- Tytuł:
-
Jak mówił Cyprian Norwid? W poszukiwaniu głosu poety
How did Cyprian Norwid speak? In search of the poet’s voice - Autorzy:
- Kozłowska, Anna
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/31233736.pdf
- Data publikacji:
- 2023
- Wydawca:
- Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
- Tematy:
-
fonetyka
wymowa
idiolekt Cypriana
język pisarza
życiorys językowy
phonetics
pronunciation
Cyprian Norwid’s idiolect
writer’s language
linguistic biography - Opis:
-
Artykuł omawia te elementy fonetyki Cypriana Norwida, które udało się zrekonstruować na podstawie graficznych cech jego rękopisów, a także na podstawie informacji o życiorysie językowym poety, przede wszystkim o czasie jego życia oraz mazowieckim pochodzeniu. Na wymowę Norwida składały się prawdopodobnie następujące cechy charakterystyczne dla polszczyzny XIX wieku: obecność samogłosek pochylonych é i ó, synchroniczna wymowa i inna niż dziś dystrybucja nosówek, przedniojęzykowa artykulacja ł, dźwięczność h, synchroniczna realizacja spółgłosek zmiękczonych wargowych, brak wyrównania dźwięczności w grupach typu kw, sw, św, cw, ćw, tw, chw oraz szerszy od współczesnego zakres proparoksytonezy. Do obecnych w idiolekcie Norwida mazowizmów brzmieniowych należały natomiast: formy bez przegłosu, stosowanie połączeń kie, gie w miejsce ogólnopolskich ke, ge oraz ubezdźwięczniająca fonetyka międzywyrazowa. Z kolei z wpływami kresowymi można powiązać częstsze niż w polszczyźnie ogólnej stosowanie o zamiast ó, jak również zastępowanie spółgłosek twardych miękkimi. Zaprezentowany obraz tworzą własności, które autor Vade-mecum dzielił z innymi użytkownikami polszczyzny swojego czasu i środowiska. O ściśle indywidualnych cechach jego wymowy, a także o charakterystycznych dla niego zachowaniach parajęzykowych można wnioskować jedynie pośrednio, odwołując się do relacji osób, które miały z nim kontakt. Z przeglądu takich świadectw wyłania się wizerunek rozmówcy obdarzonego pięknym tembrem głosu, posługującego się wyrazistą intonacją i gestami trafnie zespolonym z wypowiedzią.
This article discusses those elements of Cyprian Norwid’s pronunciation that could be reconstructed on the basis of the graphic features of his manuscripts, as well as on the basis of information about the poet’s linguistic biography, especially about the period of his lifetime and his Masovian origin. Norwid’s pronunciation probably had the following features characteristic of 19th-century Polish: the presence of the raised vowels é and ó, the synchronic pronunciation and different distribution of nasal sounds than today, the fronting of ł, the sonority of h, the synchronic realisation of palatalised labial consonants, the lack of alignment of sonority in clusters such as kw, sw, św, cw, ćw, tw, chw, and a wider distribution of proparoxytone stress than today. On the other hand, the Masovian influences in Norwid’s idiolect included: forms without apophony, the use of kie, gie in place of standard Polish ke, ge, and devoicing at the word boundaries. Furthermore, the Eastern Borderlands influence can be attributed to the more frequent use of o instead of ó, as well as the replacement of hard consonants with soft time, living in that environment. Strictly individual features of his pronunciation as well as para-linguistic behaviour characteristic of him can only be inferred indirectly by referring to the accounts of people who had contact with him. From a review of such testimonies, an image emerges of an interlocutor endowed with a beautiful timbre of voice, using expressive intonation and gestures aptly combined with speech. - Źródło:
-
Studia Norwidiana; 2023, 41; 29-44
0860-0562 - Pojawia się w:
- Studia Norwidiana
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł