Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Janicka, Elżbieta." wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 27
Tytuł:
Latający Cyrk im. Kazimierza Wielkiego przedstawia: „Najwęższy dom świata – wydarzenie na skalę globu”. Rekonstrukcja historyczna w 70. rocznicę Akcji Reinhardt
Autorzy:
Janicka, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/643675.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Keret House
philosemitic violence
symbolic violence
anti-Semitism
"Jewish humour”
stigma
minstrelization
re-enactment
"Jewish place”
Jewish hideouts
margins of the Holocaust
hunt for the Jews (Judenjagd)
Operation Reinhardt (Aktion Reinhardt)
Opis:
Casimir the Great’s Flying Circus presents: ‘The narrowest house in the world – an event on a global scale’. Historical re-enactment on the occasion of the 70th anniversary of the Aktion ReinhardtThe article provides a multifaceted analysis of the Keret House as an artistic installation and a cultural event. The construction is placed in the analytical context of Jeremy Bentham’s panopticon, Le Corbusier’s machine for living, Krzysztof Wodiczko’s Pojazd dla bezdomnych (Vehicle for the Homeless), Big Brother and XTube. Other interpretative contexts are: the history of the Warsaw ghetto, the Aktion Reinhardt as well as the ensemble of issues connected with the third phase of the Holocaust (i.e. “the margins of the Holocaust”): the history of Jewish hideouts, the hunt for the Jews (Judenjagd), the plunder of Jewish mobile and immobile property, the Polish part of the biography of Etgar Keret’s parents. From such a perspective, the Keret House takes the form of a macabre historical re-enactment. The analytical framework comprises Erving Goffman’s stigma theory as well as the history of the attitude of the Polish majority towards the Jewish minority. With increasing frequency, anti-Semitic symbolic violence assumes the form of philosemitic symbolic violence. The poetics of gift and the category of “a Jewish writer with a sense of humour” function as an instrument of blackmail that place the individual subjected to it in a situation with no way-out. In Polish majority culture, the image of Jews as guests, which corresponds to the representation of Poland as home and Poles as hospitable hosts, heirs of the myth of King Casimir the Great, plays the same role. The Keret House proves to be a machine for the reproduction of the Polish majority narrative about the majority attitude of Poles towards Jews, also during the Holocaust. What is at stake within this narrative is the image of Poland and the Poles.[The project was prepared with a financial support of the National Science Centre; decision no DEC-2011/03/B/HS2/05594] Latający Cyrk im. Kazimierza Wielkiego przedstawia: „Najwęższy dom świata – wydarzenie na skalę globu”. Rekonstrukcja historyczna w 70. rocznicę Akcji ReinhardtArtykuł zawiera wieloaspektową analizę Keret House jako instalacji artystycznej i wydarzenia kulturalnego. Obiekt sytuowany jest w kontekście idei panoptikonu Jeremy’ego Benthama, maszyny do mieszkania Le Corbusiera, Pojazdu dla bezdomnych Krzysztofa Wodiczki, Big Brothera czy XTube. Kolejne konteksty interpretacyjne to historia warszawskiego getta, Akcja Reinhardt i zespół problemów związanych z trzecią fazą Zagłady (the margins of the Holocaust): historia żydowskich kryjówek, polowanie na Żydów (Judenjagd), rabunek żydowskich ruchomości i nieruchomości, polska biografia rodziców Etgara Kereta. W tej perspektywie Keret House przybiera postać makabrycznej rekonstrukcji historycznej. Ramy analizy wyznacza teoria piętna Ervinga Goffmana oraz historia stosunku polskiej większości do żydowskiej mniejszości. Antysemicka przemoc symboliczna coraz częściej przybiera postać symbolicznej przemocy filosemickiej. Poetyka daru i kategoria „żydowskiego pisarza z poczuciem humoru” pełnią funkcję narzędzia szantażu, stawiając poddaną mu jednostkę w sytuacji bez wyjścia. Taką samą rolę odgrywa dominujące w polskiej kulturze większościowej wyobrażenie Żydów jako gości, któremu odpowiada obraz Polski jako domu i Polaków jako gościnnych gospodarzy, spadkobierców mitu króla Kazimierza Wielkiego. Keret House okazuje się maszyną do reprodukcji większościowej polskiej opowieści o stosunku Polaków do Żydów, także w okresie Zagłady. Stawką tej opowieści jest wizerunek Polski i Polaków.[Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2011/03/B/HS2/05594] 
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2013, 2
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„To nie była Ameryka”. Z Michaelem Charlesem Steinlaufem rozmawia Elżbieta Janicka (Warszawa – Nowy Jork – Warszawa, 2014–2015)
Autorzy:
Janicka, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/643729.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
dybbuk
New Left
American anticapitalist underground of the 1970s
Warsaw Ghetto
narratives of the Holocaust
Polish antisemitism
Polish democratic opposition of the 1980s
Jewish Flying University
Polish-Jewish dialogue (concept revision)
Opis:
“This was not America.” Michael Charles Steinlauf in conversation with Elżbieta Janicka (Warsaw – New York – Warsaw, 2014–2015)Born in Paris in 1947, Michael Charles Steinlauf talks about his childhood in New York City, in the south of Brooklyn (Brighton Beach), in a milieu of Polish Jewish Holocaust survivors. His later experiences were largely associated with American counterculture, the New Left, an anti-war and antiracist student movement of the 1960s (Students for a Democratic Society, SDS) as well as the anticapitalist underground of the 1970s (“Sunfighter”, “No Separate Peace”). In the 1980s, having undertaken Judaic Studies at Brandeis University, Steinlauf arrived in Poland, where he became part of the democratic opposition circles centred around the Jewish Flying University (Żydowski Uniwersytet Latający, ŻUL). In the independent Third Republic of Poland, he contributed to the creation of the Museum of the History of Polish Jews in Warsaw.Michael C. Steinlauf’s research interests focus on the work of Mark Arnshteyn (Andrzej Marek) and of Yitskhok Leybush Peretz, Yiddish theatre as well as Polish narratives of the Holocaust. The latter were the subject of his monograph Bondage to the dead: Poland and the memory of the Holocaust (1997, Polish edition 2001 as Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady). An important topic of the conversation is the dispute concerning the categories used to describe the Holocaust, including the conceptualisation of Polish majority experience of the Holocaust as a collective trauma. Controversies also arise in connection with the contemporary phenomena popularly conceptualised as the “revival of Jewish culture in Poland” and “Polish–Jewish dialogue.” Another subject of the conversation is Michał Sztajnlauf (1940–1942), Michael C. Steinlauf’s stepbrother. The fate of the brothers was introduced into the canon of Polish culture by Hanna Krall’s short story Dybuk (1995, English edition 2005 as The Dybbuk) and its eponymous stage adaptation by Krzysztof Warlikowski (2003). Looking beyond artistic convention, the interlocutors try to learn more about Michał himself. This is the first time the readers have an opportunity to see his photographs from the Warsaw Ghetto.The conversation is illustrated with numerous archival materials from periods before and after World War Two as well as from German-occupied Poland. „To nie była Ameryka”. Z Michaelem Charlesem Steinlaufem rozmawia Elżbieta Janicka (Warszawa – Nowy Jork – Warszawa, 2014–2015)Urodzony w 1947 roku w Paryżu, Michael Charles Steinlauf opowiada o dzieciństwie spędzonym w Nowym Jorku, na południowym Brooklynie (Brighton Beach), w środowisku ocalałych z Zagłady polskich Żydów. Istotna część jego późniejszych doświadczeń związana była z amerykańską kontrkulturą, Nową Lewicą, studenckim ruchem antywojennym i antyrasistowskim lat sześćdziesiątych (Students for a Democratic Society, SDS) oraz podziemiem antykapitalistycznym lat siedemdziesiątych („Sunfighter”, „No Separate Peace”). W latach osiemdziesiątych, w związku z podjęciem studiów judaistycznych na Brandeis University, Steinlauf przyjechał do Polski, gdzie stał się częścią środowiska opozycji demokratycznej, skupionego wokół Żydowskiego Uniwersytetu Latającego (ŻUL). W III RP miał swój udział w tworzeniu Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie.Zainteresowania badawcze Michaela C. Steinlaufa ogniskują się wokół twórczości Marka Arnsztejna (Andrzeja Marka), Jicchoka Lejbusza Pereca, teatru jidysz oraz polskich narracji o Zagładzie, którym poświęcił monografię Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady (2001, pierwodruk angielski 1997 jako Bondage to the dead: Poland and the memory of the Holocaust). Ważną część rozmowy stanowi spór dotyczący kategorii opisu Zagłady, w tym koncepcji polskiego doświadczenia Zagłady jako traumy zbiorowej. Kontrowersja nie omija zjawisk współczesnych, konceptualizowanych potocznie jako „odrodzenie kultury żydowskiej w Polsce” oraz „dialog polsko-żydowski”.Bohaterem rozmowy jest także Michał Sztajnlauf (1940–1942), przyrodni brat Michaela C. Steinlaufa. Historia braci weszła do kanonu kultury polskiej za sprawą opowiadania Hanny Krall Dybuk (1995) oraz teatralnej inscenizacji Krzysztofa Warlikowskiego pod tym samym tytułem (2003). Abstrahując od konwencji przekazu artystycznego, rozmówcy próbują dowiedzieć się czegoś więcej o samym Michale. Czytelniczki i czytelnicy po raz pierwszy mają możność zobaczyć jego fotografie pochodzące z getta warszawskiego.Rozmowa jest bogato ilustrowana niepublikowanymi dotąd archiwaliami sprzed drugiej wojny światowej i z okresu powojennego, a także z czasów okupacji hitlerowskiej w Polsce.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2015, 3–4
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Embassy of Poland in Poland: The Polin Myth in the Museum of the History of Polish Jews (MHPJ) as narrative pattern and model of minority-majority relations [Ambasada Polski w Polsce. Mit Polin w Muzeum Historii Żydów Polskich jako wzór narracji i model relacji mniejszość-większość]
Autorzy:
Janicka, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/643797.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
anti-Semitism
de-Holocaustization
Museum of the History of Polish Jews (POLIN MHPJ)
Polin myth
Polish historical policy
politics of memory
Polish Jews (concept revision)
symbolic violence
Opis:
The Embassy of Poland in Poland: The Polin Myth in the Museum of the History of Polish Jews (MHPJ) as narrative pattern and model of minority-majority relationsThe text offers an analysis of the MHJP’s core exhibition, the architecture of the Museum’s building as well as the transformations of its surroundings, seen as operations in as well as on a space that is a sign and a designate of the Holocaust. This observed de-Holocaustization of the Holocaust story takes place in the context of progressing Holocaustization of the story concerning the past of ethnic Poles.The main narrative uniting the MHJP’s surroundings, building and core exhibition is the idyllic myth of Polin which dictates the selection and presenting of information. The story of Polish hosts and Jewish guests that is inherent to the Polin myth establishes inequality and dominance/subjugation as framing principles of a story of majority-minority relations. It also constitutes a mental gag and an instance of emotional blackmail which precludes any rational – analytical and critical – conversation based on historical realities. Furthermore, in practice, it is a part of a pattern of culture which produces – and at the same time legitimizes – violence and exclusion.The article reconstructs the principles governing the Polinization of the history of Jews in Eastern Europe (a term coined by Konrad Matyjaszek). These principles include: emphasizing the Polish over the Jewish lieux de mémoire; presenting the figures and landmarks of importance for both groups through the prism of those aspects which concern the majority group; refraining from problematization of specific phenomena (like Judaism or transboundary character) and from applying to the a longue durée perspective; and decontextualization (e.g., by passing over anti-Semitism – Christian but not only Christian – and its significance for the construction of the majority group’s collective identity, an identity that over time increasingly determined the Jews’ conditions of life, until eventually it determined their fate). In relation to the core exhibition the text discusses such issues as: “last minute” censorship; affirmation of anti-Semitic phantasms (like the Paradisus Iudaerum or Esterka); the abandonment planned – and prepared – part of the exhibition dealing with the period after the regaining of independence by Poland in 1989; presenting numerous events and questions in a way that contradicts the state of research not only known but often arrived at in Poland (a particularly outraging example of this is abstaining from a realistic presentation of the Polish context of the Holocaust in favor of a return to the outdated category of the innocent, or indifferent, Polish bystander to the Holocaust).The stake of this retouched story is the image of Poland and reputation of Poles, that is to say – the complacency of the non-Jewish majority. The price is the mystification of Eastern European Jewish history and the thwarting of the potential for change which arouse as a result of the Jedwabne debate. This potential promised a chance for a revision of culture and a remodelling of social relations in the spirit of equal rights and integrated history. Apart from the period from 1944/45 to 1946, this chance was unprecedented in theJewish-Polish and Polish-Jewish “common history that divides”.  Ambasada Polski w Polsce. Mit Polin w Muzeum Historii Żydów Polskich (MHŻP) jako wzór narracji i model relacji mniejszość-większośćTekst zawiera analizę wystawy głównej MHŻP, architektonicznej postaci gmachu muzeum i przekształceń jego otoczenia jako operacji dokonanych w oraz na przestrzeni będącej znakiem i desygnatem Zagłady. Kontekstem dla obserwowanej deholokaustyzacji opowieści o Holokauście jest postępująca holokaustyzacja opowieści o przeszłości etnicznych Polaków. Narracją główną spajającą otoczenie MHŻP, gmach oraz wystawę główną jest idylliczny mitPolin, który rozstrzyga o selekcji i sposobie prezentowania informacji. Zawarta w nim opowieść o polskich gospodarzach i żydowskich gościach ustanawia nierównoprawność oraz dominację/podporządkowanie jako zasady ramowe opowieści o relacji większość-mniejszość. Stanowi także rodzaj mentalnego knebla i emocjonalnego szantażu, który udaremnia racjonalną – analityczną i krytyczną – rozmowę w kategoriach historycznego konkretu. Ponadto zaś – w praktyce – jest częścią wzoru kultury, który produkuje – i legitymizuje zarazem – przemoc oraz wykluczenie.Artykuł rekonstruuje reguły polinizacji historii Żydów w Europie Wschodniej (termin autorstwa Konrada Matyjaszka). Do reguł tych należą m.in. eksponowanie polskich miejsc pamięci (lieux de mémoire) kosztem żydowskich miejsc pamięci; prezentowanie figur i cezur obopólnie ważnych przez pryzmat tego, co w nich istotne dla grupy większościowej; brak problematyzacji zjawisk specyficznych (jak np. judaizm, transgraniczność) i ujęcia ich w perspektywie długiego trwania; dekonstektualizacja (np. pominięcie antysemityzmu –chrześcijańskiego i nie tylko – oraz jego znaczenia dla konstrukcji zbiorowej tożsamości grupy większościowej, która z biegiem czasu w coraz znaczniejszym stopniu rozstrzygała o warunkach życia Żydów, aż przesądziła o ich losie).W odniesieniu do wystawy głównej tekst porusza sprawę m.in. cenzury last minute; afirmacji antysemickich fantazmatów (jak Paradisus Iudaeorum czy Esterka); rezygnacji z przewidzianej i przygotowanej części ekspozycji dotyczącej okresu po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1989 roku; prezentacji wielu wydarzeń i zagadnień w sposób sprzeczny ze stanem badań nie tylko znanym, ale też niejednokrotnie wypracowanym w Polsce (czego szczególnie bulwersującym przykładem jest odstąpienie od realistycznej prezentacji polskiego kontekstu Zagłady i powrót do zdezaktualizowanej kategorii biernego czy też obojętnego polskiego świadka [bystander] Zagłady).Stawką tak spreparowanej opowieści jest wizerunek Polski i reputacja Polaków, a więc dobre samopoczucie nieżydowskiej większości. Ceną zaś – mistyfikacja historii Żydów Europy Wschodniej oraz zniweczenie potencjału zmiany, który ujawnił się w związku z debatą jedwabieńską. Potencjał ten oznaczał szansę rewizji kultury oraz przebudowy stosunków społecznych w duchu równych praw i historii zintegrowanej. Nie licząc okresu 1944/1945 - 1946, była to szansa bezprecedensowa w żydowsko-polskiej i polsko-żydowskiej „wspólnej historii, która dzieli”. 
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2016, 5
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Świadkowie własnej sprawy. Polska narracja dominująca wobec Zagłady w trakcie Zagłady [Witnesses to their own cause. The dominant Polish narrative about the Holocaust during the Holocaust]
Autorzy:
Janicka, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/643831.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Polish Underground State
Holocaust
representations of the Holocaust
antisemitism
hate speech
collective narcissism
orientalization
(myth of) Judeo-communism
witnesses of the Holocaust (concept revision)
cognitive dissonance
Opis:
Witnesses to their own cause. The dominant Polish narrative about the Holocaust during the HolocaustAfter Dariusz Libionka’s pioneering treatise entitled Berkom Joselewiczom już dziękujemy… [Bereks Joselewiczs, goodbye and good luck...] (2009), this is the second analysis of Maria Kann’s canonical and paradigmatic pamphlet. This time the research question is: why did the Holocaust not delegitimize antisemitism in Poland, and did not lead to a revision of the dominant culture and the majority’s collective identity?The pamphlet Na oczach świata (1943) – ordered, published, and distributed by the Polish Underground State – condemns the extermination of Jews, while voicing the need of their elimination from the society. It maintains the belief in the existence of the “Jewish question” (without quotation marks in the original) and heralds that after the war Poles will “solve” it for the sake of the Polish “national interest” – without “foreign assistance” and, supposedly, without violence. The presented discourse analysis deconstructs this and other mechanisms of hate speech, which declaratively delegitimize violence, but in fact incite to it, and are acts of violence in themselves. In the situation of the Holocaust, a surgical separation of the praised elimination from the condemned extermination was but wishful thinking. This wishful thinking, presented as a description of reality, removed from the view the responsibility of the non-Jewish majority for co-creating the realities of extermination, and thus this majority’s influence on the number of Jewish victims on the “Aryan side.” An important tool of falsifying the state of affairs was the figure of the Polish witness to the Holocaust.In the analyzed perspective, at no time was the fate of Jews of any importance. The declared purpose of Na oczach świata was to stop Poles from participating in the Holocaust for the sake of Christian love of enemies, which in fact masked collective narcissism. After all, the more worthy of hatred an enemy is, the more glory it brings to one to refrain from aggression towards them. The presented analysis focuses on the techniques of constructing the enemy figure as, simultaneously, an irreducible abject, and an irreducible threat. This construction consisted in the reproduction of hateful and oppressive phantasms and argumentative schemes – like the myth of Judeo-communism or orientalization – none of which were original. However, Na oczach świata was novel (or restorative) and precedential in that it updated the antisemitic narrative to make it fully efficient in relation to and in the face of the Holocaust: “before the shooting in the ruins of the ghetto fell silent”.Maria Kann’s pamphlet was also a normative text in the sense that, with the full sanction of the Polish Underground State and its authority, it organized the Polish experience of the Holocaust. It established its legitimate variant. It shaped individual and collective emotional and mental dispositions. The analysis covers strategies and tools for pacifying empathy and cognitive dissonance. Na oczach świata contains peculiar guidelines for how to profess antisemitic pre-sumptions without confronting their consequences. What is secured in such a way, apart from the Polish (self-)image interest, is the Polish identity interest in its preclusive, chauvinist understanding. The dominant culture loses contact with reality and gains immunity to the imperative of reckoning and rejection of disgraced virtues, values and patterns. Świadkowie własnej sprawy. Polska narracja dominująca wobec Zagłady w trakcie ZagładyPo pionierskiej rozprawie Dariusza Libionki Berkom Joselewiczom już dziękujemy… (2009) jest to druga analiza kanonicznej i paradygmatycznej broszury Marii Kann Na oczach świata (1943). Tym razem pytanie badawcze brzmi: jakim sposobem Zagłada nie skompromitowała w Polsce antysemityzmu oraz nie spowodowała rewizji kultury dominującej i zbiorowej tożsamości większościowej. Zamówiona, opublikowana i kolportowana przez polskie państwo podziemne broszura Na oczach świata przynosi potępienie eksterminacji Żydów, głosząc konieczność ich eliminacji ze społeczeństwa. Utrzymuje w mocy przekonanie o istnieniu „kwestii żydowskiej” (w oryginale bez cudzysłowu) i zapowiada jej „rozwiązanie” przez Polaków w imię polskiego „interesu narodowego” po wojnie – bez „obcej pomocy” oraz jakoby bez przemocy. Podjęta analiza dyskursu dekonstruuje ten i inne mechanizmy mowy nienawiści: deklaratywnie delegitymizujące przemoc, faktycznie jednak stanowiące podżeganie do przemocy i będące aktami przemocy same w sobie. W sytuacji Zagłady chirurgiczne odseparowanie pochwalanej eliminacji od potępianej eksterminacji było operacją typu wishful thinking. Myślenie życzeniowe, występujące w funkcji opisu rzeczywistości, usuwało z pola widzenia odpowiedzialność nieżydowskiej większości za współkształtowanie realiów eksterminacji, a tym samym jej wpływ na liczbę żydowskich ofiar po „aryjskiej stronie”. Istotnym narzędziem zafałszowania stanu faktycznego była figura polskiego świadka Zagłady.W analizowanej optyce los Żydów nie był w żadnym momencie istotny. Deklarowanym celem Na oczach świata było powstrzymanie Polaków od udziału w Zagładzie w imię chrześcijańskiej miłości nieprzyjaciół, która stanowiła maskę narcyzmu kolektywnego. Im nieprzyjaciel bardziej godny nienawiści, tym więcej chwały przynosi wszak powstrzymanie się od agresji wobec niego. Przedsięwzięta analiza dotyczy technik konstruowania figury nieprzyjaciela jako nieredukowalnego abiektu i nieredukowalnego zagrożenia jednocześnie. Konstruowanie to polegało na reprodukcji nienawistnych, prześladowczych fantazmatów i schematów argumentacyjnych – w rodzaju mitu żydokomuny czy orientalizacji, które nie były oryginalne. Na oczach świata miało jednak wymiar nowatorski (czy odnowicielski) i precedensowy o tyle, że aktualizowało antysemicką narrację jako w pełni wydajną w odniesieniu do Zagłady i w jej obliczu: „zanim umilkły jeszcze strzały w ruinach getta”.Broszura Marii Kann była tekstem normatywnym również w tym sensie, że – w majestacie autorytetu polskiego państwa podziemnego – organizowała polskie doświadczenie Zagłady. Ustanawiała jego wariant prawomocny. Kształtowała jednostkowe i zbiorowe dyspozycje emocjonalne i mentalne. Analiza obejmuje strategie i narzędzia pacyfikacji empatii oraz dysonansu poznawczego. Na oczach świata to swoisty instruktaż, jak wyznawać antysemickie prze(d)sądy bez konfrontacji z ich konsekwencjami. W ten sposób – prócz polskiego interesu (auto)wizerunkowego – zabezpieczony zostaje także polski interes tożsamościowy w jego wykluczającym, szowinistycznym rozumieniu. Kultura dominująca traci kontakt z rzeczywistością i zyskuje odporność na imperatyw rozliczenia oraz odrzucenia skompromitowanych cnót, wartości i wzorów.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2018, 7
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pamięć przyswojona. Koncepcja polskiego doświadczenia zagłady Żydów jako traumy zbiorowej w świetle rewizji kategorii świadka
Autorzy:
Janicka, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/643733.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Polish trauma of the Holocaust (concept revision)
bystander/onlooker (concept revision)
Polish-Jewish dialogue (concept revision)
participating observer
panoptism
social control over the Holocaust
margins of the Holocaust
memory studies
Opis:
Memory acquired. The conception of the Polish experience of the Holocaust as collective trauma in the light of a revision of the concept of bystanderThe paper provides a reconstruction and proposes the deconstruction of the conception of the Polish experience of the Holocaust as collective trauma. The analytical framework is based on the revision of concepts such as Polish witness (bystander/onlooker – according to Hilberg) and indifference on the part of Polish majority society towards the persecution and murder of the Jews. The text postulates that the concept of indifference as well as that of the non-Jewish witness (bystander/onlooker) be dropped from the standard terminology used when describing the Holocaust. It proposes that the concept of the non-Jewish witness (bystander/onlooker) be replaced by the concept of participating observer – with a different understanding from that established within cultural anthropology.Thus, watching would be a form of activity, a way of having an influence on the events, of agency, and therefore participation. A significant part of my argument includes an attempt to address the question of the construction of watching during the Holocaust. From this it follows that watching constitutes the most basic form of power (droit de regard – according to Foucault and Bourdieu). Therefore, the question arises of whether or not one can describe the margins of the Holocaust within the terms of panoptic reality (le panoptisme – according to Foucault). A further question under consideration is whether one can depict the dominant majority as an unofficial authority wielding something akin to social control over the completion of the Holocaust understood as the German Nazi system of persecution and extermination of the Jews.The argument also foregrounds the actual functions of the concepts of the non-Jewish witness (bystander/onlooker) and indifference as well as the idea of the Holocaust as a trauma for the non-Jewish witness (bystander/onlooker). These functions resulted several times in the elimination of the historical concrete and its societal-cultural conditions from the field of vision. In this sense, the conception of unacquired memory (i.e. the Polish trauma of the Holocaust) would be a strategy for acquiring the memory of the Holocaust in such a way that it does not endanger the dominant narrative about the past and the identity of the majority. Furthermore, the paper proposes the deconstruction of the concept of Polish-Jewish dialogue by identifying the phenomena of false symmetry and false universalization that frequently result in defining anti-Semitism and the Holocaust within the categories of a groups conflicts. The inspiration to undertake such a critical analysis came from the paradigmatic work by Michael C. Steinlauf, Bondage to the Dead: Poland and the Memory of the Holocaust, published in 1997. (The Polish-language edition entitled Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady [Memory unacquired. The Polish memory of the Holocaust] came out in 2000, translated by Agata Tomaszewska.) Pamięć przyswojona. Koncepcja polskiego doświadczenia zagłady Żydów jako traumy zbiorowej w świetle rewizji kategorii świadkaArtykuł przedstawia rekonstrukcję i proponuje dekonstrukcję koncepcji polskiego doświadczenia Zagłady jako traumy zbiorowej. Kontekst analityczny stanowi rewizja takich kategorii, jak: polski świadek Zagłady (bystander/onlooker – za Hilbergiem) i obojętność wobec Zagłady. Tekst postuluje wykreślenie kategorii obojętności ze słownika opisu Zagłady. Kategorię świadka (bystander/onlooker) proponuje zastąpić kategorią obserwatora uczestniczącego w rozumieniu innym niż przyjęte w antropologii kulturowej. Spojrzenie stanowiłoby tutaj formę aktywności, oddziaływania, sprawczości (agency), a więc uczestnictwa. Istotna część wywodu to próba odpowiedzi na pytanie o konstrukcję owego spojrzenia stanowiącego najbardziej podstawową formę władzy (le droit de regard – za Foucault i Bourdieu). Pojawia się pytanie, czy obrzeża Zagłady można opisać w kategoriach rzeczywistości panoptycznej (le panoptisme – za Foucault). Kolejna rozważanakwestia to, czy większość dominującą można ukazać jako nieformalną instancję sprawującą rodzaj kontroli społecznej nad kompletnością Zagłady jako niemieckiej zbrodni państwowej.W centrum namysłu znajdują się także dotychczasowe funkcje kategorii świadka (bystander/onlooker), kategorii obojętności oraz koncepcji Zagłady jako traumy nieżydowskiego świadka. Funkcje te niejednokrotnie bowiem polegały na eliminacji z pola widzenia historycznego konkretu i jego społeczno-kulturowych uwarunkowań. W tym sensie można mówić o koncepcji pamięci nieprzyswojonej (polskiej traumy Zagłady) jako strategii przyswojenia pamięci Zagłady w sposób niezagrażający dominującej opowieści o przeszłości i tożsamości grupy większościowej. Tekst proponuje ponadto dekonstrukcję kategorii dialogu polsko-żydowskiego ze wskazaniem na zjawiska fałszywej symetrii i fałszywej uniwersalizacji, których częstą konsekwencją jest definiowanie antysemityzmu i Zagłady w kategoriach konfliktu międzygrupowego. Inspiracją do podjęcia namysłu była paradygmatyczna praca Michaela C. Steinlaufa Bondage to the Dead: Poland and the Memory of the Holocaust z 1997 roku, której polskie wydanie – zatytułowane Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady – ukazało się w roku 2001 w tłumaczeniu Agaty Tomaszewskiej.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2015, 3–4
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Corpus Christi, corpus delicti” – nowy kontrakt narracyjny. „Pokłosie” (2012) Władysława Pasikowskiego wobec kompromitacji kategorii polskiego świadka Zagłady ["Corpus Christi, Corpus Delicti": A new narrative contract. Władysław Pasikowski’s "Aftermath" (2012) and the invalidation of the category of the Polish Witness to the Holocaust]
Autorzy:
Janicka, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/643767.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
antisemitism
Holocaust
Crucifixion
Aftermath
Pokłosie
Western
thriller
distinction
participant observers
Opis:
Corpus Christi, Corpus Delicti: A new narrative contract. Władysław Pasikowski’s Aftermath (2012) and the invalidation of the category of the Polish Witness to the HolocaustWładysław Pasikowski’s 2012 feature film Aftermath recapitulates and works through the existing resources in documentary cinema that deals with the Polish context of the Holocaust (Claude Lanzmann, Paweł Łoziński, Marian Marzyński, Agnieszka Arnold). It is also founded on the knowledge amassed in the wake of the countrywide debate about the 1941 Jedwabne massacre (2000–1). As such, it rejects the majority narrative of the Holocaust, one told under the banners of the Righteous Among the Nations (the paradigm of innocence), the Polish witness to the Holocaust (triggering an unjustified identification of the Jaspersian paradigm of unimputable, metaphysical guilt with unwarranted guilt), and the alleged collective Polish trauma of the Holocaust.Aftermath is analyzed as a treatise on antisemitism which problematizes and narrativizes phantasms that are central to this socio-cultural pathology, visualizing the mechanism whereby the phantasm of the Jew is constructed and imposed on actual individuals. It also touches upon the Christian roots and identitarian dimension of antisemitism, alongside its central figure: the Crucifixion. Antisemitism is a matter of religion as a doctrine but also religion as an institution.By displaying a plexus of discourses and practices, attitudes and behaviors, Pasikowski defends the great quantifier as a legitimate category to describe the Polish context of the Holocaust. He debunks the essential differentiation between pre-modern and modern antisemitism (including notions about the secondary nature of Polish antisemitism in relation to the German Nazi exterminatory projects targeted at the Jews).The film convincingly portrays antisemitism as dominating the experience and its representation to such an extent that antisemitic culture loses the ability to reflect on the human condition. Where a non-antisemite sees the irreducible strangeness that is inherent to individual existence, the antisemite sees a Jew, etc. The long duration of violence and exclusion has turned the phantasmic and alternative reality of antisemitism into reality tout court, as it produces a materiality of its own, up to and including the materiality of the atrocity (stolen property, looted corpses, etc.).The text offers an extensive discussion of the essential conflict between Aftermath and the system of Polish culture. The aesthetic is political. The juxtaposition of two genre films (the thriller and the Western) and a plebeian protagonist with a domain that is perceived as proper to the intelligentsia provoked widespread shock and rejection. Accusations of kitsch, exaggeration, improbability, and a colonial gaze enabled critics to sidestep, if not invalidate, the director’s argument. A study of the reception of Aftermath is a study of class distinction in action.Pasikowski’s film portrays antisemitism as a problem of an antisemitic culture and an antisemitic society. This entails a radical invalidation of the notion of antisemitism as an inter-group conflict, thus exposing the fiction and falsehood of such constructs as “dialogue” and “reconciliation.”Despite its pessimistic diagnosis, Aftermath raises the possibility of change and the emancipatory potential of self-empowerment. By considering the cultural and social implications of our knowledge about antisemitism and the Polish context of the Holocaust, the film reveala systemic challenge posed by the imperative to revise culture and reject its toxic models. From this perspective, a new narrative becomes possible as a critique of narratives. Corpus Christi, corpus delicti – nowy kontrakt narracyjny. Pokłosie (2012) Władysława Pasikowskiego wobec kompromitacji kategorii polskiego świadka ZagładyFilm fabularny Pokłosie (2012) Władysława Pasikowskiego przynosi rekapitulację i przepracowanie dotychczasowych zasobów kina dokumentalnego dotyczącego polskiego kontekstu Zagłady (C. Lanzmann, P. Łoziński, M. Marzyński, A. Arnold). Ufundowany jest także na wiedzy narosłej po debacie jedwabieńskiej (2000) oraz na odrzuceniu dotychczasowych dominujących większościowych narracji o Zagładzie: spod znaku Sprawiedliwych (paradygmat niewinności) i spod znaku polskiego świadka Zagłady (paradygmat Jaspersowskiej winy niezarzucanej oraz zbiorowej polskiej traumy Zagłady).Tekst proponuje spojrzenie na Pokłosie jako traktat o antysemityzmie, który problematyzuje i narratywizuje fantazmaty oraz mechanizmy kluczowe dla tej społeczno-kulturowej patologii. Wizualizacja obejmuje mechanizm konstruowania fantazmatu Żyda i nakładania go na realne podmioty. Nie omija też chrześcijańskich korzeni i tożsamościowego wymiaru antysemityzmu z centralną figurą Ukrzyżowania. Antysemityzm jest sprawą religii jako doktryny, ale też instytucji.Unaoczniając splot dyskursów i praktyk, postaw i zachowań, Pasikowski broni wielkiego kwantyfikatora jako zasadnej kategorii opisu polskiego kontekstu Zagłady. Obala też istotowe rozgraniczenie między antysemityzmem przednowoczesnym i nowoczesnym (w tym wyobrażenie o podrzędności polskiego antysemityzmu względem niemieckiego nazistowskiego przedsięwzięcia eksterminacyjnego wymierzonego w Żydów).Film w przekonujący sposób pokazuje, że antysemityzm do tego stopnia zawładnął doświadczeniem i jego reprezentacją, że kultura antysemicka straciła możliwość dostępu do namysłu nad ludzką kondycją. Tam, gdzie nieantysemita widzi nieredukowalną obcość przyrodzoną jednostkowej egzystencji, antysemita widzi Żyda etc. Długie trwanie przemocy i wykluczenia sprawia, że z rzeczywistości fantazmatycznej i alternatywnej antysemityzm staje się rzeczywistością tout court. Wytwarza bowiem własną materialność, do materialności zbrodni włącznie.Tekst obszernie omawia istotowy konflikt Pokłosia z systemem kultury polskiej. Estetyczne jest polityczne. Połączenie kina podwójnie gatunkowego (thriller, western) oraz plebejskiego bohatera z domeną uchodzącą za inteligencki monopol wywołało w większości szok i odrzucenie. Zarzuty – kiczu, przesady, braku prawdopodobieństwa, kolonialnego spojrzenia – pozwoliły w dużym stopniu wyminąć, jeśli nie unieważnić, rozpoznania reżysera. Studium recepcji Pokłosia to studium dystynkcji klasowej w działaniu.Film Pasikowskiego pokazuje antysemityzm jako problem kultury antysemickiej i antysemickiego społeczeństwa. Oznacza to radykalną kompromitację wyobrażenia antysemityzmu jako konfliktu międzygrupowego, czego konsekwencją jest obnażenie fałszu i fikcji konstruktów takich, jak „dialog” i „pojednanie”.Mimo pesymistycznej diagnozy społecznej, Pokłosie wskazuje na możliwość zmiany i potencjał emancypacji tkwiący w samoupodmiotowieniu. Podejmując refleksję nad tym, co wynika dla kultury i społeczeństwa z wiedzy na temat antysemityzmu i polskiego kontekstu Zagłady, film wskazuje na wyzwanie systemowe w postaci imperatywu rewizji kultury i odrzucenia jej toksycznych wzorów. W tym świetle nowa narracja staje się możliwa – jako krytyka narracji.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2018, 7
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dwie przyjaźnie Andrzeja Trzebińskiego : Andrzej Trzebiński i Wacław Bojarski, redaktorzy "Sztuki i Narodu" nie przeżyli wojny : Tadeusz Borowski przeżył, ale sam zadał sobie śmierć kilka lat później
Autorzy:
Janicka, Elżbieta.
Powiązania:
Gazeta Wyborcza 2001, nr 47, s. 18-20
Data publikacji:
2001
Tematy:
Borowski, Tadeusz
Trzebiński, Andrzej
Bojarski, Wacław
Borowski Tadeusz (1922-1951) biografia
Droga (czasop.; 1943-1944; Warszawa)
Pisarze polscy
Biografia
Opis:
Pisarz związany ze środowiskiem skupionym wokół pisma "Droga". Więzień obozów koncentracyjnych Oświęcim i Dachau.
Fot.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
“Herbarium Polonorum” (“Heimatphotographie”)
„Herbarium Polonorum” („Heimatphotographie”)
Autorzy:
Janicka, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407456.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
antysemityzm
„Heimatphotographie”
Holokaust
krajobraz
fotografa przyrodnicza
historia środowiskowa
Treblinka
zielnik
antisemitism
Heimatphotographie
Holocaust
landscape
nature photography
environmental history
herbarium
Opis:
The main theme of the text is the wartime and postwar history of the area of the German Nazi extermination camp Treblinka II, seen from the perspective of the production of landscape – with a special focus on the identity aspect, i.e. the nationalization of nature and the naturalization of the nation. The argument refers to imaging conventions of nature and ethnographic photography, like the German Heimatphotographie and the Polish Fatherland Photography, that go along with landscape production. This paper also touches upon the issue of classification as the principle organizing the workings of the human mind as well as the uses made of classification in terms of cognition and identity – up to and including the deadly consequences thereof. Another crucial point of reference is the history of the herbarium as a form of organizing knowledge (Maria Sibylla Merian, Rosa Luxemburg, Szymon Syreński) and its connections with the visual arts (Krzysztof Jung, Alina Szapocznikow). The rich iconography illustrates the analyzed representation patterns, with particular focus on the axiosemiotics of Polish antisemitism, going back to its elitist forms in Jagiellonian Poland. The text summarizes fifteen years of the author’s work on Herbarium, a photographic project carried out on the site of the former German Nazi extermination camp Treblinka II.
Osnową tekstu jest wojenna i powojenna historia terenu niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Treblinka II z perspektywy produkcji krajobrazu – ze szczególnym uwzględnieniem aspektu tożsamościowego, czyli unarodowienia natury i naturalizacji narodu. Wywód odnosi się do towarzyszących tej produkcji konwencji obrazowania w fotografii przyrodniczej i krajoznawczej, takich jak niemiecka Heimatphotographie i polska fotografia ojczysta. Poruszone zostało też zagadnienie klasyfikacji jako zasady funkcjonowania ludzkiego umysłu wraz z jej zastosowaniami poznawczymi oraz/lub tożsamościowymi – do morderczych konsekwencji włącznie. Ważny punkt odniesienia stanowi ponadto historia zielnika jako formy organizacji wiedzy (Maria Sibylla Merian, Róża Luksemburg, Szymon Syreński) oraz jej związki ze w sztukami wizualnymi (Krzysztof Jung, Alina Szapocznikow).  Bogaty materiał ilustracyjny odnosi się do analizowanych sposobów reprezentacji ze szczególnym uwzględnieniem aksjosemiotyki polskiego antysemityzmu, sięgając do jego elitarnych form w Polsce Jagiellonów. Tekst podsumowuje piętnaście lat pracy autorki nad projektem fotograficznym Zielnik na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Żydów Treblinka II.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2020, 9; 1-142 (eng); 1-134 (pol)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dwie przyjaźnie Andrzeja Trzebińskiego
Autorzy:
Janicka, Elżbieta.
Powiązania:
Gazeta Wyborcza 2001, nr 47, s. 18-20
Współwytwórcy:
Rodak, Paweł. Polemika
Janicka, Elżbieta. Polemika
Miłosz, Czesław. Polemika
Toruńczyk, Barbara. Polemika
Data publikacji:
2001
Tematy:
Trzebiński, Andrzej
Trzebiński Andrzej (1922-1943) biografia
Konfederacja Narodu (organizacja) czasopisma 1939-1945 r.
Sztuka i Naród (czasop.; 1942-1944; Warszawa)
II wojna światowa (1939-1945)
Konspiracja
Czasopismo literackie
Czasopismo polskie
Historia
Opis:
Polem.:; Poeta, nie doktryner; spór o Andrzeja Trzebińskiego; Paweł Rodak; Gazeta Wyborcza; 2001; nr 196; s. 12.
Cień Konfederacji Narodu; Elżbieta Janicka; Gazeta Wyborcza; 2001; nr 196; s. 12-13.
Szanowny Panie; Czesław Miłosz; Gazeta Wyborcza; 2001; nr 202; s. 11.
Wokół "Sztuki i Narodu"; Barbara Toruńczyk; Gazeta Wyborcza; 2001; nr 254; s. 12.
Dot. Andrzeja Trzebińskiego, redaktora "Sztuki i Narodu", pisma Konfederacji Narodu.
Fot.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 27

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies