Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Król, Tymoteusz" wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-14 z 14
    Tytuł:
    Świętowanie w opowieściach wspomnieniowych Wilamowian o powojennych prześladowaniach
    Celebration in Vilamovians’ memory-based accounts of post-war persecution
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/15013703.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-15
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
    Tematy:
    celebration
    Wilamowice
    Wymysorys
    Upper-Silesian Tragedy
    fabulization and folklorization
    Alza
    memoires-based story
    świętowanie
    język wilamowski
    Tragedia Górnośląska
    fabularyzacja i folkloryzacja
    Hałcnów
    opowieść wspomnieniowa
    Opis:
    Wilamowianie to grupa etniczna zamieszkująca małe miasto Wilamowice (w języku wilamowskim „Wymysoü”), leżące na pograniczu Śląska i Małopolski. Wśród wielu wyznaczników identyfikacji Wilamowian, ważne miejsce zajmują wspólna kultura, wspólna historia oraz świadomość własnej odrębności. Te wszystkie trzy elementy widoczne są w opowieściach wspomnieniowych Wilamowian na temat powojennych prześladowań. Analiza tych opowieści wykazała, że należą oni do więcej niż jednej wspólnoty pamięci. Granice między tymi wspólnotami przebiegają czasem w rodzinach. Celem badań autora była analiza pod kątem występowania świętowania w opowieściach osób należących do wilamowskocentrycznej wspólnoty pamięci. Rozmówcy nie opisywali, jak zmieniały się te święta, ale opowieści o nich stosowali do zobrazowania, jak ciężkie były to dla nich czasy. Fabularyzacji i folkloryzacji, czyli oderwaniu się od konkretnych osób i stworzeniu uwspólnotowionej wersji historii uległy opowieści o prześladowaniach kobiet noszących wilamowskie stroje na procesjach. Wszystkie zebrane relacje odnosiły się Bożego Ciała, choć zapewne działy się podczas różnych procesji. Te opowieści krążące wśród członków wilamowskocentrycznej wspólnoty pamięci zawierały w sobie wiele toposów składających się na pozytywny obraz swoich – Wilamowian, oraz negatywny obcych – Polaków i żołnierzy Armii Czerwonej.
    Vilamovians are an ethnic group living in a small town of Wilamowice (in Wymysorys language called “Wymysoü”, located on the borderland of Silesia and Lesser Poland. What is important among various markers of Vilamovian identification is common culture, common history and the awareness of their ethnic distinctness. These three markers are visible in memoir-based stories of Vilamovians about the postwar persecutions. The analysis of these stories shows that Vilamovians belong to more than one community of memory. The borders between these communities divide families too. The main goal of the author was to analyze the presence of celebration in the stories about postwar persecutions told by the members of the Vilamovian-centric community of memory. The interviewees did not describe the changes in celebrations over the years, they rather used the stories about celebrations to show how difficult those times had been for them. The stories about particular women wearing the Vilamovian dress during processions and being punished for it became fictionalized and folklorized – the stories got standardized and adjusted to the particular needs of the group. All the stories told by the members of the Vilamovian-centric community of memory concerned the Corpus Christi procession, even if persecutions concerned other types of processions too. These stories are full of topoi which construct the positive image of “us” – Vilamovians, and the negative one of “the others” – Poles and the Red Army soldiers.  
    Źródło:
    Kultura i Społeczeństwo; 2022, 66, 1; 79-99
    2300-195X
    Pojawia się w:
    Kultura i Społeczeństwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Farmers and traders: two ethe of work, two conventions of storytelling in memory-based stories told by the Vilamovians about the Second World War and the post-war persecutions
    Gospodarze i handlarze: dwa etosy pracy, dwie konwencje opowiadania w opowieściach wspomnieniowych Wilamowian o drugiej wojnie światowej i powojennych prześladowaniach
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18104626.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    memory-based story
    Vilamovians
    Wilamowice
    storytelling convention
    ethos
    opowieść wspomnieniowa
    Wilamowianie
    konwencja opowiadania
    etos
    Opis:
    The Vilamovians are an ethnic group living in the town of Wilamowice in the borderland of Silesia and Lesser Poland. Literature has presented them as a homogeneous group whose members were famous for being traders, yet in reality the Wilamowice community was divided into several social strata. Especially the two dominant ones – large farm owners and traders – represented different ethe, which influenced two storytelling conventions, one focused on trade, the other – on agriculture. These conventions are apparent in memory-based stories told by the Vilamovians. In the former, it is work that constitutes the central motif and is valued in itself; in the latter, work is only the means to an end, which is to acquire more wealth. Today, as a result of the fabulisation and folklorisation of the content disseminated in the media, the trade-oriented convention has become dominant. Meanwhile, the work-oriented convention was more popular among the older generation, and is still clearly discernible today in memory-based stories about the Volksliste and the post-war persecution of the inhabitants of Wilamowice. These stories, however, do not tell us how the Vilamovians really behaved, but about what values the narrators professed at the time of conveying the given message. Their form was influenced by the narrative tradition of the given community – be it ethnic or professional.
    Wilamowianie to grupa etniczna zamieszkująca miasto Wilamowice na pograniczu Śląska i Małopolski. W literaturze przedstawiani byli oni jako grupa monolityczna, której członkowie słynęli z zajmowania się handlem. Tymczasem wilamowska społeczność dzieliła się na kilka warstw społecznych. Szczególnie dwie dominujące – duzi gospodarze i handlarze reprezentowali odmienne etosy. Wpłynęły one również na dwie konwencje opowiadania: gospodarską i handlarską, które widoczne są w opowieściach wspomnieniowych Wilamowian. W tej pierwszej w centrum stoi praca jako wartość sama w sobie. Tymczasem w tej drugiej praca jest tylko środkiem, a celem jest pomnażanie majątku. Dziś, w wyniku fabularyzacji i folkloryzacji treści rozpowszechnianych w mediach dominująca stała się konwencja handlarska. Tymczasem wśród starszego pokolenia silniejsza była konwencja gospodarska, która do dzisiaj jest silna w opowieściach wspomnieniowych o Volksliście i powojennych prześladowaniach Wilamowian. Opowieści te nie mówią nam jednak o tym, jak naprawdę zachowywali się Wilamowianie, ale o tym, jakie wartości wyznawali narratorzy w momencie przekazywania treści. Na ich formę wpływała tradycja narratorska społeczności, którą mogła być nie tylko grupa etniczna, ale również zawodowa.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Etnograficzne; 2023, 62; 123-143
    2450-5544
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Etnograficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wzorzec interpretacyjny „wiary w funkcjonowanie państwa” w opowieściach wspomnieniowych Wilamowian o Volksliście
    The Interpretive Pattern of “the Belief in the Functioning of the State” in Memoirs of Vilamovians about the Volksliste
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31344022.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    Wilamowice
    opowieść wspomnieniowa
    Volkslista
    wspólnota pamięci
    personal narratives
    memories
    the Second World War
    Volksliste
    community of memory
    Opis:
    Wilamowianie to grupa etniczna mieszkająca na pograniczu Śląska i Małopolski. Są oni potomkami osadników przybyłych z zachodniej Europy, o czym świadczy zachowany do dziś germański język wilamowski (Wymysiöeryś). W 1941 r. Wilamowianie podpisali Volkslistę, co było jednym z powodów ich powojennych prześladowań. W opowieściach wspomnieniowych wielu Wilamowian na ten temat pojawiają się powtarzające się elementy narracji – wzorce interpretacyjne, toposy i skamieliny językowe, które w wyniku procesu fabularyzacji i folkloryzacji są dzielone przez wszystkich członków grupy. Tę grupę nazwałem wilamowskocentryczną wspólnotą pamięci. Jednym z najważniejszych wzorców interpretacyjnych występujących w narracji tej grupy jest wzorzec „wiary w funkcjonowanie państwa”. Jego głównym zadaniem jest usprawiedliwienie Wilamowian jako grupy przed odbiorcą z zewnątrz, który – według wyobrażeń członków wspólnoty – ma fałszywy obraz tego, czym była Volkslista.
    The Vilamovians are an ethnic group living on the borderland of Silesia and Lesser Poland. They are descendants of settlers who came to this place in the 13th century, as evidenced by the continuously functioning Germanic language called Wymysorys. In 1941 they signed the Volksliste, which became one of the causes of their postwar persecutions. In memoir-based stories of the Vilamovians there are recurrent elements of narration – interpretive models, topoi and linguistic fossils – which are shared by all group members as a result of the process of fabulization and folklorization. I refer to this group as the “Vilamovian-centric community of memory”. One of the most important models occurring in the narration of this community is the interpretive model of “the belief in the functioning of the state”. Its main function is to justify the actions of the Vilamovians as a group to an outside listener who, according to the perceptions of community members, has a false image of what the Volksliste was.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2023, 67, 3-4; 57-73
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Volkslista i powojenne prześladowania. Analiza opowieści wspomnieniowych Wilamowian z perspektywy folklorystycznej
    The Volksliste and postwar persecutions. Analysis of memoires-based stories of Vilamovians from the perspective of folklore studies
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31803944.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Ośrodek Pamięć i Przyszłość
    Tematy:
    fabularyzacja i folkloryzacja
    język wilamowski
    volkslista
    Wilamowianie
    fabulization and folklorization
    Wymysorys language
    Volksliste
    Vilamovians
    Opis:
    Wilamowianie to grupa etniczna zamieszkująca Wilamowice położone na pograniczu Śląska i Małopolski. Jej członkowie podpisali volkslistę, a po II wojnie światowej byli prześladowani przez Polaków z okolicznych miejscowości. Ich opowieści o tamtych doświadczeniach są przepełnione schematami narracyjnymi przedstawiającymi Polaków jako prześladowców, a Wilamowian jako ofiary. Sfabularyzowane i sfolkloryzowane wspomnienia przerodziły się w spójną wersję zaakceptowaną przez całą grupę.
    Vilamovians, an ethnic group living on the borderland of Silesia and Lesser Poland, signed the Volksliste and after the Second World War were persecuted by Poles. Their stories about their experience told by Vilamovians contain various schemes of narration, where Poles from surrounding villages are presented as persecutors and Vilamovians as victims. Fabulized and folklorized memoires turned from a witness story into a consistent version accepted by the whole group.
    Źródło:
    Wrocławski Rocznik Historii Mówionej; 2022, 12; 120-140
    2719-7522
    2084-0578
    Pojawia się w:
    Wrocławski Rocznik Historii Mówionej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czym jest dla dzisiejszych Wilamowian język wilamowski? Różne funkcje, różne postawy językowe
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687255.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    Wilamowice
    Wymysorys
    wilamowski
    rewitalizacja językowa
    mniejszości etniczne
    języki mniejszościowe
    Vilamovian
    Wilamowicean
    language revitalization
    ethnic minorities
    minority languages
    Opis:
    Wilamowice są miastem wyjątkowym głównie ze względu na język wilamowski, który przywieziony został przez trzynastowiecznych osadników i mimo trudnej historii Wilamowian przetrwał do dzisiaj. Z powodu powojennych zakazów, wysiedleń i wywózek do obozów pracy, zakłócony został wśród mieszkańców przekaz międzypokoleniowy. Dzieci mówiące jedynie po wilamowsku były tego języka przymusowo oduczane, co doprowadziło wśród wielu z nich do traumy na całe życie – ojczysty język wilamowski został zapomniany, a było już za późno, by akwizycja języka polskiego nastąpiła w sposób naturalny. Wiele osób uważa dziś, że nie zna wilamowskiego, jednak rozmawiając po polsku o stroju, tradycjach czy wartościach kojarzonych mocno z tożsamością wilamowską, używa zapożyczeń z tego języka, uważając, że oddają one lepiej sens ich wypowiedzi. Mimo prognoz, że język wilamowski zaniknie całkowicie jeszcze w XX wieku, u progu drugiej dekady XXI wieku rozpoczęto jego program rewitalizacyjny, w który zaangażowały się Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz naukowcy zagraniczni. Wymysiöeryś wprowadzany jest do szkoły, organizowane są spotkania dla osób należących do kilku generacji. W rewitalizację włączyli się sami Wilamowianie. Wzrosła znajomość oraz częstotliwość używania języka wśród młodzieży, zaczął on spełniać funkcję komunikacyjną, ale także coraz częściej tożsamościową oraz funkcję kodu zrozumiałego tylko dla wąskiego grona osób.
    What makes the Wilamowice town so unique is the original language, Wymysorys. Vilamovian was brought to Poland by the settlers from the Western Europe and survived through the historical storms in the region till today. However,  due to the after-Second World War suppressions of the German-like speaking community – bans of using the language, population displacement and deportations to the labor camps – the intergenerational knowledge transfer was disrupted. Children for whom the Vilamovian was their first language were being force to “unlearn” the language on the behalf of the dominating Polish. This violent political practice resulted in life-lasting trauma and unbreakable fear of speaking Vilamovian. Their native language was being forgotten by the post-war generations, although it was too late for them to naturally canvass Polish instead. Accordingly, a number of people declaring to do not know Wymysorys use particular words from it, while talking in Polish about traditional Vilamovian clothing, customs and values, deeply associated with Vilamowian identity. Contradictory to the earlier predications that Vilamowian language will die completely by the end of the 20th century, in the being of the second decade of the 21st century the dedicated revitalization program was introduced in the region. The initiative engaged scientists from major Polish universities – the University of Warsaw, Adam Mickiewicz University in Poznań – as well as foreign scholars. Wymysorys was introduced to the curriculum of the local schools and the intergenerational meetings are being held regularly. After some time, the Vilamovians also engaged into the revitalization program, even though there are strong differences in their linguistic bases. Today, the knowledge and use of Vilamowian is vividly growing amongst the young. The language once almost forgotten starts not only to gain back its communicative function, but more and more often takes upon a functions of identity construction and linguistic code, understood only by the narrow group of people.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Etnograficzne; 2016, 55
    2450-5544
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Etnograficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ynzer łidła – nasze pieśni. Wilamowskojęzyczne pieśni, kołysanki i wyliczanki
    Ynzer Łidła – Our Songs. Songs, Lullabies and Counting-out Rhymes from Wilamowice
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/books/2041202.pdf
    Data publikacji:
    2022-04-26
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
    Opis:
    Zbiór wilamowskojęzycznych pieśni, kołysanek i wyliczanek "Ynzer łidła – nasze pieśni" to efekt tytanicznej pracy, jaką wykonał Tymoteusz Król, dokumentując tradycję ustną Wilamowian, małej grupy etnicznej zamieszkującej Wilamowice – miasteczko pomiędzy Bielskiem-Białą a Oświęcimiem. Przybyli oni na te tereny z Europy Zachodniej w XIII wieku. Przywieźli ze sobą swój specyficzny język oraz zwyczaje. Niestety z powodu swojej odrębności Wilamowianie doświadczyli wielu prześladowań, zwłaszcza w XX wieku. W efekcie kultura i język wilamowski zaczęły umierać. Tymoteusz Król, podejmując się dokumentacji pieśni i kołysanek zebranych bezpośrednio od najstarszych użytkowników języka, nie tylko ocalił je przed zapomnieniem, ale także zapoczątkował ruch rewitalizacji języka wymysiöeryś, dzięki któremu obecnie liczba jego użytkowników wzrasta. Dla części z posługujących się nim osób pierwszym zetknięciem z rdzenną kulturą były właśnie utwory zawarte w niniejszym zbiorze.
    "Ynzer Łidła – Our Songs. Songs, Lullabies and Counting-out Rhymes from Wilamowice", is the result of titanic work done by Tymoteusz Król, who documented oral traditions of a small ethnic group living in Wilamowice, a town between Oświęcim and Bielsko-Biała. Wilamowianie came from Western Europe in the 13th century and brought their own language and traditions. Unfortunately, due to their distinctness, Wilamowianie were often persecuted, especially in the 20th century. As a result, their culture and language began to die out. Tymoteusz Król, who undertook the task of documenting songs and lullabies, collected directly from the oldest language users, not only saved them from oblivion, but also started the process of revitalizing wymysiöeryś language, which is now used by the growing number of speakers. For some of its speakers the songs contained in this collection were the first opportunity to get to know their indigenous culture.
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Książka
    Tytuł:
    Zbiór pieśni wilamowskojęzycznych z Sammlung Horak w Volksmusikarchiv des Bezirks Oberbayern w świetle najnowszych badań nad muzyką w Wilamowicach
    A collection of songs from Sammlung Horak in Volksmusikarchiv des Bezirks Oberbayern in light of the latest research on music in Wilamowice
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/694845.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    Wilamowice
    songs
    music
    muzyka
    pieśni
    Opis:
    Wilamowice was investigated by both Polish and German academics. Not only the history of the town, but as well the language, folk dress and traditions were investigated. Especially German scholars, who represented the movement of language island investigations – Sprachinselforschung, came to Wilamowice in 30s and 40s to explore the local culture. They have made a careful fieldwork, but unfortunately the nationalistic spirit of the times has strong influenced their later texts and interpretations.The Vilamovian music has been a very rare topic in academic investigations. The only one investigator, who made musicological fieldwork in Wilamowice was a German musicologist, Karl Horak, who has collected some notes and texts of songs and published some texts about the music in “bielsko-biała language island”, to which he included Wilamowice too.There was a book „Bez muzyki, bez śpiewu, nie ma świata. Muzyka w Wilamowicach” published in 2019, edited by dr Maria Małanicz-Przybylska, where I have published an appendix which all 47 collected by my Wymysorys-language songs. As the book had been already published, I found in Volksmusikarchiv Oberbayern another 20 texts of songsi, which were collected in Wilamowice by Karl Horak and Alfred Karasek in 1937. In this text, I compare this collection which the songs collected by me and published in the “Appendix”, and I publish their text, transliterated into the modern ortography of the Wymysorys language. I try to take note on possible influence of the nationalistic-German perspective of Horak to his interpretations. 
    Wilamowice były obiektem badań wielu naukowców zarówno polskich jak i niemieckich.  Oprócz historii miasta badano szczególnie język, stroje i tradycje. Szczególnie niemieccy naukowcy skupieni wokół ruchu badania wysp językowych – Sprachinselforschung przyjeżdżali do Wilamowic w latach 30. i 40.  w celu zbadania tutejszej kultury. Niestety, mimo iż przeprowadzili oni często dokładne badania, ich tekstom i interpretacjom przyświeca często nacjonalistyczny duch ich czasów.Do tematów rzadko poruszanych należała muzyka w Wilamowicach. Jedynym, który zdobył się na przeprowadzenie badań terenowych był niemiecki muzykolog Karl Horak, który zebrał materiał w postaci nut i tekstów pieśni a także opublikował kilka tekstów o muzyce i tańcach tak zwanej bielsko-bialskiej wyspy językowej, do której zaliczał Wilamowice.W 2019 roku wydana została książka „Bez muzyki, bez śpiewu, nie ma świata. Muzyka w Wilamowicach” pod redakcją dr Marii Małanicz-Przybylskiej, gdzie znalazł się aneks mojego autorstwa ze wszystkimi znanymi nam do tej pory 47 wilamowskojęzycznymi tekstami pieśni. Już po publikacji książki, odnalazłem w Volksmusikarchiv Oberbayern nieznane 20 tekstów piosenek, które Karl Horak z pomocą Alfreda Karaska zebrał w Wilamowicach w 1937 roku.  W tym tekście porównuję ten zbiór do tego z moich badań, a następnie publikuję ich teksty po transliteracji na współczesną ortografię języka wilamowskiego. Staram się również zwrócić uwagę na możliwe wpływy niemiecko-narodowego punktu widzenia Horaka na interpretację tekstów.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2019, 63, 3; 47-66
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polski patriota z niemieckiej kolonii. Analiza tekstów hagiograficznych o Józefie Bilczewskim
    A Polish Patriot from a German Colony: An Analysis of Hagiographic Texts about Józef Bilczewski
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/44918299.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Wilamowice
    język wilamowski
    Józef Bilczewski
    fabularyzacja
    folkloryzacja
    hagiografia
    Wymysorys language
    fabularisation
    folklorisation
    hagiography
    Opis:
    The town of Wilamowice was established in the thirteenth century by settlers of Germanic origin, who came from Western Europe. The Germanic language Wymysorys and other elements of culture they developed are present in Wilamowice until today. The town is the birthplace of Józef Biba, the Archbishop of Lwów (today: Lviv) and a saint of the Catholic Church, born in 1860. The authors of his biographies have not only stressed his virtues and miracles, but also devoted considerable attention to the Polishness of his family home, which, as they write, involved the Polish patriotic attitude of his parents and Polish as his mother tongue. Apart from his family, also the entire Wilamowice was presented as “a nest of Polish patriotism”. Yet, at that time most Vilamovians spoke Wymysorys at home and some of them did not know Polish at all. They used to have their specific, multidimensional identity, constructed in opposition to Germanness and Polishness. In censuses they declared that their mother tongue and nationality was German. The texts where the authors attempt to prove the Polishness of Bilczewski are an example of Polish nationalist discourse, which considers the values of the dominant group to be “neutral” and “normal”. One case in point are the topoi of “a saint Pole” and “a poor saint”, considered “obvious” by Polish authors. To make them more credible, they supported them with fabularised and folklorised stories, rewritten again and again in new texts they published. They rarely referred to sources, and if they did, it was without adequate critical apparatus. This article is an attempt to present the fabularisation and folklorisation of particular stories, which led to the development of one version shared by the community.
    Wilamowice to miasto założone w XIII wieku przez osadników germańskiego pochodzenia przybyłych z zachodniej Europy. Do dzisiaj zachował się germański język wymysiöeryś oraz stroje i inne elementy kultury wytworzonej przez osadników. Wilamowianie to grupa etniczna, którą cechują odrębny język, strój, świadomość własnej odrębności (zarówno od Niemców, jak i Polaków), a także mit wspólnego (flamandzkiego lub holenderskiego) pochodzenia oraz wspólnota pamięci. Tożsamość Wilamowian była wielowymiarowa, gdyż starali się być lojalni wobec każdego organizmu państwowego, w którym się znaleźli, a jednocześnie zachowywali swoją odrębność i ją manifestowali. W tej miejscowości urodził się w 1860 roku Józef Biba, późniejszy arcybiskup lwowski Józef Bilczewski oraz święty Kościoła rzymskokatolickiego. Autorzy jego biografii, oprócz cnót i cudów mających potwierdzać jego świętość, wiele miejsca poświęcili podkreślaniu polskości jego domu rodzinnego. Składać miała się na nią zarówno polska patriotyczna postawa rodziców, jak i polski jako język ojczysty. Jako gniazdo polskiego patriotyzmu przedstawiono całe Wilamowice. Tymczasem wówczas większość Wilamowian mówiła w domu wyłącznie po wilamowsku, niektórzy nie znali języka polskiego w ogóle. Ponieważ swojej specyficznej tożsamości nie mogli podać w spisach powszechnych, zamiast niej podawali język ojczysty i narodowość niemiecką. Teksty, w których autorzy udowadniają polskość miejsca urodzenia Bilczewskiego są przykładem polskiego dyskursu nacjonalistycznego, który za „naturalne” i „normalne” uznaje wyłącznie wartości grupy dominującej. Taką „oczywistością” są dla polskich autorów toposy „świętego Polaka” oraz „ubogiego świętego”. Aby je uwiarygodnić, stosowali sfabularyzowane i sfolkloryzowane opowieści, powtarzane w kolejnych tekstach drukowanych. Rzadko powoływali się na źródła, a jeśli już, to często bez odpowiedniego aparatu krytycznego. W tekście staram się pokazać, jak poszczególne opowieści ulegały fabularyzacji i folkloryzacji, wskutek czego stworzona została wspólnotowa wersja.
    Źródło:
    Adeptus; 2021, 18
    2300-0783
    Pojawia się w:
    Adeptus
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Ale to chyba nie jest wilamowskie”. Mniej znane wyznaczniki odrębności kulturowej Wilamowian
    “But this doesn’t look Vilamovian”: Lesser-Known Determinants of the Cultural Distinctiveness of Vilamovians
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/44929516.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Wilamowianie
    etniczność
    rewitalizacja językowa
    wielojęzyczność
    tradycyjne jedzenie
    Vilamovians
    ethnicity
    language revitalisation
    multilingualism
    traditional food
    Opis:
    Researchers who study Wilamowice regard the costume and language as the main determinants of the cultural distinctiveness of the Vilamovians. The representatives of this ethnic group themselves also presented them as the most important. This was probably the case before 1945, when the folk dress and language began to disappear due to the post-war persecutions. Today, they still remain important markers of Vilamovianness, but are rarely used in everyday life. The article presents the determinants of Vilamovian distinctiveness that are important for contemporary Vilamovians, especially for young people involved in linguistic revitalisation. These are, among others, Vilamovian Polish, multilingualism, Vilamovian Christmas songs, Vilamovian-style scrambled eggs, Vilamovian Christmas Eve noodles and drinking from one glass. Although they are also found in other regions, including nearby villages, they are an equally important attribute of Vilamovianness for many Vilamovians. More important than their “objective” uniqueness is the fact that during the research carried out by the author, particularly young people from Wilamowice considered them appropriate for expressing their identity and the cultural distinctiveness related to it. Perhaps in the future some of them will become more important for Vilamovians than the costume or language. Ethnic boundaries are not the result of members of an ethnic community having a separate culture, but of their actions in order to distinguish themselves from others.
    Badacze zajmujący się Wilamowicami za główne wyznaczniki odrębności kulturowej Wilamowian uznają strój i język. Również sami przedstawiciele tej grupy etnicznej prezentowali je jako najważniejsze. Tak było zapewne przed 1945 rokiem, lecz w wyniku powojennych prześladowań zaczęły one zanikać. Dziś nadal stanowią ważne markery wilamowskości, rzadko używane są jednak na co dzień. W artykule przedstawiono wyznaczniki wilamowskiej odrębności, które ważne są dla współczesnych Wilamowian, szczególnie dla młodzieży zaangażowanej w rewitalizację językową. Są to m.in. wilamowska polszczyzna, wielojęzyczność, pastorałka wilamowska, jajecznica po wilamowsku, wilamowskie kluski wigilijne i picie wódki z jednego kieliszka. Choć występują również w innych regionach, także w okolicznych wsiach, stanowią dla wielu Wilamowian równie ważny atrybut wilamowskości. Ważniejsze niż ich „obiektywna” niepowtarzalność jest to, że podczas przeprowadzanych przez autora badań szczególnie młodzi Wilamowianie uważali je za odpowiednie do wyrażania swojej tożsamości i związanej z nią odmienności kulturowej. Być może niektóre z nich staną się w przyszłości dla Wilamowian ważniejsze niż strój lub język. Granice etniczne bowiem nie są efektem posiadania przez członków grupy etnicznej odrębnej kultury, ale ich działania w celu odróżnienia się od innych.
    Źródło:
    Adeptus; 2022, 19
    2300-0783
    Pojawia się w:
    Adeptus
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Lesser Poland version of Silesian folk costume. Attitudes towards the Cieszyn folk costume displayed by regionalists east of the Biała River in the 21st century
    Małopolska wersja stroju śląskiego. Postawy wobec stroju cieszyńskiego wśród regionalistów po prawej stronie rzeki Białej w XXI w.
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/46177973.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    folk costume
    heritage
    Lesser Poland
    Cieszyn Silesia
    borderlands
    Lutherans
    strój ludowy
    dziedzictwo kulturowe
    Małopolska
    Śląsk Cieszyński
    pogranicze
    luteranie
    etnologia i antropologia kulturowa
    Opis:
    The Cieszyn folk costume, also referred to as the Silesian or the Valachian costume, is an important element of the cultural heritage of Cieszyn Silesia. It has been analysed in many academic and popular publications, both in terms of its material aspect and its role within the society. Thus far, however, authors focused on the region of Cieszyn Silesia in its historical borders, while in the early 20th century the Cieszyn folk costume could also be seen in what is now the Bestwina, Wilamowice and Brzeszcze communes, historically belonging to the region of Lesser Poland. Nowadays, it is worn for church ceremonies, as well as by members of folk dance and song ensembles and Rural Housewives Associations from the area. In some localities, there have been initiatives to replace the Cieszyn folk costume with others, e.g. the so-called lachowski (Lachy) attire, which used to be worn in the region and is associated with the cultural heritage of western Lesser Poland. The aim of this article is to analyse the various attitudes towards the Cieszyn folk costume as part of the heritage of western Lesser Poland. Some see it as a source of pride, others, as unwanted heritage. The analysis is based on interviews with local activists coupled with field observation and examination of photographic documentation available on the Internet.
    Strój cieszyński, zwany też śląskim lub wałaskim, jest ważnym elementem dziedzictwa kulturowego Śląska Cieszyńskiego. Poświęcono mu sporo miejsca w publikacjach naukowych i popularnonaukowych, zarówno jego sferze materialnej, jak i jego funkcjonowaniu w społeczności. Dotychczasowi autorzy opracowań skupiali się jednak na regionie Śląska Cieszyńskiego w jego historycznych granicach. Tymczasem strój cieszyński na początku XX w. przenikał na tereny obecnych gmin Bestwina, Wilamowice i Brzeszcze, które leżą na terenach historycznej Małopolski. Współcześnie jest noszony podczas uroczystości kościelnych oraz przez zespoły regionalne i koła gospodyń wiejskich na tym terenie. W niektórych miejscowościach pojawiają się inicjatywy jego wyrugowania na rzecz innych strojów, np. „lachowskiego”, który dawniej występował na tym obszarze i jest kojarzony z dziedzictwem kulturowym zachodniej Małopolski. Celem tego artykułu jest analiza różnych postaw wobec stroju cieszyńskiego jako dziedzictwa mieszkańców zachodniej Małopolski. Dla jednych jest on powodem do dumy, dla innych dziedzictwem niechcianym. Analiza opiera się na wywiadach z miejscowymi działaczami oraz na obserwacji terenowej i analizie dokumentacji fotograficznej dostępnej w Internecie.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Etnograficzne; 2024, 63; 237-258
    2450-5544
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Etnograficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Image of the First Vilamovians in the Narrative of the Wymysorys-Centric Communication Community
    Obraz pierwszych Wilamowian w narracji wilamowskocentrycznej wspólnoty komunikacyjnej
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/52157919.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    język wilamowski
    legenda o pochodzeniu
    folklorystyka
    grupa etniczna
    Wilamowianie
    Wilamowice
    Wymysorys language
    the legend of origin
    folklore studies
    ethnic group
    Vilamovians
    Opis:
    The legend of exotic (i.e. non-German and non-Polish) roots is an important part of the modern narrative about Vilamovians, and it is present in both academic and journalistic discourse. Linguists and anthropologists have offered many theories about their ethnogenesis. According to most of them, it is the Wymysorys language that should be considered the living proof of Vilamovian origin, but only a few focused on the legends. In this paper, I do not analyze whether these legends are “true” or “false”. Rather, I reconstruct the image of the first settlers which is present in the colloquial narratives of Vilamovians, both in legends as well as in memory-based stories and comments. Considering the legends, the most important research questions are: How did the first settlers look? What language did they speak? Why did they choose to settle in Wymysoü? Who was their leader? Following a presentation of Vilamovian narratives about these issues, I argue that the image of the first settlers is crucial for the identity of young members of this community and their sense of belonging.
    Legenda o egzotycznym (nie polskim i nie niemieckim) pochodzeniu Wilamowian jest istotnym elementem współczesnej narracji o Wilamowianach. Jest ona obecna zarówno w akademickim, jak i publicystycznym dyskursie. Językoznawcy i antropolodzy wspominali o teoriach o pochodzeniu pierwszych Wilamowian. Dla większości to język wilamowski powinien być żywym dowodem na pochodzenie Wilamowian. Jedynie kilkoro z nich skupiło się na samych legendach. W tym artykule nie będę analizował tego, czy legendy te są „prawdziwe”, czy „fałszywe”. Skupię się raczej na rekonstrukcji obrazu pierwszych osadników, który jest obecny w potocznej narracji Wilamowian, zarówno w legendach, jak i w opowieściach wspomnieniowych czy pojedynczych wypowiedziach. W nawiązaniu do legend najważniejsze pytania badawcze to: jak wyglądali pierwsi osadnicy, jakim językiem mówili, dlaczego zdecydowali się na osiedlenie w Wilamowicach, kto był ich liderem. Po zaprezentowaniu narracji Wilamowian na ten temat, pokażę, że obraz pierwszych osadników jest kluczowy dla tożsamości i poczucia przynależności wśród młodych Wilamowian.
    Źródło:
    Sprawy Narodowościowe. Seria nowa; 2023, 55
    1230-1698
    2392-2427
    Pojawia się w:
    Sprawy Narodowościowe. Seria nowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Bibliografia adnotowana publikacji dotyczących kultury Wilamowic i języka wilamowskiego z lat 2001–2020
    An Annotated Bibliography of Published Works Concerning the Culture of Wilamowice and the Wymysorys Language, 2001–2020
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Mętrak, Maciej
    Żak, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/44915559.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    bibliografia
    historia Wilamowic
    kultura Wilamowic
    język wilamowski
    literatura wilamowska
    Wilamowice
    bibliography
    history of Wilamowice
    culture of Wilamowice
    Wymysorys language
    Vilamovicean literature
    Opis:
    This paper contains a list of 117 publications concerning the history, culture and language of Wilamowice, a small town in the south of Poland, populated by descendants of medieval colonists of Germanic origin. The town is well known for its unusual folk costume and the critically endangered minority language known as Wymysorys. Although the bibliography mainly covers academic works (monographs and journal articles), it also includes a supplement listing literary works published in Wymysorys. Each entry provides bibliographic information, keywords and a brief description of the publication. Additionally, links to online versions of the works are provided where possible.
    Niniejsze opracowanie zawiera listę 117 publikacji dotyczących historii, kultury i języka Wilamowic – położonego na południu Polski miasta, zamieszkałego przez potomków średniowiecznych kolonistów germańskiego pochodzenia. Miejscowość ta słynie z niezwykle bogatego stroju ludowego i zagrożonego wymarciem języka mniejszościowego znanego jako wymysiöeryś. Bibliografia obejmuje przede wszystkim publikacje o naukowym charakterze (monografie i artykuły), ale zawiera również suplement wymieniający literaturę piękną wydawaną w języku wilamowskim. W każdej nocie zamieszczono opis bibliograficzny, słowa kluczowe i krótką prezentację zawartości publikacji. Dodatkowo, tam, gdzie było to możliwe, dołączone zostały odsyłacze do wersji online wymienionych prac.
    Źródło:
    Adeptus; 2020, 16
    2300-0783
    Pojawia się w:
    Adeptus
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Bibliografia adnotowana publikacji dotyczących kultury Wilamowic i języka wilamowskiego z lat 1945–2000 i 2020–2022
    An Annotated Bibliography of Published Works Concerning the Culture of Wilamowice and the Wymysorys Language, 1945–2000 and 2020–2022
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Mętrak, Maciej
    Żak, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/44928235.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    bibliografia
    historia Wilamowic
    kultura Wilamowic
    język wilamowski
    literatura wilamowska
    Wilamowice
    bibliography
    history of Wilamowice
    culture of Wilamowice
    Wymysorys language
    Vilamovian literature
    Opis:
    This paper, the second part of a comprehensive Vilamovian bibliography, contains a list of 89 publications (1945–2000 and 2020–2022) concerning the history, culture and language of Wilamowice, a small town in the south of Poland, populated by descendants of medieval colonists of Germanic origin. The town is well known for its unusual folk costume and the critically endangered minority language known as Wymysorys. Although the bibliography mainly covers academic works (monographs, book chapters and journal articles) and popular science publications, it also includes a section listing literary works published in Wymysorys. Each entry provides bibliographic information, keywords and a brief description of the publication. Additionally, links to online versions of the works are provided where possible.
    Niniejsze opracowanie, stanowiące drugą część zbiorczej bibliografii wilamowianistycznej, zawiera listę 89 publikacji z lat 1945–2000 (oraz najnowszych, z lat 2020–2022) dotyczących historii, kultury i języka Wilamowic – położonego na południu Polski miasta, zamieszkanego przez potomków średniowiecznych kolonistów germańskiego pochodzenia. Miejscowość ta słynie z niezwykle bogatego stroju ludowego i zagrożonego wymarciem języka mniejszościowego znanego jako wymysiöeryś. Bibliografia obejmuje przede wszystkim publikacje o charakterze naukowym (monografie, artykuły i rozdziały w monografiach) oraz popularnonaukowym, ale zawiera również suplement wymieniający literaturę piękną wydawaną w języku wilamowskim. W każdej nocie zamieszczono opis bibliograficzny, słowa kluczowe i krótką prezentację zawartości publikacji. Dodatkowo, tam, gdzie było to możliwe, dołączone zostały odsyłacze do wersji online wymienionych prac.
    Źródło:
    Adeptus; 2022, 19
    2300-0783
    Pojawia się w:
    Adeptus
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mjészëznë a jejich jãzëkji procëm krizisú. Antistigmatizacijni paket projektú „Jãzëkòvé antidotum: jãzëkòvô vjitalnosc jakò ôrt bùdacëjé psichicznégò dobrostanú, zdrovjô a zbalansovónégò rozvjicô”
    Minorities and Their Languages in the Face of Crisis. Anti-Stigmatisation Package for the Project “Language as a Cure: Linguistic Vitality as a Tool for Psychological Well-Being, Health and Economic Sustainability” (in Kashubian)
    Mniejszości i ich języki wobec kryzysu. Pakiet antystygmatyzacyjny projektu „Językowe antidotum: żywotność językowa jako sposób budowy psychicznego dobrostanu, zdrowia i zrównoważonego rozwoju”
    Autorzy:
    Olko, Justyna
    Skrodzka, Magdalena
    Chromik, Bartłomiej
    Maryniak, Joanna
    Bilewicz, Michał
    Mirucka, Maria
    Wypych, Michał
    Jabłoński, Artur
    Rzepka, Rafał
    Maślana, Anna
    Król, Tymoteusz
    Duć-Fajfer, Olena
    Bandur, Maciej
    Gruda, Szymon
    Wanot, Bartłomiej
    Majerska-Sznajder, Justyna
    Zaleska, Katarzyna
    Małecka-Nowak, Natalia
    Michna, Ewa
    Wicherkiewicz, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/books/11542944.pdf
    https://bibliotekanauki.pl/books/11542944.epub
    https://bibliotekanauki.pl/books/11542944.mobi
    Data publikacji:
    2023-09-11
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
    Opis:
    Publikacja w języku kaszubskim, będąca efektem projektu „Językowe antidotum”, analizuje wpływ doświadczanej przez mniejszości etniczne i migrantów dyskryminacji na ich zdrowie i dobrostan, korzyści płynące z zachowania rdzennych języków i silnej tożsamości etnicznej oraz skutki pandemii dla tych grup. W pracy zawarto praktyczne rekomendacje i rozwiązania mające na celu poprawę warunków funkcjonowania grup mniejszościowych w Polsce, wsparcie dla dążeń do zachowania ich języków i kultury, przeciwdziałanie dyskryminacji i stygmatyzacji oraz budowanie lepszych relacji między mniejszościami etnicznymi a grupami większościowymi.
    The publication in Kashubian, which is the result of the “Language as a Cure” project, analyses the influence of discrimination experienced by ethnic minorities and migrants on their health and well-being. It also looks at the benefits of preserving native languages and strong ethnic identity as well as the consequences of the pandemic for these groups. The books contains practical recommendations and solutions for improving the functioning of minority groups in Poland and supporting the efforts to preserve their languages and culture, preventing discrimination and stigmatization as well as building better relations between ethnic minorities and majorities.
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Książka
      Wyświetlanie 1-14 z 14

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies