- Tytuł:
-
Zaniedbanie, brak czasu czy powszechna praktyka średniowiecznych kancelarii, czyli o brakujących inicjałach w dokumentach śląskich
Vernachlässigung, Zeitmangel oder gängige Praxis der mittelalterlichen Kanzleien? Über fehlende Initialen in schlesischen Dokumenten
Negligence, Lack of Time, or the Common Practice of Medieval Chancelleries? On the Missing Initials in Silesian Documents - Autorzy:
- Pietrzyk, Iwona
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/1955647.pdf
- Data publikacji:
- 2021-12-03
- Wydawca:
- Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
- Opis:
-
Pomimo powszechności w praktyce średniowiecznych kancelarii wprowadzania w obieg prawny dokumentów z brakującymi inicjałami zjawisko to wciąż jest mało zbadane. Niniejszy artykuł ma na celu częściowe wypełnienie tej luki badawczej. Rozważaniom poddano w nim zbiór średniowiecznych dokumentów wystawców śląskich. O wyborze takiego właśnie materiału zadecydowała specyfika samego Śląska, z wieloma podlegającymi w czasie zmianom terytorialnym władztwami, ich różnorodnością pod względem ekonomicznym, etnicznym i kulturowym oraz z bogatym materiałem dyplomatycznym. Przeprowadzone badania wskazują, że dokumenty bez inicjałów występowały na terenie całego Śląska w okresie całego średniowiecza. Pojawiały się one u różnych grup wystawców, zarówno świeckich, jak i duchownych, w dokumentach pochodzących z kręgu tak wystawcy, jak i odbiorcy. Można uznać zatem, że mamy tu do czynienia z powszechną praktyką średniowiecznych kancelarii, nie zaś z jednostkowym niedopatrzeniem czy zaniedbaniem urzędnika kancelaryjnego. Na podstawie przeprowadzonych analiz wnioskować można również, że o pozostawieniu pustej przestrzeni w miejscu inicjału decydował nie wystawca dokumentu czy personel kancelaryjny, a sam jego odbiorca, który ponosząc koszty sporządzenia dyplomu, posiadał prawo decyzji w zakresie jego mniej lub bardziej bogatej formy graficznej. Mógł też zadecydować o pozostawieniu pustego miejsca, by w przyszłości wypełnić lukę stosownym do rangi dokumentu inicjałem.
Despite the fact that it was common practice for medieval law chancelleries to put into legal circulation documents with missing initials, this phenomenon has been neglected by research. Iwona Pietrzyk’s article partially fills this gap by examining a collection of medieval documents issued by Silesian chancelleries. Her choice of this material has been determined by the specificity of Silesia itself, with its numerous territorial authorities subject to changes over time, its economic, ethnic and cultural diversity, and its rich diplomatic material. Pietrzyk’s research indicates that documents without initials were in circulation in Silesia throughout the Middle Ages. They were issued by various chancelleries, both lay and ecclesiastical, and they came from both the issuer and the recipient. Pietrzyk argues that we are dealing here with the common practice of medieval chancelleries, rather than with an individual oversight or negligence of a clerk. On the basis of her analysis, Pietrzyk concludes that the decision to leave an empty space in place of an initial was not that of the issuer of the document or the chancelleries staff, but that of the recipient, who, bearing the costs of drawing up the diploma, had the right to decide on its more or less elaborate graphic form. Also, it was for the recipient to decide to leave an empty space in order to fill the gap in the future with an initial appropriate to the rank of the document.
Obwohl es in mittelalterlichen Kanzleien gängige Praxis war, Urkunden mit fehlenden Initialen in den Rechtsverkehr zu bringen, ist dieses Phänomen immer noch wenig erforscht. Ziel dieses Artikels ist es, diese Forschungslücke teilweise zu schließen. Analysiert wurde darin eine Sammlung von mittelalterlichen Dokumenten schlesischer Aussteller. Die Wahl des Materials wurde durch den spezifischen Charakter Schlesiens beeinflusst — mit einer Vielzahl von Gebietsherrschaften, die im Laufe der Zeit territorialen Veränderungen unterlagen, mit dessen wirtschaftlicher, ethnischer und kultureller Vielfalt und einem reichen diplomatischen Material. Die durchgeführten Untersuchungen zeigen, dass Urkunden ohne Initialen in ganz Schlesien während des gesamten Mittelalters auftauchten. Sie erschienen bei verschiedenen Gruppen von Ausstellern, sowohl säkularen als auch kirchlichen, in Dokumenten, die aus dem Kreis des Ausstellers, aber auch des Empfängers stammten. Daraus lässt sich schließen, dass es sich dabei um eine gängige Praxis der mittelalterlichen Kanzleien handelt und nicht um ein individuelles Versehen bzw. die Nachlässigkeit eines Kanzleibeamten. Auf der Grundlageder durchgeführten Analysen kann auch der Schluss gezogen werden, dass nicht der Aussteller des Dokuments oder das Kanzleipersonal darüber entschied, die Initialen auszulassen, sondern der Empfänger selbst, der die Kosten für die Erstellung des Diploms trug und das Recht hatte, über dessen mehr oder weniger reiche grafische Form zu entscheiden. Er durfte auch beschließen, das Feld leer zu lassen, um in Zukunft die Lücke mit einer dem Rang des Dokuments entsprechenden Initiale zu füllen. - Źródło:
-
Średniowiecze Polskie i Powszechne; 2021, 13; 161-181
2080-492X
2353-9720 - Pojawia się w:
- Średniowiecze Polskie i Powszechne
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł