17) nie scalano gruntów indywidualnych gospodarstw. W latach 1969–1982 geodezyjne pomiary gruntów polegały na usługach dla państwowych i spółdzielczych form. Nie dotyczyły urządzania (modernizacji) indywidualnych gospodarstw rolnych. Dopiero ustawa z dnia 28 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz.U. Nr 10, poz. 80) czyniła pewien postęp, ale ze względu na jej ogólnikowość i politykę agrarną nie służyła modernizacji indywidualnych gospodarstw rolnych. Na jej podstawie w roku 1983 scalono 42 529 ha gruntów. Począwszy od roku 1992 nastąpił gwałtowny spadek wykonywania prac scaleniowych, postępujący w dalszych latach. Szachownica gruntów nie ogranicza się do jednej wsi, ale często wychodzi poza jej granice, a w skrajnych przypadkach przekracza nawet granice państwa. Skala tego zjawiska i związane z nim skutki sprawiają, że jednym z najpilniejszych zadań stojących przed polskim rolnictwem jest rozpoczęcie na dużą skalę prac scaleniowych. W pierwszej kolejności tymi pracami powinny być objęte gospodarstwa duże, których grunty często rozrzucone są w promieniu kilkudziesięciu kilometrów od siedziby gospodarstwa. Wykonanie prac scaleniowych w latach 1983–2017 wyniosło 647 774 ha, a scalonych i wymienionych 818 875 ha.
    The Government of the II Republic of Poland attached a great importance to the elimination of the chessboard field pattern in rural areas. Pursuant to the Act of July 31, 1923 on land consolidation (Journal of Laws No. 92, item 118), 5,422,329 ha were consolidated in the years 1919–1938 (on average 27,116 ha annually), while the major consolidation work (1,144, 482 ha) was performed in the Białystok Province. After Poland’s liberation, until 1948, 372,800 ha of land were consolidated within the areas where consolidation was not terminated during the between-war period. Under the Manifesto of the Polish Committee of National Liberation of 6 September 1944, where the implementation of land reform was mentioned (Journal of Laws No. 4, item 17), no individual farmlands were merged. In the years 1969–1982, the geodetic land survey consisted in services for the State and cooperative farms. These services did not cover the improvement (modernisation) of individual farm holdings. Only the Act of 28 March 1982 on land consolidation and exchange (Journal of Laws No. 10, item 80) made some progress, but due to its vagueness and to the agrarian policy at that time, it did not help to modernise individual farms. The Act was the basis for consolidating some 42,529 ha of land in 1983. Starting from 1992, there was a sharp decline in the performance of consolidation works and that trend was progressing over the successive years. The chessboard field pattern is not limited to one village, but often goes beyond its limits and, in extreme cases, even exceeds the borders of the state. Due to the scale of this phenomenon and associated effects, the initiation of a large scale consolidation work is one of the most urgent tasks facing the Polish agriculture. In the first place, these works should cover large farms, whose lands are often scattered within a radius of several dozen kilometers from their farms. The implementation of consolidation works in the years 1983–2017 amounted to 647,774 ha, while the merged and exchanged land reached 818,875 ha.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2018, 19, 3; 1-16
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polskie dylematy scalania gruntów i urządzania terenów wiejskich Część 2. Zalesianie nieużytków i nieefektywnych gruntów rolnych jest niezbędne w ochronie i odnowie biologicznie czynnej powierzchni ziemi w Polsce
    Rural land consolidation and management – the Polish dilemmas. Part 2
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Żukowski, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/401425.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    lesistość w gminach
    niedobór lesistości
    nieefektywne grunty rolne
    potrzeby dolesień
    forest cover by municipality
    forest cover deficit
    non-effective farmland
    afforestation needs
    Opis:
    Struktura rolno-leśnej przestrzeni w Polsce jest wadliwa, zwłaszcza w środkowo-wschodniej jej części. Przejawia się to najbardziej na tle struktury pokrywy glebowej. Nawet najsłabszej jakości gleby piaskowe tworzą całkiem dobre siedliska leśne, podczas gdy w polowym i pastwiskowym użytkowaniu łatwo przeobrażają się w ruchome piaski. Bardzo niski poziom efektywności biologicznej najsłabszych gleb piaskowych sprawia, ze produkcja roślinna znajduje się już obecnie poniżej granicy ekonomicznej efektywności. W miarę modernizacji technologii i pomniejszania kosztów produkcji roślinnej, uprawa najsłabszych gleb pisakowych staje się zupełnie nieopłacalna. Wyróżniono kryteria oceny potrzeby zwiększenia lesistości – glebowe, ekonomiczne i rekreacyjne. Na podstawie wskaźników waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz lesistości w roku 1980 wyliczono procentowy niedobór lasów w gminach, który przedstawiono na mapie Polski w skali 1:1000000. Porównanie lesistości oraz jej niedoboru w roku 1980 z lesistością w roku 2016 dowodzi jednoznacznie, że lesistość wzrosła bardziej na obszarach o dużej i bardzo dużej lesistości, a w najmniejszym stopniu na obszarach o dużym i bardzo dużym niedoborze lasu, zwłaszcza w województwach łódzkim, lubelskim, mazowieckim i kujawsko-pomorskim.
    The structure of the agro-forest space in Poland is defective, especially in the central and eastern part of the country. This is visible, in particular, in the case of soil cover structure. Even the weakest quality sandy soils provide conditions to create quite good forest habitats, whereas under farm use they are easily transformed into moving sands. The very low level of biological effectiveness of the weakest sandy soils means that plant production is already below the limit of economic efficiency. As technology has been modernized and plant production costs reduced, cultivation of the poorest sand soils will become completely unprofitable. The criteria for assessing the need to increase forest cover can be built upon soil, economical and recreational reasons. On the basis of the indicators for valorizing the agricultural production space and forest cover in 1980, the percentage deficit of forest cover by municipality was calculated and presented in the map of Poland, in the scale of 1: 1,000,000. The comparison of forest cover and its deficit in 1980 with forest cover in 2016 clearly proves that the forest cover has increased more in the areas with high and very high forest cover, and to a lesser extent in the regions having high and very high forest deficit, especially in Łódzkie, Lubelskie, Mazowieckie and Kujawsko- Pomorskie provinces.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2018, 19, 4; 1-11
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Plony i chemizm roślin wielowariantowego doświadczenia na modelowym złożu odpadów paleniskowych energetyki węglowej. Część II (lata 2012 – 2013)
    Crops and chemism of plants of a multivariant model experiment on coal combustion waste deposits. Part II (2012 – 2013)
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Dyguś, K. H.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/401139.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    modelowe złoże popiołu
    plonotwórcza efektywność
    chemizm roślin
    komposty
    osad ściekowy
    nawóz NPK
    model ash deposit
    yield-forming efficiency
    chemism of plants
    composts
    sewage sludge
    NPK fertilizer
    Opis:
    W doświadczeniu modelowym na gruncie popiołowym badano rekultywacyjną efektywność kompostów wyprodukowanych ze zmieszanych odpadów komunalnych (Radiowo i ZUSOK), kompostów z odpadów zieleni miejskiej (Complex), masy roślinnej trawników osiedlowych (roślinny) i komunalnego osadu ściekowego oraz nawozu mineralnego (NPK – bez nawożenia organicznego). Doświadczenie zapoczątkowano w roku 2005 i kontynuowano do końca roku 2013. Plony roślin zbierano i analizowano w latach 2005, 2006 i 2011–2012. W latach 2007–2010 nie prowadzono zabiegów agrotechnicznych, ograniczając się do obserwacji naturalnej (spontanicznej) sukcesji roślin. Rekultywacyjne dawki kompostów i osadu ściekowego mierzono objętościowo, toteż różniły się one pod względem zawartości suchej masy, zawartości substancji organicznej i składników mineralnych w suchej masie. Sumaryczne plony suchej masy roślin (w latach 2005–2013) były największe w wariancie Complex, następnie w wariantach Radiowo i roślinnym, a najmniejsze w wariancie ZUSOK. Plonotwórcza efektywność nawozu NPK była mniejsza od wariantów kompostowych i osadowego. Natomiast plonotwórcza efektywność osadu ściekowego była mniejsza od jego potencjału nawozowego, ponieważ był on nieustabilizowany i trudny od wymieszania z podłożem. Pokazano potencjał plonotwórczy roślin na doświadczalnych złożach odpadów paleniskowych nawożonych kompostami i osadami ściekowymi oraz przykłady obiektów zastosowania osadów ściekowych do biologicznej rekultywacji składowisk i zwałowisk.
    Reclamation efficiency of composts produced from the mixture of municipal waste (Radiowo and ZUSOK), urban green waste composts (Complex), housing estate lawn mowing waste (plants) and sewage sludge, as well as mineral fertilizer (NPK – without the use of any organic fertilizer), was assessed in a model experiment on an ash soil. The experiment was launched in 2005 and continued until the end of 2013. Crops were collected and subjected to the analysis in 2005, 2006 and between 2011 and 2012. In the period between 2007 and 2010 no agrotechnical treatments were carried out, with the experiment being limited to mere observation of the natural (spontaneous) succession of plants. Reclamation doses of composts and sewage sludge were measured quantitatively, therefore they differed in the content of dry matter as well as in the contents of organic substances and minerals in the dry matter. The largest aggregated dry matter yield of plants (2005–2013) was reported in the Complex variant, and similarly, in the Radiowo and plant variants, whereas the ZUSOK variant reported the lowest aggregated dry matter field of plants. The yield-forming efficiency of NPK fertilizer was lower than in the case of compost and sludge variants. However, the field-forming efficiency of sewage sludge was lower than its fertilization potential as it was unstable and difficult to mix with the experimental soil. The results showed the yield-forming potential of plants on the experimental coal combustion waste deposits fertilized with composts and sewage sludge as well as the examples of the sites where sewage sludge could be used for the biological reclamation of landfills and spoil tips.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2015, 42; 47-62
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Plony i chemizm roślin wielowariantowego doświadczenia na modelowym złożu odpadów paleniskowych energetyki węglowej
    Crops and chemism of plants of a multivariant model experiment on coal combustion waste deposits
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Dyguś, K. H.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/400585.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    doświadczenie modelowe
    odpad paleniskowy
    rekultywacja
    komposty
    osad ściekowy
    chemizm roślin
    plon roślin
    model experiment
    combustion waste
    reclamation
    composts
    sewage sludge
    plant chemism
    crop
    Opis:
    Rekultywacyjną efektywność kompostów i osadu z oczyszczania ścieków komunalnych badano na złożu popiołu elektrociepłowni węglowej umieszczonym w pojemnikach cylindrycznych o średnich 80 i 100 cm wysokości [Siuta i in. 1996]. Jest to drugi etap doświadczenia. Etap pierwszy zrealizowano w latach 2005–2006. Glebotwórcze złoże użyźniono 4 różnymi kompostami i osadem ściekowym [Siuta, Wasiak, Madej 2008]. W tych samych lizymetrycznych pojemnikach badano plonotwórczą efektywność osadu ściekowego i kompostu (z odpadów komunalnych) na złożach: odpadu paleniskowego, wapna z flotacji rudy siarkowej i bezpróchnicznego piasku gliniastego lekkiego. We wszystkich wymienionych złożach był wariant bez organicznego użyźnienia [Siuta i in. 1996]. Wegetacyjna i plonotwórcza efektywność osadu ściekowego była ewidentnie duża, ale jej wielkość zależała od glebotwórczych właściwości złoży. Popiół z energetycznego spalania węgla wykazał znaczny plonotwórczy i glebotwórczy potencjał we wszystkich wariantach użyźnionych masą organiczną. Plonowanie roślin zwiększało się sukcesywnie w miarę postępu neutralizacji alkalicznego odczynu i koncentracji soli rozpuszczalnych. W opracowaniu omówiono też rekultywacyjną efektywność osadów ściekowych na rozległych złożach odpadów paleniskowych, wapna z flotacji rudy siarkowej oraz na składowisku odpadów posodowych o powierzchni 108 ha, gdzie plony bujnej roślinności są kompostowane.
    The reclamation efficiency of composts and sewage sludge on coal combustion waste deposits from a coal-fired power station put in cylindrical containers with the diameter of 80 cm and the height of 100 cm each has been examined. It was the second phase of the experiment, the first one took place between 2004 and 2006. Pedogenic deposits were fertilized with five different composts and sewage sludge. In the same lysimetric containers the crop-formation efficiency of sewage sludge and composts (from municipal waste) were examined on the following deposits: combustion waste, lime from the flotation of sulfur ore and humus-less light sandy loam. All the aforementioned deposits featured no variant of organic fertilizing. Sewage sludge produced a great vegetation and crop-formation efficiency, yet its growth depended on pedogenic features of the deposits. Coal combustion ash manifested a significant crop-formation and pedogenic potential in all variants fertilized with an organic matter. Yielding developed gradually along with the increase in neutralization of alkaline reaction and concentration of soluble salts. The study also presents the reclamation efficiency of sewage sludge on the following vast deposits: combustion waste, lime from the flotation of sulfur ore as well as on a 108 ha sodium waste dump where crops of voluptuous vegetation are composted.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2013, 35; 9-31
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kompostowanie osadu ściekowego w Sierpcu
    Composting of sewage sludge at Sierpc
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Dusik, L.
    Lis, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399598.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    osad ściekowy
    słoma
    kompostowanie
    kompost
    sewage sludge
    straw
    composting
    compost quality
    Opis:
    Kompostowanie osadu ściekowego, zawierającego 18% wody z udziałem słomy prowadzono w pryzmach doświadczalnych na powierzchni utwardzonej i zadaszonej. Zawartości organicznych i mineralnych składników w osadzie są bardzo korzystne do produkcji kompostu spełniającego wymogi prawa nawozowego. Nawozowe użytkowanie osadu wymaga biologicznej i odrowej sanitacji oraz przekształcenia konsystencji i mazistej do postaci ziemistej. Kompostowanie osadu z odpowiednim udziałem masy roślinnej spełnia powyższe wymogi. Mała zawartość suchej masy w osadzie sprawiła konieczność nadmiernego udziału słomy. W doświadczeniu zastosowano osad nie wapnowany i osad wapnowany z odpowiednimi udziałami słomy. Przebieg temperatury zniszczył chorobotwórcze organizmy. Kompost miał bardzo korzystne warunki nawozu organicznego.
    Composting of sewage sludge containing 18% of water with an admixture of straw was conducted in experimental prisms located on stabilized and sheltered surface. Contents of organic and mineral elements in the sludge are advantageous as regards the production of compost which meets the requirements of the fertilizer legislation. Applying the sludge for fertilization purposes necessitates its treatment in terms of biological and odour sanitation. Its consistence shall also be changed from a greasy- to earth like one. The composting of sludge together with an appropriate share of plant mass does meet the abovementioned requirements. As the dry mass content was low in the sludge the excess amount of straw was used. In the experiment, a non-limed and limed sludge was used with appropriate shares of straw. The temperature course has destroyed pathogenic microorganisms and the compost has ShOWl1 the quality of an organic fertilizer.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2007, 19; 97-105
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zieleń warszawy źródłem surowca do produkcji kompostu. Część II. Skład chemiczny mas roślinnych z różnych powierzchni zieleni warszawskiej
    Warsaws urban green areas as source of raw material for compost production. Part II. Chemical compostion ofthe plant matter collected from different urban green areas
    Autorzy:
    Madej, M.
    Siuta, J.
    Wasiak, G.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/400198.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    zieleń Warszawy
    odpady zielone
    kompost
    metale ciężkie
    areas green Warszaw's
    green waste
    compost
    heavy metaIs
    Opis:
    W pracy przedstawiono wyniki badania składu chemicznego roślin trawnikowych oraz liści i gałęzi drzew pobranych z 21 powierzchni badawczych zieleni warszawskiej, które pogrupowano w następujący sposób: 1) zieleń wzdłuż ulic o dużym natężeniu ruchu, 2) zieleń terenów przemysłowych, 3) zieleń osiedlowa, 4) zieleń parkowa i rekreacyjna, 5) zieleń ogrodów działkowych. W masie roślinnej oznaczono zawartości: substancji organicznej, węgla organicznego, azotu, fosforu i potasu oraz metali ciężkich: kadmu, chromu, miedzi, niklu, ołowiu, cynku i rtęci. Wyliczono też stosunek węgla organicznego do azotu (C:N). Wyniki analizy chemicznej mas roślinnych oceniono w aspekcie jej przydatności do produkcj i kompostu. Stwierdzono stosunkowo małe zawartości metali ciężkich, co kwalifikuje odpady roślinne z pielęgnacji zieleni warszawskiej do produkcji dobrej jakości kompostu.
    The paper presents agrochemical analysis of green clippings, leaves and branch cuttings which were collected from 21 selected places of Warsaw greenery. They were divided into five categories of greenery: 1) near busy streets, 2) industrial areas, 3) housing estates, 4) parks and recreation areas, 5) gardens. In the plant matter the content of organic matter, TOC, total N P Kand heavy metais (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn, Hg) were determined. The C:N ratio was calculated. The obtained results were estimated according to the usability of green waste for compost production. A relatively low heavy metais content was found in green wastes, which qualifies them for good quality compost production.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2010, 23; 22-35
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zieleń Warszawy źródłem surowca do produkcji kompostu. Część III. Doświadczalne kompostowanie masy roślinnej oraz jakość kompostu
    Warsaws urban green areasas source of raw material for compost production. Part III. Experimental composting of the plant matter and quality ot compost
    Autorzy:
    Madej, M.
    Siuta, J.
    Wasiak, G.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/400200.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    zieleń miejska
    kompost
    substancja organiczna
    składniki nawozowe
    metale ciężkie
    urban green areas
    compost
    organic matter
    heavy metaIs
    fertilization parameters
    Opis:
    Artykuł zawiera wyniki doświadczalnego kompostowania roślin trawnikowych i opadłych liści zebranych z 18 powierzchni zieleni warszawskiej uwzględniając ich funkcje i zanieczyszczenie środowiska. Doświadczenie prowadzono w kompostownikach Schiifera o pojemności 240 dm3. W kompostowanych masach roślinnych i kompostach oznaczono zawartości (w s.m.): suchej masy, substancji organicznej, węgla organicznego, azotu, fosforu i potasu oraz metali ciężkich: Cd, Hg, Pb, Zn, Ni, Cr i Cu. W kompostach stwierdzono bardzo dobre wskaźniki podstawowych składników nawozowych oraz małe zawartości metali ciężkich, które są wielokrotnie mniejsze od polskich limitów określonych prawnie dla kompostu w Polsce. Spełniają też wymogi norm Unii Europejskiej.
    The paper presents results of experimental composting of grass clippings and leaves wchich were collected from 18 selected places in Warsaw with varying degrees of environmental contamination. The experiments were conducted in special composting boxes (Schiifer) of240 dm3. In the raw material and composts the content of dry matter, organic matter, TOC, total N P K and heavy metais (Cd, Hg, Pb, Zn, Cr, Cu) were determined. The composts are characterised by high fertilization parameters. Heavy metais content is low, much lower than the acceptable concentration limits defined by Polish regulations. Also the analysed composts meet more restrective EU regulations.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2010, 23; 47-49
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rekultywacja terenu składowania zaolejonej ziemi okrzemkowej w Brzegu
    Reclamation of the oily diatomaceous earth storage area at Brzeg
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Garus, D.
    Opęchowski, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399610.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    ziemia okrzemkowa
    wody gruntowe
    rekultywacja terenu
    diatomaceous earth
    groundwater
    reclamation land
    Opis:
    Projekt rekultywacji składowania zaolejonej ziemi okrzemkowej w Zakładzie EWICO Sp. z 0.0. w Brzegu opracowano w oparciu o wszechstronne rozpoznanie obiektu ze szczególnym uwzględnieniem hydrogeologicznych, budowlanych, technologicznych, biologicznych, krajobrazowych uwarunkowań, z uwzględnieniem wyników badań i rekultywacji analogicznych obiektów: W oparciu o wyniki badań na terenie przyległym do składowiska odpadów zaolejonej ziemi okrzemkowej stwierdza się stosunkowo mały wpływ tego składowiska na jakość wód gruntowych w dolinie rzeki Odry oraz żaden wpływ na terenie wysoczyzny. Cała ta powierzchnia będzie pokryta szatą roślinną.
    The project design for reclamation of the oily diatomaceous earth storage site at the EWICO Co.Ltd. Plant at Brzeg was agreed by the Decision No OS - 7643-3/05 issued by the Head of the Brzeg County (Powiat).The whole body of results of study made within the area adjacent to the oily diatomaceous earth waste storage site, it can be assumed that the impact of the site upon the groundwater quality in the Odra river valley is relatively small and, at the upland, it is non existent. The entire surface will be covered with vegetation.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2007, 19; 7-22
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Reclamation of the oily diatomaceous earth storage area at Brzeg
    Rekultywacja terenu składowania zaolejonej ziemi okrzemkowej w Brzegu
    Autorzy:
    Siuta, J.
    Garus, D.
    Opęchowski, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399614.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    ziemia okrzemkowa
    wody gruntowe
    rekultywacja terenu
    diatomaceous earth
    groundwater
    reclamation
    Opis:
    The project design for reclamation of the oily diatomaceous earth storage site at the EWICO Co.Ltd. Plant at Brzeg was agreed by the Decision No OS - 7643-3/05 issued by the Head of the Brzeg County (Powiat).The whole body of results of study made within the area adjacent to the oily diatomaceous earth waste storage site, it can be assumed that the impact of the site upon the groundwater quality in the Odra river valley is relatively small and, at the upland, it is non existent. The entire surface will be covered with vegetation.
    Projekt rekultywacji składowania zaolejonej ziemi okrzemkowej w Zakładzie EWICO Sp. z 0.0. w Brzegu opracowano w oparciu o wszechstronne rozpoznanie obiektu ze szczególnym uwzględnieniem hydrogeologicznych, budowlanych, technologicznych, biologicznych, krajobrazowych uwarunkowań, z uwzględnieniem wyników badań i rekultywacji analogicznych obiektów: W oparciu o wyniki badań na terenie przyległym do składowiska odpadów zaolejonej ziemi okrzemkowej stwierdza się stosunkowo mały wpływ tego składowiska na jakość wód gruntowych w dolinie rzeki Odry oraz żaden wpływ na terenie wysoczyzny. Cała ta powierzchnia będzie pokryta szatą roślinną.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2007, 19; 23-37
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zieleń Warszawy źródłem surowca do produkcji kompostu Część I. Charakterystyka zieleni warszawskiej oraz zasoby surowca kompostowego
    Warsaws urban green are as source of raw material for compost production
    Autorzy:
    Madej, M.
    Siuta, J.
    Wasiak, G.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399700.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    Warszawa
    odpady zielone
    kompost
    jakość kompostu
    urban green areas
    Warsaw
    green waste
    compost
    quality of compost
    Opis:
    W artykule oceniono potencjalne zasoby surowca roślinnego z pielęgnacji zieleni warszawskiej do produkcji kompostu na ekologiczne potrzeby miasta Warszawy. Przedstawiono strukturę przestrzenną i stan zieleni warszawskiej z uwzględnieniem przemysłowych i komunalnych czynników degradacji i środowiska. Pozyskiwanie odpadów z pielęgnacji i zieleni warszawskiej oraz przetwarzanie ich na kompost, wraz z analizami chemicznymi odpadów i kompostów zapoczątkowano w roku 1994. Urządzono i uruchomiono wówczas dwie kompostownie pryzmowe, które przestały istnieć po kilku latach funkcjonowania. Wyniki tych badań przedstawiono w artykule. Pozyskiwane odpady i produkowany z nich kompost spełniły wymogi jakościowe.
    The air of this paper is to estimate potential resources of green waste from Warsaw urban green areas which can be used as raw material for compost production with regard to ecological needs of Warsaw. The spatial structure and condition of urban green areas are presented with respect to industrial and municipal factors which cause degradation of the environment. To collection of green waste and processing them into compost together with the chemical analysis of these materials began in 1994. In that time two composting plants (with simple prism installations) were started in Warsaw, but were closed a few years later. The green waste and compost derived from these waste meet the quality standards.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2010, 22; 43-51
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ zmianowań zbożowych na wybrane wskaźniki żyzności gleby
    Influence of crop rotation with different share of cereals on selected indices of soil fertility
    Autorzy:
    Kus, J.
    Siuta, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/798489.pdf
    Data publikacji:
    1999
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Opis:
    Statyczne doświadczenia plodozmianowe założono w latach 1970-1972 w trzech zakładach doświadczalnych IUNG. Zlokalizowano je na glebach kompleksów: pszennego dobrego, żytniego bardzo dobrego i żytniego słabego. W każdym doświadczeniu, prowadzonym polami wszystkich roślin równocześnie, porównywano cztery płodozmiany o następującej strukturze zasiewów: A - 50% zboża+25 % okopowe + 25% rośliny pastewne; В - 75% zboża+25% okopowe; С - 75% zboża+25% rośliny pastewne i D - 100% zboża. Próby gleby do analiz chemicznych pobrano z warstwy ornej po zbiorze zbóż po zakończeniu 4 rotacji zmianowań na glebie słabej (16 lat) oraz 7 rotacji (28 lat) na glebie średniej i dobrej. Uzyskane wyniki wskazują, że w warunkach pełnego nawożenia obejmującego stosowanie obornika (co 4 lata) oraz NPK, Ca i Mg długotrwałe (16-28 lat) stosowanie płodozmianów zbożowych (75 lub 100% zbóż) nie powoduje spadku żyzności gleby. Zawartość materii organicznej w warstwie ornej gleb po upływie 4-7 rotacji nie różniła się istotnie w porównywanych płodozmianach. Zasobność gleby w fosfor i potas była większa w płodozmianach zbożowych niż w płodozmianie typu norfolskiego o 50% udziale zbóż. Znikomy był również wpływ płodozmianu na odczyn gleby i jej zasobność w magnez.
    A long-term experiment on crop rotations was set up in 1970-1972 in 3 Experimental Stations on - good, medium and poor soils. Four crop rotations were compared in the experiment: A - 50% cereals+25% root crops+25% fodder plants, В - 75% cereals+25% root crops, С - 50% cereals+25% fodder plants and D - 100% of cereals. The soil samples for chemical analysis were taken from arable layer after cereals harvest, after 4 (16 years) and 7 (28 years) rotations of crop succession. The results indicate that long term cereal rotations (16-28 years), as alongside the use of farm yard manure (every 4 year) and NPK, Ca and Mg did not decrease the soil fertility. As well the content of organic matter in arable layer was not significantly differentiated among compared crop rotations. Phosphorus and potassium contents in the soil were higher in simplified crop rotation with higher percentage of cereals than in the Norfolk rotation (50% cereals). The effect of crop rotation on soil acidity and magnesium content was insignificant.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 1999, 467, 1
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Innowacyjność w środowisku masowej kastomizacji
    Innovativeness in the environment of mass customization
    Autorzy:
    Rudnicki, J.
    Siuta-Stolarska, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/347685.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Akademia Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
    Tematy:
    masowa kastomizacja
    innowacje
    mass customization
    innovativeness
    Opis:
    W artykule przedstawiono wpływ i specyfikę innowacji produktowych i procesowych w warunkach rozwoju masowej kastomizacji. Wykazano, że oferowanie na masową skalę produktów dostosowanych do indywidualnych, specyficznych potrzeb powoduje, że współczesne przedsiębiorstwo musi być wysoce innowacyjne zarówno w sferze procesów, jak i produktów. Innowacyjność w warunkach masowej kastomizacji bazuje przede wszystkim na rozwijaniu strategii modularności, która jest kluczem do implementacji efektywnej kosztowo kastomizacji. Wprowadzanie masowej produkcji specyficznej dla określonego klienta poprzedza wcześniejsza implementacja procesów Lean oraz rozwijanie właściwie ukierunkowanej innowacyjności produktowej i procesowej zgodnie ze strategią Agile.
    The paper discusses the influence and specificity of product and process innovations in the environment of mass customization. It shows that the mass offering of products adapted to individual and unique needs makes a contemporary enterprise highly innovative both product-wise and process-wise. Innovativeness in the conditions of mass customization is based mostly on the development of a modular strategy, which is the key to implementing cost-effective customization. Starting mass production tailored to the specific customer is preceded by the implementation of Lean processes and the development of well-oriented product and process innovative-ness – in accordance with the Agile strategy.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki; 2014, 3; 216-224
    1731-8157
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jezioro Berzdorf - główny użytkownik w bilansie wodno-gospodarczym Nysy Łużyckiej
    The Berzdorf lake as the main user in the water economy balance of the Nysa Luzycka river
    Autorzy:
    Lisowski, J.
    Mordalska, H.
    Siuta, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/60772.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
    Tematy:
    rzeki
    rzeka Nysa Luzycka
    zasoby wodne
    zasoby dyspozycyjne
    bilans wodno-gospodarczy
    wyrobiska poeksploatacyjne
    jezioro Berzdorf
    pobor wody
    Opis:
    Nysa Łużycka jest rzeką o stosunkowo ubogich zasobach wodnych, na co nakłada się silna antropopresja. Zjawiskiem charakterystycznym jest ciągła zmienność przepływów w profilu podłużnym rzeki. Zasadniczy wpływ na zasoby wodne zlewni Nysy Łużyckiej ma górnictwo węgla brunatnego i towarzyszące mu inwestycje, polskie i niemieckie kopalnie i elektrociepłownie. Wyrobisko pokopalniane po zamkniętej w 1997 roku niemieckiej kopalni Berzdorf poddawane jest rekultywacji przez zalewanie wodami Nysy Łużyckiej i jej lewostronnego dopływu Pliessnitz. Obliczenia bilansowe zasobów wodnych w zlewni pozwalają na określenie takich warunków poboru wody, które stanowią kompromis między koniecznością zalania wyrobiska, a skutkami poboru dla środowiska i zlokalizowanych poniżej użytkowników. Konieczne jest zagwarantowanie nie tylko przepływu nienaruszalnego ekologicznie uzasadnionego, ale i utrzymania minimalnych przepływów gwarantowanych dla 19 polskich i niemieckich elektrowni wodnych. Powstałe w wyniku zalewania wyrobiska jezioro Berzdorf jest głównym użytkownikiem wód powierzchniowych w zlewni Nysy Łużyckiej. Zbiornik usytuowany jest między miejscowościami Tauchritz i Klein Neudorf na zachód od lewego brzegu rzeki, ok. 10 km powyżej wodowskazu Zgorzelec. Instalacja umożliwia maksymalny pobór w ilości 10 m3/s, a warunkiem poboru jest zachowanie przepływu granicznego w Nysie Łużyckiej w ilości Qgr = 13,3 m3/s.
    The Nysa Łużycka River is a relatively poor river in terms of water resources which results in strong anthropoperssion. A characteristic phenomenon is a continuous discharge changeability in the river longitudinal profile. Brown coal mining and accompanying them investments, Polish and German mines as well as power plants have a major influence on The Nysa Łużycka river basin. Postmining working closed in 1997 after German Bezdorf Mine is under rehabilitation by flooding waters of the Nysa Łużycka River and its left tributary, namely The Pliessnitz. The calculation of water resources balance allows to establish such conditions of water intake which represent a compromise between the need to flood the working and the effects of water abstraction on the environment and users located below. It is necessary not only to ensure an ecologically reasonable inviolable discharge but also maintain the minimal discharges guaranteed for 19 Polish and German water power plants. Working resulting from the flooding of the Berzdorf Lake is the main user of surface water in the Nysa Łużycka river basin. The reservoir is situated between the cities of Tauchritz and Klein Neudorf, west of the left bank of the river, about 10 kilometers above Zgorzelec watergauge. The installation provides maximum intake in the amount of 10 m3/s under the condition that the threshold of the discharge is maintained in the amount of Qgr = 13,3 m3/s.
    Źródło:
    Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2010, 08/1
    1732-5587
    Pojawia się w:
    Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-30 z 30

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies