Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Saługa, P." wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 16
Tytuł:
Wycena projektu górniczego z opcjami równoległymi
Valuation of mineral project with simultaneous options
Autorzy:
Saługa, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/216555.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
opcje rzeczowe
analiza opcji rzeczowych
opcje równoległe
real options
real options valuation
simultaneous options
Opis:
W ostatnich dekadach coraz większą popularność wśród metod oceny ekonomicznej i analizy ryzyka projektów inwestycyjnych zdobywa analiza opcji rzeczowych. Metoda ta umożliwia wycenę tzw. elastyczności decyzyjnej mieszczącej w sobie możliwości odkładania inwestycji w czasie oraz modyfikację przyjętych pierwotnie strategii operacyjnych, dzięki czemu w wyniku analizy otrzymuje się wartości przedsięwzięć wyższe niż uzyskiwane w klasycznych metodach dyskontowych - bardziej zbliżone do wartości rynkowych. W zależności od typów, układu opcji, kolejności ich występowania wartość elastyczności może mieć bardziej lub mniej istotne znaczenie. Popularne metody wyceny opcji rzeczowych wykorzystują stanowiące aproksymację ciągłego procesu stochastycznego schematy kratownicowe, w tym najbardziej znane - podejście dwumianowe. Na podejściu tym bazuje metodyka wyceny stosująca tzw. założenie MAD. Artykuł przedstawia sposób wyceny górniczego przedsięwzięcia inwestycyjnego obejmującego trzy, występujące równolegle, opcje rzeczowe: opcję rozszerzenia skali projektu, zmniejszenia zakresu prowadzonych operacji i likwidacji przedsięwzięcia.
In the last decades Real Options Valuation (ROV) has been gaining a leading role among methods of economic evaluation and risk analysis of projects. This method enables valuation of managerial flexibility which includes postponing investments and reformulating of operating strategies of companies. By doing this, the method delivers higher project values than derived from the classical discount approaches, such as NPV. The value of flexibility may be of lower or greater importance - depending on types, configuration and sequence of occurring real options. Common methods of real options valuation are built on lattice models which approximate continuous stochastic process. One of the most popular techniques used for real options valuation - a marketed asset disclaimer approach (MAD) - is based on the binomial tree. The paper presents valuation of the mineral project with three simultaneous options: option-to-expand, option-to-contract and option-to-abandon.
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2011, 27, 1; 101-113
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dobór stopy dyskontowej dla długoterminowych projektów sekwencyjnych z branży surowców mineralnych
Discount rate selection for long-term sequential mineral projects
Autorzy:
Saługa, P. W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/216476.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
wycena projektów górniczych
stopa dyskontowa
degresywna stopa dyskontowa
mineral project valuation
risk adjusted discount rate
time varying discount rate
Opis:
Skala ryzyka przedsięwzięć inwestycyjnych realizowanych w górnictwie jest znacznie większa niż w przypadku innych branż. Wynika to ze specyfiki tej działalności, a tym samym wyjątkowej niepewności związanej z gospodarowaniem w tym sektorze. Niesie to ze sobą istotne skutki w zakresie prognozowania wiarygodnych przychodów i kosztów na etapie oceny efektywności ekonomicznej projektów inwestycyjnych. Główne czynniki ryzyka – występujące w szczególności na początkowych etapach zagospodarowania złoża – związane są z wielkością i jakością jego zasobów; ryzyku zasobowemu towarzyszy nieustannie niepewność wynikająca z dużej zmienności cen surowców mineralnych, popytu oraz czynników geologiczno-technicznych związanych z eksploatacją. W trakcie udostępnienia złoża, a następnie eksploatacji, oszacowane wstępnie wielkości zasobów i ich jakość są systematycznie weryfikowane, co bezpośrednio oddziałuje na wielkość przyszłej produkcji i przychodów. Ryzyko projektów surowcowych musi być odpowiednio oszacowane i uwzględnione w trakcie oceny ich efektywności ekonomicznej, gdyż wyniki tej oceny determinują decyzje inwestycyjne. W powszechnie stosowanej dla tych celów analizie zdyskontowanych przepływów pieniężnych (discounted cash flow analysis, DCF) ryzyko to wyrażone jest wielkością stopy dyskontowej wykorzystywanej dla aktualizacji przyszłych przepływów pieniężnych – im ryzyko jest większe tym wyższą stopę dyskontową należy zastosować. [...]
Mineral projects depict various specific features that differentiate them from alternative investments in other industries. Among these features, one can specify unique characteristics of mineral deposits such as scarcity, geological setting and structure, resource/reserve uncertainty and depletability. Resource uncertainty results in the sequential nature of operations (exploration, development and production stages). Other specific features of mineral projects include long investment – and production periods, high capital intensity, varying production conditions, unpredictability and high volatility of mineral prices, etc. Specific features of mineral projects are sources of exceptionally high risks. To ensure the payback of high capital costs these significant risks must be addressed in the economic evaluation of a mineral project. In the discounted cash flow analysis, DCF, which is the most commonly used in evaluations of such ventures, all project uncertainties are reflected in a level of the discount rate used for the actualization of future cash flow values. The riskier project has a higher discount rate. [...]
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2017, 33, 3; 49-70
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pozyskanie surowców energetycznych na potrzeby wytwarzania energii elektrycznej – koncepcja budowy modelu matematycznego
Steam coal supplies for power generation – the concept of a mathematical model
Autorzy:
Kamiński, J.
Saługa, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/216784.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
surowce energetyczne
energia pierwotna
węgiel energetyczny
model matematyczny
optymalizacja
primary energy
steam coal
mathematical model
optimisation
Opis:
Ze względu na ukształtowaną historycznie strukturę paliwową wytwarzania energii elektrycznej w Polsce, podstawowym surowcem energetycznym wykorzystywanym do generacji energii elektrycznej pozostaje węgiel kamienny i brunatny. Odzwierciedleniem takiej struktury wytwarzania jest odpowiednia struktura kosztów produkcji energii elektrycznej, w której przeważającym składnikiem są koszty pozyskania paliw. Celem artykułu jest opracowanie wstępnej koncepcji modelu matematycznego, którego zastosowanie ma prowadzić do redukcji kosztów pozyskania surowców energetycznych przedsiębiorstwa energetycznego. Punktem wyjścia jest analiza kosztów paliwowych w sektorze wytwarzania energii elektrycznej na węglu kamiennym, a następnie analiza ilości pozyskiwanego węgla oraz jego kosztów na przykładzie dwóch koncernów energetycznych, bazujących przede wszystkim na węglu energetycznym. Koncepcja budowy modelu zakłada jego otwartą architekturę, która pozwoli na dostosowanie zarówno samych założeń modelowych, jak i danych wejściowych do modelu w zależności od zmieniających się warunków rynkowych. Uwzględniono specyficzne uwarunkowania krajowego sektora paliwowo-energetycznego, między innymi konieczność spełnienia wymogów jakościowych węgla spalanego w poszczególnych blokach, możliwe źródła podaży, ze szczegółowym uwzględnieniem spółek węglowych zlokalizowanych w Polsce, oraz potencjalne źródła importowe. Założono również możliwość elastycznego doboru rozdzielczości czasowej modelu, w zależności od wymogów zarządczych. Zgodnie z zaproponowaną metodyką, dalsze prace nad modelem matematycznym optymalizującym proces zakupu surowców energetycznych koncernu energetycznego, poświęcone będą transpozycji modelu konceptualnego do postaci matematycznej modelu, a następnie jego implementacji w środowisku modelowania.
Given the historically shaped fuel mix of electricity generation in Poland, the main primary energy source used for power generation is still steam coal and lignite. This fuel mix directly impacts the cost structure of electricity production, the predominant component of which is the cost of fuel. The main purpose of this paper is to develop the concept of a mathematical model that could be applied to reduce the cost of fuel supplies to a power generation company. The starting point for further research is an analysis of fuel costs in the hard coal-fired part of the electricity generation sector. The quantities consumed for power generation are then considered together with fuel costs, based on available data from two energy companies whose power generating units utilize mainly steam coal. The development of the model assumes that the model’s architecture will be open, which allows one to adjust not only the data input assumptions but also the model itself, depending on changing market conditions. For this exercise, domestic fuel and energy sector circumstances are taken into account, including steam coal quality requirements for each individual block, possible sources of steam coal supplies, as well as the detailed locations of Polish mining companies and potential sources of imported coal. Moreover, the model is assumed to be flexible so that temporal resolution of the model can be changed according to the requirements of management. Further efforts toward developing a mathematical model optimizing the processes of coal supplies will be dependent on the transposition of the conceptual model into a mathematical model, and subsequently this representation will be implemented in the modelling environment.
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2014, 30, 1; 39-52
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza możliwości świadczenia usług redukcji zapotrzebowania na moc przez koparki kryptowalut w celu poprawy bezpieczeństwa energetycznego
The analysis of the possibility of providing demand side response services by cryptocurrency miners in order to improve energy security
Autorzy:
Mrowiec, D.
Saługa, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/395001.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
koparki kryptowalut
kopanie kryptowalut
kryptowaluta
usługi DSR
redukcja zapotrzebowania
bezpieczeństwo energetyczne
cryptocurrency miners
mining cryptocurrencies
cryptocurrency
demand side response
energy security
Opis:
W ostatnim czasie duże zainteresowanie wzbudzają, wraz z otaczającym ich rynkiem, tzw. wirtualne waluty kryptograficzne, potocznie nazywane kryptowalutami. Równie dużą popularnością odznacza się obecnie stojąca za nimi technologia blockchain. Z perspektywy bezpieczeństwa energetycznego natomiast istotnym zagadnieniem jest charakteryzujący się bardzo dużą energochłonnością proces związany z wydobywaniem poszczególnych kryptowalut. Działanie to związane jest na ogół z zatwierdzaniem nowo powstających bloków w sieci blockchain oraz dołączaniem ich do sieci. Proces ten realizowany jest poprzez przeprowadzanie złożonych operacji matematycznych przez zróżnicowane urządzenia, które wymagają z kolei dużej mocy i zużywają odpowiednio dużo energii. Wpływ „koparek” kryptowalut na zapotrzebowanie na moc oraz energię najprawdopodobniej może się z czasem stopniowo zwiększać, w związku z czym zagadnienie to nie powinno być ignorowane. Zestawiając powyższe informacje równolegle z rosnącym w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym zapotrzebowaniem na realizację usług redukcji zapotrzebowania, nasuwa się pytanie, czy urządzeń służących do wydobywania kryptowalut nie można wykorzystać właśnie do celu bilansowania systemu elektroenergetycznego. W niniejszym artykule przedstawiono analizę możliwości świadczenia usług DSR przez grupy użytkowników koparek kryptowalut, która została przeprowadzona przy uwzględnieniu podstawowych funkcjonalnych, technologicznych oraz ekonomicznych aspektów pracy tych urządzeń.
A lot of interest has recently been put into the so-called ‘virtual cryptographic currencies’, commonly known as cryptocurrencies, along with its surrounding market. The blockchain technology that stands behind them is also becoming increasingly popular. From the perspective of maintaining energy security, an important issue is the process of mining individual cryptocurrencies, which is associated with very high energy consumption. This operation is usually related to the approval of new blocks in the blockchain network and attaching them to the chain. This process is carried out through performing complex mathematical operations by various devices, which in turn require high power and respectively consume a lot of energy. The impact of cryptocurrency miners on the power and energy demand level might gradually increase over time, therefore this issue shouldn’t be ignored. Comparing the above information in parallel with the growing need for providing demand side response (DSR) services in the Polish Power System, raises the question whether devices used for mining cryptocurrencies can be used for the purpose of balancing the power system. This paper presents an analysis of the possibility to provide the demand side response services by groups of cryptocurrency miners users. The analysis was carried out taking basic functional, technological and economical aspects of these devices’ operations into account.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2018, 104; 55-67
2080-0819
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Określenie historycznej zmienności cen i premii z tytułu składowania (convenience yield) dla węgla kamiennego energetycznego
Estimation of historical hard coal price volatility and convenience yield
Autorzy:
Saługa, P.
Grudziński, Z.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/282774.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
rynki terminowe surowców
węgiel kamienny
ceny węgla
zmienność cen węgla
convenience yield
commodity futures
hard coal
hard coal prices
hard coal price volatility
Opis:
Jednym z najważniejszych parametrów analizy technicznej instrumentów na rynkach finansowych i towarowych oraz podstawowym wskaźnikiem interesującym inwestorów jest zmienność cen. W branży surowców mineralnych oprócz zmienności cen istotne znaczenie ma tzw. premia z tytułu składowania (convenience yield, CY), która jest ważnym parametrem modelu wartości zaktualizowanej racjonalnej wyceny towarów PVM. Obydwa parametry są kluczowymi zmiennymi wykorzystywanymi w procesie prognozy cen surowców oraz w modelach wyceny opcji rzeczowych. Niniejszy referat przedstawia próbę oszacowania historycznej zmienności cen i premii z tytułu składowania dla węgla energetycznego na podstawie danych z okresów 2000-2009 oraz 2007-2009.
One of the most important parameters of technical analysis and investor interests at financial and commodity markets is price volatility. Apart from this another indicator that pays attention of commodity market participants is convenience yield which is an important factor of present value model of rational commodity pricing, PVM relating futures and spot prices. Both parameters are the key variables used for price forecasting and real option pricing. This paper, relying upon historical data, makes an attempt of assessment of hard coal price volatility and convenience yield.
Źródło:
Polityka Energetyczna; 2009, T. 12, z. 2/2; 525-542
1429-6675
Pojawia się w:
Polityka Energetyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Innowacyjne metody magazynowania ciepła
Innovative methods of heat storage
Autorzy:
Jastrzębski, P.
Saługa, P. W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/394000.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
produkcja energii
magazynowanie energii
energy production
energy storage
Opis:
Kończące się zasoby paliw kopalnych, a także niestabilność produkcji energii ze źródeł odnawialnych powodują, że zrównoważone zarządzanie produkcją i zużyciem energii stanowi jedno z naczelnych wyzwań XXI wieku. Wiąże się ono również z zagrożeniami stanu środowiska przyrodniczego m. in. wskutek negatywnego wpływu energetyki na klimat. W takiej sytuacji jednym ze sposobów poprawy efektywności gospodarki energetycznej – zarówno w skali mikro (energetyka rozproszona), jak i makro (system elektroenergetyczny), mogą być innowacyjne rozwiązania technologiczne umożliwiające magazynowanie energii. Ich skuteczna implementacja pozwoli na jej gromadzenie w okresach nadprodukcji i wykorzystanie w sytuacjach niedoboru. Wyzwania te są nie do przecenienia – przed współczesną nauką staje konieczność rozwiązywania różnego rodzaju problemów związanych z magazynowaniem między innymi z zastosowaną technologią czy sterowaniem/zarządzaniem magazynami energii. Technologie magazynowania ciepła, nad którymi są prowadzone prace badawcze dotyczące zarówno magazynów opartych na medium takim jak woda, jak i magazynów wykorzystujących przemiany termochemiczne czy też materiały zmiennofazowe. Dają one szerokie możliwości zastosowania i poprawy efektywności systemów energetycznych zarówno w skali makro, jak i mikro. Oczywiście właściwości technologiczne oraz parametry ekonomiczne mają wpływ na zastosowanie wybranej technologii. W artykule przedstawiono porównanie magazynów czy sposobów magazynowania ciepła oparte na różnych materiałach z określeniem ich parametrów pracy czy kosztów eksploatacji.
Finite fossil fuel resources, as well as the instability of renewable energy production, make the sustainable management of energy production and consumption some of the key challenges of the 21st century. It also involves threats to the state of the natural environment, among others due to the negative impact of energy on the climate. In such a situation, one of the methods of improving the efficiency of energy management – both on the micro (dispersed energy) and macro (power system) scale, may be innovative technological solutions that enable energy storage. Their effective implementation will allow it to be collected during periods of overproduction and to be used in situations of scarcity. These challenges cannot be overestimated - modern science has a challenge to solve various types of problems related to storage, including the technology used or the control/ /management of energy storage. Heat storage technologies, on which research works are carried out regarding both storage based on a medium such as water, as well as storage using thermochemical transformations or phase-change materials. They give a wide range of applications and improve the efficiency of energy systems on both the macro and micro scale. Of course, the technological properties and economic parameters have an impact on the application of the chosen technology. The article presents a comparison of storage parameters or heat storage methods based on different materials with specification of their work parameters or operating costs.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2018, 105; 225-232
2080-0819
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Simulation of the use of a heat accumulator in combined heat and power plants
Symulacja wykorzystania akumulatora ciepła w elektrociepłowni
Autorzy:
Jastrzębski, P.
Saługa, P. W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/282843.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
energy production
energy storage
consumption forecasting
Monte Carlo simulation
produkcja energii
magazynowanie energii
prognozowanie zużycia
symulacja Monte Carlo
Opis:
The sustainable management of energy production and consumption is one of the main challenges of the 21st century. This results from the threats to the natural environment, including the negative impact of the energy sector on the climate, the limited resources of fossil fuels, as well as the unstability of renewable energy sources – despite the development of technologies for obtaining energy from the: sun, wind, water, etc. In this situation, the efficiency of energy management, both on the micro (dispersed energy) and macro (power system) scale, may be improved by innovative technological solutions enabling energy storage. Their effective implementation enables energy storage during periods of overproduction and its use in the case of energy shortages. These challenges cannot be overestimated. Modern science needs to solve various technological issues in the field of storage, organizational problems of enterprises producing electricity and heat, or issues related to the functioning of energy markets. The article presents the specificity of the operation of a combined heat and power plant with a heat accumulator in the electricity market while taking the parameters affected by uncertainty into account. It was pointed out that the analysis of the risk associated with energy prices and weather conditions is an important element of the decision-making process and management of a heat and power plant equipped with a cold water heat accumulator. The complexity of the issues and the number of variables to be analyzed at a given time are the reason for the use of advanced forecasting methods. The stochastic modeling methods are considered as interesting tools that allow forecasting the operation of an installation with a heat accumulator while taking the influence of numerous variables into account. The analysis has shown that the combined use of Monte Carlo simulations and forecasting using the geometric Brownian motion enables the quantification of the risk of the CHP plant’s operation and the impact of using the energy store on solving uncertainties. The applied methodology can be used at the design stage of systems with energy storage and enables carrying out the risk analysis in the already existing systems; this will allow their efficiency to be improved. The introduction of additional parameters of the planned investments to the analysis will allow the maximum use of energy storage systems in both industrial and dispersed power generation.
Zrównoważone zarządzanie produkcją i zużyciem energii stanowi jedno z naczelnych wyzwań XXI wieku. Wiąże się ono z zagrożeniami stanu środowiska przyrodniczego m.in. wskutek negatywnego wpływu energetyki na klimat, ograniczoności zasobów paliw kopalnych, a także niestabilności produkcji energii z wykorzystaniem źródeł odnawialnych – pomimo rozwijających się technologii pozyskania energii ze słońca, wiatru, wody, itp. W takiej sytuacji jednym ze sposobów poprawy efektywności gospodarki energetycznej – zarówno w skali mikro (energetyka rozproszona), jak i makro (system elektroenergetyczny), mogą być innowacyjne rozwiązania technologiczne umożliwiające magazynowanie energii. Ich skuteczna implementacja pozwoli na jej gromadzenie w okresach nadprodukcji i wykorzystanie w sytuacjach niedoboru. Wyzwania te są nie do przecenienia – przed współczesną nauką staje konieczność rozwiązywania różnego rodzaju zagadnień technologicznych w zakresie magazynowania, problemów organizacyjnych przedsiębiorstw wytwarzających energię elektryczną i ciepło, czy kwestii dotyczących funkcjonowania rynków energii. W artykule przedstawiono specyfikę funkcjonowania elektrociepłowni z magazynem ciepła na rynku energii elektrycznej w odniesieniu do związanych z tym parametrów obarczonych niepewnością. Zwrócono uwagę, że istotnym elementem procesu decyzyjnego i sterowania elektrociepłownią wyposażoną w niskotemperaturowy wodny akumulator ciepła – jako systemem – jest analiza ryzyka związanego z cenami energii oraz warunkami atmosferycznymi. Złożoność zagadnień, liczba zmiennych, jakie należy przeanalizować w danym czasie skłania do zastosowania zaawansowanych metod prognozowania. Uznano, że interesującymi narzędziami, które pozwalają na prognozowanie pracy instalacji z magazynem energii z uwzględnieniem wpływu wielu zmiennych mogą być stochastyczne metody modelowania. W wyniku zrealizowanych badań pokazano, że łączne wykorzystanie symulacji Monte Carlo i prognozowania z wykorzystaniem geometrycznego ruchu Browna umożliwia kwantyfikację ryzyka działalności elektrociepłowni i wpływ zastosowania magazynu energii na rozwiązywanie niepewności. Zastosowana metodyka może zostać wykorzystana zarówno na etapie projektowania systemów z magazynami energii, jak też umożliwić bieżącą analizę ryzyka w systemach już funkcjonujących; pozwoli to na poprawę efektywności ich funkcjonowania. Wprowadzenie do analizy dodatkowych parametrów planowanych inwestycji otworzy perspektywy maksymalneego wykorzystania wielkości magazynów energii zarówno w energetyce zawodowej, jak i rozproszonej.
Źródło:
Polityka Energetyczna; 2018, 21, 2; 75-87
1429-6675
Pojawia się w:
Polityka Energetyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Determining mineral project value - the preference theory
Określanie wartości górniczego projektu inwestycyjnego - teoria preferencji
Autorzy:
Saługa, P.
Sobczyk, E. J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/350640.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
górnicze projekty inwestycyjne
ocena ekonomiczna
symulacja Monte Carlo
wartość projektu
teoria preferencji
ekwiwalent pewności
mining projects
economic evaluation
Monte Carlo simulation
project value
preference theory
certainty equivalent
Opis:
The paper provides an alternative to expected value approach based on preference theory. Preference theory, taking into account investors' attitude towards risk, enables them to utilize a relatively consistent measure of valuation across a broad range of risky project. The theory concepts apply particularly well to mineral project evaluation and are especially useful for Monte Carlo simulation outcomes - especially for project valuation and decision-making purposes.
Praca przedstawia alternatywną, w stosunku do kryterium wartości oczekiwanej, metodologię wyceny projektów, opartą na teorii preferencji. Teoria ta, uwzględniając skłonność inwestora do podejmowania ryzyka, dostarcza relatywnie spójnego miernika wyceny, co ma szczególne znaczenie w przypadku konieczności wyboru spośród różnych możliwości inwestycyjnych. Reguły teorii znajdują szczególne zastosowanie w procesach decyzyjnych oraz wyceny górniczych projektów inwestycyjnych, zwłaszcza wtedy, gdy inwestor ma do dyspozycji wyniki symulacji Monte Carlo.
Źródło:
Górnictwo i Geoinżynieria; 2005, 29, 3/2; 105-110
1732-6702
Pojawia się w:
Górnictwo i Geoinżynieria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rynek mocy w Polsce – aukcja jednocenowa vs. dyskryminacyjna
Capacity market in Poland: Pay-As-Clear vs. Pay-As-Bid auction
Autorzy:
Saługa, P. W.
Kamiński, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/394043.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
rynek mocy
aukcja jednocenowa
aukcja dyskryminacyjna
cena mocy
capacity market
Pay-As-Bid auction
Pay-As-Clear auction
capacity price
Opis:
W związku z zamiarami wdrożenia w Polsce mechanizmu scentralizowanego rynku mocy przewiduje się organizowanie aukcji oferowanych przez krajowe przedsiębiorstwa sektora energetycznego mocy dyspozycyjnych. Zakłada się, że w uregulowaniu tym licytowanie ofert odbywać się będzie według systemu aukcji holenderskiej z jednolitą ceną (Pay-as-Clear), co prowadzić będzie do uzyskania ceny równowagi rynkowej. Niektórzy z analityków stoją jednak na stanowisku, że właściwszym rozwiązaniem jest organizowanie aukcji mocy raczej według formuły aukcji dyskryminacyjnej (Pay-as-Bid), gdyż według nich system ten powinien prowadzić do niższych niż w przypadku Pay-as-Clear kosztów zakupu mocy. Opinii tej nie potwierdza jednak praktyka – w rozważaniach teoretycznych nie są uwzględniane tak istotne czynniki jak skłonność oferentów do podejmowania ryzyka czy brak dostępu do specjalistycznych kalkulacji, a tym samym szerszej informacji dla wszystkich uczestników rynku. W artykule przedstawiono hipotetyczną kalkulację ceny równowagi na rynku mocy według systemu Pay-as-Bid z wykorzystaniem symulacji Monte Carlo.
With the upcoming implementation of the centralized capacity market in Poland, capacity auctions will be organized where domestic power companies will offer their available capacities. It is assumed that bidding will be auctioned according to the so called descending clock auction system with uniform-price (Pay-as-Clear), which will lead to the market equilibrium price. Some analysts, however, are of the view that it is more appropriate to organize capacity auctions in the Pay-as-Bid formula, as this system should lead to lower prices that those of Pay-as-Clear, hence lower costs of capacity purchase. However, this opinion does not confirm the practice – theoretical considerations do not take into account such important factors as the behavior of market players and the tendency of bidders to accept a higher risk or the lack of access to advanced analyses, and thus better information for all market participants. This paper presents a hypothetical calculation of the prices in the centralized capacity market using Monte Carlo simulations. The results of the study confirm that the price level for the Pay-as-Bid system, due to the asymmetry of information and the level of concentration of the power generation sector in Poland would lead to higher prices than for the Pay-as-Clear system on average by approximately 2.5%. The implementation of the PAB system would, therefore, be less efficient to electricity consumers.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2017, 98; 167-175
2080-0819
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The cost of equity in the energy sector
Koszt kapitału własnego przedsięwzięć inwestycyjnych w energetyce
Autorzy:
Saługa, P. W.
Kamiński, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/283004.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
investments in energy
risk
cost of equity
discount rate adjusted for risk
inwestycje w energetyce
ryzyko
koszt kapitału własnego
stopa dyskontowa dostosowana do ryzyka
Opis:
Taking the importance of time and risk into account has a significant impact on the value of investment projects. Investments in the energy sector are long-term projects and, as such, are burdened with uncertainty associated with the long-term freezing of capital and obtaining the expected return. In the power industry, this uncertainty is increased by factors specific to the sector, including in particular changes in the political and legal environment and the rapid technological development. In the case of discounted cash flow analysis (DCF), commonly used for assessing the economic efficiency of investments, the only parameter expressing investor uncertainty regarding investment opportunities is the discount rate, which increases with the increasing risk of the project. It determines the value of the current project, thus becoming an important criterion affecting investors’ decisions. For this reason, it is of great importance for the assessment of investment effectiveness. This rate, usually in the form of the weighted average cost of capital (WACC), generally includes two elements: the cost of equity capital and borrowed capital. Due to the fluctuant relationship between these two parameters in project financing, performing a WACC analysis in order to compare the risks associated with the different technologies is not completely justified. A good solution to the problem is to use the cost of equity. This article focuses on the analysis of this cost as a measure of risk related to energy investments in the United States, Europe and worldwide.
Istotny wpływ na wartość przedsięwzięć inwestycyjnych ma uwzględnienie wpływu czynnika czasu i ryzyka. Inwestycje w energetyce są projektami długoterminowymi i już jako takie obarczone są niepewnością, związaną z wieloletnim zamrożeniem kapitału i uzyskaniem oczekiwanego zwrotu. W energetyce niepewność tę zwiększają czynniki specyficzne charakterystyczne dla sektora, w tym w szczególności zmiany otoczenia polityczno-prawnego i szybkiego postępu technicznego. W stosowanej powszechnie do oceny efektywności ekonomicznej inwestycji – analizie zdyskontowanych przepływów pieniężnych (discounted cash flow, DCF) – jedynym parametrem wyrażającym niepewność inwestorów w zakresie realizacji inwestycji jest stopa dyskontowa – tym większa, im większe ryzyko przedsięwzięcia. Decyduje ona o wartości bieżącej projektu stając się tym samym istotnym kryterium oddziałującym na decyzje inwestorów. Z tego powodu jej dobór ma doniosłe znaczenie dla oceny efektywności inwestycji. Stopa ta, występując zwykle w postaci średnioważonego kosztu kapitału, WACC – obejmuje zasadniczo dwa elementy: koszt kapitału własnego oraz obcego. Ze względu na różną relację tych dwóch źródeł w finansowaniu projektów przeprowadzanie analiz WACC w celu porównywania ryzyka związanego z różnymi technologiami jest nie do końca czytelne. Dobrym rozwiązaniem problemu jest stosowanie jako wskaźnika kosztu kapitału własnego. Niniejszy artykuł obejmuje analizy tego kosztu jako miernika ryzyka związanego inwestycjami energetycznymi w Stanach Zjednoczonych, Europie i świecie.
Źródło:
Polityka Energetyczna; 2018, 21, 3; 81-96
1429-6675
Pojawia się w:
Polityka Energetyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Hard coal project valuation based on real options approach: multiplicative vs. arithmetic stochastic process
Wycena projektu węglowego z wykorzystaniem analizy opcji rzeczowych w schemacie iloczynowego i arytmetycznego procesu stochastycznego
Autorzy:
Saługa, P. W.
Kamiński, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/217077.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
górniczy projekt inwestycyjny
wycena projektu
opcje rzeczowe
proces stochastyczny
mineral project
project valuation
real options
stochastic process
Opis:
Precise valuation of the economic efficiency of risky investment projects in the mineral sector has a direct impact on the range of future investments. Since the mid-90s, a number of enterprises have also been giving increased attention to the valuation of managerial flexibility that cannot normally be estimated with classical discounted cash flow (DCF) analysis. This has been the result of a development in the real options analysis (ROA) and the simplification of its algorithms, most of which have been achieved through: incorporating lattice models; introducing a single uncertain project parameter (gross present value, PV) as an underlying instrument; assuming that the underlying asset follows the multiplicative stochastic process; introducing the ‘marketed asset disclaimer’ (MAD) assumption. Unfortunately, in most cases, models constructed on the abovementioned assumptions and modifications are not consistent with real projects. Some analysts recognize that project PVs might not follow the multiplicative process, which could have a direct impact on the project’s value. In order to improve the MAD approach, the paper proposes a modified model where the multiplicative tree is replaced with an additive one. In addition, methods of ‘additive volatility’ calculation and ‘dividend’ adjustments were suggested.
Wycena efektywności ekonomicznej projektów inwestycyjnych w sektorze surowców mineralnych – charakteryzujących się zazwyczaj wysokim poziomem ryzyka – bezpośrednio wpływa na podejmowanie decyzji w zakresie realizacji przyszłych inwestycji. W ostatnich latach coraz większa liczba spółek dostrzega – w odniesieniu do dylematów rozstrzygania procesów decyzyjnych – znaczenie możliwości elastycznego reagowania menadżerów na zmiany zachodzące w otoczeniu przedsiębiorstw i w nich samych (elastyczność decyzyjna). Znaczenie to wyraża się w konkretnych kwotach pieniężnych – niestety, stosowana powszechnie w procesach wyceny przedsięwzięć analiza zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF) oszacowania wartości elastyczności decyzyjnej nie umożliwia. Wycenę taką umożliwia natomiast zespół technik występujących w obrębie tzw. analizy opcji rzeczowych (real options analysis, ROA) [...].
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2016, 32, 1; 25-39
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The storage location problem in a coal supply chain: background and methodological approach
Lokalizacja składów węgla w łańcuchu dostaw do odbiorcy – tło i podejście metodyczne
Autorzy:
Benalcazar, P.
Kamiński, J.
Saługa, P. W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/216353.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
coal mining company
coal trading
supply optimization
MILP
warehouse location
kopalnia węgla
handel węglem
optymalizacja dostaw
lokalizacja magazynów
Opis:
In order to achieve two main objectives: (1) reduce risk and (2) increase the expected rate of return on invested capital, coal mining and coal trading companies have looked for new ways to improve their supply chain networks. Developments in the supply chain design and analysis have helped coal mining and coal trading companies expand their businesses, but at the same time, have forced them to consolidate their assets and downsize any underused storage facilities. In the coal mining industry, the problem of consolidation and downsizing becomes much more complicated due to the variety in quality parameters (hence many coal grades) involved, locational zones and different number of market players. Furthermore, for the last decade, the storage allocation and assignment problem has received a great deal of attention within the Logistics and Operation Research (OR) area. Yet, little attention has been given to the modeling of coal supply chains and the issue of strategic supply chain planning of coal-producing and coal-trading companies. Similar to the generic warehouse consolidation problem (WCP), in specific cases of coal-producing and coal-trading companies, storage facilities that are redundant or underutilized can be eliminated without causing a negative impact on customer and service levels. In this context, this paper discusses the background of the problem and proposes a mixed-integer linear programming (MILP) model mainly intended for storage and distribution network reconfiguration of a coal-producing or trading company. The model, which can be implemented in a high-level mathematical modelling system such as GAMS or AIMMS, captures the essential methodological features of a warehouse restructuring and/or consolidation problem and can be applied in practice.
Wśród szeregu przedsięwzięć realizowanych przez przedsiębiorstwa produkujące i handlujące węglem kamiennym w kierunku osiągnięcia dwóch podstawowych celów swojej działalności, jakimi są (1) zmniejszenie ryzyka oraz (2) zwiększenie oczekiwanej stopy zwrotu z zaangażowanego kapitału, istotną rolę pełni konsekwentne usprawnianie sieci dostaw tego nośnika energii pierwotnej. Projektowanie przedmiotowego systemu oraz analiza łańcucha dostaw węgla stwarza warunki dla dalszej ekspansji spółek; zmusza jednocześnie ich zarządy do przeprowadzania konsolidacji posiadanych aktywów oraz redukowania niewykorzystanych zasobów magazynowych. W branży węglowej problem ten komplikuje się głównie ze względu na zmienność parametrów jakościowych występującego w obrocie węgla (w konsekwencji dużej liczby klas/sortymentów), różnorodną lokalizację oraz dużą liczbę uczestników rynku. Problem efektywnej alokacji powierzchni magazynowych stanowi coraz częściej poruszane zagadnienie w literaturze przedmiotu. Niestety, jak dotychczas niewystarczające zainteresowanie towarzyszyło zarówno modelowaniu łańcucha dostaw węgla jak i problemowi planowania strategicznego w spółkach węglowych i przedsiębiorstwach handlujących węglem. Poprzez analogię do ogólnego problemu konsolidacji powierzchni magazynowych można pokazać, że w przypadku przedmiotowych przedsiębiorstw niepotrzebne lub niewykorzystane kubatury składowisk mogą zostać wyeliminowane bez spowodowania negatywnych skutków dla odbiorców. W odniesieniu do powyższego, w artykule przedstawiono zwięzłą analizę tła problemu oraz zaproponowano rozwiązanie zagadnienia rekonfiguracji sieci dystrybucyjnej rozważanych przedsiębiorstw wydobywających i handlujących węglem kamiennym z wykorzystaniem podejścia programowania matematycznego liniowego całkowitoliczbowego (MILP). Podobny model (który może być zaimplementowany w systemie modelowania, takim jak GAMS lub AIMMS), uwzględnia wszystkie istotne elementy metodyczne problemu konsolidacji powierzchni magazynowych i może być skutecznie wykorzystany do celów praktycznych.
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2017, 33, 1; 5-14
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cele harmonizacji klasyfikacji zasobów złóż kopalin stałych
Goals of harmonization of solid mineral resources classification systems
Autorzy:
Saługa, P. W.
Uberman, R.
Mazurek, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2075818.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
złoża mineralne
aktywa mineralne
raportowanie zasobów mineralnych
wycena aktywów mineralnych
mineral deposits
mineral assets
mineral resources reporting
mineral asset valuation
Opis:
There are a few substantially different regulations regarding reporting ofmineral resources, which shall be followed as a result of law in force or recommendations issued by a recognized professional association. Some of them have already undergone a successful harmonization process while the remaining is subjected to intensive efforts. Majority of published papers are based on implicated assumption that harmonization is a legitimate goal on its own and does not require any justification. This article is dedicated to fulfil this gap by identifying goals of harmonization of selected mineral resources reporting systems to be applied in areas of financial markets and national accounts. In addition, a few issues, not addressed by any of existing classifications but important for their proper application, are pointed out. The intent was to contribute to the body of harmonization efforts by indicating specific objectives, especially those that could be applied in legal regulations.
Źródło:
Przegląd Geologiczny; 2018, 66, 6; 353--360
0033-2151
Pojawia się w:
Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wycena górniczego projektu inwestycyjnego z elastycznością – podejście ‘MAD’ vs. model konsekutywnego drzewa stochastycznego
Valuation of mineral project with flexibility –‘MAD’ approach vs. consecutive stochastic tree
Autorzy:
Saługa, P. W.
Zamasz, K.
Kamiński, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/216578.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
surowce mineralne
analiza opcji rzeczowych
wartość bieżąca brutto
proces stochastyczny
opcja czekania
założenie MAD
minerals
real options analysis
gross present value
stochastic process
option to wait
MAD assumption
Opis:
Analiza opcji rzeczowych stanowi od lat atrakcyjną alternatywę dla podstawowej metodyki oceny efektywności ekonomicznej i wyceny aktywów rzeczowych – analizy zdyskontowanych przepływów pieniężnych DCF.Wśród zasadniczych przyczyn wzrastającego zainteresowania tą metodyką w przemyśle – w tym w szczególności wydobywczym – jest jej potencjał w zakresie wyceny elastyczności decyzyjnej, związanej z istniejącymi faktycznie możliwościami odkładania przedsięwzięć w czasie oraz modyfikacji zakładanych pierwotnie strategii operacyjnych; takie podejście umożliwia uzyskiwanie wartości fundamentalnej na poziomie zbliżonym do rynkowego. Fundament teorii opcji stanowi stochastyczne modelowanie zmian aktywów podstawowych tych instrumentów w czasie. Aktualnie preferowana praktyczna metodyka wyceny przedsięwzięć z elastycznością (nazywana podejściem MAD) zakłada, że walor bazowy opcji rzeczowych – wartość bieżąca brutto projektu PV – rozwija się w czasie zgodnie z iloczynowym procesem stochastycznym, stanowiącym dwumianową aproksymację geometrycznego ruchu Browna (GBM). Ponadto przyjmuje się, że instrumentem bliźniaczym aktywów podstawowych, którego istnienie jest niezbędnym warunkiem poprawnej wyceny opcji, jest szacowana w analizie DCF wartość zaktualizowana netto – NPV. [...]
For many years, real options analysis (ROA) has been perceived as an attractive project valuation alternative to the traditional discounted cash flow analysis (DCF). Right now, one can see evidence of a growing dispersion in the applicability of the method among various industries (particularly minerals, coal, gas and petroleum) and the banking sector. This is because of its potential to value managerial flexibility including possibilities for delaying investments or reformulating the operating strategies of the company. The real option approach enables one to calculate a project’s fundamental value in approximating the market one. The basis of option theory is stochastic modeling of underlying assets – the preferred, commonly used ROA methodology, introduced by Copeland and Antikarov (2001), is called the MAD (marketed asset disclaimer) approach. It assumes that an underlying asset, which is the (gross) present value of the project (PV), changes with time according to the multiplicative stochastic process derived as discrete binomial approximation of geometric Brownian motion (GBM). In addition, the MAD assumes, that a twin asset of the underlying instrument is calculated in a common way net present value (NPV). [...]
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2015, 31, 2; 31-48
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykazywanie zasobów węgla kamiennego w Polsce zgodnie z JORC Code
Reporting of hard coal reserves and resources in Poland on the basis of the JORC code
Autorzy:
Saługa, P. W.
Sobczyk, E. J.
Kicki, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/216299.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
zasoby złóż kopalin
wykazywanie zasobów
kodeks JORC
kategorie zasobów
mineral deposits
resources reporting
reserves reporting
JORC Code
adjusting the category
Opis:
Wykazywanie zasobów złóż kopalin oraz podawanie tych informacji do wiedzy publicznej stanowi istotne zagadnienie w odniesieniu do zasadności prowadzenia działalności gospodarczej w branży geologiczno-górniczej. Od szeregu lat w przestrzeni międzynarodowej funkcjonuje system raportowania i klasyfikacji zasobów kopalin stałych bazujący na australijskim kodeksie JORC. Dokument ten, honorowany przez giełdy, przedstawia minimum standardów i wytyczne niezbędne do rzetelnego i wiarygodnego wykazywania zasobów złóż; kodeks JORC stosuje dwie podstawowe kategorie zasobów: resources i reserves, z których pierwsza odnosi się do zapasów (zasobów bilansowych) kopaliny, a druga do zasobów wydobywalnych – czyli wielkości możliwych do wydobycia przy uwzględnieniu aktualnie dostępnych środków technicznych i obecnych kryteriów ekonomicznych. Układ klasyfikacji jest hierarchiczny – zasoby reserves stanowią podzbiór zapasów. Wraz z napływem informacji geologicznej wśród tych ostatnich wyróżnia się zasoby domniemane (inferred), oznaczone (indicated) oraz zmierzone (measured), natomiast w obrębie pierwszych – zasoby prawdopodobne (probable) i pewne (proved). Zasoby bilansowe zmierzone oraz wydobywalne pewne stanowią najlepiej rozpoznane partie złóż. W związku z sukcesem JORC wiele krajów wprowadziło bazujące na nim własne, narodowe kodeksy wykazywania zasobów. Kodeksy te skupione są w obrębie CRIRSCO – Komitecie Międzynarodowych Standardów Wykazywania Zasobów Kopalin [stałych]. [...]
Indicating the resources and reserves of mineral deposits and disclosing such information to the public domain is an important issue with respect to the merits of doing business in the geological and mining field. Currently in the international sphere there is a system of reporting and classification of solid mineral resources based on the Australian JORC Code. This document, honored by the stock exchanges, presents minimum standards and guidelines necessary to reliably and credibly indicate resources of mineral deposits. The JORC uses two basic categories: resources and reserves, the first of which relates to inventory (balanced resources) of the mineral and the other – to recoverable reserves – that is possible to extract taking into account the currently available technical means and the current economic criteria. The classification system is hierarchical – reserves are a subset of resources. With the gathering of geological information, the latter are distinguished into inferred resources, indicated resources and measured resources, while within the first group there are reserves classified as probable reserves and proved reserves. Measured resources and proved reserves constitute the most recognized parts of the deposits. Following the success of the JORC many countries have developed their own national standards of reporting of resources and reserves. These codes are concentrated within CRIRSCO – Committee for Mineral Reserves International Reporting Standards [solid]. [...]
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2015, 31, 2; 5-29
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 16

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies