Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Raszewska-Żurek, Beata" wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-8 z 8
    Tytuł:
    "Insza prostota szczera, cnotliwa, przystojna; insza prostota co ją głupstwem zowią". O rozwoju jednego ze znaczeń prostoty
    Autorzy:
    Raszewska-Żurek, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/678745.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    prostota lexeme
    Old Polish
    Opis:
    The transformation of a meaning of prostotaThis article is dedicated to the evolution of one of prostota lexeme meaning (and prostoć, prostość as well) – its human mental sphere significance. The analysis (definitions and examples) expands over the Polish language dictionary since its beginning till modernity. There were two main meanings of a lexeme prostota from the Old Polish till the end of the XVII century – positively characterised straight meaning regarding morality, directly linked to religious attitude and the second one, referring to mental and intelectual ability of individual, negatively regarding its undernormative features.It transformed during the XVIII century – the disredarding meaning disappeared, the first, religious aspect expanded over morality, customs, the way of living, simultanously drifting away from its religious significance.Throught the history of the prostota lexeme there was a short period regarding to a lack of culture and misbehaviour but dissapeared quickly with uprising of a prostactwo lexeme. Since the XIX century the dominating feature of prostota lexeme is being natural in a positive way. Besides the modifications of the lexeme and the transformation of its meanings prostota was mostly referring to positive values, which are the only meanings now.
    Źródło:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2013, 48
    2392-2435
    0081-7090
    Pojawia się w:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kobieca cnota. Próba zrozumienia ewolucji znaczenia cnoty na przestrzeni wieków
    Autorzy:
    Raszewska-Żurek, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/678782.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Opis:
    Feminine virtue. An attempt at understanding the evolution of the meaning of cnota (virtue) over the centuriesThe article is devoted to the evolution of the meaning of the Polish lexeme cnota (virtue) starting from the Old Polish to the present time. The starting point is the change in the meaning of the lexeme virtue from the ‘complex of ethical qualities’ in the Old Polish language to the ‘hymen’ in the twentieth century. From the beginning of the Polish language, the lexeme virtue contained a different catalogue of values in relation to men and women. Analysis concerned these meanings which referred to a woman and were related to the valuation not only of the virtue, but also of a woman in general, taking into consideration non-linguistic, social and cultural determinants. The material comes from historical and contemporary Polish language dictionaries. The studies also included the use of lexemes related to the lexem cnota (virtue), such as an adjective cnotliwy (virtuous) or a noun cnotka (would-be virgin, goody-goody), if they concerned the woman‘s virtue. The meaning of the lexeme virtue in relation to a woman was associated with virginity, chastity, considered as a key factor for determining the value of a woman. Such meaning, associated with a positive valuation of virtue persisted until the nineteenth century. In the twentieth century, the broad importance of the lexeme virtue has fallen into disuse, the meaning has been narrowed to ‘virginity’. Following this, in connection with social and customary changes, the virtue, already as ‘virginity’, lost its traditional high rating in the category of moral values.
    Źródło:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2011, 46
    2392-2435
    0081-7090
    Pojawia się w:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dawne epidemie w świetle nazw mór, morowe powietrze i pochodnych – doba staro- i średniopolska
    Autorzy:
    Raszewska-Żurek, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/34670863.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    history of the Polish language
    Old Polish
    Middle Polish
    lexis
    historical semantics
    axiolinguistics
    mór
    morowe powietrze
    epidemic
    historia języka polskiego
    staropolszczyzna
    średniopolszczyzna
    leksyka
    semantyka historyczna
    aksjolingwistyka
    leksem mór
    epidemia
    Opis:
    Artykuł poświęcony jest przedstawianiu i pojmowaniu epidemii w dobie staro- i średniopolskiej w świetle jej nazw: mór, morowe powietrze. Podzielony został na trzy części: nazywanie, pojmowanie, wartościowanie. W pierwszej części analizie poddano występowanie leksemów mór, morowy i pochodnych w tekstach staro- i średniopolskich, ze szczególnym uwzględnieniem ich łączliwości. Druga część jest próbą rekonstrukcji pojmowania epidemii przez użytkowników ówczesnego języka. Analiza pokazała, że epidemia nazywana leksemami mór, morowe powietrze i podobnymi jest ujmowana przede wszystkim w dwóch kategoriach: kategorii kary Bożej za grzechy i kategorii katastrofy, zwłaszcza katastrofy naturalnej. Jej postrzeganie jest silnie zależne od chrześcijańskiego światopoglądu i umocowane w tradycji biblijnej. W trzeciej części, poświęconej wartościowaniu epidemii, wskazano środki językowe, jakimi wyrażano negatywną ocenę epidemii w tekstach, w tym wykorzystywanie jej w porównaniach i metaforach nacechowanych aksjologicznie.
    The article is devoted to the understanding of epidemics in the Old Polish and Middle Polish periods in the light of the terms mór and morowe powietrze ‘plague’. It is divided into three parts: naming, understanding, and evaluation. The first part analyzes the occurrence of the lexemes mór and morowy, as well as their derivatives in Old Polish and Middle Polish texts, with particular emphasis on their connectivity. The second part attempts to reconstruct the understanding of epidemics by the speakers of the language at the time. The analysis has shown that an epidemic called with the lexemes mór, morowe powietrze is primarily seen in two ways: as God’s punishment for sins and as a catastrophe, especially a natural disaster. Its perception is strongly influenced by the Christian worldview and anchored in the biblical tradition. The third part, devoted to the evaluation of epidemics, indicates the linguistic means by which negative evaluation was expressed in texts, including its use in comparisons and metaphors characterized axiologically.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2022, 34; 243-264
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    On being decent. The meaning and axiology of the lexemes przyzwoity ‘decent’ and przyzwoitość ‘decency’ in the history of Polish
    Autorzy:
    Raszewska-Żurek, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2081466.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    history of Polish
    axiolinguistics
    diachronic approach
    historia polszczyzny
    aksjolingwistyka
    ujęcie diachroniczne
    Opis:
    This study was inspired by the famous turn of phrase that came from the Polish statesman Władysław Bartoszewski: “It’s good to be decent” (Warto być przyzwoitym). It is frequently quoted in public discourse and invokes decency as a value that is construed intuitively and is difficult to define. The article presents a diachronic analysis of the lexemes przyzwoity ‘decent’ przyzwoitość ‘decency’, and przyzwoicie ‘decently’ since their oldest records until current usage. These lexemes appeared at the beginning of the Middle Polish period but their axiological load was low at that time. The evolution of their meanings – from axiologically neutral to positive – occurred late (in the second half of the 18th c.) and progressed quickly. Their neutral meanings, which were well-documented as late as in the 18th c., disappeared; the lexemes remained in current usage but as axiologically positive ones. Through an analysis of the early contexts an attempt is made to reconstruct of the original sense of decency and to discover its key sense in contemporary Polish.
    Inspiracją dla powstania niniejszego artykułu jest cytowane często w przestrzeni publicznej zdanie prof. Bartoszewskiego: „warto być przyzwoitym”, przywołujące przyzwoitość – wartość trudną do zdefiniowania, pojmowaną raczej intuicyjnie. Artykuł poświęcony jest diachronicznej analizie leksemów przyzwoity, przyzwoitość i przyzwoicie od momentu ich pojawienia się w polszczyźnie aż do współczesności. Leksemy te są znane polszczyźnie od początku doby średniopolskiej, ale ich nacechowanie aksjologiczne zaznacza się w tym czasie słabo. Ewolucja znaczeń od neutralnych do pozytywnie nacechowanych aksjologicznie zaszła późno i dość szybko – w 2. poł. XVIII w. W tym czasie musiało zaniknąć znaczenie neutralne, udokumentowane jeszcze w 1. poł. XVIII w. lepiej niż aksjologiczne, co wiązało się z umocnieniem tego drugiego – leksemy pozostały w użyciu, ale już jako wyrazy dodatnio nacechowane aksjologicznie. Analiza dawnych kontekstów jest próbą odtworzenia dawnego pojmowania przyzwoitości i ustalenia, co stanowi sens tej wartości współcześnie. 
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 219-236
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O dwóch znaczeniach i jednym wartościowaniu leksemu czystość (na tle niektórych wyrazów pokrewnych i antonimów)
    Autorzy:
    Raszewska-Żurek, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/678586.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Opis:
    On the double meaning and single evaluation of the Polish lexeme czystość as compared with selected synonyms and antonyms This article is dedicated to evolution of both meanings of lexeme czystość – physical, meaning cleanness and ethical meaning purity with its’ evaluation. Both of them orginate from Praslavic language. For better understanding of its’ meanings adjective czysty, antonyms nieczystość, nieczysty, brud and brudny were taken into analysis.Ethical meaning of czystość as morality, righteousness was used commonly in Praslavic language and widely documented during the XVIth Century. It described wide range of positive meanings including sexual purity which became a dominant one. Despite of that fact czystość had great value and was described by positive epithets. It resulted from religious terminology and was one of the importancies in human life. Positive valuing of czystość in ethical meaning (purity) has not changed during next centuries but the way of expressing it has. Czystość described commonly known virtues like czystość serca, czystość zamiarów, czystość intencji, czystość obyczajów. Wide spectrum of understanding it as a virtue resulted in describing other accepted and positive values. Nowadays czystość as a virtue is used less common probably because of it’s pathetic overtone. Throughout the polish language history positive evaluation of purity was strongly underlined by its’ antonyms like nieczystość and transforming into ethical meaning brud.Physical meaning of czystość, rarely recorded because of the saced character of first documents (dominant ones) has not changed over the centuries. Nowadays this meaning become dominant. It resultes from cultural changes and orientation on hygienic style of life – physical czystość (hygiene) is connected with comfort, wellness and health. Unchengable positive meaning of physical czystość resultes from it’s strong antonym brud (dirt) which highly evokes sickness and repulsion.
    Źródło:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2012, 47
    2392-2435
    0081-7090
    Pojawia się w:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ewolucja niektórych elementów stereotypu psa w polszczyźnie
    Autorzy:
    Raszewska-Żurek, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/678902.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Opis:
    The evolution of dog’s view in Polish languageThe article presents the evolution of dog’s view in Polish language within the centuries – from Old Polish to the present, considering vocabulary dialect.The components of a dichotomous present stereotype of dog (the two negative ones and one positive) are analyzed in the work. The negative ones seem to belong to the older structure of the language. The example of association with “a lie” – in Polish łże jak pies – and its metaphorical meaning of the verb, is well-known from the Old Polish and still used, however, less frequent. The phenomenon seems to be similar to the attributing a dog with its small value, as it is documented in the used meanings of adjectives such as: psi / pieski (‘dog-ass’).Late testified, but extremely important element of the dog’s view, is associating it with dog’s fidelity that was expressed in a phrase wierny jak pies – that is focused on being a faithful dog.This combination of two meanings resulting in its dichotomy, and even its internal contradiction, rejected the negative stereotype of a dog.Nowadays, due to the cultural changes including our attitude to animals generally, especially domestic ones, its primary association with fidelity seems to be priority.
    Źródło:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2010, 45
    2392-2435
    0081-7090
    Pojawia się w:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obyczaj w dobie staro- i średniopolskiej. Próba odtworzenia dawnego pojmowania wartości
    Autorzy:
    Raszewska-Żurek, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2083680.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Opis:
    This paper is dedicated to analysing valuation methods associated with the social concept OBYCZAJ (CUSTOM) in the Old and Middle Polish periods. The records where the main exponent of the concept, the lexeme obyczaj, is valuated in terms of morality. Such a valuation is manifested in various manners: the occurrence of the lexeme obyczaj in contexts shared with the names of other values, the existence of derivatives that are positively marked in terms of axiology and an antonym together with negatively marked derivatives, and fi nally, attachment of evaluative epithets to obyczaj. The initial three valuation manners show that obyczaj was perceived as a name of a value, yet the abundance of negatively market epithets (along with many positive ones) undermines such a conclusion. It seems that obyczaj was presented in Old and Medium Polish texts as a model value on the one hand, and as its realisation in practical behaviours, in which case it was characterised by axiological ambivalence, on the other hand. Old social concepts were particularly susceptible to evaluation in ethical terms and were often considered as values albeit at times unobvious ones.
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2019, 763, 4; 46-59
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dawna ROZKOSZ – o rozumieniu i wartościowaniu pojęcia na podstawie użyć leksemu "rozkosz"
    The Historical ROZKOSZ (PLEASURE, DELIGHT): On the Understanding and Evaluation of the Concept on the Basis of the Use of the Lexeme rozkosz
    Autorzy:
    Raszewska-Żurek, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/38695743.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    history of the Polish language
    historical semantics
    axiolinguistics
    rozkosz 'pleasure, delight'
    Opis:
    This article is devoted to the reconstruction of the manner of understanding and evaluation of the concept ROZKOSZ (PLEASURE, DELIGHT) in the Old, Middle and subsequent periods of the development of the Polish language, until the early twentieth century, when the modern understanding of this concept was established. The analysis focuses on the contextual uses of the lexeme rozkosz and reveals the dichotomous nature of the early concept: from the Old Polish period until the breakthrough of the Enlightenment there was the ROZKOSZ DUCHOWA (SPIRITUAL DELIGHT), motivated in a religious way and evaluated positively, and the ROZKOSZ CIELESNA (CARNAL, SENSUAL PLEASURE), reduced to sin and burdened with a negative evaluation. From the Renaissance period the concept slowly expanded to cover various spheres of life, and after the breakthrough period of the Enlightenment it became more marked: rozkosz came to refer to the social, aesthetic and intellectual sphere and it began to lose its religious basis. This process was accompanied by the decline of the evaluation and the dichotomy of the concept.
    Artykuł poświęcony jest rekonstrukcji sposobu pojmowania i wartościowania pojęcia ROZKOSZ w dobie staro- i średniopolskiej i później, do początków XX w., kiedy ustaliło się jego współczesne rozumienie. Analiza skupia się na kontekstowych użyciach leksemu rozkosz. Ujawniła ona dychotomiczny charakter dawnego pojęcia – od staropolszczyzny aż do przełomu oświeceniowego istniała ROZKOSZ DUCHOWA – motywowana religijnie i wartościowana pozytywnie oraz ROZKOSZ CIELESNA, zmysłowa, sprowadzana do grzechu i obarczona negatywną oceną. Od renesansu pojęcie powoli rozszerzało się na różne sfery życia, co po przełomie oświeceniowym stało się wyraźniejsze – rozkosz zaczęła dotyczyć sfery społecznej, estetycznej, intelektualnej i traciła umocowanie religijne – wraz z tym procesem zanika wartościowanie i dychotomia pojęcia.
    Źródło:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
    0081-7090
    2392-2435
    Pojawia się w:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-8 z 8

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies