Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Klem, J." wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-13 z 13
    Tytuł:
    Analiza termiczna mieszanek zawierających azotan amonu i odpadową wełnę mineralną
    Thermal analysis of ammonium nitrate and waste rockwool mixtures
    Autorzy:
    Huculak-Mączka, M.
    Popławski, D.
    Kaniewski, M.
    Klem, E.
    Hoffmann, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/126898.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    azotan amonu
    ogrodnicza wełna mineralna
    analiza termiczna
    nawozy
    ammonium nitrate
    garden rockwool
    thermal analysis
    fertilizers
    Opis:
    Przedstawiono wyniki badań dotyczących możliwości ponownego wykorzystania odpadowej wełny mineralnej w formie mieszaniny z azotanem(V) amonu. Celem wykonanych analiz było zbadanie zachodzących w mieszankach przemian fizykochemicznych pod kątem ryzyka egzotermicznego rozkładu azotowego dodatku nawozowego. Porównano wyniki otrzymane w trakcie analizy mieszaniny azotanu(V) amonu oraz odpadowej wełny mineralnej w różnych proporcjach, a także wyniki uzyskane dla tych składników zbadanych osobno. Zastosowana wełna mineralna pochodziła z hydroponicznych upraw pomidora. Przed badaniem próbki wełny zostały poddane wysuszeniu i rozdrobnieniu. Do przeprowadzenia analizy zachodzących w badanym układzie przemian zastosowano różnicową analizę termiczną sprzężoną z termograwimetrią i spektrometrią mas (DTA-TG-MS). Otrzymane wyniki wskazują, że możliwe jest wykorzystanie mieszanek wełny mineralnej z azotanem amonu w rolnictwie. Przy doborze ich składu należy jednak uwzględnić stabilność termiczną takich preparatów.
    Rockwool, properly formed into blocks or slabs, is often used as a base for plant cultivation. Garden rockwool has good anti-pathogen properties and its advantages are: possibility of controlling pH, moisture and temperature of the ground. Recycling of a waste garden rockwool is currently difficult and there is no good method to deal with it after a completed crop cycle. Physical and chemical properties of wool change during subsequent cycles of cultivation, so before its re-use regeneration or enrichment is recommended. The results of studies on the re-use of waste mineral wool in the form of a mixture with ammonium nitrate are presented. The main objective of the research was to study how properties of the analyzed mixture change with temperature. It is important due to the possibility of unwanted, hazardous decomposition of nitrogen fertilizer additive. Results acquired from thermal analysis of ammonium nitrate, waste rockwool and the mixture of two were compared. Waste rockwool was assembled after a completed crop cycle of tomato plant. Before examination, every sample was dried and ground. Analysis was carried out using differential thermal analysis coupled with thermogravimetry and mass spectrometry (DTA-TG-MS). Obtained results confirm that it should be possible to utilize the examined enriched mixtures in agriculture. However, attention must be paid to the mixtures’ thermal stability resulting from their composition.
    Źródło:
    Proceedings of ECOpole; 2015, 9, 2; 607-613
    1898-617X
    2084-4557
    Pojawia się w:
    Proceedings of ECOpole
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Badania stabilności termicznej mieszanin azotanu amonu z chlorkiem potasu
    Study of thermal stability of ammonium nitrate and potassium chloride mixtures
    Autorzy:
    Kaniewski, M.
    Klem-Marciniak, E.
    Huculak-Mączka, M.
    Hoffmann, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/126550.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    azotan amonu
    chlorek potasu
    analiza termiczna
    nawozy
    ammonium nitrate
    potassium chloride
    thermal analysis
    fertilizers
    Opis:
    Azotan amonu jest substancją chemiczną posiadającą wiele zastosowań, między innymi w produkcji nawozów mineralnych oraz materiałów wybuchowych. Jest to substancja, której rozkład stanowi poważne zagrożenie dla otoczenia. Obecność jonów chlorkowych zdefiniowana jest jako czynnik przyspieszający rozkład azotanu amonu. Z uwagi na występowanie mieszanin azotanu amonu z chlorkiem potasu w nawozach wieloskładnikowych konieczne jest zbadanie stabilności termicznej układów zawierających oba związki. Celem wykonanych analiz było zbadanie zachodzących w mieszaninach przemian fizykochemicznych z uwzględnieniem niebezpiecznego rozkładu azotanowego dodatku nawozowego. Porównano wyniki otrzymane w trakcie analizy mieszaniny azotanu amonu oraz chlorku potasu w różnych proporcjach, a także wyniki uzyskane dla tych składników zbadanych osobno. Do przeprowadzenia analizy zachodzących w badanym układzie przemian zastosowano różnicową analizę termiczną sprzężoną z termograwimetrią (DTA-TG). Otrzymane wyniki mogą pomóc w odpowiednim komponowaniu składu nawozów zawierających azotan amonu oraz jony chlorkowe. Pozwolą one także na kontynuacje badań w celu określenia wpływu dodatku innych związków chemicznych na zbadany układ.
    Ammonium nitrate is a chemical compound that has many uses, including a production of mineral fertilizers or explosives. Decomposition of this substance poses a serious threat to its surroundings. Presence of chloride ions is defined as an accelerating factor for ammonium nitrate decomposition. Due to the existence of multicomponent fertilizers containing ammonium nitrate and potassium chloride, it is necessary to examine thermal stability of chemical systems comprising both compounds. The main objective of the research was to study phase transitions occurring in analyzed mixtures including dangerous decomposition of nitrate fertilizer component. Results from thermal analysis of ammonium nitrate, potassium chloride and mixtures containing both compounds in various proportions were compared. Analysis was carried out using differential thermal analysis coupled with thermogravimetry (DTA-TG). Acquired results might become helpful in formulation of an appropriate composition of fertilizers containing ammonium nitrate and chloride ions. Further research can be conducted in order to determine the effect of an addition of different chemical compounds to abovementioned systems.
    Źródło:
    Proceedings of ECOpole; 2017, 11, 1; 149-155
    1898-617X
    2084-4557
    Pojawia się w:
    Proceedings of ECOpole
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Comparison of the effectiveness of different types of extractants for recovery of iron from mineral wool waste
    Porównanie skuteczności wykorzystania różnego typu ekstrahentów do odzysku żelaza z odpadowej wełny mineralnej
    Autorzy:
    Huculak-Mączka, M.
    Klem, E.
    Ogonowska, E.
    Justyniarski, A.
    Hoffmann, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/388825.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    horticultural mineral wool
    iron
    fertilizers
    re-use
    ogrodnicza wełna mineralna
    żelazo
    nawozy
    wtórne wykorzystanie
    Opis:
    The paper presents the results of iron extraction from wool waste. In studies as extractant was used: water, EDTA, acetic acid, formic acid, DTPA, ammonium lactate and calcium lactate. For analysis has been taken wool after one year cultivation of tomato and cucumber and wool after two years of mixed cultivation. The main aim of the analysis was to determine which extractant allows the greatest recovery of the iron from waste mineral wool. Current trends in the agriculture development and the fertilizer industry are aimed at maximizing the recovery of nutrients from waste for re-use. Demonstration of the effectiveness of the recycling of valuable trace elements contained in the mineral wool can make develop a method of wool utilization profitable. In addition, the high cost of fertilizer components makes a new type of medium containing nutrients obtained by extraction from mineral wool waste, can be an interesting option in the future. Implementation of this type of process is consistent with the objectives of Sustainable Development, as well as the environmental policy of the European Union. The proposed way to get iron from mineral waste wool consists of following steps: drying at 30 oC for 24 hours, grinding to particles with a sieve size of 0.40 nm, extraction and phase separation. The studies included the effect of time, temperature and type of extractants on the efficiency of the process. The iron content in the samples was determined by spectrophotometric method based on the ferric ion complex of 2,2-pyridyl in a solution at pH of 3.1.
    W pracy zostały przedstawione wyniki ekstrakcji żelaza z odpadowej wełny mineralnej. W badaniach jako ekstrahenty wykorzystano: wodę, roztwór EDTA, kwas octowy, kwas mrówkowy, DTPA, mleczan amonu i mleczan wapnia. Analizie została poddana wełna jednoroczna po uprawie pomidora i ogórka, a także dwuletnia po uprawie mieszanej. Głównym celem analizy było określenie, który ekstrahent umożliwia największy odzysk żelaza z poprodukcyjnej wełny ogrodniczej. Obecne tendencje rozwoju rolnictwa, jak i przemysłu nawozowego są skierowane na maksymalizowanie odzysku składników odżywczych z odpadów, w celu ich powtórnego wykorzystania. Wykazanie skuteczności recyklingu cennych mikrślementów zawartych w wełnie mineralnej może pozwolić na opracowanie opłacalnej metody utylizacji tego odpadu. Ponadto wysoki koszt komponentów nawozowych sprawia, że nowy typ pożywki zawierający składniki pokarmowe pozyskane na drodze ekstrakcji z odpadowej wełny mineralnej może być w przyszłości interesującym rozwiązaniem. Wdrożenie tego typu procesów jest zgodne z założeniami Zrównoważonego Rozwoju, a także polityką ochrony środowiska Unii Europejskiej. Mikrślementowe żelazo pozyskiwane było z odpadowej wełny na drodze: suszenia w temperaturze 30 oC przez 24 h, rozdrabniania na sicie na cząsteczki o wymiarach 0,40 nm, ekstrakcji i rozdziału faz. W prowadzonych badaniach analizie poddano wpływ czasu ekstrakcji, temperatury, a także rodzaju stosowanego ekstrahenta. Zawartość żelaza w próbkach oznaczano metodą fotokolorymetryczną z wytworzeniem kompleksu jonów żelazowych z 2,2-pirydylem w roztworze o pH wynoszącym 3,1.
    Źródło:
    Ecological Chemistry and Engineering. A; 2015, 22, 2; 213-222
    1898-6188
    2084-4530
    Pojawia się w:
    Ecological Chemistry and Engineering. A
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Examination of thermal stability of waste rockwool and ammonium nitrate mixtures
    Badanie stabilności termicznej mieszanin odpadowej wełny mineralnej i azotanu amonu
    Autorzy:
    Huculak-Mączka, M.
    Popławski, D.
    Kaniewski, M.
    Klem, E.
    Hoffmann, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/387720.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    ammonium nitrate
    rock wool
    thermal analysis
    fertilizers
    agriculture
    decomposition
    azotan amonu
    wełna mineralna
    analiza termiczna
    nawozy
    rolnictwo
    rozkład
    Opis:
    Results of research carried out on a waste rockwool and ammonium nitrate mixtures to examine the possibility of using them in fertilization of plants were presented. Reactions occurring between compounds were analyzed to determine the possibility of an uncontrolled exothermic decomposition of nitrogen fertilizer additive. Results obtained from the analysis of prepared mixtures in various proportions and separate samples of individual compounds were compared. Ammonium nitrate used in the research was supplied by one of the domestic fertilizers producer and waste rockwool was collected after a completed crop cycle of a tomato plant. Each sample was dried and ground before examination. Analysis was carried out using differential thermal analysis coupled with thermogravimetry and mass spectrometry (DTA-TG-MS). Obtained results indicate a possibility of use of rockwool mixed with ammonium nitrate in agriculture. However, it is important to choose optimal proportions of compounds to ensure the thermal stability of the mixture.
    Przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych dla mieszanin odpadowej wełny mineralnej z azotanem(V) amonu w celu przeanalizowania możliwości zastosowania ich w nawożeniu. Zbadano zachodzące w mieszaninach przemiany fizykochemiczne, co umożliwiło określenie ryzyka zajścia gwałtownego egzotermicznego rozkładu azotowego komponentu mieszanki. Porównane zostały wyniki uzyskane z analiz mieszanin azotanu(V) amonu z odpadową wełną mineralną w różnych proporcjach masowych oraz oddzielnych próbek poszczególnych składników. Stosowany azotan(V) amonu pochodził od krajowego producenta nawozów, natomiast wełna mineralna została uzyskana po jednorocznym cyklu uprawy pomidora. Do przeprowadzenia analizy zachodzących w badanym układzie przemian zastosowano różnicową analizę termiczną sprzężoną z termograwimetrią i spektrometrią mas (DTA-TG-MS). Uzyskane wyniki wskazują na możliwość wykorzystania odpadowej wełny mineralnej w mieszance z azotanem(V) amonu w rolnictwie. Należy jednak odpowiednio dobrać skład mieszaniny, biorąc pod uwagę jej stabilność termiczną.
    Źródło:
    Ecological Chemistry and Engineering. A; 2015, 22, 3; 343-350
    1898-6188
    2084-4530
    Pojawia się w:
    Ecological Chemistry and Engineering. A
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Hodowla osadu przeznaczonego do badań biodegradacji chelatów nawozowych
    Breeding of the activated sludge to use for studies on biodegradation of fertilizer chelates
    Autorzy:
    Klem-Marciniak, E.
    Popławski, D.
    Porwoł, M.
    Pająk, J.
    Hoffmann, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/126924.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    chelaty
    mikroelementy
    nawóz
    osad czynny
    chelate
    micronutrients
    fertilizer
    activated sludge
    Opis:
    Chelaty mikroelementowe znajdują coraz częściej zastosowanie w produkcji nawozów płynnych i drobnokrystalicznych. Ligandy o właściwościach chelatujących pozwalają stabilizować mikroskładnik w szerokim zakresie pH oraz zapewniają lepszą i skuteczniejszą przyswajalność. Związki należące do grupy aminopolikarboksylowych (APCAs) stosowane są w produkcji nawozów. Najczęściej wykorzystywana jest sól sodowa kwasu etylenodiaminotetra octowego (EDTA). Związek ten zaliczany jest do substancji niebiodegradowalnych. Jego wysokie stężenie występuje w środowisku nawet po 15 latach i może powodować remobilizację metali dennych i rzecznych, eutrofizację wód, a w konsekwencji wprowadzenie metali ciężkich do łańcucha pokarmowego. Wpływ na środowisko naturalne określa się poprzez czas rozkładu związku pod wpływem mikroorganizmów. Stopień biodegradacji wyznacza się metodą testu statycznego i kinetycznego. W obu metodach istotna jest jakość zastosowanego osadu czynnego pobieranego z oczyszczalni ścieków. Celem badań było określenie właściwości fizykochemicznych osadu czynnego pobranego bezpośrednio z komór napowietrzających w oczyszczalni ścieków oraz modyfikacja sposobu hodowli osadu w taki sposób, by umożliwić wykorzystywanie go do badań biodegradacji chelatów nawozowych.
    Microelement chelates are increasingly being used in the production of liquid fertilizers and fine crystal. Ligands for chelating properties allow to stabilize trace elements in wide range of pH and provide better and more efficient assimilation. The compounds belonging to aminopolycarboxylic group (APCAs) are used in fertilizer production. Most commonly used is the sodium salt of ethylenediaminetetraacetic acid (EDTA). This compound is one of the substances, which are not biodegradable. High concentrations found in the environment even after 15 years and may cause remobilization of metal from river bottom, eutrophication and consequently, the introduction of heavy metals into the food chain. Impact on the environment is determined by the time distribution of the compound under the influence of microorganisms. The degree of biodegradation is determined by static and kinetic test. In both methods, it is important quality of the used activated sludge taken from wastewater treatment plants. The aim of the study was to determine the physicochemical properties of the activated sludge downloaded directly from the aeration chambers in sewage treatment plant and modification of breeding activated sludge in such a way as to allow use it to research fertilizer chelate biodegradation.
    Źródło:
    Proceedings of ECOpole; 2017, 11, 1; 165-173
    1898-617X
    2084-4557
    Pojawia się w:
    Proceedings of ECOpole
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Influence reaction time to degree of comlexation zinc ions by fertilizers chelating substances
    Wpływ czasu reakcji jonów cynku z nawozowymi substancjami chelatującymi na stopień skompleksowania
    Autorzy:
    Klem-Marciniak, E.
    Huculak-Mączka, M.
    Hoffmann, K.
    Hoffmann, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/388442.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    chelate
    micronutrients
    liquid fertilizers
    chelaty
    mikroelementy
    nawozy płynne
    Opis:
    In recent years, a big problem for agriculture is the shortage of available micronutrients in the soil, thus reducing yields. This deficiency is due to the intensification of agriculture, cultivation of new species of plants require fertilization and a significant share of soils with low content of available micronutrients, which is why in recent years looking for the appropriate forms in which they can be applied to not have a negative impact on the environment. Of particular importance in the field of micronutrient fertilizers gained chelates. These compounds are characterized by stability. Chelating agents stabilize the cations of microelements in a wide pH range. Their application optimizes supplement micronutrient deficiency. Adaptation of nutrients to the needs of the plants can reduce the negative impact on the environment, without causing soil salinity, as in the case of salt micronutrients. Can be applied to both soil and foliar application. They are produced in the form of liquid or fine-crystalline. In the European Union are set chelating agents used as additives for liquid fertilizers. These are synthetic compounds belonging to the aminepolycarboxylic compounds (APCAs) which form stable complexes which are soluble in water. APCAs form chelates of trace elements in a molar ratio 1:1. The most commonly used component is the disodium salt of ethylenediaminetetraacetic acid (EDTA). The Regulation of the European Parliament and of the Council EC No 2003/2003 of 13 October 2003 includes the requirements for chelates used in agriculture. In accordance with these requirements complex the trace element level should be at least 80 % of the declared water-soluble, the total metal content. Download time micronutrient by the plant in the soil environment should correspond to the period degradability. Too low biodegradability may adversely affect the environment, causing mobilization heavy metals from bottom sediments and lead to phytotoxic complexes. Formal requirements resulted in the continued search for new chelating agents, and improving the technology used. The aim of the study was to determine the degree of complexation of the selected ions of micronutrients with chelating substance at different reaction times. The molar ratio of metal-ligand equal to 1:1. The degree of complexation was determined by differential pulse voltammetry. Was selected micronutrient zinc. Comparison was made to a compound belonging to the group of derivatives of aminepolycarboxylic compounds and for substances of natural origin – amino acid. These studies will help determine the optimal response time complexation of micronutrients by chelating agents commonly used in the fertilizer industry.
    W ostatnich latach dużym problemem dla rolnictwa jest niedobór przyswajalnych mikrślementów w glebie, co powoduje zmniejszenie plonów. Niedobór ten spowodowany jest intensyfikacją rolnictwa, uprawą nowych gatunków roślin wymagających nawożenia oraz znacznym udziałem gleb o niskiej zawartości przyswajalnych mikroskładników, dlatego w ostatnich latach poszukuje się odpowiednich form, w jakich, można je aplikować, by nie miały negatywnego wpływu na środowisko. Szczególne znaczenie w branży nawozów mikroelementowych zyskały chelaty. Związki te dzięki swojej kleszczowej strukturze cechują się trwałością oraz swoistą inertnością w roztworze glebowym. Chelatory stabilizuj ą kation mikroelementu w szeroki zakresie pH. Ich stosowanie pozwala w sposób optymalny uzupełnić niedobór mikroelementów. Dostosowanie zawartości składników pokarmowych do potrzeb roślin pozwala ograniczyć negatywny wpływ na środowisko, nie powodując zasolenia gleb, jak w przypadku stosowania soli mikroelementów. Mogą być aplikowane zarówno doglebowo, jak i dolistnie. Produkowane są w formie płynnej lub drobnokrystalicznej. W krajach Unii Europejskiej określone są substancje chelatujące stosowane jako dodatki do nawozów płynnych. Są to związki syntetyczne należące do grupy aminopolikarboksylowych (APCAs), które tworzą trwałe kompleksy rozpuszczalne w wodzie. APCAs tworzą chelaty z mikroelementami w stosunku molowym 1:1. Najczęściej stosowanym komponentem jest sól disodowa kwasu etylenodiaminotetraoctowego (EDTA). W Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 2003/2003 z dnia 13 października 2003 r. znajdują się wymogi dotyczące chelatów stosowanych w rolnictwie. Zgodnie z tymi wymogami stopień skompleksowania mikroelementu powinien wynosić przynajmniej 80 % deklarowanej, rozpuszczalnej w wodzie, całkowitej zawartości metalu. Czas pobierania mikroelementu przez roślinę w środowisku glebowym powinien odpowiadać okresowi degradowalności. Zbyt niski stopień biodegradacji może negatywnie wpłynąć na środowisko, powodując remobilizację metali ciężkich z osadów dennych i prowadzić do powstania fitotoksycznych kompleksów. Wymogi formalne spowodowały, że nadal poszukuje się nowych substancji chelatujących oraz ulepsza się stosowane technologie. Celem badań było określenie stopnia skompleksowania wybranego jonu mikroelementu przy różnym czasie reakcji z substancją chelatującą. Zastosowano stosunek molowy metal-ligand równy 1:1. Stopień skompleksowania wyznaczono z wykorzystaniem woltamperometrii plusowej różnicowej. Wybranym mikroelementem był cynk. Porównanie wykonano dla związku należącego do grupy pochodnych aminopolikarboksylowych oraz dla substancji pochodzenia naturalnego – aminokwasu. Badania te pozwolą określić optymalny czas reakcji kompleksowania mikroelementów przez substancje chelatujące powszechnie stosowane w branży nawozowej.
    Źródło:
    Ecological Chemistry and Engineering. A; 2015, 22, 2; 223-230
    1898-6188
    2084-4530
    Pojawia się w:
    Ecological Chemistry and Engineering. A
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ocena stopnia odzysku żelaza z odpadowej wełny mineralnej przy użyciu kwasu etylenodiaminotetraoctowego
    The assessment of the degree of iron recovery from mineral wool waste using ethylenediaminetetraacetic acid
    Autorzy:
    Huculak-Mączka, M.
    Klem, E.
    Ogonowska, E.
    Hoffmann, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/125925.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    wełna mineralna
    odpad
    uprawy hydroponiczne
    wtórne wykorzystanie
    mineral wool waste
    hydroponic cultivation
    recycling
    Opis:
    W pracy przedstawiono wyniki badań ekstrakcji żelaza z odpadowej wełny mineralnej stosowanej w uprawach hydroponicznych. W badaniach jako ekstrahent wykorzystano wodę i EDTA. Wełna mineralna jest podłożem inertnym wykorzystywanym w uprawach pod osłonami. Obecnie aspekty ekonomiczne, środowiskowe, a także wzrost zapotrzebowania na produkty żywnościowe sprawiają, że klasyczne metody upraw warzyw i kwiatów są niewystarczające. Większa produkcja warzyw i roślin ozdobnych możliwa jest w warunkach bezglebowych z zastosowaniem wełny mineralnej. Metoda uprawy na podłożu z wełny mineralnej stanowi jednak dodatkowy problem środowiskowy związany z utylizacją odpadu, którym jest poprodukcyjna wełna mineralna. Poprodukcyjna wełna mineralna zawiera pewne ilości cennych mikroelementów wykorzystywanych w uprawie roślin. Koszt komponentów wykorzystywanych w pożywkach jest wysoki. Sprawia to, że ekstrakcja wybranych składników pokarmowych odpowiednio dobranymi ekstrahentami i opracowanie nowego produktu nawozowego staje się interesującym rozwiązaniem. Zaproponowany sposób pozyskiwania mikroelementowego żelaza z odpadowej wełny mineralnej składa się z następujących etapów: suszenia w temperaturze 30°C w czasie 24 h w celu usunięcia zawartości wody, rozdrabniania i wyodrębnienia frakcji cząstek o wymiarach 0,40 mm, ekstrakcji składników pokarmowych i rozdziału faz. Jako ekstrahent mikroelementów nawozowych w przedstawionych badaniach zastosowano wodę i roztwór EDTA. W badaniach uwzględniono wpływ czasu i temperatury na skuteczność prowadzonego procesu. W otrzymanej fazie ciekłej, oddzielonej po ekstrakcji metodą wirowania, analizowano zawartość żelaza. Zawartość żelaza w fazie ciekłej oznaczono metodą fotokolorymetryczną z wytworzeniem barwnego kompleksu jonów żelazowych z 2,2-pirydylem w roztworze o pH = 3,1.
    This paper presents the results of extraction of iron from waste mineral wool used in hydroponics. In this studies as extractant was used water and EDTA. Mineral wool is an inert substrate used in crops under cover. Currently, economic, environmental, and increasing demand for food products make that the classic methods of growing vegetables and flowers are insufficient. Increased production of vegetables and ornamentals is possible under soilless mineral wool. However, the method of cultivation on mineral wool substrate is, an additional environmental problem associated with the disposal of waste, which is a thorough wool. Post-production mineral wool contains some valuable micronutrients used in the cultivation of plants. The cost of components used in the media is high. This makes that the extraction of selected nutrients by using appropriately selected extraction reagents becomes an interesting solution to develop a new fertilizer product. The proposed way to obtain the iron from the mineral wool waste consists of the following steps: drying at 30°C for 24 hours - to remove water content, grinding and separation of the fraction of particles with dimensions of 0.40 mm, nutrient extraction and phase separation. As extractant of fertilizer micronutrient in the tests was used water and the solution of EDTA. The study tested the effect of time and temperature on the efficiency of the process. The iron content was analyzed in the liquid phase separated after the extraction by centrifugation. The iron content was analyzed by spectrophotometric method based on formation of a colored ferric ion complex of 2,2-pyridyl in solution at pH = 3.1.
    Źródło:
    Proceedings of ECOpole; 2015, 9, 1; 231-236
    1898-617X
    2084-4557
    Pojawia się w:
    Proceedings of ECOpole
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Określenie stopnia skompleksowania cynku przez aminokwas L-lizynę oraz substancję syntetyczną - S,S-EDDS
    Determining the degree of complexation zinc by an amino acid L-lysine and sythetic chelating agent - S,S-EDDS
    Autorzy:
    Klem, E.
    Huculak-Mączka, M.
    Hoffmann, K.
    Hoffmann, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/126538.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    chelaty
    mikroelementy
    nawozy płynne
    chelate
    micronutrients
    liquid fertilizers
    Opis:
    Intensyfikacja upraw doprowadziła do zubożenie gleb w mikroelementy oraz substancje odżywcze. Istotnym komponentem w produkcji nawozów płynnych są chelaty. Chelaty to kompleksy kleszczowe, które cechują się dużą trwałością. Substancją chelatującą jest związek mineralno-organiczny zawierający co najmniej dwa miejsca koordynacyjne. Połączenia takie charakteryzują się swoistą inertnością wobec wodorotlenków, fosforanów, węglanów oraz tlenków. Stosowanie mikroelementów w takiej postaci pozwala na ich stopniowe uwalnianie, tym samym zapewniając optymalną przyswajalność. Jako dodatki do nawozów stosuje się chelaty mikroelementów z substancjami syntetycznymi, które w krajach Unii Europejskiej określone są w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 2003/2003 z dnia 13 października 2003 roku. Wymagania środowiskowe stawiane produkcji i stosowaniu nawozów, związane z ochroną gleby oraz produkcją tzw. zdrowej żywności, określają ocenę biodegradowalności jako jeden z czynników mających znaczenie przy doborze substancji kompleksującej. Stopień skompleksowania mikroelementu (Cu, Fe, Mn, Zn), zgodnie z wymogami formalnymi, powinien wynosić przynajmniej 80% deklarowanej, rozpuszczalnej w wodzie, całkowitej zawartości metalu. Czas pobierania mikroelementu przez roślinę w środowisku glebowym powinien odpowiadać okresowi degradowalności użytego związku, co stanowi istotny problem w przypadku substancji syntetycznych. Rozwiązaniem może być stosowanie, jako czynnika kompleksującego, substancji pochodzenia naturalnego. W Rozporządzeniu Nawozowym znajduje się tylko jedna taka substancja: ligninosulfoniany. Wydaje się, że użycie aminokwasów pochodzących z hydrolizy białek może być alternatywą dla stosowanych syntetycznych pochodnych związków aminopolikarboksylowych ze względu na ich działanie stymulujące i antystresowe. Celem badań było określenie stopnia skompleksowania cynku oraz stosunku metal:ligand dwóch substancji chelatujących: aminokwasu oraz syntetycznej pochodnej aminopolikarboksylowej. Pomiary prowadzono z wykorzystaniem woltamperometrii pulsowo różnicowej w pH obojętnym w środowisku wodnym. Zastosowanym aminokwasem była L-lizynę, natomiast substancją syntetyczną, znajdująca się w Rozporządzeniu Nawozowym, była sól trisodowa kwasu S,S-etylenodiaminodibursztynowego.
    Intensification of crop led to the impoverishment of the soil with trace elements and nutrients. Important components in the production of liquid fertilizers are chelates. Chelate complexes forceps, which are characterized by high durability. Chelating substance is a mineral-organic compound containing at least two coordination sites. These connections are characterized by a specific indifferent to hydroxides, phosphates, carbonates and oxides. The use of trace elements in a form allows for a gradual release thereof, thereby ensuring optimal availability. As an additive to fertilizers used chelated micronutrients with synthetic chemicals that in the European Union are set out in the Regulation of the European Parliament and Council Regulation EC No 2003/2003 of 13th October 2003. Environmental requirements placed on the production and use of fertilizers, associated with soil conservation and production of so-called. Healthy food determine the biodegradability assessment as one of the relevant factors in the selection of complexing substances. The degree of complexation trace element (Cu, Fe, Mn, Zn) in accordance with the formal requirements should be at least 80% of the declared, soluble in water, the total metal content. Download time micronutrient in the plant in the soil environment should correspond to what degradable compound used as an important problem in the case of synthetic substances. The solution may be the use of substances of natural origin as a complexing agent. The Regulation of Fertilizers is only one such substance: ligninosulfonates. It appears that the use of amino acids derived from the hydrolysis of proteins, can be an alternative to use, synthetic derivatives of aminopolycarboxylic, due to their stimulating effect and stress. The aim of this study was to determine the degree of complexation of zinc and the ratio of metal: ligand two chelating agents: an amino acid and a synthetic derivative of aminopolycarboxylic. Measurements performed using differential pulse voltammetry at neutral pH in aqueous medium. Used the amino acid L-lysine was but a synthetic substance, which is located in the Regulation of fertilizer was trisodium salt of acid S,S-ethylenodiaminodisuccinic.
    Źródło:
    Proceedings of ECOpole; 2014, 8, 2; 529-534
    1898-617X
    2084-4557
    Pojawia się w:
    Proceedings of ECOpole
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Optically-Determined Exciton Transport in GaAs Structures
    Autorzy:
    Gililand, G. D.
    Wolford, D. J
    Hjalmarson, H. P
    Petrovic, M. S.
    Klem, J.
    Kuech, T. F.
    Northrop, G. A.
    Bradley, J. A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1929606.pdf
    Data publikacji:
    1993-09
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Fizyki PAN
    Tematy:
    78.47.+p
    72.80.Ey
    Opis:
    We have used an all-optical photoluminescence-imaging technique to measure excitonic transport in three types of GaAs structures in which the excitonic transitions vary from allowed direct-gap excitons to forbidden, doubly-indirect Type-II excitons. We f nd remarkable differences in the transport properties of these excitons. Our studies show that bulk free-exciton transport exhibits an anomalous laser power-dependent diffusivity, whereas quasi-2D interfacial excitons and Type-II cross-interface excitons do not. Additionally, we observe localization of cross-interface excitons at the potential disorder induced by the heterointerface roughness.
    Źródło:
    Acta Physica Polonica A; 1993, 84, 3; 409-417
    0587-4246
    1898-794X
    Pojawia się w:
    Acta Physica Polonica A
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Optymalizacja procesu utleniania NOx w procesie syntezy HNO3 z zastosowaniem programu Aspen Plus
    Optimalization of NOx oxidation in the process of HNO3 production using Aspen Plus
    Autorzy:
    Nieweś, D.
    Kaniewski, M.
    Popławski, D.
    Huculak-Mączka, M.
    Klem-Marciniak, E.
    Hoffmann, J.
    Hoffmann, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/126392.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    Aspen Plus
    tlenki azotu
    optymalizacja
    kwas azotowy
    nitrogen oxides
    optimization
    nitric acid
    Opis:
    Kwas azotowy(V) jest związkiem chemicznym, którego większość przemysłowej produkcji jest wykorzystywana do wytwarzania nawozów azotowych. Ze względu na ciągły wzrost zapotrzebowania na produkty azotowe, który podyktowany jest dynamicznym wzrostem populacji ludności świata, produkcja HNO3 ciągle wzrasta. Istotnym problemem w przypadku syntezy HNO3 jest kwestia zanieczyszczeń, głównie gazowych, które są generowane w trakcie procesu. Głównym celem badań było wykorzystanie symulacji komputerowej procesu utleniania mieszaniny gazowej tlenków azotu, powstałej po utlenieniu amoniaku, do innych form tlenkowych. Określono optymalne parametry procesowe pozwalające na otrzymanie jak najwyższego stężenia kwasu azotowego(V). Pozwala to na uzyskanie maksymalnego stopnia przereagowania NOx do końcowego produktu, co jednocześnie minimalizuje ilość gazów odlotowych stanowiących odpad poprodukcyjny. Analizę procesu oparto na symulacji komputerowej wykonanej w programie Aspen Plus. Optymalizowanym parametrem był strumień molowy gazowych produktów utleniania amoniaku, poddawanych dalszemu utlenieniu do NOx. Wykonana analiza pozwoliła na określenie zależności stężenia kwasu azotowego(V), a także stopnia przereagowania NOx do HNO3, od optymalizowanego parametru.
    Nitric acid is a chemical compound that is mostly used in the nitrate fertilizers production. Due to an increased demand for nitrogen compounds, which is caused by the growth in the global population, the production of nitric acid is increasing. An important issue in HNO3 production are the gaseous pollutants, which are generated during the process. The main objective of this study was the computer simulation of the oxidation process, where the substrate was a gas mixture formed after ammonia oxidation process. The essence of this process was the oxidation of gaseous mixture comprised of nitrogen oxides and oxygen to other nitrogen oxides. Optimal process parameters to obtain the highest HNO3 concentration were chosen. This allows to get the maximum NOx conversion and minimized concentration of NOx in a waste gas stream. Analysis of process parameters was based on the computer simulation in Aspen Plus. Molar flow of gaseous oxidation products of ammonia was optimized. Obtained results allowed to determine the dependency of the concentration of nitric acid and NOx to HNO3 conversion on optimized parameter.
    Źródło:
    Proceedings of ECOpole; 2017, 11, 2; 553-559
    1898-617X
    2084-4557
    Pojawia się w:
    Proceedings of ECOpole
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Właściwości fizykochemiczne wybranych chelatów nawozowych
    Phisical and chemical properties of selected fertilizer chelates
    Autorzy:
    Klem-Marciniak, E.
    Hoffmann, K.
    Kaniewski, M.
    Hoffmann, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/126798.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    chelaty
    mikroelementy
    nawóz
    kompleksy cynku
    chelate
    micronutrients
    fertilizer
    zinc complexes
    Opis:
    Wzrost liczby ludności spowodował zwiększenie areału pól uprawnych, wprowadzenie nowych gatunków roślin, a także zubożenie gleb, co doprowadziło do rozwoju przemysłu nawozów makro- i mikroelementowych. Mikroelementy podawane w postaci chelatów charakteryzują się większym pobieraniem zastosowanego składnika, ułatwiają ich przemieszczanie się w roślinie, przez co charakteryzują się szybszym i skuteczniejszym działaniem, nawet w warunkach ograniczonej wilgotności. Struktura kleszczowa, którą tworzą, zapewnia trwałość oraz stabilizację mikroelementu. W Rozporządzeniu nawozowym opisano 13 związków należących do związków aminopolikarboksylowych (APCAs). Ligand z grupy APCA reaguje z mikroelementami w stosunku molowym 1:1, jest dobrze rozpuszczalny w wodzie, stabilizuje mikroelement w szerokim zakresie pH oraz zapewnia wysoki stopień skompleksowania. Nawozy takiego typu są 2-5 razy efektywniejsze niż nieorganiczne sole siarczanowe. Wysoki stopień pobrania składnika pokarmowego pozwala zmniejszyć dawkowanie nawozów, co minimalizują także niekorzystne wpływy na środowisko. Zastosowanie chelatów umożliwia stworzenie preparatu zawierającego jeden lub kilka składników występujących w małej ilości w roztworze glebowym. Celem pracy jest analiza właściwości fizykochemicznych wybranych chelatów stosowanych w przemyśle nawozowym.
    Causes of population growth include increasing the area of arable land, the introduction of new species of plants and soil depletion, which led to the development of the fertilizer industry macro- and micronutrients. Micronutrients in the form of chelates have a greater collection trace element, facilitate the movement of the plant, which are characterized by faster and more efficient operation, even under conditions of reduced humidity. The tick structure which is formed provides durability and stabilization of the micronutrient. The Regulation of the European Parliament and of the Council EC No 2003/2003 of 13 October 2003 is described 13 compounds belonging to the aminopolycarboxylic group (APCAs). Ligand from the group APCA reacts with trace elements in a molar ratio of 1:1, is highly soluble in water, stabilized trace element in a wide range of pH and a high degree of complexation. This type of fertilizer are 2-5 times more efficient than inorganic sulfate salts. The high degree of nutrients uptake can reduce the dosage of fertilizers, which minimize the adverse effects on the environment. The use of chelates allows the creation of a preparation comprising one or more microelements occurring deficiency. The aim of the study is to analyze the physicochemical properties of selected chelates used in the fertilizer industry.
    Źródło:
    Proceedings of ECOpole; 2017, 11, 1; 157-163
    1898-617X
    2084-4557
    Pojawia się w:
    Proceedings of ECOpole
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ czasu reakcji na otrzymywanie chelatów nawozowych
    Effect of reaction time to receive fertilizer chelates
    Autorzy:
    Klem-Marciniak, E.
    Huculak-Mączka, M.
    Hoffmann, K.
    Hoffmann, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/126227.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    chelaty
    mikroelementy
    nawozy płynne
    chelate
    micronutrients
    liquid fertilizers
    Opis:
    W ostatnim dwudziestoleciu szczególne znaczenie w branży nawozów mikroelementowych zyskały chelaty. W krajach Unii Europejskiej określone są substancje chelatujące stosowane jako dodatki do nawozów płynnych. Są to związki syntetyczne należące do grupy aminopolikarboksylowych (APCAs), które tworzą trwałe kompleksy rozpuszczalne w wodzie. APCAs tworzą chelaty z mikroelementami w stosunku molowym 1:1. Najczęściej stosowanym komponentem jest sól disodowa kwasu etylenodiaminotetraoctowego (EDTA). W Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 2003/2003 z dnia 13 października 2003 roku znajdują się wymogi dotyczące chelatów stosowanych w rolnictwie. Zgodnie z tymi wymogami, stopień skompleksowania mikroelementu powinien wynosić przynajmniej 80% deklarowanej, rozpuszczalnej w wodzie, całkowitej zawartości metalu. Czas pobierania mikroelementu przez roślinę w środowisku glebowym powinien odpowiadać okresowi degradowalności. Zbyt niski stopień biodegradacji może negatywnie wpłynąć na środowisko, powodując remobilizację metali ciężkich z osadów dennych i prowadzić do powstania fitotoksycznych kompleksów. Wymogi formalne spowodowały, że nadal poszukuje się nowych substancji chelatujących oraz ulepsza się stosowane technologie. Celem badań było określenie stopnia skompleksowania wybranego jonu mikroelementu przy różnym czasie reakcji z substancją chelatującą. Zastosowano stosunek molowy metal-ligand równy 1:1. Stopień skompleksowania wyznaczono z wykorzystaniem woltamperometrii pulsowej różnicowej. Badania te pozwalają określić optymalny czas reakcji kompleksowania mikroelementów przez substancje chelatujące powszechnie stosowane w branży nawozowej.
    In the last two decades of particular importance in micronutrient fertilizers industry gained the chelates. Chelate structure minimizes the influence of external factors and micronutrients stabilizes a wide range of pH. Their use allows an optimal complement deficiency of micronutrients. Adapting the nutrient content to the needs of plants can reduce the negative impact on the environment. They can be applied either to the soil, and foliar application. They are produced in the form of a liquid or finely crystalline. In the European Union are set chelating agents used as additives to liquid fertilizers. These synthetic compounds belonging to the group aminopolycarboxylic compounds (APCAs) which form stable water-soluble complexes. APCAs form a chelate with trace elements in a molar ratio of 1:1. The most commonly used component is the disodium salt of ethylenediaminetetraacetic acid (EDTA). The Regulation of the European Parliament and Council Regulation EC No 2003/2003 of 13 October 2003, there are requirements for the chelates used in agriculture. Within these conditions, the degree of complexation of the micro should be at least 80% of the declared, soluble in water, the total metal content. Download time micronutrient by the plant in the soil environment should correspond to the period of degradability. Too low degree of biodegradation may adversely affect the environment, causing remobilization heavy metals from bottom sediments and lead to phytotoxic complexes. Formal requirements resulted in the continued search for new chelating agents, and improve the technologies used. The aim of the study was to determine the degree of complexation of the selected ion trace element of a chelating substance at different reaction time. Using molar ratio of metal to ligand 1:1. The degree of complexation was determined by differential pulse voltammetry. These studies will determine the optimal reaction time micronutrients complexation by chelating agents commonly used in the fertilizer industry.
    Źródło:
    Proceedings of ECOpole; 2015, 9, 2; 627-632
    1898-617X
    2084-4557
    Pojawia się w:
    Proceedings of ECOpole
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ siarczanu potasu na stabilność termiczną mieszanin azotanu amonu oraz chlorku potasu
    Influence of potassium sulphate on thermal stability of ammonium nitrate and potassium chloride mixtures
    Autorzy:
    Kaniewski, M.
    Popławski, D.
    Klem-Marciniak, E.
    Nieweś, D.
    Hoffmann, K.
    Hoffmann, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/127113.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    azotan amonu
    chlorek potasu
    siarczan potasu
    analiza termiczna
    nawozy
    ammonium nitrate
    potassium chloride
    potassium sulphate
    thermal analysis
    fertilizers
    Opis:
    Azotan amonu wykorzystywany jest w produkcji nawozów oraz materiałów wybuchowych. Jego silnie egzotermiczny rozkład był przyczyną licznych wypadków, które miały miejsce w ostatnim stuleciu. Zdefiniowano wiele substancji chemicznych, które mają wpływ na rozkład azotanu amonu. Chlorki opisywane są jako czynnik przyspieszający, natomiast siarczany jako spowalniający. Z uwagi na występowanie mieszanin azotanu amonu oraz chlorku potasu w formie nawozów wieloskładnikowych niezbędne jest zbadanie stabilizującego wpływu siarczanu potasu, który może być stosowany jako dodatek nawozowy. Celem wykonanych analiz było zbadanie zachodzących w mieszaninach przemian fizykochemicznych z uwzględnieniem niebezpiecznego rozkładu azotanowego dodatku nawozowego. Porównano wyniki otrzymane w trakcie analizy mieszanin azotanu amonu, chlorku potasu oraz siarczanu potasu w różnych proporcjach. Analizy wykonano z wykorzystaniem różnicowej analizy termicznej sprzężonej z termograwimetrią (DTA-TG). Otrzymane wyniki pomogą w stwierdzeniu, czy nawozy wieloskładnikowe na bazie azotanu amonu mogą zawierać chlorki, jeżeli w układzie obecne są dodatkowo substancje stabilizujące egzotermiczny rozkład. Przeprowadzone analizy pozwolą również na wykonywanie dalszych badań w celu znalezienia optymalnych dodatków zapewniających bezpieczeństwo w trakcie stosowania tego typu nawozów.
    Ammonium nitrate is used in the production of fertilizers and explosives. Its highly exothermic decomposition has caused numerous incidents that took place during the last century. There are some chemical compounds that can affect the decomposition of ammonium nitrate. Chlorides are described as an accelerating factor and sulphates are known to inhibit the exothermic reaction. Due to the presence of mixtures of ammonium nitrate and potassium chloride in the form of multicomponent fertilizers, it is necessary to examine the stabilizing influence of potassium sulphate, which can be used as a fertilizer additive. The aim of the study was to examine physicochemical changes, taking into account the dangerous decomposition of nitrate fertilizer additive. Results obtained from the thermal analysis of ammonium nitrate, potassium chloride and potassium sulphate mixtures of various rations were compared. Analysis was carried out using differential thermal analysis coupled with thermogravimetry (DTA-TG). Acquired results will help in determining whether ammonium nitrate-based fertilizers can contain chlorides in the presence of decomposition stabilizing substances. Analyses, that were carried out, should enable further research to find the optimal additives that could ensure the safe usage of aforementioned fertilizers.
    Źródło:
    Proceedings of ECOpole; 2018, 12, 2; 507-512
    1898-617X
    2084-4557
    Pojawia się w:
    Proceedings of ECOpole
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-13 z 13

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies