- Tytuł:
- Stabilizacja czy destabilizacja? Społeczność międzynarodowa wobec programu nuklearnego Iranu
- Autorzy:
-
Malantowicz (red.), Artur
Smalec (red.), Łukasz - Powiązania:
-
https://bibliotekanauki.pl/books/1365690.zip
https://bibliotekanauki.pl/books/1365690.pdf
https://bibliotekanauki.pl/books/1365690.mobi
https://bibliotekanauki.pl/books/1365690.epub - Data publikacji:
- 2014
- Wydawca:
- Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych
- Opis:
- Koniec ery bipolarnej stanowił wyzwanie dla strategów poszukujących miejsca dla broni nuklearnej w nowych warunkach geopolitycznych. Współcześnie w przeciwieństwie do państw wysoko rozwiniętych, posiadających imponujące zdolności technologiczno-wojskowe, to kraje wyposażone w ograniczone zasoby militarne kładą większy nacisk na rolę arsenałów jądrowych w strategii bezpieczeństwa narodowego, postrzegając je jako gwaranta ich suwerenności. Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (1968), przy wsparciu Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej zdołał przez blisko 50 lat ograniczać proliferację i nadal mobilizuje negocjacje w dziedzinie nuklearnej. W niniejszym artykule autorka podejmuje się analizy znaczenia arsenałów jądrowych oraz międzynarodowego reżimu nieproliferacji dla ukazania problematyki związanej z rozprzestrzenianiem „broni ostatecznej” w „drugiej epoce nuklearnej”. Program jądrowy Islamskiej Republiki Iranu stał się w ostatnich kilku latach jednym z najistotniejszych problemów polityki międzynarodowej. Kwestia ta stała się tematem zażartych polemik na forum Zgromadzenia Ogólnego i Rady Bezpieczeństwa ONZ i przedmiotem zakulisowych negocjacji wielkich mocarstw. Niniejszy artykuł stanowi próbę zwięzłego przedstawienia początków, postępu oraz perspektyw irańskiego programu nuklearnego. W artykule podjęto się także próby odpowiedzi na pytanie, czy irański program jądrowy sprzyja stabilizacji Bliskiego Wschodu, czy też wręcz przeciwnie, jest czynnikiem zwiększającym ryzyko destabilizacji regionu. Rozdział analizuje dwutorową strategię Organizacji Narodów Zjednoczonych wobec Iranu, opartą z jednej strony na negocjacjach dyplomatycznych prowadzonych przez tzw. Grupę P5+1, a z drugiej strony wspomaganą systemem sankcji Rady Bezpieczeństwa. W ramach niniejszej analizy przedstawiono w pierwszej kolejności historię rokowań i projekty porozumień odnośnie irańskiego programu nuklearnego oraz dokonano oceny strategii negocjacyjnej obu stron. W dalszej części autorka skupia się na celowości i efektywności sankcji nakładanych na Iran, poruszając m.in. kwestie rozbieżności na forum Rady Bezpieczeństwa odnośnie ich stosowania czy też nieprawidłowości w ich wdrażaniu. Ostatnia część niniejszego rozdziału poświęcona jest możliwym rozwiązaniom problemu irańskiego. Autorka stara się odpowiedzieć na pytanie czy w najbliższej przyszłości istnieje szansa na zażegnanie konfliktu nuklearnego z Iranem, mając na względzie dotychczasowe doświadczenia negocjacyjne i rozbieżność interesów społeczności międzynarodowej. W rozdziale zaprezentowano stanowisko Stanów Zjednoczonych wobec programu nuklearnego Iranu w XXI stuleciu. Na wstępie w sposób skrótowy zarysowano płaszczyznę sporu na linii Teheran-Waszyngton, która wykracza poza kwestię programu nuklearnego rozwijanego przez reżim w Teheranie jak również miejsce zagrożenia ze strony proliferacji broni nuklearnej oraz Iranu w amerykańskich dokumentach strategicznych. Analizując potencjalne scenariusze działania USA, autor odpowiada na pytanie czy zdobycie broni nuklearnej przez Iran doprowadzi do stabilizacji czy destabilizacji Bliskiego Wschodu. Federacja Rosyjska ma długą i skomplikowaną historię stosunków z Iranem. Obecnie jest jednym z najważniejszych aktorów zaangażowanych w rozwiązanie irańskiego kryzysu nuklearnego. Przedmiotem rozważań w tym rozdziale jest stanowisko Moskwy wobec programu jądrowego Islamskiej Republiki Iranu. Rosja jako członek Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych musi aktywnie odpowiadać na zagrożenia, jakim zdaniem autorki jest proliferacja broni jądrowej na Bliskim Wschodzie. Różnice pomiędzy rosyjskim podejściem do problemu a stanowiskiem podmiotów takich jak Unia Europejskie wynikają z szeregu czynników – począwszy od uwarunkowań geostrategicznych, skończywszy na ekonomicznej współpracy rosyjsko-irańskiej. Przedmiotem analizy są kluczowe elementy rosyjskiej strategii względem irańskiego programu nuklearnego oraz odpowiedź na pytanie o zakres kooperacji pomiędzy Moskwą a Islamską Republiką. Iran oraz Rosja posiadają wiele wspólnych interesów, które determinują ten specyficzny sojusz, jednak w związku z regionalną rywalizacją współpraca pomiędzy nimi jest do pewnego stopnia ograniczona. W niniejszym rozdziale podjęto próbę analizy polityki państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Unii jako organizacji międzynarodowej wobec programu nuklearnego Iranu, ze szczególnym uwzględnieniem analizy etapów rozmów, podjętych decyzji i kształtowania wspólnego stanowiska. Autorzy starali się odpowiedzieć na pytanie czy w przypadku relacji Unia Europejska-Iran można mówić o wspólnej strategii państw członkowskich, czy też polityka wobec Iranu wciąż pozostaje w gestii poszczególnych rządów. W artykule skupiono się na ewolucji polityki państw członkowskich UE, które w relacjach z Iranem reprezentowane są praktycznie od samego początku przez trzy państwa: Wielką Brytanię, Francję i Niemcy. Autorzy wyszli od podsumowania dialogu jaki toczył się między Unią i jej państwami członkowskimi a Iranem by następnie przejść do analizy obecnego stanu negocjacji oraz próby przewidzenia kolejnych wydarzeń. Przedmiotem analizy w rozdziale jest stanowisko Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) względem irańskiego programu nuklearnego. Punkt wyjścia do rozważań stanowi długoterminowa strategia Pekinu wobec obszaru Azji Centralnej i Kaukazu, gdyż wiąże się ona ze specyfiką relacji irańsko-chińskich. Kolejna część rozdziału odnosi się do historii stosunków bilateralnych oraz identyfikuje kluczowe płaszczyzny współpracy. Polityka ChRL względem programu atomowego Islamskiej Republiki wynika z szeregu uwarunkowań o charakterze pragmatycznym, które w równym stopniu wpływają na jej stanowisko. Opracowanie wieńczy analiza stopnia zaangażowania ChRL zarówno w ramach jednostronnych działań względem Iranu, jak i w trakcie negocjacji międzynarodowych, których przedmiotem jest irański program jądrowy. Kwestia relacji Iranu i Izraela jest niezwykle złożona; z jednej strony, ujmując rzecz z perspektywy szkoły realizmu, należałoby stwierdzić konieczność współpracy obu państw, jednak uwzględniając skomplikowane zależności kulturowo-cywilizacyjne panujące w obrębie tych organizmów, analizowana materia staje się o wiele bardziej skomplikowana. Percepcja przeciwnika nie zawsze bowiem opiera się jedynie na racjonalnych przesłankach, lecz przede wszystkim na micie egzystencjalnym. W przypadku wspomnianych konkurentów ideologia państwowa odgrywa potężną rolę w strategiczno-politycznym procesie decyzyjnym. Izrael i Iran stanowią potęgi regionalne o bogatej historii kooperacji – nawet na polu militarnym. Wszelkie przesłanki geopolityczne sugerowałyby słuszność kontynuacji tego postępowania. W rzeczywistości, odkąd nastąpiła radykalizacja retoryki Teheranu spowodowana drastycznymi zmianami na scenie bliskowschodniej, jest jednak zupełnie inaczej. Doskonałym obrazem obecnych stosunków wzajemnych może być konflikt spowodowany usiłowaniem uzyskania dostępu do technologii nuklearnej przez Iran. W rozdziale zaprezentowano stanowisko wybranych państw arabskich wobec programu nuklearnego Iranu. Na wstępie przedstawiono przyczyny animozji irańsko-arabskich, które kształtują się m.in. na płaszczyznach geostrategicznej, gospodarczej, kulturowej i ideologicznej. Następnie na tle szerszej rywalizacji w regionie bliskowschodnim analizie poddano zagadnienie nuklearyzacji Teheranu. Jednocześnie zwrócono uwagę na rozdźwięk między oficjalną retoryką przywódców arabskich względem niego, a głosem opinii publicznej w regionie. W ramach konkluzji autor odpowiada na pytanie czy zdobycie broni nuklearnej przez Iran stanowi dla świata arabskiego zagrożenie rzeczywiste czy wyimaginowane. Współpraca irańsko-pakistańska, jako element szerszego problemu proliferacji broni atomowej, warta jest szczegółowej analizy. Postawiła ona pod znakiem zapytania przyjmowaną dotąd jako pewnik tezę, że państwa tzw. Trzeciego Świata nie mogą sobie pozwolić na wprowadzenie tej broni masowego rażenia do swoich arsenałów. Wykorzystanie taniej, znanej już od lat II wojny światowej technologii wirówkowej oraz współpraca firm prywatnych umożliwiły obejście procedur międzynarodowych, określonych w Układzie o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej. Powstały w ten sposób „nuklearny Wallmart” przyczynił się do przekazania technologii nuklearnej i rakietowej nie tylko do Iranu, ale także do Libii, czy Korei Północnej. Stawia to pod znakiem zapytania skuteczność systemu NPT. Nakazuje również pochylić się nad problematyką równowagi sił w ujęciu realizmu ofensywnego. W poniższym artykule autor analizuje proces pozyskiwania technologii nuklearnych przez Pakistan oraz przekazywania ich Iranowi. Przedstawia także możliwy rozwój sytuacji w przyszłości. Stosunki Indii z Iranem opisywane są jako przyjazne, choć ambiwalentne. Z jednej strony Iran jest dla Indii strategicznym partnerem w regionie, z drugiej jednak – z uwagi na rozwój współpracy ze Stanami Zjednoczonymi – Indie nie mogą otwarcie popierać polityki nuklearnej Iranu. Indie nie przyłączyły się do grupy państw, które otwarcie sprzeciwiły się polityce Teheranu, choć oficjalnie podkreślają swoją niechęć w stosunku do prób uzyskania przez Iran broni atomowej. Postawa Indii, wynikająca z próby lawirowania pomiędzy zachowaniem dobrych stosunków z Iranem a wzmocnieniem współpracy ze Stanami Zjednoczonymi, odbija się jednak na indyjsko-irańskim handlu oraz percepcji Indii w środowisku pro-amerykańskim.
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Książka